Wanneer heeft een kunstmatige intelligentie auteursrecht op een filmscript?

Een kunstmatige intelligentie (AI) schrijft alle tekst voor David Hasselhoff in een nieuwe korte scifi-film, las ik bij Tweakers. De AI heeft een grote databank met filmteksten, en componeert daarmee nieuwe combinaties (via een LSTM) die acteur David Hasselhoff dan uitspreekt. Wat de vraag oproept, van wie zijn die teksten eigenlijk?

Hoofdregel uit de auteurswet is dat de partij die een creatief werk maakt, daar het auteursrecht op heeft. Het gaat dan om de natuurlijk persoon die het werk maakt, of in voorkomende gevallen zijn werkgever. Een opdrachtnemer zoals een ingehuurde programmeur, fotograaf of tekstschrijver heeft dus zélf het auteursrecht en niet zijn opdrachtgever.

Daar hebben we alleen niet heel veel aan in dit geval, want een AI is geen natuurlijk persoon. De wet erkent robots en software niet als personen.

Een eerste gedachte is dan, dan zal de programmeur van Benjamin wel de rechten hebben. De robot is dan zeg maar een heel slim toetsenbord met automatisch aanvullen of zelf scherpstellende camera met volgsysteem of iets dergelijks, daarvan vinden we ook niet dat die zelf auteursrechten hebben.

Ergens voelt dat alleen een beetje té makkelijk. Er zit ergens een fundamenteel verschil tussen afmaken wat een mens in gang zetten of een geautomatiseerde standaardhandeling enerzijds en een onverwachte creatieve uiting van een geavanceerd neuraal netwerk? Want niet te ontkennen valt dat die Benjamin érg creatieve uitingen doet, waar die programmeur vooraf totaal geen uitspraken over had kunnen doen. Als een werk zó onvoorspelbaar tot stand komt, is het dan nog wel logisch dat de rechten op dat werk bij de schepper van de software komen te liggen?

(De techniek komt er heel kort gezegd op neer dat het netwerk leert welke woorden typisch volgen op een bepaald woord, en dan vervolgens los gaat op een startzin of -woord. Ongeveer zoals een vrije-associatieoefening bij brainstormen. Je kunt je dus zelfs afvragen óf er wel creativiteit in het werk zit, als het alleen maar is “na ‘de’ komt meestal ‘hond'”.)

Arnoud

16 reacties

  1. Want niet te ontkennen valt dat die Benjamin érg creatieve uitingen doet, waar die programmeur vooraf totaal geen uitspraken over had kunnen doen. …. Je kunt je dus zelfs afvragen óf er wel creativiteit in het werk zit…

    Blijkbaar zit er dus toch voldoende creativiteit in.

    Daarbij, is het simpele feit dat iemand deze ai heeft gemaakt om dit te doen niet de creativiteit? Als ik vier potten verf laat vallen op een doek van 3 meter hoog dan kan ik niet voorspellen hoe het er uit komt te zien maar toch is het schilderij mijn creatieve uiting.

    Zo ook hier, de maker is creatief geweest om zo’n systeem te bouwen en zo iets te creëren.

  2. Liefst zou er géén auteursrecht op automatisch gegenereerde teksten/afbeeldingen/objecten zitten, maar dat gaat toch niet gebeuren. Imo is het meest logisch om het dan te geven aan de “werkgever” van de AI. Dus het bedrijf of individu die de computer voorziet van de juiste dataset en op de startknop drukt.

  3. Als de output van zulke software creatief is, dan denk ik dat we op het punt zijn aangekomen waar creativiteit niet meer schaars is. Waarom zou je creativiteit dan nog belonen met een auteursrecht?

    De eerder gemaakte film van Benjamin is hilarisch, maar eerlijk gezegd zit er nog heel wat creativiteit in hoe de acteurs en de regisseur nog iets zinvols hebben proberen te maken van het script. Ik denk dat we voorlopig nog op een niveau zitten waarop computer-creativiteit niet de zelfde waarde heeft als menselijke creativiteit.

    Ik zou zeggen dat computergegenereerde creativiteit geen auteursrechtelijke bescherming zou moeten hebben. Naarmate computers beter worden, en creativiteit minder schaars wordt, wordt het auteursrecht dan terecht automatisch uitgefaseerd.

