Waarom EULA’s allemaal zo verschrikkelijk onleesbaar zijn

eula-naam.jpgMooi stuk bij BoingBoing: onze digitale economie zit vol met licenties (EULA’s, end user license agreements) maar geen hond die ze leest. Is dat luiheid van de consument? Onoplettendheid in het bestelproces? Nee. Dit zit fundamenteler.

Het concept van licenties – verlening van toestemming – is natuurlijk al veel ouder dan internet. De visvergunning is gewoon een rivier-EULA, en wie met een radio wil uitzenden heeft daar ook toestemming voor nodig. Maar dergelijke vergunningen of licenties waren relatief simpel. Je mocht iets dat je eerst niet mocht, met hooguit een aantal specifieke randvoorwaarden zoals dat je alleen bij daglicht mag vissen of dat de politie mag komen kijken of je je wapens (onder je schiet-EULA) wel veilig opbergt.

Die voorwaarden waren dus best duidelijk. Dat kon, omdat die situaties specifiek waren en verder duidelijk omlijnd. Ook had de opsteller van die EULA – de overheid – een belang bij duidelijkheid. Als je elke dag onduidelijke vergunningen moet gaan handhaven, dan is dat een verspilling van tijd en belastinggeld.

Bij internetdiensten en software zitten er andere factoren. Allereerst gaat het hier om private partijen met een particulier belang: je wilt dat mensen je dienst gebruiken, maar je wilt geen gezeik. Dus ga je je dienst dichttimmeren met voorwaarden in jouw voordeel. Ten tweede is er niemand die een tegengeluid laat horen. De vereniging van sportvissers gaat echt wel piepen als de hengel-EULA ineens zes pagina’s algemene voorwaarden krijgt, maar consumenten van internetdiensten doet dat niet.

Het BoingBoing-artikel (eigenlijk het boek The End of Ownership: Personal Property in the Digital Economy) noemt nog een derde factor die ik intrigerend vind. Omdat consumenten niet in staat zijn EULAs op waarde te schatten, is er geen prikkel om ze beter te maken. Voor juristen is er dus weinig eer aan te behalen, áls je al als jurist wordt gevraagd om een EULA op te stellen (hoe vaak ik niet de vraag krijg, ik heb een EULA op internet gevonden, kun je die even checken in een kwartiertje of zo).

Ook weegt een stukje conservatisme mee. Een belachelijk eenzijdige clausule kan geen kwaad, maar de clausule weglaten misschien wél. Als je zegt “wij zijn niet aansprakelijk voor zover wettelijk toegestaan” dan heb je netjes je aansprakelijkheid ingeperkt. Laat je die zin weg, dan is er misschien een situatie waarin iemand een claim indient die je met die zin had kunnen pareren. Helemaal als je collega’s dat ook allemaal doen. Dus een perverse prikkel om het zo eenzijdig mogelijk te houden.

Wel vraag ik me af of de auteurs gelijk hebben als ze hier een sinistere opmars van beperkende maatregelen menen te bespeuren. Zouden bedrijven echt redeneren, oei, dat recht een backup te maken is gevaarlijk voor ons businessmodel, kan dat even uitgesloten worden in de licentie? Ik heb heel sterk het gevoel dat dit soort dingen semi-automatisch door de jurist zelf worden ingevuld. Je wilt er toch iets van maken, en consumentenrechten uitsluiten waar dat kan, is dan toch een beetje je werk. Maar ik geloof niet dat dat na zorgvuldig overleg op directieniveau is verzonnen. Ook de directie leest de EULA niet.

