Mag een webwinkel me verplichten mijn geboortedatum in te vullen?

Een lezer vroeg me:

Mag een bedrijf een klant verplichten om zijn geboortedatum te geven?

Onder de AVG geldt het principe van dataminimalisatie: je mag niet meer persoonsgegevens gebruiken dan je strikt nodig hebt om je doel te halen. Vanuit dat principe mag je dus ook niet meer vragen dan wat je nodig hebt.

Veel bestelformulieren zijn van voor de AVG en vragen dus van alles en nog wat, ongeacht of het nu echt nodig is. De geboortedatum van de klant is typisch zo’n element. Hoe belangrijk is het dat je weet wanneer je klant jarig is, of dat je weet hoe oud deze is?

Ik kan eigenlijk nauwelijks een scenario bedenken waarin je dat móet weten. Misschien bij producten die alleen voor volwassenen zijn, zoals drank. Vragen om de geboortedatum is dan deel van een procedure om leeftijden te checken. Maar bij zo ongeveer alle andere bestellingen zeg ik: nee, je kunt me niet verplichten mijn geboortedatum in te vullen.

En op het gevaar af om politiek correct te klinken, ik denk dat hetzelfde geldt voor de vraag of ik de heer dan wel mevrouw ben. (Over mejuffrouw hebben we het al helemaal niet meer.) Dat zou ook een optionele vraag moeten zijn, of in ieder geval de optie “wil ik niet zeggen/gaat je niets aan”. Want dat je een correcte aanhef wilt hanteren in de correspondentie, is volgens mij óók geen noodzaak.

Arnoud

55 reacties

  1. Als je werkelijk aan data minimalisatie doet dan is een vinkje: “Ik verklaar dat ik 18 jaar of ouder ben.” afdoende. Je hebt die geboorte datum feitelijk helemaal niet nodig. (Bijvoorbeeld, ik vul bij steam altijd in dat ik in 1884 geboren ben als ik bepaalde content van 16+ wil zien, ook daar is het niet strikt noodzakelijk.)

    1. Ik vraag me af of de Gall & Gall op hun website niet móét vragen wat de exacte leeftijd is, omdat zij de verplichting hebben vast te stellen of je het mag hebben (kun je nog liegen, en ik weet gewoon niet hoe dat zit). Verder zou een vinkje inderdaad gewoon moeten kunnen. In de meeste gevallen is het jouw verantwoording dat je liegt, zij moeten alleen de vraag stellen.

      1. Zou de Gall & Gall-website dan niet mogen vragen om een kopie van je ID-kaart met KopieID (die overheidsapp)? Daarmee kun je prima je ID versturen aan winkels, daar is de app ook voor bedoeld. Ik mag aannemen dat de overheid geen onrechtmatige app heeft gemaakt? Dus in die zin zou je bij een bestelling zo’n kopie kunnen geven die je gemaakt hebt met KopieID.

  2. Er zijn toch zat redenen te bedenken voor doelbinding van iemand geboortedatum en of geslacht. Bijvoorbeeld omdat je gericht je klanten wilt benaderen voor commerciële uitingen en daarbij iemand geslacht en leeftijd wilt weten. Omdat je wilt weten of iemand qua leeftijd al/nog werkzaam kan zijn voor een bedrijf.

    1. Als je iets wilt weten, heb je toestemming nodig en moet het invulveld dus optioneel zijn. Alleen als je iets moet weten, mag je het invulveld verplicht maken. Volgens mij moet een onderneming voor een bestelling geen gerichte reclame sturen, dat willen ze graag maar het is niet noodzakelijk. Ook vanuit een eigen gerechtvaardigd belang als grondslag ontstaat geen noodzaak om die gegevens te hebben. Mijn belang bij gerichte reclame op verjaardagen kan nog zo groot zijn, ik kan dan nog steeds niet afdwingen dat je me je verjaardagsdatum vertelt in het kader van een bestelling.

