Mag de politie computerreparateurs betalen om te dataspitten?

De Amerikaanse FBI zou sinds 2007 medewerkers van de Geek Squad, een computerreparatiedienst van elektronicaketen Best Buy, betaald hebben om als informanten te dienen. Dat meldde Tweakers onlangs. De reparateurs spitten door binnengebrachte computers heen op zoek naar bijvoorbeeld kinderporno. De truc daarachter zou zijn dat de reparateurs dat kunnen zonder gerechtelijk bevel of zelfs maar verdenking, en dat die dan daarna een aangifte doen dat wél grond is voor een verdenking en juridische actie. Hoe zou dat in Nederland uitpakken?

Ook bij ons geldt natuurlijk dat de politie niet zomaar in computers mag snuffelen. Een officier van justitie zou bevel geven tot doorzoeking, en meestal is daarvoor toestemming van de rechter-commissaris nodig. Dat vereist al een stevige verdenking van een misdrijf, op de bonnefooi eens gaan zoeken is niet toegestaan.

Privépersonen zijn niet aan die regels gebonden. Als een reparateur dus bij herstelwerk iets strafbaars aantreft, dan is hij bevoegd daar aangifte van te doen. Hij heeft geen toestemming nodig van een overheidsinstantie om te zoeken naar strafbare informatie of om aangifte te mogen doen.

Het maakt zelfs niet uit of de reparateur toestemming van de eigenaar had om op die plek te gaan zoeken. Snuffelen zonder grondslag kan een probleem zijn – contractbreuk, misschien zelfs computervredebreuk – maar dat maakt het aldus verkregen bewijsmateriaal niet onbruikbaar voor Justitie. In theorie zou de reparateur dan vervolgd worden voor die computervredebreuk, parallel aan de rechtszaak tegen de eigenaar voor hetgeen dat er gevonden is middels die computervredebreuk.

Het punt is hier alleen wel: dit is niet zomaar wat tegenkomen, of zelfs maar snuffelen uit nieuwsgierigheid en wat tegenkomen. Dit is werken in opdracht van de politie. En dán val je ook als burger onder die regels voor de politie. Bewijs dat uit zo’n betaalde snuffelopdracht komt, is dus onbruikbaar bij ons.

De elektronicaketen ontkent overigens dat ze zo’n regeling getroffen hebben. Ik kan me ook moeilijk voorstellen dat de FBI dat wél zou aanbieden, al is het maar omdat de kans dat je wat strafbaars vindt, toch vrij klein is. Nog los van de discussie over rechtmatig verkregen bewijs.

Arnoud

34 reacties

  1. Maar vaag gerelateerd: waarom is het enkele bezit van kinderporno strafbaar? Ik krijg vaak het idee dat de gedachtengang is: mensen die zulke beelden in het bezit hebben, kunnen zich vergrijpen aan een kind en dus strafbaar. Dus een soort van preventief strafrecht. Hoe zien jullie dat?

    1. Dat lijkt me een ideologische en ethische discussie, niet een juridische. Ik weet dus niet of dat hier echt op zijn plaats is.

      Het strafbaar stellen van het bezit van kinderporno is zo ingesteld enerzijds omdat je daarmee de vraag kan beheersen, maw. als er geen kinderporno meer wordt gekeken wordt het ook niet meer gemaakt. Maar of daardoor minder kinderen het slachtoffer worden van misbruikers is een vraag die je heel kritisch moet stellen: Is kinderporno niet een ‘bijproduct’ van iemand die toch, hoe dan ook, al kinderen misbruikt en reduceer je dan het aantal slachtoffers wel door de kinderporno zelf de wereld uit te helpen? Gooi je dan niet alleen maar de gordijnen dicht voor iets wat toch blijft gebeuren?

      Anderzijds wordt kinderporno gezien als ‘gateway drug’ voor mensen die latente pedofiele gevoelens hebben en dat daardoor de behoefte om echte kinderen te gaan misbruiken ontstaat of groter wordt. Of dat wel zo is kun je je ook afvragen: Hetero’s die homo-porno kijken gaan ook geen mannen verkrachten. Dus of je door het bannen van kinderporno (ook virtuele) wel kindermisbruikers de wereld uit helpt of zelfs voorkomt is een heel erg heet hangijzer. Het grenst immers ook aan thoughtpolice: Het hebben van pedofiele gedachten en fantasieën zou al strafbaar zijn dan.

      De kans is net zo goed aanwezig dat de afwezigheid van kinderporno als bliksemafleider er voor zorgt dat pedofielen genoodzaakt worden om hun driften te botvieren op echte slachtoffers, en het uitbannen van kinderporno dus averechts werkt.

      1. De kans is net zo goed aanwezig dat de afwezigheid van kinderporno als bliksemafleider er voor zorgt dat pedofielen genoodzaakt worden om hun driften te botvieren op echte slachtoffers, en het uitbannen van kinderporno dus averechts werkt.

        Een grillige gedachte. Bedankt voor je antwoord. Ik zal de mentaliteit van mensen die zich vergrijpen–aan vrouwen, mannen of kinderen–nooit begrijpen, want ik vermoed dat je daarvoor een soort sociopatisch gen moet hebben. De link tussen verkrachters en bepaalde soorten porno is me nog veel onduidelijker. Maar ik begrijp nu dat deze onduidelijkheid niet alleen bij mij heerst.

