Het merk “Google” mag gewoon blijven bestaan, las ik bij Ars Technica. In een rechtszaak tegen een domeinnaamhouder met 763 Google-gerelateerde domeinen werd het verweer gevoerd dat “Google” een generieke term was geworden voor “zoeken op internet”, zodat het geen geldig merk meer kan zijn. Maar de rechtbank in hoger beroep verwierp het verweer: ondanks dat die dienst verreweg de populairste is voor een dergelijke zoektocht, is het er geen onmisbaar synoniem voor.
Het is een bekend verschijnsel dat namen van producten of diensten verworden tot een soortnaam. Enigszins overdreven heet dat “genericide”, want een merk generiek verklaren is hetzelfde als moord (homicide); IE-juristen weten altijd mooie neutrale termen voor onwelgevallige gebeurtenissen in hun vakgebied te vinden.
Maar het is wel een probleem voor een merkhouder, want een soortnaam mag geen merk zijn. Dan kan immers niemand meer de producten of diensten in die soort omschrijven zonder merkinbreuk te plegen. Een merk is dan ook ongeldig als het een soortnaam is, en dat kan ook achteraf ineens het geval blijken te zijn terwijl het ooit begon als mooi creatieve naam. Dat spul op brood héét nu eenmaal hagelslag, bijvoorbeeld.
Bij vernieuwende diensten speelt dit probleem het sterkste. Neem de chatdienst van Microsoft van vroeger: die heette MSN Messenger, dus dan ging je MSN’en. Net zoals je nu gaat WhatsAppen. Dat lijkt generiek gebruik, net zoals Googelen voor het zoeken op internet. Ja, Bing bestaat en er zijn er vast nog meer maar de facto is gebruik van Google wat je doet als je wilt zoeken op internet. Net zoals er vast alternatieve kleine staafjes chocola zijn die op brood gesprenkeld kunnen worden maar geen hagelslag heten.
Verschil is wel: voor zulke diensten gebruik je nu eenmaal die dienst. Je kunt niet MSN’en met ICQ, en als je met iemand SMS-berichten uitwisselt dan ben je niet aan het appen. Verwarring over de afkomst van die dienst is er dan in principe niet. Dat maakt het wezenlijk anders dan wanneer de naam generiek wordt voor álle diensten.
Genericide zou eerder van het niveau zijn dat we alle beveiligde communicatie SSL zouden noemen, ongeacht de technologie er onder. Wat geen goed voorbeeld is want dat was nooit een merk. Maar wat is wel een goed voorbeeld, een ICT dienst die ooit specifiek van één bedrijf was (en als merk vastgelegd) maar die we nu als generieke naam voor de hele categorie gebruiken?
Arnoud
Ik weet niet in hoeverre het echt ICT gerelateerd is, maar in de Verenigde Staten is ‘Xerox’ de generieke term voor kopietje.
En ik denk dat tegenwoordig ‘Skype’ ook synoniem staat voor videobellen via de PC.
Ik weet niet of het ooit een merk is geweest, maar de ‘PC’ is natuurlijk wel een goed voorbeeld. IBM introduceerde de IBM Personal Computer, of IBM PC in 1981 maar tegenwoordig noemen we elke desktop en tower computer een ‘PC’.
Bij computerspellen wil een genre nog wel eens de naam krijgen van een trendsetter of een afgeleide ervan: adventure, rogue-like, metroidvania (samentrekking van Metroid en Castlevania).
Ben benieuwd hoe lang ‘photoshop’ het nog volhoudt…
Wie fotoshopt er met iets anders dan Adobe Photoshop? Is het niet raar om te zeggen, ik heb The Gimp erbij gepakt en die foto beetje geshopt?
Gephotoshopt is de standaard term voor bewerkte fotos inpublicaties. Ik durf wel te zeggen dat ondanks dat de grote meerderheid daarvoor photoshop gebruikt er vast wel enkele te vinden zijn die met Affinity Photo,The GIMP of Paint Shop Pro zijn bewerkt.
Misschien dat de bewerker dan niet zegt dat hij photoshopt, maar degenen die de foto’s bekijken hebben het dan wel degelijk over gephotoshopped.
Ik fotoshop nooit met Photoshop maar altijd gewoon met goedkopere software. Korte tijd ACDSee gebruikt maar Paint Shop Pro is nog steeds mijn favoriet voor fotoshoppen. 🙂 Of is het dan verfshoppen? Paintshoppen? Het blijft fotobewerking met een shop-applicatie…
Valt mij overigens nog mee dat er nooit een rechtszaak om die naam is geweest. Photoshop en Paint shop… Toch enigszins verwarrend.
…
Ik vraag mij af of “Browser” ooit een handelsnaam is geweest. Immers, de eerste web browser moet dat woord hebben uitgevonden.
