Mag mijn werkgever me persoonlijk aansprakelijk stellen (met boete) op AVG-overtredingen?

Een lezer vroeg me:

Mijn werkgever eist dat ik een addendum op mijn arbeidscontract teken waarin opgenomen is dat ik persoonlijk aansprakelijk ben voor datalekken en niet-naleving van de AVG, inclusief een boetebeding voor 5.000 euro per geval. Ben ik verplicht dit te tekenen? Ik vind het wel héél ver gaan en overweeg serieus ontslag te nemen.

Een werkgever kan in principe niet eisen dat je iets ondertekent, tenzij de handtekening uitsluitend dient als bewijs dat je iets gezien hebt. Een akkoord kan in principe niet worden afgedwongen.

Specifiek bij wijzigingen van een arbeidscontract is er iets meer ruimte, grofweg wanneer de werknemer redelijkerwijs niet zou moeten weigeren. Dat zou kunnen spelen bij een functiewijziging, maar bij een beding als dit lijkt me dat niet op te gaan.

Minstens zo belangrijk is dat het juridisch niet mág, een werknemer persoonlijk aansprakelijk stellen voor niet-naleving van de AVG. Fouten in het werk die leiden tot zo’n niet-naleving zijn gewoon wanprestaties bij het werk, en die komen voor rekening van de werkgever (art. 6:170 BW).

Dit tenzij sprake is van opzet en grove nalatigheid, maar de lat daarvoor ligt zo hoog dat je er bij dit soort dingen vrijwel nooit aan komt. Sommige reglementen vermelden dan ook expliciet “iedere overtreding van de AVG wordt aangemerkt als opzet of grove nalatigheid” maar dat haalt niet eens de bulderlachtoets, laat staan de giecheltoets.

Ook een boete mag niet zomaar. Allereerst moet die boete in het arbeidscontract zelf staan (inclusief uitgewerkte regeling wanneer deze in werking treedt). Boetes in een eenzijdig aangekondigd reglement zijn sowieso niet geldig. Hier wordt de boete formeel in het contract zelf gezet, maar deze contractswijziging is geforceerd en dus ook niet rechtsgeldig.

Daarnaast mag een boete nooit hoger zijn dan een halve dag loon (art. 7:650 lid 5 BW). Met deze bedragen gaat het boetebeding dus sowieso van tafel.(Dit was onzin, dat verbod geldt alleen als je minimumloon verdient. Een hoge boete mag dus wel maar mag natuurlijk niet onredelijk hoog zijn, blauwe lijst algemene voorwaarden.)

Beide constructies zijn juridisch dus niet rechtsgeldig. Je hoeft dus niet te tekenen en dat kan juridisch geen gevolgen hebben. Natuurlijk mag de werkgever wel regels stellen over hoe je AVG-proof moet gaan werken, en mag hij je berispen of in extreme gevallen zelfs ontslaan als je die regels overtreedt. Die regels mag hij eenzijdig stellen, je akkoord als werknemer is daarvoor niet nodig. (Specifiek hier is die handtekening “voor gezien” wel nuttig, dan kun je niet ontkennen dat je wist van de regel.)

Een praktisch probleem blijft natuurlijk hoe je dat aan de werkgever overbrengt, zeker in situaties waarin deze zegt dat het wél moet en dat het wel rechtsgeldig is. Je kunt dan proberen het te escaleren via de vakbond of ondernemingsraad, of samen met collega’s bezwaar maken en kijken of dat meer indruk maakt.

Als men blijft vasthouden, dan zijn er twee opties: 1) je tekent niet, en hoopt dat hij je daar niet op afrekent door bv. een promotie te weigeren, 2) je tekent wel, en als het beding dan wordt ingeroepen dan start je een procedure bij de rechtbank om dat ongedaan te maken. Bij die tweede optie zou ik wel eerst de rechtsbijstandsverzekering vragen of ze dit dekken.

Wat zouden jullie doen?