        1. Deed pedo-vereniging Martijn daar geen “onderzoek” naar (totdat het werd verboden)? Ik zou niet weten hoe je zulk onderzoek ethisch verantwoord op zou kunnen zetten. Zolang er geen wetenschappelijk bewijs is voor enig verband, zou je dan niet kunnen stellen dat er dus ook geen bewijs is dat je met het kijken naar zulke porno voor een verhoogd gevaar zorgt voor anderen? Je kijkgedrag leidt niet (bewijsbaar) tot schade bij anderen, dus het zou niet strafbaar moeten zijn. Verkrachting blijft natuurlijk strafbaar, en het is je eigen verantwoordelijkheid om er voor te zorgen dat je daar niet toe over gaat.

      2. Het is wel off topic, maar wel degelijk een discussie die op zich op zijn plaats is namelijk over het doel en nut van een wet.

        Een andere reden voor de strafbaarstelling van het bezit van kinderporno: dat bestaat per definitie als gevolg van de verkrachting van een kind (behalve wellicht in het geval van vrijwillige seks tussen twee minderjarigen). Dat in je bezit hebben kun je dus zien als soort uitbreiding van die verkrachting. Wat maakt een verkrachting namelijk nog erger: het filmen en verspreiden ervan. En geen verspreiding zonder bezit. Vanuit dat perspectief is het wel interessant dat (naar ik begrepen heb) in veel landen het bezit van virtuele kinderporno ook verboden is. Wat daarvan te vinden? Dat wordt dan gezien als een soort schending van de seksuele integriteit van kinderen in het algemeen. Ik zou me echter kunnen voorstellen dat zoiets op doktersadvies verkrijgbaar zou kunnen zijn. Er wordt ons immers altijd verteld dat je je sexuele geaardheid niet kunt kiezen, maar goed. Hier verlaten we dan toch echt het juridische pad.

        1. Waarom wordt er dan met twee maten gemeten? Voor andere vergrijpen, zoals moord of het verkrachten van volwassenen, is het bezitten van beeldmateriaal niet strafbaar. Hooguit het verspreiden ervan.

          Dat het bewust verspreiden van een filmpje waarin een kind wordt verkracht strafbaar hoort te zijn, dat kan ik 100% ondersteunen. Maar als je het bezitten van zo’n filmpje strafbaar gaat stellen, dan raak je redelijk glad ijs, want dat filmpje is net zo goed bewijsmateriaal, en het kan zonder iemands medeweten in zijn/haar bezit komen. Denk bijvoorbeeld aan filmpjes die ongevraagd verstuurd worden of binnen gehaald worden door malware, of zelfs de verkrachting van een kind dat op een dashcam of een bewakingscamera is gefilmd.

          Volgens de strikte letter van de wet zouden die filmpjes puur als bewijsmateriaal ook illegaal zijn om te bezitten, en dat schiet zijn doel voorbij.

          Het argument tegen virtuele kinderporno is niks anders dan het extrapoleren van een hellend vlak: Als iemand virtuele kinderporno opwindend vindt, dan vindt hij/zij echte kinderporno en seks met kinderen ook opwindend. Dat moeten we niet hebben, dat is ieuw (zelfs al wordt er met virtuele kinderporno dus niemand slachtoffer), dus laten we die fantasieën van zo iemand maar zo diep mogelijk wegstoppen. Dat is niks anders dan potentiële slachtoffers beschermen voor misdaden die iemand in de toekomst nog zou kunnen plegen: Pure thoughtpolice dus.

          1. Tja, wat is met twee maten meten? We doen toch niet anders? Het ene vergrijp vinden we erger dan het andere en daar zal nooit iedereen hetzelfde over denken. Het hele seks met minderjarigen verhaal is toch ook ‘met twee maten meten’? Als we niet ‘met twee maten’ zouden meten dan stond op elk strafbaar feit toch dezelfde straf?

            Verder is dat bezit van kinderporno dan wel strafbaar, maar als dat buiten jouw schuld op jouw pc terecht is gekomen (bijv. via malware) ben je natuurlijk niet strafbaar. Hetzelfde geldt voor bepaalde groepen mensen die onderzoek doen. Daar werken een aantal basisbeginselen van het strafrecht. In het eerste geval kun je qua bewijs dan natuurlijk wel een probleem hebben en dat lijkt me zeker een van de nadelen.

            Het opwindend vinden van kinderporno wordt inderdaad ‘ieuw’ gevonden, vandaar dat daar wetten over zijn. Dat zal voorlopig wel zo blijven (gelukkig maar). Daarvan kun je vinden wat je wil, maar ‘pure thoughtpolice’ is het natuurlijk niet want de gedachte aan seks met minderjarigen is nergens strafbaar gesteld.

            1. Het opwindend vinden van kinderporno wordt inderdaad ‘ieuw’ gevonden, vandaar dat daar wetten over zijn. Dat zal voorlopig wel zo blijven (gelukkig maar). Daarvan kun je vinden wat je wil, maar ‘pure thoughtpolice’ is het natuurlijk niet want de gedachte aan seks met minderjarigen is nergens strafbaar gesteld.

