Nee, googelen is niet hetzelfde als zoeken op internet

Het merk “Google” mag gewoon blijven bestaan, las ik bij Ars Technica. In een rechtszaak tegen een domeinnaamhouder met 763 Google-gerelateerde domeinen werd het verweer gevoerd dat “Google” een generieke term was geworden voor “zoeken op internet”, zodat het geen geldig merk meer kan zijn. Maar de rechtbank in hoger beroep verwierp het verweer: ondanks dat die dienst verreweg de populairste is voor een dergelijke zoektocht, is het er geen onmisbaar synoniem voor.

Het is een bekend verschijnsel dat namen van producten of diensten verworden tot een soortnaam. Enigszins overdreven heet dat “genericide”, want een merk generiek verklaren is hetzelfde als moord (homicide); IE-juristen weten altijd mooie neutrale termen voor onwelgevallige gebeurtenissen in hun vakgebied te vinden.

Maar het is wel een probleem voor een merkhouder, want een soortnaam mag geen merk zijn. Dan kan immers niemand meer de producten of diensten in die soort omschrijven zonder merkinbreuk te plegen. Een merk is dan ook ongeldig als het een soortnaam is, en dat kan ook achteraf ineens het geval blijken te zijn terwijl het ooit begon als mooi creatieve naam. Dat spul op brood héét nu eenmaal hagelslag, bijvoorbeeld.

Bij vernieuwende diensten speelt dit probleem het sterkste. Neem de chatdienst van Microsoft van vroeger: die heette MSN Messenger, dus dan ging je MSN’en. Net zoals je nu gaat WhatsAppen. Dat lijkt generiek gebruik, net zoals Googelen voor het zoeken op internet. Ja, Bing bestaat en er zijn er vast nog meer maar de facto is gebruik van Google wat je doet als je wilt zoeken op internet. Net zoals er vast alternatieve kleine staafjes chocola zijn die op brood gesprenkeld kunnen worden maar geen hagelslag heten.

Verschil is wel: voor zulke diensten gebruik je nu eenmaal die dienst. Je kunt niet MSN’en met ICQ, en als je met iemand SMS-berichten uitwisselt dan ben je niet aan het appen. Verwarring over de afkomst van die dienst is er dan in principe niet. Dat maakt het wezenlijk anders dan wanneer de naam generiek wordt voor álle diensten.

Genericide zou eerder van het niveau zijn dat we alle beveiligde communicatie SSL zouden noemen, ongeacht de technologie er onder. Wat geen goed voorbeeld is want dat was nooit een merk. Maar wat is wel een goed voorbeeld, een ICT dienst die ooit specifiek van één bedrijf was (en als merk vastgelegd) maar die we nu als generieke naam voor de hele categorie gebruiken?

Arnoud

41 reacties

  1. Ik weet niet in hoeverre het echt ICT gerelateerd is, maar in de Verenigde Staten is ‘Xerox’ de generieke term voor kopietje.

    En ik denk dat tegenwoordig ‘Skype’ ook synoniem staat voor videobellen via de PC.

  2. Ik weet niet of het ooit een merk is geweest, maar de ‘PC’ is natuurlijk wel een goed voorbeeld. IBM introduceerde de IBM Personal Computer, of IBM PC in 1981 maar tegenwoordig noemen we elke desktop en tower computer een ‘PC’.

  3. Bij computerspellen wil een genre nog wel eens de naam krijgen van een trendsetter of een afgeleide ervan: adventure, rogue-like, metroidvania (samentrekking van Metroid en Castlevania).

      1. Gephotoshopt is de standaard term voor bewerkte fotos inpublicaties. Ik durf wel te zeggen dat ondanks dat de grote meerderheid daarvoor photoshop gebruikt er vast wel enkele te vinden zijn die met Affinity Photo,The GIMP of Paint Shop Pro zijn bewerkt.

        Misschien dat de bewerker dan niet zegt dat hij photoshopt, maar degenen die de foto’s bekijken hebben het dan wel degelijk over gephotoshopped.

