Moet ik per ongeluk ontvangen bitcoins teruggeven?

Een leuke casus bij Tweakers:

Een vriend van mij, die niet heel handig is met betrekking tot het opzetten van een [bitcoin]wallet, wilde ook graag investeren. Ik heb toen aangeboden dat ik de BTC voor hem zou beheren, aangezien ik een Trezor heb. … Ik kreeg [van het bedrijf Bitonic] in plaats van €1000 aan bitcoins, twee transacties van beide €1000 aan bitcoin binnen op mijn adres. [Mag ik dat houden?]

Waarop een uitgebreide morele discussie volgt die neerkomt op “hoe onfatsoenlijk is dat”. Maar er zit natuurlijk ook een juridische component aan, zeker als Bitonic vervolgens mensen blijkt te hebben gemaild met de opmerking dat ze het juridisch mogelijk niet terug kunnen eisen.

Die opmerking snap ik niet, want juridisch gezien is het niet heel spannend. Die onterecht ontvangen bitcoins zijn een “onverschuldigde betaling” in de zin van de wet (art. 6:2036:212 BW) en je moet de wederpartij dan schadeloos stellen. Formeel geldt die plicht vanaf dat je het betaalde hebt ontvangen, niet vanaf dat men je heeft opgespoord. Je moet het dus gaan brengen, ongevraagd.

Het heet weliswaar een onverschuldigde betaling maar het geldt ook voor onverschuldigd gegeven fysieke dingen, dus ik twijfel er niet aan dat een onverschuldigd opgestuurde bitcoin onder dit kopje valt. Die bitcoins moeten dus terug.

Tevens is het een misdrijf om zulk ontvangen spul voor jezelf te houden (verduistering, art. 321 Strafrecht – het is geen diefstal want je hebt ze niet door een misdrijf verkregen). Vanaf dat je besluit ze niet terug te geven, pleeg je dus een misdrijf.

Wat er gebeurt bij koersverschillen is een lastigere. Dat is op zichzelf ook schade, maar hoe dat uitpakt bij bitcoin weten we nog niet. Maar hier maakt dat niet veel uit, want je kunt gewoon de bitcoins teruggeven zonder dat er iets moet worden gewisseld van of naar Euro’s.

De uitspraak van Bitonic snap ik wel vanuit praktisch gezichtspunt. Hoe vind je al die ontvangers, en hoe bewijs je wie welk geld heeft dat terug moet. En vooral: is dat de kosten waard? Zuiver formeel hebben ze ongelijk, want het moet gewoon terug, punt.

Arnoud

18 reacties

    1. Je kunt/wilt echter niet terugbetalen naar het adres(de rekening) waar je de Bitcoins van ontvangen hebt. Het KAN wel, maar de originele zender houdt er geen rekening mee en het wordt als onveilig gezien. Dus zo makkelijk is dat niet.

  1. Het heet weliswaar een onverschuldigde betaling maar het geldt ook voor onverschuldigd gegeven fysieke dingen, dus ik twijfel er niet aan dat een onverschuldigd opgestuurde bitcoin onder dit kopje valt. Die bitcoins moeten dus terug.

    Maar jij (Arnoud) roept toch altijd dat data juridisch gezien ‘niets’ is? Je kan data toch niet opeisen? Waarom zou dat dan wel met bitcoins kunnen?

    1. In dit opzicht is bitcoin niet anders dan geld dat bij een bank staat. In beide gevallen bestaat er een administratie waarin staat wat van wie is. Bij een bank beschrijft die administratie een claim, bij bitcoin is dat anders, maar dat doet er niet toe. Het resultaat is wel hetzelfde: zodra je saldo ontoereikend is, kun je geen transacties meer uitvoeren.

    2. Ik moet daar eens een mooiere op verzinnen: data is niets, behalve als het niet kopieerbaar is. Virtuele producten (zeg maar je personage uit WOW) en virtueel geld (zoals bitcoin) is wél wat, en kan dus worden verhandeld en worden gegeven en ontvangen. Maar een lijst metingen van zonnevlekken is niets.

  2. Wel een nadeel natuurlijk dat je nu een hoeveelheid bitcoins moet bewaken die niet aan jou toekomen. Wat als de bitcoins in de tussentijd worden verloren of gestolen? Mag je dan tegen Bitonic zeggen “sorry, ze zijn er niet meer, je krijgt niets terug”? Dat levert dan weer een mooie fraude-route op: inbreken op je eigen computer is niet zo heel moeilijk, zeker als je voor de gelegenheid even een heel slecht wachtwoord instelt. Hoeveel zorg moet je dragen voor de bescherming van andermans eigendom, als dat door een fout tijdelijk in jouw beheer is?