      1. Is zo’n vraag om geslacht en geboortedatum dan wel toegestaan op bijvoorbeeld een klantregistratieformulier (vooraf aan een bestelling) als je erbij zet.

        Wij gebruiken de hier door u ingevulde klantinformatie om uw bestellingen te leveren, factureren en om u eventueel gericht te informeren over onze producten en aanbiedingen

        Vul je het niet in dan wordt je gewoon niet een klant van ons bedrijf.

        1. Niet valide. Toestemmingsvragen (en bezwaarmogelijkheden als je je op eigen belang beroept) moeten los van andere zaken gevraagd worden. “Ik ga akkoord met de voorwaarden en geef toestemming voor de nieuwsbrief” is dus geen geldige opt-in. Ook jouw constructie is onder de AVG niet rechtsgeldig. En je mag klanten niet weigeren op een onrechtmatige grond.

          1. Een maand of 2-3 geleden vroeg de Staatsloterij ineens mijn toestemming om via het iDIN te achterhalen of ik wel 18 jaar of ouder was. Ik kon geen staatsloten meer online kopen zolang ik dat proces van leeftijdsverificatie niet had doorlopen. Niks vrijwillige toestemming in dit geval. De geboortedatum op mijn profiel werd genegeerd, net zoals het feit dat ik al meer dan 6 jaar online loten koop. De stelling van de Staatsloterij was “Ben jij 18? Bewijs het maar, want jouw woord geloven we niet. Laat je bank het maar voor je bewijzen. Dan mag je weer meedoen.” In contrast is er in de winkel nog nooit naar mijn leeftijd of identificatie gevraagd. Ook niet toen ik als 12-jarige de loten voor mijn grootvader kocht. Ik heb er over gedacht om loten dan maar weer in de winkel te kopen, maar winkels mogen pronken met de prijzen die bij hen gevallen zijn. Toen er een jaar of 10 geleden een jackpot in de buurt viel, 10+ miljoen, begon er een heksenjacht nadat het bekend werd. Niet alleen was de lokale bevolking wel héél erg nieuwsgierig; zo ongeveer alle goede doelen die ik ken hebben de hele regio afgebeld, op zoek naar de winnaar. Dat was voor mij de reden om online te kopen. Echter, sinds kort word ook op de website vol trots gemeld waar de grootste prijs van de maand is gevallen. Deze maand dus een prijs van 1 miljoen, in Maasdriel. Let the witchhunt begin! Je kan nergens vooraf aangeven dat je bezwaar maakt tegen een dergelijke bekendmaking, zou je het geluk hebben om een grote prijs te winnen. Mag dat? Gezien de … inquisitie … die er op volgt om de winnaar te vinden, heb ik het echt liever niet.

              1. Het is niet legaal als twaalfjarige om loten te kopen, maar wel om als twaalfjarige gemachtigde van een meerderjarige loten te kopen.

                Wat is dan het verschil met drank en sigaretten? Dat de daadwerkelijke leeftijdscontrole pas bij uitbetaling plaatsvindt?

                1. Er is geen verschil, wat ik zei geldt ook voor drank en sigaretten. De minderjarigheid of handelingsonbekwaamheid van een minderjarige staat niet in de weg aan zijn bevoegdheid om als gemachtigde iets te kopen. Het praktische punt is natuurlijk dat een winkel nimmer zal geloven dat die twaalfjarige gemachtigd werd. Het is ook vrij ongebruikelijk, dus dat zou terecht zijn. Maar met notariële akte en handtekening van de ouder zou dat moeten werken.

                  Oh en pardon, de Drank- en Horecawet zegt in artikel 20 dat het te allen tijde verboden is alcohol te verkopen aan een 18-minner. (Tenzij je “verstrekken aan” leest als aan de achterman, dus aan de ouder van de twaalfjarige koper. Ik zou het er niet op durven gooien bij de strafrechter.)