              Toch wordt de fictieve handeling van seks met minderjarigen wel anders behandeld dan de gedachte van een verkrachting of moord. In veel landen is het zo dat ‘virtuele’ kinderporno, dus beelden van seks met fictieve kinderen, of ze nu digitaal gegenereerd zijn of gespeeld zijn door (meerderjarige) acteurs, gelijkwaardig behandeld wordt met echte kinderporno. Terwijl beelden waarin een fictieve verkrachting of moord gepleegd wordt, meestal zonder problemen worden geoorloofd (en zelfs in de bioscoop eindigen).

              Dan doe je het niet meer om de slachtoffers te beschermen maar om een puriteins gedachtengoed hoog te houden want iemand zou in de toekomst ooit nog wel eens op het idee kunnen komen om iets met kinderen te doen. Dat is een erg steil hellend vlak wat je namelijk ook door kan trekken naar andere vormen van ‘erotiek’ die niet in de gangbare norm passen – zie bijvoorbeeld het recente beleid van FetLife die een hoop foto’s heeft verwijderd waarop alles stond wat op bloed lijkt (dus niet alleen echt bloed) om alle associaties met het onderwerp schoon te vegen. Op last van de creditcard-maatschappijen.

              Dat gaat niet meer om slachtoffers maar om het onderdrukken van fantasieën. Uiteindelijk heb ik zelf de indruk dat dat averechts werkt, want als iemand die driften niet in een fantasie uit kan leven, dan gaat ie vroeg of laat de realiteit opzoeken en worden echte kinderen het slachtoffer.

              1. In veel landen is het zo dat ‘virtuele’ kinderporno [knip] gelijkwaardig behandeld wordt met echte kinderporno.
                Dat klopt wel. In sommige landen kunnen actrices met kleine borsten (Little Lupe – Wikipedia) niet altijd hun werk doen in de porno-industrie. In het geval van Lupe heeft ze zelfs in een rechtszaak haar paspoort moeten laten zien om aan te tonen dat ze 19 jaar was en de foto’s dus geen kinderporno waren.

                Maar de reden waarom ze dit soort modellen weren is omdat het veel moeite kost om aan te tonen dat het om een meerderjarige gaat. En er zijn duizenden modellen die een kinderlijk uiterlijk hebben en naakt poseren of zelfs porno produceren. En het is ondoenlijk om van al die modellen de paspoortgegevens te delen met al die overheden. Mede ook omdat veel modellen onder een alias bekend zijn en niet onder hun echte naam.

                Virtuele kinderporno en kinderporno cartoons zou je natuurlijk wel kunnen legaliseren maar de vraag is of dat seks met kinderen ook gaat normaliseren. Bij moord is iedereen het er wel over eens dat dit verboden moet worden dus fictieve moorden zetten niet snel mensen aan tot moorden. Bij verkrachting is het al enigszins modderig omdat er mensen zijn die denken dat een vrouw die zich “sletterig” kleedt er gewoon om vraagt en verkracht wil worden. Daders van verkrachting worden dan ook niet altijd gestraft en in het verleden was het gewoon de schuld van het slachtoffer. Pas recentelijk begint dat te veranderen, mede door enorm veel voorlichting over dit onderwerp en de diverse rating-systemen die dit soort beelden al snel als 18+ bestempelen. En zo wordt het tegenwoordig ook weergegeven in films en TV-series.

                Maar virtuele kinderporno? Of cartoons? Zeker als het om de Japanse Manga/Anime gaat lijkt er niets mis te zijn betreffende seksuele handelingen tussen personen die minderjarig lijken. De boodschap die deze beelden uitstralen is vaak dat er niets mis mee is en dat het prima is om seks te hebben met minderjarigen. En dat is niet de uitstraling die je met dit soort beelden wilt hebben. Overigens geldt dat ook bij cartoons die moord en verkrachting uitbeelden alsof het normaal is.

                Dan doe je het niet meer om de slachtoffers te beschermen maar om een puriteins gedachtengoed hoog te houden…
                Nee, het is eerder omdat het een verkeerd beeld geeft en seks met minderjarigen kan aanmoedigen. Het gaat dan om de seksualisering van minderjarigen. Zo zijn er mensen die al tegen al die Amerikaanse kindermodellen shows zijn. Denk bijvoorbeeld aan “Toddlers & Tiaras” dat in de USA heel normaal lijkt te zijn maar in Frankrijk is verbannen ter bescherming van minderjarigen. (En de USA is veel meer puriteins dan Frankrijk!) Dit omdat kleine meisjes als seksobjecten worden neergezet. En dat is juist wat we niet willen!
                …FetLife die een hoop foto’s heeft verwijderd [knip] om alle associaties met het onderwerp schoon te vegen. Op last van de creditcard-maatschappijen.
                Maar dat is logisch omdat creditcard-maatschappijen mogen beslissen over welke sites ze aan hun naam willen verbinden. Veel banken en maatschappijen willen dan ook geen connectie hebben met de porno-industrie en zelfs voor prostituees in Nederland is het vaak lastig om een zakelijke bankrekening te openen zodat klanten kunnen pinnen… Dit is gewoon een onderdeel van de algemene voorwaarden. Bij PayPal hetzelfde verhaal. Ze willen geen betalingen afhandelen van sites die zich met porno bezig houden. Dit alles uit vrees van reputatieschade.