      2. Ik fotoshop nooit met Photoshop maar altijd gewoon met goedkopere software. Korte tijd ACDSee gebruikt maar Paint Shop Pro is nog steeds mijn favoriet voor fotoshoppen. 🙂 Of is het dan verfshoppen? Paintshoppen? Het blijft fotobewerking met een shop-applicatie…

        Valt mij overigens nog mee dat er nooit een rechtszaak om die naam is geweest. Photoshop en Paint shop… Toch enigszins verwarrend.

        Ik vraag mij af of “Browser” ooit een handelsnaam is geweest. Immers, de eerste web browser moet dat woord hebben uitgevonden.

        1. De eerste webbrowser was WorldWideWeb (later: Nexus) van WWW-bedenker Tim Berners-Lee. Die heeft de term niet uitgevonden omdat hij in eerste instantie iets anders voor ogen had met het internet dan dat later is ontstaan, o.a. dat hij wilde dat webbladeraars zowel gebruikt konden worden voor surfen als bewerken (net als bijv. voormalig webbrowser Amaya). Dat is dus meer dan “browsen” alleen.

        1. Is op zich ook wel logisch. Goed, misschien niet helemaal maar het is altijd handiger om een generieke term te gebruiken. Anders moet je voor elk ander stukje software iets anders gaan zeggen. “Ik heb de foto gegimpt/gepaintshopt/gepinta’d/gepixelt”. En om consistent te blijven geldt dat dan natuurlijk ook voor andere dingen. “Ik heb die term gegoogled/gebingd/geduckduckgo’d/gelxquickd/geyahoo’d”. etc., etc., etc.

          1. Anders moet je voor elk ander stukje software iets anders gaan zeggen

            Nee hoor, je kunt gewoon een generiek tekst gebruiken. “Ik heb de foto bewerkt” “Ik heb de term opgezocht (op het internet)” enz enz

        1. Lol, nee dat niet. DuckDuckGo gebruikte een tijdje Encrypted Google voor het opvragen van afbeeldingen maar ook dat hebben ze naar hun eigen engine geporteerd. Ze hebben een volledig eigen engine.

      1. Je kunt zeggen “gedeedeegee’d” (in uitspraak) of “geddg’d” (op papier). Immers, de afkorting is “DDG” (ga bijv. maar naar ddg.gg en dan kom je dus op DuckDuckGo uit). Of kort het in: “Ik heb het geduckt”.

  4. Bij het uitzoeken van een auto is er voldoende keuze. Daarom heet het “auto rijden” en niet “toyotajen” of “volkswagenen”. Bij Google staat de concurrentie helaas op een enorme achterstand. Wanneer iemand op een forum een zeer specifieke vraag stelt, en ik schrijf om even te googlen met bepaalde keywords, dan bedoel ik ook echt om Google gebruiken, want de andere zoekmachines kunnen het misschien niet eens vinden.

    1. Ik vind regelmatig met DuckDuckGo meer dan bij Google en sneller ook omdat ze heel veel dingen al direct bovenaan de zoekresultaten verklaren en je ook veel makkelijker opdrachten kunt geven en met bangs ook direct in bepaalde sites kunt zoeken. Alleen afbeeldingen loopt Google iets op voor, voor iets meer dan een snelle afbeelding gebruik ik dan ook expliciet Google (met name ook omdat je daar achterwaarts kunt zoeken).

        1. Dat van Maggi telt anders niet helemaal aangezien er nauwelijks concurrentie is op dat gebied. Bij EkoPlaza hebben ze een biologisch alternatief maar verder heb ik nog nooit ergens (en ik kom toch echt al jaren in heel veel winkels/supermarkten) een alternatief voor Maggi gezien. Dus in dat geval is het vrij logisch dat de term “soeparoma” niet is ingeburgerd.

  5. [offtopic]

    Enigszins overdreven heet dat “genericide”, want een merk generiek verklaren is hetzelfde als moord (homicide); IE-juristen weten altijd mooie neutrale termen voor onwelgevallige gebeurtenissen in hun vakgebied te vinden.
    Overdreven ja, mooi nee. Geschmackssache natuurlijk. In in ieder geval is het verwarrend en taalkundig minder juist.

