Mag je watermerken van Wikipedia-foto’s verwijderen?

wikipedia-recht.pngStukje ophef bij Wikipedia: een fotograaf zou sluikreclame toevoegen aan zijn vrijgegeven foto’s, omdat hij een watermerk met zijn naam opneemt in elke foto. Een andere Wikipediaan uploadde daarop aangepaste foto’s met het watermerk eraf, waar de fotograaf bezwaar tegen maakte op grond van zijn intellectuele eigendom. Maar wacht even, alle foto’s zijn toch Creative Commons daar?

Als een fotograaf een werk vrijgeeft onder een CC-BY-SA licentie, dan is het in beginsel toegestaan om het werk aan te passen. Dat staat immers in die CC licentie. Ook als daarmee de naam van de auteur wordt weggehaald. De CC licentie kent geen voorbehoud op dit punt. Alles mag, mits men de aangepaste versie maar ook weer CC-BY-SA maakt.

In beginsel, want specifiek met een aanpassing die namen verwijdert, is wat bijzonders aan de hand. De CC-BY-SA licentie zegt in artikel 4(c) dat naamsvermelding onder meer wil zeggen: “alle auteursrechtvermeldingen met betrekking tot het Werk te laten staan.” Dus of je nu een watermerk met dergelijke informatie mag verwijderen, is geen automatisme. Ik ben geneigd te zeggen dat dit niet zomaar mag.

Wel moet het gaan om een auteursrechtvermelding, dus als ik dan even de formele pietlut speel dan moet er het woord “copyright” of het (C)-teken bij staan. Bij de vermelding van fotograaf Keijsers op bijvoorbeeld deze foto staat dit niet. De tekst “Peter Keijsers Art & More” is een naamsvermelding maar geen auteursrechtvermelding. Deze mag er dus uit. Had er “(C) Peter Keijsers Art & More” gestaan, dan niet.

En er is nog iets bijzonders aan de hand: een naamsvermelding in een werk telt als ” elektronische informatie betreffende het beheer van rechten” in de zin van artikel 29b Auteurswet. Hieronder verstaat de wet:

alle door de maker of zijn rechtverkrijgenden verstrekte informatie welke verbonden is met een verveelvoudiging van een werk of bij de openbaarmaking van een werk bekend wordt gemaakt, die dient ter identificatie van het werk, dan wel van de maker of zijn rechtverkrijgenden, of informatie betreffende de voorwaarden voor het gebruik van het werk

Deze informatie mag niet worden verwijderd als men daartoe niet gerechtigd is. Een vermelding van de maker (ook zonder (C)-teken) valt hieronder, want dat is “identificatie van de maker”. Die mag er dus niet uit, tenzij de licentie toestemming heeft gegeven daarvoor. En ik denk dat de licentie die toestemming geeft, omdat het dus niet gaat om een auteursrechtvermelding.

Alles bij elkaar denk ik dat een ieder het recht heeft deze tekst te verwijderen omdat de foto CC-BY-SA is. Echter, zou de maker een copyright-teken toevoegen aan het watermerk dan is het vanaf dat moment verboden dat watermerk te verwijderen, af te knippen of onleesbaar te maken.

Arnoud

31 reacties

    1. Je haalt twee zaken door elkaar, het auteursrecht bezitten en vrijgeven voor gebruik (een licentie verlenen). Al geef jij een foto vrij voor gebruik, dan houd je nog steeds het auteursrecht. Als ik het goed begrijp kan je tijdens de duur van het auteursrecht niet eens volledig afstand doen van het auteursrecht en een werk in het publieke domein plaatsen.

      Zo zijn er ook internationaal nog verschillen. In Duitsland kan je een auteursrecht niet eens overdragen.

        1. Klopt, je hoeft geen melding te maken om het auteursrecht te hebben. Dat was ooit in een ver verleden in de VS wel zo. Zo is de Unix sourcecode door USL zonder copyright notices gepubliceert en daardoor hebben ze bot gevangen bij de rechtzaak tegen BSD in 1992.

  1. Als er een verplichting is de naamsvermelding te laten staan, dan hoeft die toch niet op exact dezelfde plek te blijven staan? Met name omdat de licentie toestemming geeft het werk aan te passen. Anders zou je de foto bijvoorbeeld wel mogen bijsnijden, maar niet in de hoek waar het watermerk staat – beetje vreemd. Als je het watermerk uit de foto weghaalt en de tekst van het watermerk in plaats daarvan aan de fotobeschrijving toevoegt, heb je dan wel iets verwijderd?

  2. Maar in dit geval was de foto helemaal niet bewerkt. Ze hebben een eerdere versie zonder watermerk terug gezet, deze was door dezelfde fotograaf geüpload. Dat lijkt bij vrijwel al zijn foto’s gebeurd te zijn. In dit geval lijkt mij dat zelfs met © teken, Wikipedia nog steeds mag besluiten een andere versie van dezelfde foto te gebruiken die ook onder CC licentie was vrijgeven.

      1. ja, de link uit jou eigen blogpost

        Daar staat in de comments duidelijk: Reverted to version as of 19:04, 13 April 2015 (UTC)

        En als je de foto van 19:04, 13 April 2015 en de huidige van 11:33, 3 August 2016 vergelijkt, zie je ook dat het dezelfde is, zonder dat er iets vanaf is geknipt.