                Probleem voor veel banken is namelijk dat grote klanten kijken naar welke associaties een bepaalde bank heeft. En die gaan elders heen indien banken samenwerken met sites en personen die zaken zien die hen niet bevallen.

                Uiteindelijk heb ik zelf de indruk dat dat averechts werkt, want als iemand die driften niet in een fantasie uit kan leven, dan gaat ie vroeg of laat de realiteit opzoeken en worden echte kinderen het slachtoffer.
                Misschien heb je gelijk maar het gaat er ook om dat je het niet normaliseert. Want virtueel of niet, seks met minderjarigen moet je niet aanmoedigen. En al zeker niet met hele jonge kinderen die makkelijk te beïnvloeden zijn door volwassenen. Moord en verkrachting moet je ook niet aanmoedigen en in het algemeen gebeurt dat ook niet meer.

              2. Een fictieve handeling is toch niet hetzelfde als een gedachte? Jij lijkt het vreemd te vinden dat er qua wetgeving anders omgegaan wordt met seks waaraan deelgenomen wordt door minderjarigen. Je hebt het zelfs over ‘puriteins gedachtegoed’. Dat kun je vinden, maar van een ‘hellend vlak’ heb ik nog niets gemerkt. Pornografie en (fictief) geweld zijn overvloediger beschikbaar dan ooit. Ik weet verder niets over het eventueel ‘averechts werken’ van het ‘onderdrukken van fantasieën’ maar zoals gezegd: fantasieën zijn niet strafbaar. Pleit jij voor een soort ‘recht op porno’?

                1. Ik weet verder niets over het eventueel ‘averechts werken’ van het ‘onderdrukken van fantasieën’ maar zoals gezegd: fantasieën zijn niet strafbaar. Pleit jij voor een soort ‘recht op porno’?

                  Niet direct, maar ik ben wel van mening dat iets wat overduidelijk fictief is niet in een wetgeving hoort. Zoals ik al zei, een fictieve moord (hoe bloederig die ook kan zijn) waardoor dus méér fictieve schade ontstaat dan een fictieve kinderverkrachting, wordt overal geaccepteerd. Als dat niet zo was, dan zouden een hoop films de bioscoop niet halen. Dat zijn de twee maten waar ik het over heb: Het verheerlijken van dodelijk geweld is dus blijkbaar geen probleem, maar het ‘aanmoedigen’ van kinderverkrachtingen wel.

                  Misschien heb je gelijk maar het gaat er ook om dat je het niet normaliseert. Want virtueel of niet, seks met minderjarigen moet je niet aanmoedigen. En al zeker niet met hele jonge kinderen die makkelijk te beïnvloeden zijn door volwassenen.

                  Alleen is daar het rechtssysteem niet voor bedoeld. Je vraagt dan aan de rechterlijke macht om als moreel kompas te dienen en naar die moraliteit te gaan handelen, ook als er nóg geen slachtoffers zijn gemaakt en er nog geen duidelijke intentie is om die slachtoffers te gaan maken.

                  Wat je daarmee veroorzaakt is alleen maar taboe. Als mensen dan pedofiele gevoelens hebben waar ze hulp mee zoeken dan durven ze door dat taboe er niet mee naar buiten te komen, want er hangen gelijk consequenties aan, ook als er nog geen slachtoffer is gemaakt. Die mensen worden dus preventief gecriminaliseerd wat hulp in de weg staat.

                  Ik ben het met je eens dat je seks met minderjarigen niet moet aanmoedigen, maar hoe vaak ben je dat in het openbaar tegen gekomen? De rechterlijke macht is niet het orgaan die dat af moet dwingen.

                  1. Daar heb je het weer over ‘met twee maten meten’. Je gebruikt dit principe volgens mij verkeerd. Daar wordt over het algemeen mee bedoeld dat je voor gelijke gevallen verschillende maatstaven gebruikt om deze te beoordelen, iets dat tot een oneerlijk resultaat zou kunnen leiden. Maar moord en kinderverkrachting zijn twee totaal verschillende dingen, waarbij een verschillende benadering mij op zijn plaats lijkt. Hoe, daarover kun je van mening verschillen. Maar ik zie niet in op basis waarvan deze twee dingen hetzelfde benaderd zouden moeten worden. In ieder geval niet het beginsel dat je niet ‘met twee maten’ zou mogen meten.

                    Recht heeft verder alles met moraliteit te maken. Daar kun je tegen zijn, maar de wetgever in dit land is daar voor.

                    1. Recht heeft verder alles met moraliteit te maken. Daar kun je tegen zijn, maar de wetgever in dit land is daar voor.

                      Het is alleen niet de functie van de rechterlijke macht om preventief te veroordelen. Het rechtssysteem is ingesteld op schadeloosstelling voor de betrokken partijen, voor het straffen van mensen die over de schreef zijn gegaan.

                      Maar moord en kinderverkrachting zijn twee totaal verschillende dingen, waarbij een verschillende benadering mij op zijn plaats lijkt. Hoe, daarover kun je van mening verschillen. Maar ik zie niet in op basis waarvan deze twee dingen hetzelfde benaderd zouden moeten worden. In ieder geval niet het beginsel dat je niet ‘met twee maten’ zou mogen meten.