De eerste webbrowser was WorldWideWeb (later: Nexus) van WWW-bedenker Tim Berners-Lee. Die heeft de term niet uitgevonden omdat hij in eerste instantie iets anders voor ogen had met het internet dan dat later is ontstaan, o.a. dat hij wilde dat webbladeraars zowel gebruikt konden worden voor surfen als bewerken (net als bijv. voormalig webbrowser Amaya). Dat is dus meer dan “browsen” alleen.
Ik. Ik gebruik er bijna altijd The GIMP voor, maar in de dagelijkse communicatie is “fotoshoppen” een woord dat door de meeste mensen het beste wordt begrepen.
Is op zich ook wel logisch. Goed, misschien niet helemaal maar het is altijd handiger om een generieke term te gebruiken. Anders moet je voor elk ander stukje software iets anders gaan zeggen. “Ik heb de foto gegimpt/gepaintshopt/gepinta’d/gepixelt”. En om consistent te blijven geldt dat dan natuurlijk ook voor andere dingen. “Ik heb die term gegoogled/gebingd/geduckduckgo’d/gelxquickd/geyahoo’d”. etc., etc., etc.
Nee hoor, je kunt gewoon een generiek tekst gebruiken. “Ik heb de foto bewerkt” “Ik heb de term opgezocht (op het internet)” enz enz
Ik gebruik zelf wel “appen” (maar niet “WhatsAppen”) voor het versturen van een bericht met Telegram.
Ik betrap me er regelmatig op dat ik zeg dat ik iets ga Googlen, terwijl ik vrijwel altijd DuckDuckGo gebruik. Hoe hoog ligt de lat voordat het genericide is?
Ik wist niet wat DuckDuckGo was, dus heb ik er even op gegoogled. Het lijkt mij dat dit genoeg zegt.
Bovendien gebruikt DuckDuckGo onderliggend o.a. weer Google.
Ik geloof niet dat het Google gebruikt (tenzij je dat expliciet opgeeft); ik dacht dat de engine een kopie was van Bing, en ze doen ook dingen samen met het Russische Yandex.
Lol, nee dat niet. DuckDuckGo gebruikte een tijdje Encrypted Google voor het opvragen van afbeeldingen maar ook dat hebben ze naar hun eigen engine geporteerd. Ze hebben een volledig eigen engine.
Ik ook. Van “Google” valt ook veel makkelijker een werkwoord te maken dan van “DuckDuckGo”.
Je kunt zeggen “gedeedeegee’d” (in uitspraak) of “geddg’d” (op papier). Immers, de afkorting is “DDG” (ga bijv. maar naar ddg.gg en dan kom je dus op DuckDuckGo uit). Of kort het in: “Ik heb het geduckt”.
Volgens de Van Dale is googlen goo·ge·len merk (googelde, heeft gegoogeld) 1 zoeken op internet Wel dus nog de kreet ‘merk’ er bij, maar de omschrijving is toch wel erg generiek te noemen.
Dat spreek ik dan weer uit als goochelen.
Bij het uitzoeken van een auto is er voldoende keuze. Daarom heet het “auto rijden” en niet “toyotajen” of “volkswagenen”. Bij Google staat de concurrentie helaas op een enorme achterstand. Wanneer iemand op een forum een zeer specifieke vraag stelt, en ik schrijf om even te googlen met bepaalde keywords, dan bedoel ik ook echt om Google gebruiken, want de andere zoekmachines kunnen het misschien niet eens vinden.
Ik vind regelmatig met DuckDuckGo meer dan bij Google en sneller ook omdat ze heel veel dingen al direct bovenaan de zoekresultaten verklaren en je ook veel makkelijker opdrachten kunt geven en met bangs ook direct in bepaalde sites kunt zoeken. Alleen afbeeldingen loopt Google iets op voor, voor iets meer dan een snelle afbeelding gebruik ik dan ook expliciet Google (met name ook omdat je daar achterwaarts kunt zoeken).
Geen dienst, maar wel een ICT voorbeeld. Regelmatig worden tablets die niet van Apple zijn aangeduid als “iPad”. Zowel in mijn eigen omgeving als bijvoorbeeld hier: http://www.cultofmac.com/388625/the-nfl-cant-stop-calling-microsoft-surface-an-ipad/
De TomTom pakken terwijl er gewoon een Garmin bedoeld wordt? Niet in de ICT maar elk dakraam is toch van Velux en jaloezien noemt met toch gewoon standaard bij het merk Luxaflex
Tja, weet niet in hoeverre je het onder ICT zou scharen maar de walkman is toch een generieke naam geworden voor een draagbare cassettespeler?
Ja, en soeparoma noemen we toch echt gewoon maggi.
Dat van Maggi telt anders niet helemaal aangezien er nauwelijks concurrentie is op dat gebied. Bij EkoPlaza hebben ze een biologisch alternatief maar verder heb ik nog nooit ergens (en ik kom toch echt al jaren in heel veel winkels/supermarkten) een alternatief voor Maggi gezien. Dus in dat geval is het vrij logisch dat de term “soeparoma” niet is ingeburgerd.