  3. Ook interessant, op wikimedia commons schrijft een admin dat een Duitse rechtbank al een keer geoordeeld heeft dat het wegsnijden van een copyright melding in strijd was met de creative commons licentie:

    (…) and at least one German court has ruled that cropping out a copyright notice was a violation of the CC-license requirement to keep all copyright notices intact

    1. Ik denk dat de rechtzaak tegen Deutschlandradio bedoeld wordt:

      dd) Die Beklagte hat allerdings gegen die Klausel 4 c) verstoßen, indem sie beim Beschneiden des Bilds auch die Bezeichnung des Klägers in der rechten unteren Ecke des Bildes entfernt hat. Die Beklagte entlastet dabei nicht, dass sie auf ihrer Internetseite unterhalb des Bildes den Kläger als Urheber benannt hat. Nach dem eindeutigen Wortlaut der Klausel stehen die Verpflichtung, vorhandene Urheberbezeichnungen beizubehalten („must keep intact all copyright notices“) und die Verpflichtung, den Urheber anzuerkennen („give the Original Author credit“) nebeneinander („and“). Dies entspricht der deutschen Fassung dieser Klausel, die ebenfalls das Verbot der Entfernung von Urheberbezeichnungen und die Verpflichtung, die Urheberschaft anzuerkennen, nebeneinander stellt.
  4. In de discussie wordt dit artikel over onacceptabele watermerken aangehaald. Kun je daarmee niet stellen dat de uploader de regels van Wikimedia overtreden heeft en nu moet kiezen of ‘ie de foto met een beter watermerk of zonder watermerk wil uploaden?

    De oplossing die nu gekozen lijkt te zijn, is dat de foto wel blijft staan, met watermerk, maar niet meer bij het artikel gebruikt wordt.

    Zou Wikimedia, gezien de CC-BY-SA, een afgeleid werk mogen maken door het watermerk weg te knippen, en een eigen watermerk toe te voegen, waarin alleen “Peter Keijsers” in kleine neutrale letters staat? De licensie staat immers “remixen” toe, zolang er aan naamsvermelding gedaan wordt.

      1. Maar als je mag remixen kan je dus wel het gedeelte met de melding uitlichten, de rest van de foto vergroten en de melding er weer inplakken. Vervolgens met html tags zorgen dat de foto op de juiste grootte wordt weergegeven. Dan voldoe je letterlijk aan de licentie door alleen die melding in tact te houden.

        Het zotte is namelijk bij deze clausule dat verkleinen of vergroten van de hele foto dus al niet mag, immers je wijzigt dan mede de auteursrecht melding.

        Een zotte situatie dus …

      2. Maar als ik een remix wil maken door het hoofd van Phil Bee te plakken op het lichaam van Arnoud Engelfriet (een van mijn hobby’s), waar en hoe moet ik de copyrightvermelding dan plaatsen? Overigens zou ik dit inderdaad als promotional watermark categoriseren, maar stel dat er (c) bij had gestaan.

          1. Ja, dat snap ik, maar er staat nu eenmaal een copyrightmelding op de afbeelding zelf, wat het in plaats van een meta-gegeven onderdeel van het werk zelf maakt. De CC licentie is daar niet heel duidelijk over, want aan de ene kant is het toegestaan om aanpassingen en afgeleide werken te maken, maar aan de andere kant moeten copyrightmeldingen intact blijven. Dat is prima te doen als de copyrightmelding in de EXIF-data staat, of in een license.txt bestand oid, maar als ik alleen het hoofd van Phil Bee wil uitknippen dan zou dat moeten mogen als ik de intentie van de licentie goed begrijp.

            Mijn vraag is dus, als ik alleen het hoofd van Phil Bee wil uitknippen: a) mag dat, en b) wat moet ik met de copyrightvermelding als deze op zo’n manier onderdeel van het werk is geworden? Als het antwoord van a) “nee” is dan vind ik dat de CC licentie niet van toepassing kan zijn op dit werk omdat er een restrictie wordt gelegd op het gebruik van de afbeelding die de licentie expliciet toestaat. Goed, kun je dan als fotograaf/auteur zeggen, dan is de CC niet van toepassing en dan mag je lekker helemaal niks want het is mijn copyright. Maar dan zou ik als Wikimedia weer zeggen, prima joh, dan hoeven we jouw afbeeldingen niet. Ook als de licentie wel van toepassing is, dan nog kun je als Wikimedia (of voor jezelf als gebruiker) besluiten geen afbeeldingen te accepteren die niet bijgesneden mogen worden (en andere via technische truukjes verkregen restricties).

            Dit raakt een beetje aan GPL v2 waarbij je door patenten te gebruiken afgeleide werken toch kunt tegenhouden.

    1. Dit mag alleen als je dit als beeldcitaat rechtvaardigt, hoewel dan nog eigenlijk ook de naam van de maker (de Wikimedia-fotograaf) genoemd moet worden. Ik twijfel of je dit een citaat kunt noemen: de foto is op zich wel relevant (dit is de persoon om wie het gaat) maar de band is dun.

      Als het geen citaat is dan moet de licentie worden gevolgd, en die eist onder meer het noemen van de licentie. Of is dit een public domain foto, die staan er ook veel op Wikimedia.

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.