                      Welke van de 2 is ernstiger? Aan de ene kant is het resultaat dat een kind ernstig is getraumatiseerd maar nog leeft, aan de andere kant kost het een mensenleven. Toch mag er geen game uitgebracht worden waarin je virtuele kinderen kan misbruiken, maar een half leger overhoop knallen in Call of Duty vinden we allemaal prima.

                      Dat echte kinderen beschermd moeten blijven ben ik het zeker mee eens, maar je bent nu aan het oordelen over fictieve slachtoffers die niet bestaan. Dat is van hetzelfde kaliber als een harde wetgeving tegen (onschuldige) softdrugs, want softdrug-gebruikers kunnen nog wel eens in de toekomst harddrugs gaan gebruiken en dat willen we voorkomen.

                      Het hellende vlak is er nu omdat je met die argumentatie ook allerlei andere extreme pornografie als ‘gateway drug’ kan bestempelen, van volwassen vrouwen met kleine borsten (zie Abbywinters.com, in Australië als kinderporno aangemerkt), vrouwen die zich als schoolmeisjes verkleden, of BDSM-porno. In het Verenigd Koninkrijk zijn ze hierin dus doorgeschoten en dat heeft niks meer met slachtoffer-bescherming te maken.

                  2. Ik ben het met je eens dat je seks met minderjarigen niet moet aanmoedigen, maar hoe vaak ben je dat in het openbaar tegen gekomen?
                    De kwestie rond de zelfmoord van Amanda Todd toont al aan hoe groot het probleem kan zijn rond jongeren die aangezet worden tot seksuele handelingen omdat het “normaal” lijkt. En pedofielen hou je niet tegen met wetgeving, maar je kunt wel de aandacht leggen op de potentiële slachtoffers! De wet is er immers voor om de burgers te beschermen en in dit soort kwesties is het belangrijk dat kinderen beseffen dat het helemaal niet normaal is om op hele jonge leeftijd al naaktfoto’s online te zetten en je seksuele handelingen te livestreamen naar het Internet.

                    Maar virtuele kinderporno kan door deze pedofielenmisbruikt worden om kinderen te vertellen dat seks op jonge leeftijd heel normaal is. Ze zeggen gewoon: “Kijk maar naar deze beelden.” en de kinderen raken mogelijk overtuigd dat het normaal is. Dit is iets dat online al enorm vaak gebeurt met regelmatig zeer ernstige gevolgen. Dan blijkt dus dat er extra bescherming nodig is om deze kwetsbare jongeren beter te beschermen en daders eerder op te pakken en vast te zetten.

                    Het verschijnsel zie je ook bij Lockpicks. Deze hulpmiddelen om deuren te openen zonder sleutel zijn namelijk niet overal legaal. De reden? Teveel inbraken. Wie dan dergelijke hulpmiddelen in bezit heeft is dan per definitie verdacht, hoewel deze in Nederland niet verboden zijn. (Wel is het verboden om zonder toestemming een slot te openen!) In de USA zijn er echter enkele staten die het bezit van lockpicks beperken en het bezit ervan kan daar crimineel zijn. In Engeland kun je ook in problemen raken als je zonder duidelijke redenen je lockpicks mee naar buiten meeneemt. Je mag ze daar wel thuis bezitten.

                    Ieder land moet zelf bepalen hoe ze hun burgers willen beschermen. En ieder land kiest daar zijn eigen methodes voor.

    2. Het bezit van wat voor data ook zou niet strafbaar moeten zijn. Het op bepaalde manieren verkrijgen van data zou strafbaar moeten zijn (zoals het zonder toestemming filmen van iemand, maar ook het doorzoeken van iemands harde schijf), en natuurlijk moet kinderverkrachting (zoals alle verkrachting) strafbaar zijn.

      Wellicht kan ook het publiceren van illegaal verkregen data strafbaar gesteld kunnen worden, maar ik zou daar erg terughoudend in zijn. Ten eerste moet verspreiding van wat voor data ook in besloten kring toegestaan zijn (anders zou de privacy van die besloten kring geschonden moeten worden); ten tweede moet het bij de verspreider overduidelijk zijn dat het om illegaal verkregen data gaat. “Overduidelijk”, anders krijg je “chilling effects”, dat mensen legale data voor de zekerheid maar niet verspreiden.

      Voor zover de politie op legale wijze de beschikking krijgt over bepaalde data, kan die data wel als bewijsmateriaal gebruikt worden voor strafzaken. Ik denk dat je, in het geval van meerdere lagen van illegaal handelen, hooguit 1 laag aan kan pakken, maar dat zal meestal wel genoeg zijn. Bijvoorbeeld: politie infiltreert in een online community van pedofielen; een gymleraar deelt een stiekeme opname van de douches; politie spoort de gymleraar op en verzamelt bewijs dat hij de gene is die het filmpje heeft gemaakt. Gymleraar kan dan vervolgd worden voor illegaal verkrijgen van data (stiekem filmen); mochten de leerlingen in de filmpjes nog iets illegaals doen, dan kunnen zij niet op basis van het filmpje vervolgd worden.

      1. Correctie: ik vind wel dat een video-opname van een (kinder)verkrachting gebruikt moet kunnen worden als bewijsmateriaal tegen de verkrachter, ook al is de video illegaal gefilmd. Ik weet nog niet of dit op basis van principes te verdedigen is, of dat we dit als een afweging moeten zien (dat het verkrachten zoveel erger is dan het illegaal verkrijgen van data, dat het tweede geen belemmering moet vormen voor vervolging van het eerste).

