‘Amerikaanse politie ontgrendelt iPhones met vingers overledenen’

Politiediensten in de VS zouden regelmatig iPhones met de Touch ID-beveiliging ontgrendelen, door de vinger van overledenen op de vingerafdrukscanner te houden. Dat meldde Tweakers vorige week. De reden erachter zou zijn dat men zo een stuk goedkoper die telefoon kan ontgrendelen, een forensisch specialist is duur en Apple werkt zelf niet mee zonder gerechtelijk bevel. Helaas werkte het niet in het recentste geval, omdat ook een pincode nodig was. Desondanks: handige jongens die agenten, maar is het legaal?

Een risico van biometrische gegevens voor identificatie of authenticatie is altijd dat die gegevens tegen de wil van de eigenaar kunnen worden verkregen. Juridisch gezien ligt het namelijk nogal anders of je iemands wachtwoord opeist of iemands vingerafdruk. Een wachtwoord is een stukje kennis, iets dat men weet. Kennis opeisen van een verdachte ligt moeilijk vanwege het verbod om tegen jezelf te getuigen. Maar medewerking eisen aan een fysieke handeling – ga deze kamer in, ga hier zitten, leg je vinger op dit stempelkussen en nu op dit papier – is lang aanvaard als een legitieme bevoegdheid.

Het doet hier vooral raar aan omdat deze persoon overleden is. Juridisch gezien is de status van een overleden persoon altijd wat ingewikkeld, maar in de praktijk worden dingen er vooral simpeler op. Een overleden persoon heeft bijvoorbeeld geen privacyrechten – de AVG en andere privacywetgeving geldt alleen voor levende mensen (“natuurlijke personen”) en dus niet voor overledenen.

Maar in het strafrecht ligt dat anders: als iemand overlijdt, dan stopt de strafvervolging (art. 69 Strafrecht). Daarmee komt in principe ook een einde aan de bevoegdheid om de voor die vervolging gebruikte bewijsmiddelen te doorzoeken. Maar niet helemaal: die gegevens kunnen immers ook voor andere onderzoeken nog relevant zijn, en daarom mogen ze langer (tot twee jaar na overlijden, art. 6 Wet justitiële en strafvorderlijke gegevens) bewaard worden.

Ik kan in het Nederlands recht niets vinden dat de bevoegdheid geeft om de vinger van een overledene op een telefoon te plaatsen om die daarmee te unlocken. Ik denk dat het mag, omdat niets het verbiedt en het niet raakt aan de privacy van de eigenaar – die is immers overleden en hééft dus geen privacy meer. Hoe cru dat ook klinkt. Dit is dus een uitzondering op de regel dat men telefoons niet zomaar mag doorzoeken.

Arnoud

13 reacties

  1. Ik meen me te herinneren dat je hebt geschreven dat de politie niets mag tenzij het in de wet staat. Als er niets te vinden is over de bevoegdheid geeft om de vinger van een overledene op een telefoon te plaatsen om die daarmee te unlocken, dan bestaat die bevoegdheid niet en zou de politie het niet mogen doen.

    En als iemand overlijdt kan dat het einde van het ene onderzoek betekenen maar ook het begin van een ander onderzoek met hem als slachtoffer.

    1. Maar het is altijd een beetje lastig op dat gebied van “tenzij het in de wet staat”, want andersom mag de politie in een woonwijk zonder zwaailichten/sirenes of een ander doel (bijv. het achtervolgen van een snelheidsduivel) ook gewoon 120 rijden tenzij er in de wijk bordjes “30” hangen. En ze mogen ook zonder doel ook gewoon in een winkelstraat fietsen tenzij er een bordje “voetgangerszone” hangt. En ga zo maar door…

      1. Maar dat zijn bevoegdheden die, volgens mij, wel ergens beschreven staan. Ledematen van een slachtoffer gebruiken voor vingerafdrukken om een telefoon te unlocken lijken niet onder een standaard bevoegdheid te vallen en gezien de strafvervolging ook stopt ten aanzien van die persoon, zullen de bevoegdheden erg beperkt zijn. En daar zijn juristen dan weer voor, om uit te vechten of ze dit hadden mogen doen.

  2. Ik heb altijd begrepen dat je gegevens van een overledene ook niet zomaar mag publiceren maar pas 50(?) jaar na zijn/haar dood. In die zin heeft een overledene toch wel recht op privacy? Of gaat het dan om de privacy van nabestaanden?

      1. Het ging wel degelijk over het publiceren van gegevens van een overledene en had niets te maken met auteursrecht maar ik zie nu dat dat gewoon altijd mag. Ik denk dat ik in de war was omdat de burgerlijke stand de overlijdensakten pas na 50 jaar openbaar maakt (art 1:17a BW).

  3. Komt die telefoon na overlijden niet automatisch (na accepteren) toe aan de erfgenamen? Kan een overledene iets bezitten, of wie is anders direct de eigenaar?

    Dan zou de politie niet de privacy van die ene overledene schenden, maar wel het eigendom van de ervende persoon.

  4. Ik neem aan dat als het gaat om mogelijk doodslag, moord of zelfmoord de politie altijd de telefoon van het slachtoffer zal willen doorzoeken. En bij ongelukken kan de telefoon ook nog een belangrijke rol spelen in de identificatie van het slachtoffer.

  5. Belangrijker in deze kwestie is eerst: kan dat uberhaupt? Voor zover ik weet checkt een vingerafdruksensor (in een iPhone) meer dan alleen de vingerafdruk en zou een koude dode vinger zonder stromend bloed niet moeten werken.

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.