          2. Hoe ga je alleen juridisch afdwingen dat een bedrijf jou als klant gaat accepteren? Je kan een bedrijf immers moeilijk aanklagen met de eis dat ze jou in het klantenbestand opnemen en een transactie van jou moeten accepteren. Misschien dat je een onterechte verwijdering als bestaande klant nog kan aanvechten, maar ik zie niet echt een aanknopingspunt om een nieuwe klant verplicht in het klantenbestand op te nemen als hij dat wil.

            Dus qua letter is dat prima conform de AVG maar het is denk ik niet af te dwingen.

            1. Op dezelfde manier dat ik een bedrijf dwing me als klant te accepteren wanneer ze op hun formulier een verklaring eisen dat ik VVD stem. Als dát de reden voor afwijzing is, dan mogen ze me niet afwijzen. En dan zitten ze vast aan het aanbod en ga ik levering eisen. Natuurlijk, als ze zeggen “sorry het is te druk we kunnen u niet helpen” dan houdt het op, tenzij ik achter bewijs kom dat het toch die onterechte reden is. Dat is zeldzaam maar kan, zoals bij dat beruchte geval in 2013 waarbij de interne beoordeling werd geforward naar de sollicitant, inclusief ‘Ik heb nog even gekeken, is niks. Ten eerste een donker gekleurde (neger). En op zijn cv weinig tot geen ervaring met computers.’

  3. ik denk dat hetzelfde geldt voor de vraag of ik de heer dan wel mevrouw ben. (Over mejuffrouw hebben we het al helemaal niet meer.) Dat zou ook een optionele vraag moeten zijn, of in ieder geval de optie “wil ik niet zeggen/gaat je niets aan”. Want dat je een correcte aanhef wilt hanteren in de correspondentie, is volgens mij óók geen noodzaak.

    Weet ik niet, geen noodzaak. Als jij professsioneel wordt aangeschreven als ‘Dear Engelfriet’ of ‘Dear Mrs Engelfriet’, dan heb je daar meteen al een slechter gevoel bij (het zal wel weer een spammer uit India zijn). Of niet?

    Er is wel degelijk een (maatschappelijke/zakelijke) noodzaak om beleefd te zijn. Het wordt tegenwoordig zelfs in CoCs van Linux geeist (terecht of onterecht). En meneer en mevrouw gebruiken in correspondentie is nu eenmaal beleefd.

    Ik denk dat je een denkfout maakt: Meneer, Mevrouw, Mejuffrouw, Herr Doktor is geen persoonsgegeven, maar gewoon een keuze van iemand voor een aanspreektitel. Als een man nu eenmaal graag als ‘mejuffrouw’ wordt aangesproken dan vind ik dat prima. Wat ik maar wil zeggen: Uit het feit dat er bij aanspreektitel ‘mejuffrouw’ staat kun jij niet afleiden, hoogstens gokken, dat het een ongetrouwde vrouw betreft.

    Je zou die keuze misschien beter niet als een persoonsgegeven zien maar eerder als een optie die aan een klant gegeven wordt, net zoals: wil je per email of per post je factuur ontvangen.

    1. Specifiek hierbij zie ik het punt en denk ik dat je het wel mag vragen, maar ik vind wel dat je de optie “dat gaat je niets aan” moet bieden. Een beleefdheidsoptie moet optioneel zijn, ook dat is beleefdheid. Als ik “Dear Arnoud Engelfriet” wil heten en geen antieke Mr/Mrs titel voor mijn naam, dan is ook dat deel van mijn grondwettelijk beschermde persoonlijke levenssfeer / recht van zelfontplooiing.

      Ik vind ‘mejuffrouw’ betuttelend en vrouwonvriendelijk omdat het veronderstelt dat ongetrouwde vrouwen minderwaardig zijn aan getrouwde vrouwen. Het is haast een verkleinvorm. En omdat we voor ongetrouwde mannen ook niet meer ‘jongeheer’ zeggen, vind ik het onzin om ongetrouwde vrouwen nog ‘mejuffrouw’ te noemen.

      1. Ik ben het met je eens dat er een keuze: ‘gaat je niets aan’ moet zijn.

        Ik ben het faliekant met je oneens dat ‘mejuffrouw’ vrouwonvriendelijk is, en al helemaal om de reden die jij aanhaalt.