        Als je dit op basis van compromisloze principes zou willen toestaan, misschien zou je principieel dan wel moeten toestaan dat illegaal verkregen materiaal gebruikt wordt als bewijsmateriaal tegen andere misdaden. Het moet wel zo zijn dat de gene die het materiaal illegaal heeft verzameld (bijv. de filmende persoon) daar ook voor moet worden vervolgd. In sommige gevallen betekent dit dat politiemensen die de wet overtreden om een misdadiger te kunnen vervolgen, bij kunnen dragen aan een succesvolle vervolging van de misdadiger, maar vervolgens zelf worden gestraft voor hun eigen overtredingen. Een beetje zuur, maar principieel misschien wel juist.

          1. Goed punt. Ik denk dat het uiteindelijk wel belangrijker is of iets een wenselijk resultaat oplevert. De reden dat ik graag principiële lijnen volg is dat ik willekeur in mijn “willen” wil vermijden. Ik wil niet mijn oordeel vormen op basis van een emotionele respons die in een halve seconde wordt gevormd; ik wil graag alle consequenties van een keuze overwegen, inclusief indirecte structurele consequenties voor hoe we de maatschappij inrichten.

            Een “principe-analyse” zie ik als een hulpmiddel in de zoektocht naar een goed standpunt. De basis-hypothese is dat je vergelijkbare zaken op de zelfde manier behandelt. Soms heb je redenen om een basis-hypothese in twijfel te trekken, bijvoorbeeld omdat je intuïtief aanvoelt dat toepassing in een bepaalde situatie ongewenst resultaat zou opleveren. Dan moet je gaan analyseren: waarom vind ik dit resultaat ongewenst? Waarom had ik (misschien op basis van andere situaties) een bepaald principe gewenst? Zijn de onderliggende gedachten wel terecht, of kunnen we dat verbeteren? Is er misschien een duidelijke, goed beargumenteerde grens aan te wijzen tussen verschillende gevallen? Of, in het geval van een glijdende schaal, wie heeft het recht om daar een grens in te stellen, en waarom?

      2. Het is raar dat het bezit van data nooit strafbaar zou kunnen zijn maar het bezit van iets fysieks wel. Waarom dat onderscheid? Of zou iets fysieks in bezit hebben (wapens?) ook nooit strafbaar mogen zijn?

        Daarnaast is het voor onze rechtstaat belangrijk dat we een eerlijke politie/justitie hebben. Deze mogen niet maar even een poppetje opofferen door de wet te overtreden in de hoop een grote vis te vangen. Ze kunnen dan bij iedereen de wet overtreden en pas als ze iets groots gevonden hebben dit gaan gebruiken.

        Ik heb graag dat de politie zich aan de wetten houdt en bij overtreding daarvan moet de consequentie helaas zijn dat de verdachte vrij uitgaat (of strafvermindering krijgt). Wat mij betreft is het middel anders erger dan de kwaal.

        1. Goede vraag over het verschil tussen fysieke zaken en data.

          Voor mij is het een heel helder principe dat handelingen die geen schade aan anderen toebrengen niet strafbaar mogen zijn. Volgens mij geldt dat altijd voor het bezit van data. In principe leidt het bezit van wapens op zich natuurlijk ook niet tot schade bij anderen; de enige manier om een verbod op wapenbezit te verdedigen is door te stellen dat dat het risico op schade bij anderen aanzienlijk verhoogt. Vergelijkbaar dus met te hard rijden: ook als je niemand werkelijk aanrijdt kan het strafbaar zijn, omdat je het risico op aanrijdingen aanzienlijk verhoogt.

          Een gerelateerd principe is dat van privacy: je hebt recht op een ruimte die helemaal van jezelf is (jouw gedachten, jouw lichaam, jouw eigendom), en wat je binnen die ruimte doet gaat niemand anders iets aan, juist omdat er niemand anders in die ruimte is, en je er dus geen schade mee aanricht. Privacy beschermt het eerste principe, door niet alleen niet strafbaar te stellen wat je privé doet, maar door ook anderen verbieden te onderzoeken wat je privé doet. Zo voorkom je niet-juridische straffen (sociaal, economisch) en het risico op straffen in de toekomst, mocht het juridische klimaat verslechteren.

          Het privacy-principe staat natuurlijk onder druk als je privé dingen kunt doen die schade bij anderen kunnen veroorzaken. Bij daadwerkelijke schade is het natuurlijk per definitie niet privé meer: je bent dan de privé-sfeer van een ander binnengedrongen. Bij alleen een verhoging van risico voor anderen is het veel lastiger. Mag iemand zonder toestemming naaktfoto’s van een ander op zijn/haar computer hebben staan, met het risico dat hij/zij die gaat verspreiden, of dat ze per ongeluk uitlekken? Mag iemand een geladen machinegeweer in huis hebben, en tegelijkertijd ISIS-propaganda op internet bekijken? Mag iemand wat klussen aan zijn/haar verwarmingsinstallatie, met het risico dat niet alleen zijn/haar eigen huis explodeert, maar ook dat van de buren erbij?