Maar uiteindelijk maakt dat niet heel veel uit. Het eigenlijke punt blijft staan: door al die EULAs verandert de online markt wezenlijk ten opzichte van de offline. Als ik een boek koop, mag ik het doorverkopen of ermee doen wat ik wil. Als ik een e-book ‘koop’, krijg ik een beperkte licentie die me verbiedt het werk te reproduceren tenzij wettelijk toegestaan, die opmerkt dat het slechts op één apparaat geïnstalleerd mag worden, me bij de gratie gods een backup laat maken (“Doch uitsluitend indien technisch noodzakelijk voor een goede werking van het Werk”), ALLE AANSPRAKEN OP CONFORMITEIT EN JUISTHEID UITSLUIT BEHOUDENS EN VOOR ZOVER IN UW JURISDICTIE ANDERS IS BEPAALD DOCH IN IEDER GEVAL TOT MAXIMAAL HET AANSCHAFBEDRAG OF 5 DOLLAR, WELK MAAR MINDER IS. Sorry, ik liet me even gaan.

Wat is de oplossing? Daar ben ik nog niet uit. Standaardregels in de wet lijken me een goed begin, maar het is geen panacee. Als we vastleggen dat digitale producten net zo mogen worden behandeld als fysieke, en een aantal van de grofste clausules op een zwarte lijst zetten (net zoals bij consumentenkoop de grijze en zwarte lijst), dan zouden we al een heel eind puin ruimen. Maar ik betwijfel of het genoeg is.

Arnoud

12 reacties

  1. Lijstje van rotte clausules op de zwarte lijst zetten; tevens bepalen dat als ze toch in een EULA zitten, dat daarmee die EULA in zijn geheel nietig is (en je dus terugvalt op de standaard regels bij aankoop); dit zelfs als dit expliciet wordt uitgesloten in diezelfde EULA. Dit zorgt ervoor dat juristen niet gewoon lui alles kunnen copy-pasten, en zal er waarschijnlijk toe leiden dat men met een standaard model gaat werken.

  2. Ik zou zeggen dat white-listing beter werkt dan black-listing. Maak een norm waar EULA’s aan moeten voldoen, kijk per EULA of die wel/niet conformeert, en publiceer een lijst van testresultaten. Onbekend = verdacht. Eigenlijk doen we al zoiets met open source / free software licenties; alleen de proprietary hoek is nog een grote bende.

    Hoe divers is het probleem waar we normen voor moeten formuleren? Is dit alleen voor software-licenties? Dienstverlenende websites hebben meestal ook hele lappen onleesbare algemene voorwaarden; een beetje het zelfde probleem, alleen zijn algemene voorwaarden misschien geen EULA’s.

  3. “Als we vastleggen dat digitale producten net zo mogen worden behandeld als fysieke”

    Maar digitale producten zijn fundamenteel anders dan fysieke, dat is m.i. nou juist onderdeel van het probleem: er is nauwelijks wetgeving die hier specifiek op ingaat.

    Bv een e-book: als je daar een kopie van maakt (de facto gratis) én hem doorverkoopt heeft het boek twee mensen bereikt, voor de prijs van 1. Met een fysiek boek kan dat domweg niet (ja, alle pagina’s kopieren, maar da’s niet gratis).

    Daarmee wil ik niet zeggen dat EULAs niet stom zijn of dat ik voor DRM ben, maar onderkennen dat een digitale markt met een eigen set uitdagingen komt lijkt me als wetgever toch wel een goed idee.

  4. Nou, ik ben onlangs flink in de knel gekomen met Microschoft, betreffende het gebruik van Visual Studio. Een grap die voor 3 gebruikers al tot tien duizenden euro kon gaan kosten, omdat volgens een van de talloze regeltjes over meerdere documenten heen (jaja, de Eula verwijst weer indirect naar andere documenten) onze relatief goedkope partnership licenties beperkte. Zonder veel verdere details te willen geven kwam het er op neer dat we maar 3 volledige Enterprise pakketten moesten kopen om ‘onze fout recht te zetten/regularizeren’.