Arnoud

28 reacties

  1. Als men blijft vasthouden, is er nog een derde optie, die de schrijver zelf al aangeeft. Ontslag nemen. Dat hoeft niet natuurlijk, maar ik kan me voorstellen dat, als je al hebt aangegeven dat dit niet mag zo, en als je met collega’s al bezwaar hebt gemaakt, en men dan nog vasthoudt aan deze wijziging, dat dan de sfeer behoorlijk verziekt is. Je kunt dan kiezen om te blijven en al dan niet te tekenen, met het idee dat het ze maar geld moet kosten als ze van je af willen (kan ik me iets bij voorstellen), of je besluit dat het alle stress en narigheid niet waard is, en gaat op zoek naar een plek waar je wel blij wordt.

  2. Precies dit dus. Ik vind het op deze manier met je werknemers omgaan gewoon simpelweg onbeschoft en grof. De absurd hoge boete, het afschuiven van bedrijfsverantwoordelijkheid, de manier waarop het (volgens de vraagsteller) gepresenteerd wordt. Ik zou echt per direct op zoek gaan naar een nieuwe werkgever, zelfs als de eis om de contractwijziging (want dat is het gewoon) komt te vervallen.

  3. Ik ben wel eens geconfronteerd met een onredelijk concurrentiebeding, dat werd opgenomen in een arbeidscontract op het moment dat mij een vast arbeidscontract moest worden aangeboden (in een tijdelijk contract mag het zo-wie-zo niet). Het bleek onbespreekbaar. Dat was voor mij de druppel, en ik heb een andere baan gezocht. Helaas is dat niet in elke branch even makkelijk (en maakt zo’n beding dat nou net weer iets lastiger.) Niet tekenen als je het enigszins kunt vermijden is mijn advies, en lobbyen bij de wetgever om concurrentiebedingen te maken. Dit was echt een gemiste kans van de vakbonden bij de versoepeling van het ontslagrecht. Hiervoor geldt wat mij betreft precies hetzelfde. Tekenen met “voor gezien” erboven, eventueel met het boetebedrag doorgehaald (en een paraaf erbij).

  4. Lid 6 van 7:650 BW luidt:

    Elk beding in strijd met enige bepaling van dit artikel is nietig. Echter mag, doch alleen ten aanzien van werknemers wier in geld vastgesteld loon meer bedraagt dan het voor hen geldende minimumloon bij schriftelijk aangegane overeenkomst van de bepalingen van de leden 3, 4 en 5 worden afgeweken. Is zulks geschied, dan zal de rechter steeds bevoegd zijn de boete op een kleinere som te bepalen, indien de opgelegde boete hem bovenmatig voorkomt.
    Dus ontvang je meer dan het minimumloon, dan mag een hogere boete wel. Ik heb dit snel opgezocht omdat ik me afvroeg hoe het dan zat met al die absurde boetes bij concurrentiebedingen.

  5. In ieder geval zoeken naar een nieuwe werkgever. Zulke onredelijke eisen doen bij mij meteen de alarmbellen rinkelen. Tekenen kan altijd nog en zo’n proces (eenmaal in vaste dienst) is prima te rekken met excuses zoals “eerst met mijn advocaat overleggen”.

    1. Ben je zelf wel eens van baan gewisseld? Zo makkelijk gaat dat niet altijd. En vaak komt zoiets van een of andere stafafdeling die verder niets met je dagelijkse werk te maken heeft. Beetje het kind met het badwater weggooien dan.

  6. Ik zou mijn antwoord zo proberen te ordenen: 1) Goed onder woorden brengen waarom je vindt dat de bepaling niet redelijk is, onterecht, onpraktisch, etc. 2) en bovendien ben je geinformeerd dat een dergelijk beding juridisch niet toegestaan is.

    1. Als je reden 2 vermeld, hoef je 1 niet meer te noemen. Het is niet relevant wat jij er persoonlijk van vindt, dat geeft alleen maar munitie aan de wederpartij om te weerleggen. Dat het juridisch niet klopt en een dergelijke bepaling niet legaal is zou voldoende moeten zijn toch?