          De potentiële schade bij data is volgens mij veel lager dan de potentiële schade bij sommige fysieke zaken. Ik erken wel dat het een glijdende schaal is. Ik ben zelf geneigd erg ver te gaan in het verdedigen van privacy. In het geval van data is het overtuigend om privacy te verdedigen, in het geval van vuurwapens is dat veel moeilijker. Ik vind in ieder geval dat mensen het voordeel van de twijfel moeten krijgen, dus dat je huis pas doorzocht mag worden als er echt concrete aanwijzingen zijn dat je bijv. vuurwapens hebt.

          Of moeten we misschien ook vuurwapens legaliseren? Ik ben daar niet van overtuigd, maar ik heb wel respect voor het standpunt. In de VS gaat het niet echt goed, maar er zijn (Europese) landen met veel vuurwapenbezit waarin het op de een of andere manier wel goed gaat (ik geloof Zwitserland, IJsland en misschien Finland). Ik zou graag willen begrijpen welke mechanismes het risico in die landen beperkt houdt.

          1. Ik vind dat onderscheid maar een gekke notie. Het doet me denken aan vroeger “schelden doet geen pijn”. Dus als iemand jou tot op de grond toe affakkelt met continu gesar en getreiter, dan moet dat kunnen want dat zijn maar woorden. Is maar data. Bizar. Je kunt mensen kapót maken met opmerkingen.

            En wat privacy betreft: ook data kan privacy betreffen. Neem die sekstape van Patricia Paay. Zeg jij nu, die data moet vrij zijn? Ondanks dat die vrouw er aantoonbaar zowel zakelijk als privé onder lijdt? Je legt de lat voor schade véél te hoog volgens mij. Als ik jouw auto wegneem, dan is dat diefstal ongeacht of jij schade lijdt (bv. omdat je toch zes maanden op vakantie bent en daarna de auto eigenlijk naar de sloop wilde doen). Waarom moet bij data er daadwerkelijk iets misgegaan zijn?

            1. Ik zie “schelden doet geen pijn” als een aanmoediging om je mentaal te wapenen tegen wat anderen allemaal over / tegen je zeggen. Je hebt in grote mate zelf in de hand hoe je je voelt bij hoe anderen zich uiten, al kost het wel moeite om dat te leren. Ik denk dat de wereld beter zou zijn als meer mensen zich mentaal zouden wapenen tegen uitingen van anderen. Tegelijkertijd zou de wereld ook beter zijn als mensen bij hun uitingen wat meer rekening zouden houden met de gevoelens van een ander.

              Wat die sekstape betreft zou ik niet willen dat het strafbaar is als mensen privé een kopie bewaren. Ik denk dat de schade al is geleden: de video is uitgelekt, en zal nu altijd wel beschikbaar blijven. Een privé-kopie die niet voor verdere verspreiding wordt aangeboden draagt daar niet aan bij; ik vind het dan belangrijker om de privacy te beschermen van iedereen die gegevensdragers heeft, en niet op basis van deze sekstape te verdedigen dat gegevensdragers doorzocht worden. Natuurlijk schendt de sekstape de privacy van Patricia, maar de plek waar die privacy verdedigd had moeten worden was voor het uitlekken; na het uitlekken zijn er geen effectieve middelen meer die er iets tegen doen. Ik zou privacy dan ook willen verdedigen op het punt van registratie van data, niet op de verdere verspreiding. Ik weet niet precies hoe deze video de wereld in is gekomen, en of die met toestemming is gefilmd, maar dat is waar ik mijn pijlen op zou richten.

              In jouw voorbeeld van de autodiefstal is er nog steeds potentiële schade: ik zou eerder terug kunnen komen en dan mijn auto willen gebruiken. De essentie van eigendom is dat het beschikbaar is voor de eigenaar om te bepalen wat er mee gebeurt; als buitenstaander kan je niet goed bepalen wat de waarde is die de eigenaar stelt aan die beschikbaarheid. Maar inderdaad: dit is ook een beetje een indirecte schade-maat, net zoals “risico”.

              Er is wel een verschil: om te ontdekken of mijn auto is gestolen hoef ik alleen maar naar mijn eigen domein en/of het publieke domein te kijken: ik zie bijvoorbeeld een lege parkeerplaats, waar eerst mijn auto stond. Om te ontdekken of “mijn” data stiekem(*) gekopieerd wordt moet ik andermans privé-domein binnendringen: andermans opslag-apparaten, andermans communicatie. Je kunt niet zomaar eigendom claimen op data.

              (*) Publiekelijke verspreiding (“publicatie”) is een andere zaak, en dat is ook waar de echte schade ontstaat.

  2. Maar wat nou als politie alleen kleine beloningen geeft die leiden tot aanhouding van verdachten? Reparateur vindt kinderporno op een PC, meldt dit aan de politie en krijgt een cadeaubon van € 50 als dank voor de tip. Dat zou het snuffelen in dergelijke systemen wel aanmoedigen maar ook het gevonden bewijs bruikbaar houden omdat het niet in dienst van de politie gebeurt. De politie beloont dan alleen goed gedrag…

    1. Het lukraak ‘snuffelen’ in systemen blijft daarmee nog altijd een strafbaar feit (computervredebreuk). Daar kom je niet onderuit door het als ‘goed gedrag’ weg te wuiven. Net zogoed als premiejagers niet met moord wegkomen omdat ze een crimineel om zeep helpen waar een ‘dead or alive’ beloning op rust.

      je kan het misschien wel doen als een reparateur toevallig op kinderporno stuit, maar als er ook maar een beetje een vermoeden is dat iemand actief is gaan zoeken dan gaat dat hele argument het raam uit.