    Doet mij toch even afvragen, waarom kan er in de licentiewereld dan niet gehaviltext worden?! (Hey, juristenjargon. Gebruik ik het goed? 🙂 ) Kun je niet af met het verweer, dat door de onleesbaarheid van de Eula, bepaald vanzelfsprekend gebruik dan toegestaan is? En zijn Eula’s geen algemene voorwaarden die geheel ter hand moeten worden gesteld? (Dus geen losse verwijzing naar weer een ander document, zonder te zeggen waar dat andere document gevonden kan worden)

    1. Je moet een redelijke mogelijkheid gehad hebben om de algemene voorwaarden in te zien. Ben wel benieuwd, wat was dat voor document waar ze naar verwezen maar wat ze niet bijvoegden? Zou dat voor jullie echt een verschil maken? Let wel dat jullie, als ik het goed begrijp, een professionele partij zijn en dus door de relevante wetgeving minder beschermd worden dan een consument.

      1. Zie hier de EULA die je krijgt wanneer je de trial, die je nadien met een te kopen serial kan omzetten, downloadt. http://download.microsoft.com/Documents/UseTerms/Visual%20Studio2010%20Professional%20EditionEnglish_2c6fb82a-f7e3-4c5e-a3be-e82d985cded7.pdf

        Enigszins keurig compact in 7 pagina’s denk je. Maar als je de moeite neemt het te lezen word je afgestraft. Tig links naar bijvoorbeeld http://www.microsoft.com/licensing/userights alwaar je een zoektocht mag beginnen naar het document/de documenten die jij denkt dat/die zij bedoelen.

        En uiteindelijk vind je op internet een of ander whitepaper waar dan uiteindelijk een beperking staat mbt bijvoorbeeld land, uitleenmogelijkheid, etc. En dat bijvoorbeeld de software niet eens geïnstalleerd mag worden door een systeembeheerder, als die systeembeheerder niet ook over een licentie beschikt voor de ontwikkelsoftware en nog meer rare ongein. :/

        Uiteraard zijn wij geen consument. Maar toch voelt het niet goed aan. Volgens mij geldt het ook in b2b land dat algemene voorwaarden ter hand gesteld dienen te worden. Want hoe weet ik nu of die website en die whitepaper niet tussentijds zijn aangepast!?

        1. Tja, ik ga het ook niet allemaal lezen 😉 maar het lijkt me dat je niet zomaar een soort eindeloze kerstboom aan naar elkaar verwijzende voorwaarden kunt optuigen. Aan de andere kant is het wel hun programma, en mag je het alleen met hun toestemming gebruiken. Dan is het wel weer zo dat je op basis van de Auteurswet (45j) bepaalde minimum gebruiksrechten hebt als rechtmatig verkrijger. Lastig te zeggen of je daar hier veel verder mee zou komen, je kunt er in ieder geval mee onderbouwen dat je je niet bewust was van ongeoorloofd gebruik van hun software. Het lijkt me in ieder geval de juiste insteek om niet zomaar alles wat ze je proberen wijs te maken voor zoete koek te slikken.

  5. “Ten tweede is er niemand die een tegengeluid laat horen. De vereniging van sportvissers gaat echt wel piepen als de hengel-EULA ineens zes pagina’s algemene voorwaarden krijgt, maar consumenten van internetdiensten doet dat niet. “

    Daar moeten we wel de oplossing gaan zoeken; als consumentenorganisaties niet meegeschreven of -bepaald hebben, ze dan ongeldig verklaren. Uiteraard moet dan de wet aangepast worden. Bij contracten moet gaan meewegen in hoeverre de zwakkere contractpartij meegeschreven heeft aan het contract. Een contract, waarbij de klant alleen maar hoeft te tekenen, heeft mijns inziens minder waarde dan een, waar hij actief aan heeft kunnen meeschrijven.

  6. Een verplichte set standaard EULAs zou helpen. Iedereen die een EULA vereist kan dan aangeven welke standaard EULA en welke versie gebruikt wordt en is verplicht om afwijkingen daarop te vermelden. Dat creëert een common base waar de consument kennis van kan nemen en in de afwijkingen wordt helder wat er aan de bewuste EULA speciaal is.

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.