        Mejuffrouw is nu eenmaal de aanspreektitel voor een ongetrouwde vrouw. Net zoals majesteit dat is voor de koning. Zo is het nu eenmaal, om historische redenen. Qua minder- of meerderwaardigheid is dat volkomen neutraal.

        Ik bestrijd dan ook ten volle dat daar een waardeoordeel aan vastzit. Als dat bij jou wel zo is, dan moet je misschien eens bij jezelf te rade gaan, maar ik zie een mejuffrouw echt niet als minderwaardig aan een mevrouw of een meneer.

        1. Alle bronnen die ik ken (waaronder de Van Dale en de Taalunie) merken ‘mejuffrouw’ als een verouderde aanspreekvorm aan. Het is dus geen valide aanspreekvorm vandaag de dag. Dat het vroeger zo was, vind ik geen argument.

          Mensen die nog hechten aan ‘mejuffrouw’ doen dat volgens mij omdat ze onbewust toch iets van belang voelen bij het onderscheid, en ik zie dat als vrouwonvriendelijk omdat het onderscheid nergens voor nodig is. Er is maatschappelijk niets relevants aan of iemand getrouwd is, behalve in familiezaken of als het huwelijk een relevante factor in de discussie of afweging is. Ik vind het daarbij veelzeggend dat de overeenkomstige aanspreekvorm voor ongetrouwde (jonge) mannen al vrijwel geheel uitgestorven is. Kennelijk is het voor mannen niet van belang om erop te wijzen dat ze ongetrouwd zijn, waarom bij vrouwen dan wel?

          1. Ik heb het idee dat het nog steeds vaak uitmaakt of je gehuwd bent en/of kinderen hebt. Het wordt erg vaak gemeld als iemand doodgaat en in films wordt er, bijvoorbeeld bij gijzelingen of opofferingen, vaak aandacht aan besteed. Ook in dingen als #MeToo worden er dingen gezegd als “Dit is iemand’s dochter”. Alsof mensen minder waard zijn als ze geen gezinsleden achterlaten/hebben.

            1. Inderdaad. En bij hypotheken idem dito, want als je als getrouwd stel een hypotheek aanvraagt, dan kijken ze naar beide inkomens. En als je op papier scheidt, dan kijken ze ineens naar één van beide inkomens (en als je alleenstaand bent, alleen naar je eigen inkomen). Dus daar maakt het ook een hoop uit.

          2. Ja, ik begrijp je argument over een (vermeend) verschil tussen ongetrouwde mannen en ongetrouwde vrouwen.

            Maar ik vind het niet terzake. Er bestaat wel een, nog veel gebruikt maar wellicht verouderd, woord voor een ongetrouwde vrouw, en niet een nog levend gelijkaardig woord voor een ongetrouwde man. Dat is een nu eenmaal een taalkundig feit. Kan je leuk vinden of niet, kan je het mee eens zijn of niet, maar is gewoon een feit, zonder waardeoordeel. Waarom heet een trein een trein? Omdat dat nu eenmaal zo is. Waarom is er in het Duits en Engels wel een gezamenlijk woord voor ‘broers en/of zussen’ en in het Nederlands niet? Historisch-taalkundige redenen buiten onze invloedssfeer, we moeten het er maar mee doen.

            Het waardeoordeel zit hem in een (verkeerde) interpretatie door de ontvanger, niet in het woord zelf. Is het dan niet logischer dat de ontvanger zijn interpretatie van het woord aanpast, in plaats van het woord zelf als ongewenst te bestempelen?

            Ik gebruik het woord mejuffrouw soms in een brief. Niet omdat ik hecht aan een onderscheid, ook niet onbewust, maar omdat mij nu eenmaal geleerd is dat je een ongetrouwde dame zo noemt, net zoals je een trein een trein noemt, en omdat ik hecht aan correcte omgangsvormen en dan liever aan de veilige kant ga zitten. En als ik niet weet of een dame getrouwd is of niet, dan gebruik ik gewoon ‘mevrouw’.