Ik denk dat de pc van Kees het beste voorbeeld is, maar ik wil ook noemen dat de eerste webbrowser ‘WorldWideWeb’ heette (hoewel hernoemd tot Nexus).
[offtopic]
Overdreven ja, mooi nee. Geschmackssache natuurlijk. In in ieder geval is het verwarrend en taalkundig minder juist.Homicide is immers doding van een mens, niet door een mens, net als genocide moord op een volk en patricide moord op een vader, niet door een vader is.
Zo ook zou dan genericide het om zeep helpen van ‘genera’ (enkelvoud genus -> genocide) betekenen – terwijl hier juist bijna het omgekeerde gebeurt: een merk sterft vanwege het eruit ontstáán van een generieke aanduiding. Beter zou dan een samenstelling uit afleidingen van marcam ‘merk’ en -cide zijn – waarbij marcicide overigens weer een merknaam is…
Het blijft hoe dan ook potjeslatijn… [/offtopic]
Ook andersom: een generieke naam die als trademark gebruikt ging worden: “Windows”. Ook in de context van ICT bestond de term al langer (en bestaat deze nog steeds).
Dat geldt voor meer namen van besturingssystemen. “mac” is al een eeuwenoud tussenvoegsel bij Schotse namen. “Haiku” is eigenlijk een dichtvorm. “Ubuntu” is een bestaand Afrikaans woord. etc., etc., etc.
Precies, en dat is voor een merkenrecht geen beletsel. Gazelle, diesel, randstad, telegraaf en marktplaats staan al héél lang in het woordenboek maar zijn gewoon geldige merken.
Maar voor Windows geldt, dat de term voor window(ing) system ook in vergelijkbare ICT context al gebruikt werd.
Swypend typen op je smartphone/tablet-toetsenbord noem je Swypen(d) typen. Of is er iemand die dit SwiftKey Flowend typen of Sony Gesture Inputtend typen noemt? “Swype is similar in concept to SwiftKey Flow, Fleksy, SwipeIt, SlideIT, TouchPal, Adaptxt, ShapeWriter, Multiling O Keyboard, Sony Gesture Input, and Android 4.2 Gesture typing, all of which also involve tracing a path over letters on a virtual keyboard. A somewhat different approach, though similar in concept, is found in MessagEase and Minuum.” (https://en.wikipedia.org/wiki/Swype)
Ik vind fotosjoppen erg vergelijkbaar met googelen: het zijn generieke termen voor resp. afbeeldingen aanpassen zodat het origineel anders lijkt dan het in werkelijkheid was en een webpaginatrefwoordenzoekdienst gebruiken. Ik vraag me zelfs af of ze wel eens worden gebruikt in de betekenis: met Photoshop bewerken (en niet met een ander pakket) of met Google zoeken (en niet met een andere zoekdienst).
Die werkwoorden zijn dus inderdaad generiek. Maar de merken niet! Niemand zal denk ik de term Photoshop gebruiken voor iets anders dan Photoshop, of de term Google voor iets anders dan Google. En ik denk dat de meeste mensen die het over fotosjoppen en googelen hebben heel goed weten dat Photoshop en Google specifieke producten zijn.
Het zou dus volkomen verkeerd zijn om op basis van het feit dat die werkwoorden generiek zijn te besluiten dat het merk verwaterd is. Je moet echt naar het gebruik van de merknaam zelf kijken.
En dan moeten er genoeg voorbeelden te geven zijn. De Personal Computer natuurlijk; een ander voorbeeld dat me te binnen schiet is de ZIP-drive.
App store, Memory Stick, Powerpoint.
That’s basically it in ICT: https://en.wikipedia.org/wiki/Listofgenericandgenericizedtrademarks#Listofformertrademarksthathavebeengenericized
EDIT: je markup autolink dinges is kapot. Een underscore mag echt wel in een URL. Ik zag laatst iemand die van ’t Hart heette met als email adres voornaam.’t.hart@bedrijf.nl. Hoeveel problemen krijgt zo iemand? Dat ruikt naar een BOFH… Zelfs Outlook maakte dat niet goed clickable. (Zelfs? Om te beginnen.) Enfin, ik draai door. Try #2 hier
?Citation needed?
Ik geloof er geen bal van dat dat echt soortnamen zijn.
Powerpoint misschien een beetje, maar daar geldt wat voor Maggi geldt: bijna alle ‘powerpoints’ zijn PowerPoints.
Ik ken ook iemand met een apostrof in de achternaam. Die persoon vindt vaak onbedoeld SQL injection-lekken in webapplicaties bij het naam-invoerveld.
Arnoud: verplicht leesvoer: http://www.kalzumeus.com/2010/06/17/falsehoods-programmers-believe-about-names/
Nuja, ‘appen’ is in zoverre generiek geworden dat mijn moeder steeds tegen me zegt dat ze me gaat appen terwijl ze me eigenlijk gaat SMS’en (komt omdat ik geen WhatsApp heb en zij wel en dus automatisch op die manier gaat praten).