      1. Oh, ja… Computervredebreuk… In principe is dat een onrechtmatige daad. Maar dan gaat het om inbreken terwijl de reparateur gewoon toegang heeft gekregen door de eigenaar. Dat wordt lastig in de rechtbank als jij de reparateur aanklaagt, terwijl het gevonden bewijs op jouw PC tegen jou gebruikt kan worden.

        Ik ben dan ook benieuwd naar welke straf die reparateur op zijn hoogst kan krijgen. Sowieso kun je ook al geen schade op hem verhalen want wat is de schade dan? Er is strafbaar materiaal gevonden op jouw systeem en daar is aangifte van gedaan. Daar valt verder niets te verhalen op die reparateur…

        1. Wat dacht je van reputatieschade? Wil jij als bedrijf straks bij Kassa zitten met de beschuldiging dat je standaard door alle privé foto’s van klanten zit te snuffelen? Wil jij als bedrijf dat je werknemers hun tijd verdoen met cadeaubonnen verdienen van de politie in plaats van het repareren van kapotte PCs?

          1. Reputatieschade? Die ontstaat als de klant bekend gaat maken welk bedrijf hem tegen de politie heeft verraden. En dan heeft de klant er een extra probleem bij, omdat het bedrijf dan schade gaat claimen.

            Ik betwijfel sowieso of de manier waarop de politie aan de gegevens kwam zo groots bekend gemaakt zullen worden. Zoveel nieuwswaarde heeft het nou ook weer niet. Er zijn nu eenmaal te weinig mensen geïnteresseerd in hoe de politie aan de betreffende gegevens kwam. Een artikeltje op pagina 5 dat er een pedofiel met kinderporno op zijn PC is opgepakt kan het nog net halen als die persoon nog een bekende Nederlander is.Maar verder? De gemiddelde Nederlander vertelt zijn gehele levensverhaal op Facebook, zijn gehele arbeidsverleden op LinkedIn en meldt iedere scheet op Twitter om het resultaat te tonen op Instagram… Privacy leeft gewoon niet onder de bevolking. Te weinig Nederlanders houden zich ermee bezig.

    2. Als ik het goed onthouden heb van andere publicaties over dit geval, was dit precies het wat er gebeurde. Er was een tipgeld beschikbaar van USD 500 per melding. De politie weet dat ze het niet mogen vragen om een computer te doorzoeken, maar kan het uitlokken door een tipgeld beschikbaar te stellen. Dit lijkt me nogal een discutabele modus operandi van de politie. Zou dit in Nederland door de beugel kunnen?

  3. Het is natuurlijk wachten op de stagiair die makkelijk geld wil verdienen door zelf maar even wat discutabele plaatjes op een systeem te uploaden en vervolgens de klant aan te geven.

    Opsporingstaken tegen een soort no-cure-no-pay principe neerleggen bij burgers lijkt me bijzonder onverstandig….

    1. Kwestie van ontkennen. Het feit dat er kinderporno op je PC stond betekent inderdaad nog niet dat je die er zelf op hebt gezet. Wat er dan volgt is forensisch onderzoek en dan komt zeer waarschijnlijk naar voren dat die plaatjes erop zijn gezet tijdens de reparatie ervan. En dan gaat de reparateur zelf de gevangenis in, naast het feit dat hij een fors schadebedrag mag ophoesten…

      Er wordt natuurlijk vanzelf rekening gehouden met deze mogelijkheid. Stoute plaatjes op je PC sturen je nog niet direct de gevangenis in. De bewijslast is erg hoog in dit soort zaken. Denk ook niet dat ze tipgeld direct uitbetalen maar in principe pas na een veroordeling. In dat geval moet er nog best veel extra informatie worden gevonden die belastend is voor de verdachte.

  4. Het punt is hier alleen wel: dit is niet zomaar wat tegenkomen, of zelfs maar snuffelen uit nieuwsgierigheid en wat tegenkomen. Dit is werken in opdracht van de politie. En dán val je ook als burger onder die regels voor de politie. Bewijs dat uit zo’n betaalde snuffelopdracht komt, is dus onbruikbaar bij ons.

    Toch merkwaardig eigenlijk dat de politie dus minder mag qua opsporing dan willekeurige personen. Vandaar het fenomeen privédetective / private investigator?

  5. Bewijs dat uit zo’n betaalde snuffelopdracht komt, is dus onbruikbaar bij ons.

    Helder, op initiatief van politie kan het dus niet. Als politie (of justitie) cadeaubonnen gaat geven, lijkt me dat vergelijkbaar en daarom ook niet kunnen.

    Maar mag het wel als een andere organisatie hier opdracht toe geeft of beloningen voor uitlooft (ik vermoed van wel)?

    En als een (semi-)overheidsorganisatie dat doet (ik vermoed van niet)?

    Een andere motivatie voor een reparatiedienst zou misschien nog kunnen zijn dat ze hun inspanningen ooit als wisselgeld naar politie/justitie toe zouden kunnen gebruiken, mocht dat ooit van pas komen. Maar dat idee is wellicht te veel op (amerikaanse) fanta/series gebaseerd?

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.