In zo’n 90 procent van de populaire Nederlandstalige YouTube-vlogs worden producten aangeprezen, meldde Nu.nl vorige week. In driekwart van de gevallen is niet altijd duidelijk of het hier gaat om betaalde aandacht of niet. Dit constateerde het Commissariaat voor de Media in een onderzoek naar populaire vlogs. Het onderzoek is aanleiding om te pleiten voor duidelijkheid in vlogs: sluikreclame is niet de bedoeling. Maar hoe zit het juridisch?
Dat vlogs vol met reclame zitten, zou niet moeten verbazen. In bijna 90% van de vlogs en clips zijn duidelijk een of meerdere merken of producten te zien. In meer dan 60% van die gevallen komen merken en producten niet terloops aan bod, maar krijgen ze nadrukkelijk en positief de aandacht, zo constateert het CvdM. Omdat er dan ook vaak betaalde links (affiliatelinks) bij zitten, lijkt mij dat je dat inderdaad wel reclame kunt noemen.
Reclame maken in een vlog is op zich niet verboden. De pijn zit hem eerder in zaken als sluikreclame. En dat is wel verboden, in de Mediawet waar het CvdM de toezichthouder voor is. Alleen: de Mediawet gaat over klassieke radio- en televisiemedia, niet over internetfilmpjes. Dus meer dan aanmoedigen, voorlichten en adviseren kan men op dit moment niet doen.
Er is Europese regelgeving in de maak die de mogelijkheid creëert voor het CvdM om ook bindende uitspraken over Youtube-media te doen. Hoe dit er precies gaat uitzien, is nog niet bekend en het zal nog wel een jaar of twee duren ook.
Volgens de regels van YouTube moet je dit al bekendmaken. In welke zin is het dan nog sluikreclame? https://support.google.com/youtube/answer/154235?hl=en
Ehhhhh, in de zin van dat niet iedereen zich aan de regels houdt? Op TV zie ik ook wel eens sluikreclame. En buiten dit om zijn er zat mensen en/of bedrijven die zich niet (altijd) aan de regels houden.
tl;dr Niet iedereen houdt zich aan de regels, dus sluikreclame op YouTube kan wel degelijk.
Dit is echter een afspraak tussen Youtube (Google/Alphabet) en de uploader/maker van het filmpje. Youtube kan zich hierop beroepen en het filmpje verwijderen, aanpassen etc. Een derde kan zich echter niet op zo’n beding beroepen.
Maakt het ook uit dat veel van deze vlogs gericht zijn op minderjarige kinderen / tieners?
Is dit niet een ordinaire poging van het Commissariaat om zeggenschap te krijgen over iets waar ze geen zeggenschap over hebben?
Het is niet alsof vloggers zo goed zijn georganiseerd, dat ze snappen wat er aan de hand is en hoe ze daar weerwoord tegen moeten bieden. Het Commissariaat kan dus gerust wat landjepik proberen te spelen. En voor de directeur van het Commissariaat betekent het vast een leuke salarisverhoging als het werkterrein van zijn organisatie wat groter wordt.
“Bij meer dan 75% van de video’s waarin merken en/of producten aan bod komen, is onduidelijk of het al dan niet om betaalde aandacht gaat. “
Wat ze hier suggereren – dat dit wel vermeld zou moeten worden – is gewoon een aantasting van de persvrijheid. Ik heb zelf voor verschillende tijdschriften en weekbladen gewerkt, en wij gaven nooit aan of iets om al dan niet betaalde aandacht ging. Nu was dit natuurlijk ook, omdat het uit de vorm duidelijk was of iets om een advertentie, advertorial of artikel ging.
Dat iets voor een bepaald percentage, meer dan de helft, positieve aandacht is, wil trouwens nog niet zeggen dat het reclame is. Het is een valide keuze voor een publicatie om te focussen op positieve recensies.
Ik snap niet hoe vermelden van “Bedrijf X heeft me betaald om aan dit product positieve aandacht te besteden” een aantasting is van de persvrijheid. Je kunt nog steeds gewoon zeggen wat je wilt zeggen, alleen moet je er nu eerlijk bij zeggen dat je er zelf een financieel belang bij hebt om iets positiefs te zeggen. Zou je me dat uit willen leggen, want ik wil het wel graag snappen.
Vrijheid van meningsuiting houdt in, dat je ook mag liegen. Ik heb dat hele reclamegedoe sowieso al niet begrepen. Alsof mensen naar de winkel rennen, omdat op TV of via Youtube wordt gezegd, dat iets goed is.
De vrijheid van meningsuiting is niet onbeperkt. Zo mag er niet worden misleid. Als er onjuiste, dubbelzinnige of onduidelijke informatie wordt verstrekt, waardoor een consument een besluit zou kunnen nemen dat hij anders niet had genomen, dan is er sprake van misleiding.
“Er gaan inmiddels al enkele miljoenen in om” – er zijn ook enkele miljoenen vloggers, ik vermoed dat het bedrag per persoon wel meevalt.
“Laat me niet lachen.” Misschien lach jij heel makkelijk, net als Wammes Waggel in de Tom Poes-strips. Ja, het verbod op sluikreclame is ook een aantasting van persvrijheid. Maar het recht op jezelf informeren maakt deel uit van het recht op meningsuiting en het recht van de persvrijheid, en dat recht wordt ingeperkt met sluikreclame. Dus dan is zo’n verbod te rechtvaardigen – er botsen twee grondrechten, en de wetgever kijkt of een inperking dit conflict oplost.
In dit geval zegt het Commissariaat dat je niet alleen moet aangeven wanneer iets reclame is, maar ook wanneer iets niet reclame is. Dat gaat verder dan wat redelijk is en daarom noem ik dat een inperking op een grondrecht.
Over die miljoenen:
https://www.forbes.com/sites/maddieberg/2016/12/05/the-highest-paid-youtube-stars-2016-pewdiepie-remains-no-1-with-15-million/#42ac8cae7713
Dit was het eerste wat bij mij opkwam. En… moeten we ons daar druk over maken?
Wat gebeurd er nu tijdens reclame op tv? Dan zapt half Nederland naar een andere zender. Als een vlog dusdanig veel onzin bevat verliezen ze vanzelf hun volgers. Eerlijk gezegd zie ik het probleem niet zo…
Vlogs leunen sterk op authenticiteit, dat is hun forte. Je merkt het gewoon als er voor een mening betaald is. Het is lastig te doen alsof je ergens enthousiast over bent. Een vlogger is er daarom veel minder bij gebaat te betaald te worden voor promotie van producten dan televisie. Televisie is veel gemaakter, veel plasticer, als iemand tussen het gespeelde van televisie speelt dat hij Pepsi lekker vindt, valt dat minder snel op.
Een vlogger die betaald wordt voor zijn mening, schaadt dan al gauw zijn eigen merk.
Quote twee jaar geleden over de inkomsten van Nedervlogger Enzo Knol: http://www.spreekbuis.nl/youtube-ster-enzo-knol-verdient-tonnen
Adverteerders die samenwerken met vloggers hebben al sinds 2014 afgesproken hierover transparant te zijn. De regels hiervoor zijn vastgelegd in de Reclamecode Social Media, waar ook vloggers zich aan moeten houden. Zie ook dit bericht: https://www.reclamecode.nl/consument/default.asp?nieuwsID=550&terugURL=%2Farchiefnieuwsberichten%2Easp%3FhID%3D7