Games die in Duitsland worden verkocht mogen voortaan hakenkruizen en andere nazisymboliek in beeld laten zien, meldde Nu.nl net voor mijn vakantie. De Duitse Unterhaltungssoftware Selbstkontrolle (USK, zeg maar de Duitse PEGI) die in Duitsland games van een leeftijdclassificatie voorziet, heeft haar regels bijgesteld, zodat games net als films en andere kunst hakenkruizen mogen laten zien als dat historisch verantwoord is en niet leidt tot promotie van Nazi-gedachtengoed. En wat mij dan intrigeert: “Het Duitse Hooggerechtshof bepaalde in 1998 dat de game Wolfenstein 3D in strijd was met de grondwet door nazisymboliek te tonen.” Ik heb iets gemist, geloof ik want ik dacht dat dat allemaal zelfregulering/angst was.
De Duitse regels omtrent Nazi-symboliek is al heel lang zeer scherp. En inderdaad gaf dat een botsing toen schietspel Wolfenstein 3D twintig jaar geleden op de markt komt (opa Arnoud zegt: 20 jaar geleden is 1970, maar dat terzijde). Daarin waren herkenbare hakenkruizen opgenomen, en ook een aantal portretten van Hitler. Allemaal bedoeld om het spel aankleding (een backdrop, zeggen we nu) te geven. Maar dat mocht niet baten bij de rechter:
Rather, the protective purpose of § 86a StGB (German Criminal Code) calls for symbols of unconstitutional organisations to not be shown in computer games. In this respect it […] does not matter that the prohibited signs and symbols of the game “Wolfenstein 3D” were located in the areas of the game assigned to the enemy. If such a use of prohibited symbols in computer games were permitted, it would hardly be possible to counteract a development towards their increasing use in public, which would run counter to the objective of § 86a StGB.
Dit was overigens het Oberlandesgericht Frankfurt (zeg maar het Gerechtshof) en niet het Bundesgerichtshof/Hooggerechtshof zoals Nu.nl meldt, maar dat terzijde.
Het opmerkelijke aan deze beslissing was met name dat het wetsartikel een uitzondering kende voor historische en artistieke uitingen (zoals films, documentaires en kunst) waarin deze symbolen verwerkt waren. Dat mag wel, mits ze maar niet de vorm aannemen van verheerlijking of promotie van het gedachtengoed. De rechter achtte dat niet van toepassing, want het ging hier ‘maar’ om een computerspel.
De USK is in 2008 opgericht om middels zelfregulering de gamebranche te beschermen. Onderdeel daarvan was dus een eveneens strenge regel rondom Nazi-symboliek, waardoor spellen in Duitsland de facto altijd zonder hakenkruizen en dergelijke op de markt kwamen. En die regel is nu aangepast om rekening te houden met de wettelijke uitzondering voor kunst en geschiedenis.
Arnoud
Nu hopen dat dit ook gaat gelden voor modelbouw van Duitse vliegtuigen uit WOII.
Waar het in 1980 geen probleem was om een hakenkruis op de staart van een vliegtuig te tonen is het tegenwoordig vrijwel onmogelijk om een historisch accuraat model in elkaar te zetten omdat de hakenkruizen decals ontbreken in de doos.
door de ‘Freiwillige Selbstkontrolle Unterhaltungssoftware GmbH’. Ik mag toch hopen dat het zo’n aanpassing ‘van de regels’ door een of andere GmbH niet boven § 86a StGB en/of de uitspraak van een Gerechtshof staat ?!
De regel is nu aangepast omdat hij nodeloos strenger was dan het StGB. De strafwet in Duitsland kent dus uitzonderingen voor literaire en artistieke gebruiksvormen, maar de gedragscode van de FSU erkende dat niet. Daardoor ontstond voor games een keihard verbod, terwijl de wet meer ruimte bood.
De uitspraak die aangehaald wordt is op basis van de wet lijkt me. Heeft die rechter die uitzonderingen gemist of is de ruimte die jij zegt dat er is er misschien toch niet? Wat een GmbH van zo’n wet vindt mag niet van invloed zijn op zo’n uitspraak lijkt me.
De rechter heeft in die uitspraak niets gezegd over de uitzondering, waaruit je kunt concluderen dat videogames dus evident nimmer literaire of kunstzinnige werken kunnen zijn. Op die redenering is de richtlijn van de FSU gebaseerd. Maar de rechter heeft niet gezégd dat videogames never literair zijn. Het blijft een “hangt er vanaf” discussie, dus moet het mogelijk zijn onder de richtlijnen van de FSU om een videogame met hakenkruizen te publiceren.
Goed, nu ook nog even bij het gerechtshof voor elkaar krijgen dat bloed in games ook gewoon rood mag zijn, en er niet groen fantasiebloed gemaakt moet worden speciaal voor de Duitsers.
Nou Robin, het kan heus nog erger dan Duitsland. Kijk eens naar wat er zoal down under gaat in Australië: https://en.wikipedia.org/wiki/ListofbannedvideogamesinAustralia
Goede zaak denk ik. Games als Wolfenstein maar ook de historische grand strategy game Hearts of Iron IV hebben last dat ze Nazi symboliek niet mogen gebruiken (zoals hakenkruizen of afbeeldingen van Hitler) in games waar zij óf de slechterik zijn óf zelfs hun daden in historisch perspectief worden geplaatst (en dan bedoel ik niet dat het wordt goedgepraat, want vroeger, maar dat er duidelijk wordt gemaakt wat er precies gebeurde).
Wat ik trouwens interessant vind is dat de uitspraak uit 1998 komt. Wolfenstein 3D komt uit 1992. Het was toen allemaal nog niet zo makkelijk om overal tegelijk uit te brengen, en volgens mij werd Wolfenstein verspreid via het Shareware model (demo kon je gratis krijgen en delen, en na 1 van de chapters te hebben uitgespeeld, kreeg je de informatie hoe je het spel kon bestellen). Er was in 1998 ook een port naar de Apple IIGS (en wellicht was dat de eerste poging om ook naar Duitsland te gaan?). Hoe dan ook, het spel was al 6 jaar uit ten tijde van de uitspraak.
Mijn persoonlijke mening is dat het belangrijk is om de tweede wereldoorlog te bespreken, en zeker de context van de gebeurtenissen uit te leggen. Mijn ervaring is toch een beetje dat vooral de gevolgen en de oorlogsmisdaden worden besproken. Ook de aanloop wordt vooral besproken in dingen als Kristallnacht en Nacht van de Lange Messen. Er wordt niet genoeg ingegaan op hoe het kan dat een gehele natie zich ontwikkelde tot zo’n zwarte vlek in de geschiedenis. Dat is jammer, want er is veel lering te trekken uit de gebeurtenissen, die ook paralellen hebben in de politieke landschappen vandaag de dag. Dingen zoals hoe het volk bespeeld werd, maar ook hoe Duitsland in een hele zwakke positie was gebracht, zijn dingen die belangrijk zijn om te realiseren omdat het laat zien dat de Duitsers van de jaren 30 en 40 geen bloeddorstige monsters waren en het dus ook nu kan gebeuren, zowel in andere landen als hier. Games en andere media kunnen helpen bij het begrijpen hiervan, en daarom is het erg jammer wanneer een land moeilijk doet over Nazis in spellen.