    1. Ik zou denken dat je als zaakwaarnemer verantwoordelijk bent. En dat je als zaakwaarnemer kosten in rekening mag brengen voor het waarnemen. Maar goed, probeer daar maar eens een bedrag aan te hangen. Ik neem aan dat je geen verzekering afsluit, dus gaat het dan om het risico dat je loopt?

      1. Ik mag hopen dat je alle werkelijke kosten in ieder geval in rekening mag brengen. Ik denk daarbij bv aan de transactie kosten. Daarnaast zou ik het terug sturen naar de wallet waar het vandaan komt, van elke andere wallet weet je niet zeker of het van dezelfde partij is.

  3. Het heet weliswaar een onverschuldigde betaling maar het geldt ook voor onverschuldigd gegeven fysieke dingen, dus ik twijfel er niet aan dat een onverschuldigd opgestuurde bitcoin onder dit kopje valt. Die bitcoins moeten dus terug.

    Vallen onverschuldigd gegeven fysieke dingen niet onder “ongevraagde toezending”? Ongevraagd toegezonden producten mag je houden. En waarom zouden bitcoins niet hieronder kunnen vallen?

      1. “Geen verplichting tot betaling ontstaat voor een natuurlijke persoon, die handelt voor doeleinden buiten zijn bedrijfs- of beroepsactiviteit, bij de ongevraagde levering van zaken, financiële producten, water, gas, elektriciteit, stadsverwarming of digitale inhoud die niet op een materiële drager is geleverd, ongeacht of de digitale inhoud individualiseerbaar is en of er feitelijke macht over kan worden uitgeoefend,” Maar er wordt toch ongevraagd een financieel product geleverd? 😉

  4. Het klinkt allemaal vrij vanzelfsprekend. Immers, de ene byte is de ander niet en dat is in het geval van Bitcoin zo. Het voldoet daarnaast aan de criteria van het elektriciteitsarrest (zo ook je WoW account) Wat ik mij afvraag is wanneer 6:212 BW om de hoek komt kijken. Met de fluctuerende koers van de Bitcoin kun je met 2000 euro ipv 1000 euro aan Bitcoin plots 10. 000 of 20.000 euro bezitten. Wanneer stopt deze ongerechtvaardigde verrijking en in welke mate is dit nog wel toe te rekenen?

    1. De koers maakt niet uit, je hebt niet ‘1000 euro aan bitcoins’ gekregen, je hebt X bitcoins gekregen en die waren misschien 1000 euro waard bij de overdracht, maar het blijven X bitcoins die moeten worden teruggegeven.

      1. Dat is iets kort door de bocht. Om diverse redenen kun je die bitcoins hebben moeten omzetten naar fiat. Misschien uit veiligheidsoverwegingen of omdat je aanvankelijk echt dat dat het jou bitcoins waren. Misschien niet geheel on-topic ,maar bij het faillissement van Mt Gox moesten alle schuldeisers bijvoorbeeld verplicht hun schade aan de curator opgeven in Japanse Yens. Grappig, want er zaten toen nog wat Bitcoin muntjes in de boedel van Mt Gox. Ondertussen kon Mt. Gox dankzij die paar Bitcoin muntjes in de boedel vorige maand ALLE schuldeisers hun Yens terugbetalen en nog wat overhouden voor de dorst ;). Ik weet niet of dit nu ook is gedaan.

  5. Over het moment dat het een misdrijf wordt ben je niet duidelijk. Ik zie vier kandidaat-momenten:

    1. De onverschuldigde betaling arriveert bij mij.
    2. Ik ontdek haar.
    3. Ik ontdek dat ze onverschuldigd is.
    4. Ik besluit haar niet terug te geven.
    Welke is het?

    (Terzijde, over de toegestane opmaak hier: jammer dat puntenlijstjes hier zo kaal worden weergegeven – het bovenstaande is een <ol/>.)

    1. Het is het vierde punt, want op dat moment besluit je de betaling voor jezelf te houden en dat is wat de wet strafbaar vindt. Natuurlijk is het lastig te bewijzen dat jij dat besluit hebt genomen (tenzij je zo dom bent op een openbaar forum te zeggen “dus nu houd ik ze lekker zelf”).

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.