  4. Offtopic: In rechter bovenhoek staat het verzoek om je (“mij”) te volgen op Twitter. Dat blijkt de account “ICTrecht” te zijn, die weliswaar braaf en vermoedelijk automatisch jouw blogs tweet maar verder niet erg interessant. Kan me voorstellen dat je geen zin of tijd hebt voor Twitter, maar dan zou ik dat “mij” toch vervangen door iets anders.

  5. Eigenlijk is het heel eenvoudig. De AI voert werk uit in opdracht van een opdrachtgever. In dat geval is de opdrachtgever (werkgever) dus de auteur. Toch? Of bepaalt de wet heel specifiek dat diegene die het werk uitvoert een natuurlijk persoon is?

    Eigenlijk vraag ik mij opeens af hoe het zou zitten als je een Chimpanzee leert schrijven (eventueel in hiërogliefen) en de Chimpanzee vervolgens hele verhalen gaat schrijven. Wie is dan de auteur?

    En dan bedenk ik mij dat deze vraag eigenlijk allang beantwoord had moeten zijn omdat er veel dieren zijn in dierentuinen die allerlei kunstwerken produceren. Hoeveel olifanten en apen hebben al een kwast en verf gekregen om daarmee kunst te maken? En van wie zijn de auteursrechten op alle werken gemaakt door die dieren?

    Nou ja, we weten dat een foto genomen door een app in ieder geval tot het Public Domain behoort en dat niet de eigenaar van de camera de auteur is… 🙂

    1. Wat dieren met een kwast doen kan verder buiten beschouwing blijven. Dat mensen daar een kunstwerk in zien is hun zaak. Belangrijker is je te realiseren dat iedere intellectuele productie een verwerking, een gebruik maken van voorgaande intellectuele producten van anderen is. Daaruit kan enige, zij het zeer beperkte intellectuele eigendom voortvloeien. Beperkt, want hij verwerkt voorgaande intellectuele eigendommen. De eigenaar van de intellectuele machinerie die dit voortbrengsel tot stand brengt is dan eigenaar van het auteursrecht. In het geval van de mens is dat de mens zelf (voor zover niet bij opdracht anders is afgesproken).

    2. Is deze discussie er niet geweest toen een aap in het wild een foto maakte nadat hij de camera van de natuurfotograaf te pakken had gekregen. Dat beest maakte een mooie foto, en de fotograaf claimde auteursrecht. Daar is toen gedoe over geweest omdat verschillende mensen/organisaties vonden dat de aap het auteursrecht had.

      Zoiets was het, ga vanmiddag even googlen.

  6. Computer-kunst is decennia oud. De eerste die wiskundige formules gebruikten voor de kunst waren de Arabieren: https://en.wikipedia.org/wiki/Islamicgeometricpatterns Ook onze MC Escher transformeerde simpele formules naar ingewikkelde kunstwerkjes. Eerste echte computerkunst stamt uit de jaren 60: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/1/1e/Wiki.picturebydrawingmachine1.jpg Alleen nu is de output wel erg dichtbij menselijke creativiteit gekomen. Maar het principe is hetzelfde: Een kunstenaar/programmeur maakt een algoritme dat kunst output als je het een input geeft.

    Vaak vraagt men zich af of de data input zelf copyrighted is, en of dit dan wel mag. Ik denk dat het principe van “afgeleid werk” hier opgaat: Data mag niet zondermeer zonder toestemming worden gebruikt, en het “afgeleide werk” zelf kan weer gecopyright worden.

    Dan is er nog het algoritme zelf. De LSTM is uitgevonden door Schmidhuber & Ciresan. De creativiteit van de maker komt eigenlijk neer op het invoeren van willekeurige data aan een standaard algoritme/filter (hetgeen nog steeds zweet, kunde, en creativiteit vergt). Maar een fotograaf hoeft ook geen royalties te betalen aan Hasselblad, of zich te verantwoorden voor de inhoud van controversiele foto’s. En we zeuren ook niet over copyright als het voor de fotograaf veel gemakkelijker is om op een knopje te drukken, dan een schilder die weken bezig is.