      1. Het is niet relevant wat jij er persoonlijk van vindt

        (…) zou voldoende moeten zijn toch?
        Tja, in mijn ervaring is het zo dat als je iemand met succes wilt overtuigen, begrip kweken voor je standpunt de meeste kans op succes biedt. Als je vrouw (of man) vraagt of zij/hij wat geld mag lenen antwoord je ook niet door slechts te verwijzen naar het relevante artikel van jullie huwelijkse voorwaarden. Zo werkt het gewoon niet. Je hebt misschien wel gelijk, maar het is funest voor je relatie. Met je baas heb je ook een relatie. Normaal gesproken wil de vraagsteller 2 dingen: 1) niet dat document hoeven ondertekenen en 2) behoud van een normale/goede relatie met zijn baas. Meteen het juridische pad betreden zal niet bevorderlijk zijn voor het tweede, en in de praktijk ben je altijd in gesprek met mensen en dan gaat iemand toch vragen, ‘maar waarom dan’? En als je daar dan geen antwoord op weet te geven oogt dat niet sterk, en bovendien wekt dat irritatie. Het is toch ook allemaal niet moeilijk uit te leggen? En al kom je uiteindelijk in een juridisch traject terecht, dan sta je veel sterker als je kunt laten zien dat je er alles aan hebt gedaan je belangen en beweegredenen aan de andere partij duidelijk te maken. Vergeet ook niet: het juridische plaatje is volgens jou misschien duidelijk, maar wellicht zit er toch ergens een addertje onder het gras (afhankelijk van het geval) dat kun je wellicht niet helemaal uitsluiten. En door dingen voor jezelf te beargumenteren en uit te denken kom je er zelf ook achter wat nou echt je beweegreden zijn en hoe sterk je staat. Een soort hersengymnastiek eigenlijk. In het ergste geval kom je er zelf achter dat je ongelijk hebt.

        En verder: misschien doet je baas ook wel eens iets voor je waartoe hij strict genomen niet juridisch verplicht is (of waarbij dat discussieerbaar is). Misschien zegt hij straks: die ergonomische bureaustoel voor thuiswerken of die opleiding die je graag wilt doen gaan we ook nog eens naar kijken of we daar juridisch wel toe verplicht zijn. Een wereld waarmee je elkaar alleen maar op basis van juridische rechten en plichten benadert is niet echt een prettige wereld. Is het conflict eenmaal daar dan heb je wellicht geen keuze, maar zover is het nog niet. Als je daar geen rekening mee houdt in je advies bewijs je je klant geen goede dienst IMHO.

        1. In heel veel gevallen zou ik je gelijk geven, maar juist hier vraagt je werkgever iets wat gewoon volgens de wet niet is toegestaan. Natuurlijk moet je niet bij ieder verzoek met een wetboek gaan zwaaien, maar in dit geval is het beste antwoord toch gewoon ‘ben je je ervan bewust dat je dit volgens de wet niet mag vragen, en dat als je het toch doet, mijn handtekening onder deze bepaling niets betekent? Ik zeg het nu maar even, want dat kan je in de toekomst veel juridische kosten besparen’.

          Als je je persoonlijke mening er in gaat betrekken, dan kan het zijn dat dáár dan vervolgens de discussie over gaat. Omdat het dan om meningen gaat, dan kun je die discussie dus ook verliezen, met als gevolg dat je op je tweede argument, de wet, moet gaan teruggrijpen. Juist dan kom je over als een eigenwijze zeur volgens mij…

          Er is een groot verschil tussen dingen voor elkaar doen waar je wettelijk niet toe verplicht bent, of dingen van elkaar verlangen die je wettelijk niet mogen.