    Homicide is immers doding van een mens, niet door een mens, net als genocide moord op een volk en patricide moord op een vader, niet door een vader is.

    Zo ook zou dan genericide het om zeep helpen van ‘genera’ (enkelvoud genus -> genocide) betekenen – terwijl hier juist bijna het omgekeerde gebeurt: een merk sterft vanwege het eruit ontstáán van een generieke aanduiding. Beter zou dan een samenstelling uit afleidingen van marcam ‘merk’ en -cide zijn – waarbij marcicide overigens weer een merknaam is…

    Het blijft hoe dan ook potjeslatijn… [/offtopic]

    1. Dat geldt voor meer namen van besturingssystemen. “mac” is al een eeuwenoud tussenvoegsel bij Schotse namen. “Haiku” is eigenlijk een dichtvorm. “Ubuntu” is een bestaand Afrikaans woord. etc., etc., etc.

  6. Swypend typen op je smartphone/tablet-toetsenbord noem je Swypen(d) typen. Of is er iemand die dit SwiftKey Flowend typen of Sony Gesture Inputtend typen noemt? “Swype is similar in concept to SwiftKey Flow, Fleksy, SwipeIt, SlideIT, TouchPal, Adaptxt, ShapeWriter, Multiling O Keyboard, Sony Gesture Input, and Android 4.2 Gesture typing, all of which also involve tracing a path over letters on a virtual keyboard. A somewhat different approach, though similar in concept, is found in MessagEase and Minuum.” (https://en.wikipedia.org/wiki/Swype)

  7. Ik vind fotosjoppen erg vergelijkbaar met googelen: het zijn generieke termen voor resp. afbeeldingen aanpassen zodat het origineel anders lijkt dan het in werkelijkheid was en een webpaginatrefwoordenzoekdienst gebruiken. Ik vraag me zelfs af of ze wel eens worden gebruikt in de betekenis: met Photoshop bewerken (en niet met een ander pakket) of met Google zoeken (en niet met een andere zoekdienst).

    Die werkwoorden zijn dus inderdaad generiek. Maar de merken niet! Niemand zal denk ik de term Photoshop gebruiken voor iets anders dan Photoshop, of de term Google voor iets anders dan Google. En ik denk dat de meeste mensen die het over fotosjoppen en googelen hebben heel goed weten dat Photoshop en Google specifieke producten zijn.

    Het zou dus volkomen verkeerd zijn om op basis van het feit dat die werkwoorden generiek zijn te besluiten dat het merk verwaterd is. Je moet echt naar het gebruik van de merknaam zelf kijken.

    En dan moeten er genoeg voorbeelden te geven zijn. De Personal Computer natuurlijk; een ander voorbeeld dat me te binnen schiet is de ZIP-drive.

  8. Maar wat is wel een goed voorbeeld, een ICT dienst die ooit specifiek van één bedrijf was (en als merk vastgelegd) maar die we nu als generieke naam voor de hele categorie gebruiken?

    App store, Memory Stick, Powerpoint.

    That’s basically it in ICT: https://en.wikipedia.org/wiki/Listofgenericandgenericizedtrademarks#Listofformertrademarksthathavebeengenericized

    EDIT: je markup autolink dinges is kapot. Een underscore mag echt wel in een URL. Ik zag laatst iemand die van ’t Hart heette met als email adres voornaam.’t.hart@bedrijf.nl. Hoeveel problemen krijgt zo iemand? Dat ruikt naar een BOFH… Zelfs Outlook maakte dat niet goed clickable. (Zelfs? Om te beginnen.) Enfin, ik draai door. Try #2 hier

  9. Nuja, ‘appen’ is in zoverre generiek geworden dat mijn moeder steeds tegen me zegt dat ze me gaat appen terwijl ze me eigenlijk gaat SMS’en (komt omdat ik geen WhatsApp heb en zij wel en dus automatisch op die manier gaat praten).

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.