    Het vraagstuk van zelf-bestemming is interessant, maar ik denk dat de techniek nog niet ver genoeg gevorderd is om hierover te kunnen spreken. Stel ik maak een slim virus programma, dat via genetisch programmeren zelf op zoek gaat naar zwakheden in systemen. Als een programma de eigenaar van kunst kan zijn, dan kan een programma ook de wet overtreden. Maar ik draag als maker zeker wel verantwoordelijkheid. Maar de grenzen vervagen: Een chatbot kan door input van anderen racistisch overkomen (zie Microsoft’s Tay). Hoewel dit zeker niet Microsoft’s bedoeling was, valt er wat te zeggen over nalatigheid (men had het kunnen weten): Een beetje zoals strafrechtelijk verantwoordelijk zijn voor de misdaden van je kinderen.

    Een goed voorbeeld in deze trant: Alle schilderijen van 150 musea downloaden, invoeren in een GAN ( https://en.wikipedia.org/wiki/Generativeadversarialnetworks ), en instant nieuwe unieke kunst uit je webcam: https://vimeo.com/215339817

    1. Over het auteursrecht van afgeleide werken gemaakt met Style Transfer: http://genekogan.com/works/style-transfer/ (of specifieker de filmscriptgenerator uit het topic)

      Embedding Watermarks into Deep Neural Networks Deep neural networks have recently achieved significant progress. Sharing trained models of these deep neural networks is very important in the rapid progress of researching or developing deep neural network systems. At the same time, it is necessary to protect the rights of shared trained models. To this end, we propose to use a digital watermarking technology to protect intellectual property or detect intellectual property infringement of trained models. https://arxiv.org/abs/1701.04082

    2. A large part of artistic creation consists in simple pattern recognition and technical skill. And that is precisely the part of the process that many find less attractive, even skippable. That’s where AI comes in. Our perceptual modalities, our language, our artworks all have statistical structure. Learning this structure is precisely what deep learning algorithms excel at. Machine learning models can learn the statistical “latent space” of images or music or even stories, and they can then “sample” from this space, creating new artworks with similar characteristics as what the model has seen in its training data.

      Naturally, such sampling is hardly an act of artistic creation in itself. It is a mere mathematical operation: the algorithm has no grounding in human life, human emotions, our experience of the world; instead it learns from an “experience” that has little in common with ours.

      It is only our interpretation, as human spectators, that will give meaning to what the model generates. But in the hands of a skilled artist, algorithmic generation can be steered to become meaningful –and beautiful. Latent space sampling can become a brush that empowers the artist, augments our creative affordances, expands the space of what we can imagine. What’s more, it can make artistic creation more accessible by eliminating the need for technical skill and practice –setting up a new medium of pure expression, factoring art apart from craft.

      — François Chollet

  7. Naar Belgisch recht is die vraag eigenlijk redelijk eenvoudig: enkel een natuurlijk persoon kan een auteursrechtelijk beschermd werk creëren. Wordt het werk niet door een persoon, maar door een computer (of aap) gecreëerd, rust daar geen auteursrecht op. Teksten die door een computer gecreëerd worden, zijn niet beschermd door het auteursrecht. Het feit dat iemand anders daartoe de instructies heeft verleend, is niet relevant. Wie instructies geeft aan een architect bij het ontwerp van een huis, wordt geen auteur. Enkel wie “de pen” vasthoudt, met name de persoon die het concept materialiseert, is auteur en zal zich mogelijk op een auteursrecht kunnen beroepen. Het staat me voor dat auteursrecht behoorlijk eengemaakt is in de EU en dat dit dus ook in Nederland geldt.

    Ik lees overigens in bovenstaand artikel nog een punt dat mogelijk verfijning behoeft: het is niet zo dat auteursrechten die gecreëerd worden in een werknemer-werkgeverrelatie rechtstreeks aan de werkgever toe kunnen komen. Wel kan voorzien zijn in een contractuele dan wel andere, automatische, overdracht. In sommige landen geldt zulk regime als wettelijk vermoeden. Ook hier zal het auteursrecht echter eerst “ontstaan” in hoofde van de werknemer en wordt dit vervolgens onmiddellijk overgedragen.

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.