          1. Een beetje zo door de comments struinend lijkt het nog geen uitgemaakte zaak te zijn dat het juridisch niet is toegestaan. Het is wel vaker zo dat beide partijen overtuigd zijn van hun eigen gelijk maar als het dan tot een juridische confrontatie komt heeft er toch altijd iemand ongelijk. Rechters moeten ook wat, en kunnen zelfs ook fouten maken. Als je je dan keihard juridisch opstelt en die confrontatie verliest ben je ook helemaal klaar. Verslechterde relatie met je werkgever, en je kunt geen andere argumenten meer aanvoeren want je hebt er zelf een juridisch verhaal van gemaakt. Zo zie ik het in ieder geval.

        2. dus als ik eenzijdig mijn huwelijkse voorwaarden aan wil passen in mijn voordeel en mijn partner vraagt waarom, dat wil ik niet, dit teken ik niet, het is tegen de wet. Dan mag ik zijn of haar tv afpakken, want dit was ook nooit zo juridisch afgesproken dat hij of zij die tv gekregen had, hiertoe was ik niet verplicht? Dit zou wel heel bijzonder zijn als het bij dit bedrijf zo zou werken, kan me niet voorstellen dat een bedrijf op deze kinderachtige wijze bestuurd wordt. Ik kan toch ook niet tegen mijn partner zeggen, ja ik wil het gewoon en als jij niet wil tekenen ga ik je wegpesten? Hoe serieus neem ik mijn partner dan? Lees werknemer…

          1. Ik zeg niet dat het het meest fantastische voorbeeld was, maar wat ik bedoelde was een situatie waarin je op basis van je huwelijksvoorwaarden uitlegt dat je niet verplicht bent om je partner geld te lenen (in die situatie).

  7. Ik heb ooit iets vergelijkbaars meegemaakt met een overheidsinstantie die aannemers boetse op wilde leggen bij de overtreding van de wet arbeidsvreemdelingen. In die wet is een ketenaansprakelijkheid vastgelegd waardoor de opdrachtgever ook een boete krijgt wanneer zijn opdrachtnemer betrapt wordt op het in dienst hebben van illegale werknemers. Hier had de opdrachtgever dus in het contract boeteclausules opgenomen die “toevallig” even hoog waren als de boetes in de wet. Deze vlieger ging dus ook niet op, maar geen aannemer die daarop een contract weigert. Dit soort dingen wordt daar wel uitgezocht mocht het geval zich voordoen. Eigenlijk hetzelfde als tekenen maar dus.

  8. Minstens zo belangrijk is dat het juridisch niet mág, een werknemer persoonlijk aansprakelijk stellen voor niet-naleving van de AVG.

    Is dat wat hier gebeurt dan ? De boete lijkt me onafhankelijk van de (eventuele) schade. Is er dan sprake van aansprakelijk stellen ? Overigens gaat BW 6:170 ook over de aansprakelijkheid voor schade aan een derde ?

  9. Ik herken hier een voormalig werkgever.

    En ik zou het laatste doen, laat hij maar lekker denken dat hij alles goed heeft geregeld, en meteen een rechtsbijstand verzekering nemen waarbij je inderdaad specifiek dit erin opneemt. Anders er gewoon op aan laten komen, want een vakbond heeft bij zo’n werkgever alleen maar het effect van een rode lap, en verzinnen ze wel wat om je buiten te krijgen. (ervaring) Vergeet niet dat je gewoon mag liegen bij de rechter. Wat een werkgever dus ook doet, maar zorg wel dat je jouw zaakjes op orde hebt en voor het grootste deel kunt bewijzen.

    Verzonnen klachten en ander zaken en dat dan drie keer aangetekend naar je opsturen. En die zaken dan ook nog eens aandikken bij de rechter. Kostte mij veel maar uiteindelijk kreeg ik wel mijn zin en kan je met wat je ontvangt maar net je advocaat betalen. Je bet dus het zooitje aan het werk gehouden maar je bent er niets mee opgeschoten, financieel, Geestelijk en lichamelijk ben je stuk, je carrière is naar de kloten je bent wel een paar jaar verder. Leuk zo’n werkgever. ( ik betaal de kogels). En vanaf dag één niets willen schikken, uitspraak van de eigenaar ‘rechtszaken zijn mijn hobby’.

