Worden advocaten ooit door robots vervangen?

“Siri, maak een exclusieve licentieovereenkomst in dossier X.” Dat las ik bij IE-Forum als quote uit de speech van professor Bernd Hugenholtz over de opkomst van de robot-advocaat. Hij gelooft er geen bal van; een goede mens-advocaat heeft immers onmiskenbaar kwaliteiten zoals door de juridisch bomen het bos kunnen zien, goed kunnen onderhandelen en zelfs zo nu en dan fungeren als uithuilpaal. Allemaal kwaliteiten die de robo-advocaat ontbeert. Dat klopt helemaal maar het staat natuurlijk volkomen los van wat de robot-advocaat gaat doen en waarom dat het werk van de mens-advocaat (of mens-jurist, zo u wilt) gaat veranderen.

Ik heb het al vaker geschreven: robots gaan niet in de rechtbank staan pleiten, creatieve vernieuwende argumenten inbrengen om zaken te winnen of out-of-the-box oplossingen verzinnen om een geschil vlot te trekken. En al helemaal niet empathisch op de cliënt reageren zodat deze begrip krijgt voor dat nare vonnis of de beslissing niet in hoger beroep te gaan. Dat zijn zulke menselijke eigenschappen dat ze niet te automatiseren zijn.

Robotadvocaten gaan we dus niet krijgen. Maar robots gaan wel degelijk werk wegsnoepen van de mensadvocaten, namelijk het standaardwerk, de simpele checks zoals due diligence, een snelle review van standaarddocumenten of een voorselectie. En dat kan er nog best inhakken want véél van het juridische werk is dat soort standaardwerk. (En dan bedoel ik niet alleen de expertsystemen zoals Hugenholtz schetst, een AI die een voorselectie of due diligence doet is wel iets meer dan “maak even een contractje”.)

Zorgen maak ik me daar niet meteen over, want uiteindelijk is er in de juridische sector werk genoeg en zal de vrijgekomen tijd van dat standaardwerk zonder problemen met nieuwe dingen kunnen worden ingevuld. Die robotadvocaat zou je dus eigenlijk met open armen willen verwelkomen, in plaats van te brommen dat hij nooit een cliënt zal laten uithuilen om een onterecht verloren zaak of te kostbare procedure.

Toch hoor ik deze geluiden vaker, en ik blijf zoeken naar de verklaring. Is het ongeloof dat deze technologie dit kan? Of de afkeer van opgeblazen hype (die trouwens binnenkort instort)? Of gewoon de algemene moeilijkheid om verandering te accepteren?

Over die verandermoeilijkheden las ik recent een zeer interessant artikel bij de 3 Geeks and a Law blog (sowieso een dikke aanrader). Als artsen decennialang weigerden hun handen te wassen nadat onbetwistbaar vaststond dat dat de gezondheid ten goede zou komen, en een dorp steeds maar ziek blijft omdat ze hun water niet willen koken, waarom zouden wij juristen dan ineens wél besluiten iets nieuws te gaan doen enkel omdat er de belofte is dat het beter gaat worden allemaal?

The boiling water anecdote demonstrates those systems at work while also illuminating the curse of knowledge. The curse of ignorance is that we don’t know what we don’t know and therefore labor under delusions of adequacy. The curse of knowledge is that once we know something, it is hard to imagine not knowing it. The resulting mistakes about shared assumptions can be invisible barriers to change. Those unrecognized barriers are why, with boiling water, the change only occurred among a small set of outliers.

Misschien dat daar nog een speciaal stuk attitude van juristen meespeelt: wij hebben meer dan andere beroepsgroepen de overtuiging dat we keihard en foutloos moeten werken aan heel belangrijke zaken. Koppel dat aan een sterk gevoel van autonomie en korte deadlines en je krijgt een bovengemiddeld hoge weerstand tegen verandering. Dat maakt het natuurlijk niet makkelijker.

Arnoud

2 reacties

  1. Volgens mij ligt het haast in de natuur van de mens om een zekere baanzekerheid te willen inbouwen, en daar is jezelf en anderen overtuigen van je onvervangbaarheid een onderdeel van. Als er robots zijn die (een deel van) je werk kunnen doen, blijven er minder banen over en moet je ineens bewijzen dat je beter bent dan de andere werkenden om nog een baan te vinden. Je schiet dan gauw in de ontkenning dat jouw werk te doen is door een programma.

    Bovendien zit er ook nog een stukje SkyNet bij. Wat als die robots ineens gaan vragen “Waarom besta ik?” of beslissen dat zij over de mens moeten heersen in plaats van andersom. Dat is natuurlijk nog toekomstmuziek, maar toch.

  2. Volgens mij gaat het nog geeneens om het accepteren van verandering, maar om het ons uberhaupt kunnen voorstellen van die verandering. In SF-verhalen uit de jaren vijftig vliegt men de hele melkweg door, maar steekt men voortdurend sigaretten op in die ruimteschepen, heeft administratie in kaartenbakken, belt in een telefooncel en bovenal is de man/vrouw rolverdeling nog totaal jaren vijftig.

    Mensen denken aan de huidige situatie, waarin dan een aspect verandert en de rest niet. Zoals het vervangen van een advocaat door een robot die zoveel mogelijk op een advocaat lijkt. En dan concluderen ze of dat het niet werkt, of dat iedereen werkloos gaat worden. Die discussie is in de geschiedenis al over veel beroepen gevoerd.

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.