    Hoe groter het bedrijf hoe afstandelijker , hoe kleiner hoe harder je moet werken maar vaak wel meer waardering, uitzonderingen daargelaten.

      1. Is het grootste bedrijf van NL. Natuurlijk letten ze niet op de kosten. Je betaalt het zelf. Er is hier ook allang geen concurrentie meer, alleen maar regels waarmee iedereen iedereen om de oren slaat, de overheid voorop. Het enige waar nog is in gehandeld word is ambtenarij.

        VB: Probeer maar eens wat op de markt te brengen, altijd wel iemand die zegt dat het ‘zijn’ uitvinding is en hoppa ambtenarij.

  10. Kleine opmerking: de blauwe lijst leent zich slecht voor analoge toepassing, de BW-regeling inzake algemene voorwaarden is o.g.v. art. 6:245 BW immers niet van toepassing op arbeidsovereenkomsten, of zie ik iets over het hoofd hier?

  11. Voor wat hoort wat. Je krijgt extra verantwoordelijkheid (het omgaan met en voorkomen van lekken van betrouwbare data, op straffe van een heuse boete), dus daarom ook potentieel voor een loonsverhoging.

    Anders is wiskundig gezien het tekenen van dit contract een loonsverlaging met: kans op lekken * 5000.

    Ikzelf zou het zeer eng vinden om zo’n clausule te tekenen, omdat beveiliging en databescherming een team sport is. Een collega vraagt in het weekend om data om verder te kunnen met werk, maar laat dan de laptop in de trein liggen. Jij bent dan in principe de oorsprong van de lek. Of misschien is de IT Security afdeling laks, met als gevolg dat een bestand van jouw computer wordt weggenomen. Of misschien brengt iemand onder mom van BYOD een besmette laptop naar ’t werk en gebruik je die om je telefoon op te laden. Bam, jouw bedrijfs e-mail box gekraakt.

    Misschien als je direct tekent zodra het eerste verzoek komt. Dan kun je je beroepen op dwang en nalatigheid van de werkgever om jou iets te laten tekenen, zonder precies te beseffen wat de consequenties zijn. Uitstellen kan ook soms: Veel bedrijven sturen voor de vorm een standaard Non-Discosure Agreement, maar daar stopt het dan ook: Gewoon niet tekenen en die bedrijven zal dat niets deren (ze hebben het vaak niet eens door). Maar dit hangt af van hoe groot het bedrijf is natuurlijk.

  12. Inderdaad even contact opnemen met rechtsbijstand, en daarna zou ik het rustig tekenen met de opmerking ‘volgens mij is het absoluut niet rechtsgeldig, maar als het goed voor je hart is wil ik het best tekenen hoor knipoog

  13. Ervan uitgaande dat de vraagsteller reeds een vast contract heeft zou mijn advies zijn: niet tekenen.

    Simpelweg bij je baas of HR (bij grotere bedrijven proberen managers je zulke dingen alleen maar te laten tekenen ‘in opdracht ván’) aangeven dat je hebt overlegt, tot de conclusie bent gekomen dat wat men hier vraagt niet mag, en je daarom afziet van ondertekenen.

    De kans dat je baas hier echt lastig over gaat doen is vermoedelijk erg klein – ze weten meestal allang dat ze zich in een grijs gebied bevinden. Tel daarbij op dat een promotie enerzijds vaak (in mijn ervaring) afhangt van gunfactoren die verder gaan dan ‘hoe makkelijk tekent ‘ie contracten’ en anderzijds toch echt wel van een stukje competentie afhangt lijkt het me niet dat door niet tekenen heel veel kansen gemist gaan worden.

    Natuurlijk kun je tekenen en naderhand de ongeldigheid van het getekende proberen aan te tonen, maar voorkomen is beter dan genezen.

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.