            Maar ik zou het erger vinden iemand die er prijs op stelt correct aangesproken te beledigen door haar incorrect aan te spreken met mevrouw in plaats van mejuffrouw, dan iemand die het eigenlijk niet kan schelen een achterhaalde stijlfiguur voor te schotelen.

            Ik ben op basis van deze discussie eens gaan nadenken: waarom gebruik ik het eigenlijk? De essentie is niet dat ik hecht aan het verschil, maar omdat ik op basis van mijn 50 jarige onderdompeling in het Nederlands tot de conclusie kom dat blijkbaar de samenleving dat wel doet. Maar het kan best zijn dat de samenleving dat niet meer doet, weer wat geleerd.

            Er is inderdaad maatschappelijk niets relevants aan iemands huwelijkse staat en/of geslacht.

            1. Er is inderdaad maatschappelijk niets relevants aan iemands huwelijkse staat en/of geslacht.

              Tja, dat is er natuurlijk wel (juridisch is dat zonneklaar) maar de huwelijkse staat van de vrouw is inderdaad niet relevanter dan die van de man. Vroeger wel trouwens, bijvoorbeeld bij het handelingsonbekwaam zijn van getrouwde vrouwen, en daar komt het gebruik om onderscheid te maken ook vandaan. Maar goed, ik denk dat verreweg de meeste Fransen die ‘Mademoiselle’ zeggen daar geen kwade bedoelingen bij hebben. Aan de andere kant is de trend wel dat vrouwen over het algemeen van dit soort aanspreektitels af willen (bijv. Fraulein in Duitsland) en dat is hun goed recht.

            2. Er bestaat wel een, nog veel gebruikt maar wellicht verouderd, woord voor een ongetrouwde vrouw, en niet een nog levend gelijkaardig woord voor een ongetrouwde man. Dat is een nu eenmaal een taalkundig feit. Kan je leuk vinden of niet, kan je het mee eens zijn of niet, maar is gewoon een feit, zonder waardeoordeel.

              Dat is nou eenmaal een taalkundig feit? Wellicht, maar door dat te brengen als een feit zonder waardeoordeel ga je wel erg snel voorbij aan de invloed van de taalgebruikers (en daarmee de invloed van de denkwijzen van de taalgemeenschap/maatschappij) op de ontwikkeling van een taal.

              Dat jij als individu gewoon taalkundig correct wil handelen en er verder geen diepere gedachtes over hebt is natuurlijk prima en ook nuttig (het dagelijks maatschappelijk leven zou al snel vastlopen zonder conventies), maar zegt niet zoveel over of iets een feit is of niet, of over de maatschappelijke contexten waarbinnen bepaalde (taal)gebruiken bestaan. Taal is geen exacte wetenschap, noch een neutraal instrument: een levende taal zoals het Nederlands is continu aan verandering door de gebruikers onderhevig en daarmee in zekere mate ook een afspiegeling van maatschappelijke veranderingen en visies. Maar wellicht dwaal ik voor een juridisch blog nu teveel af richting de taalfilosofie..

              1. een levende taal zoals het Nederlands is continu aan verandering door de gebruikers onderhevig en daarmee in zekere mate ook een afspiegeling van maatschappelijke veranderingen en visies. Maar wellicht dwaal ik voor een juridisch blog nu teveel af richting de taalfilosofie.

                Wellicht dwalen we teveel af, maar het is wel interessant. Ik weet dat dat de heersende taalfilosofie is.

                Maar ik ben het er niet mee eens. Ik zie taal vooral als een communicatiemiddel, en daar hoort bij dat, voor ieders duidelijkheid, veranderingen zo beperkt mogelijk blijven. Veranderingen die versimpelingen zijn mogen natuurlijk, en nieuwe woorden om nieuwe maatschappelijke ontwikkelingen mee aan te duiden zijn natuurlijk ook welkom, maar voor de rest: Hoe minder veranderingen hoe liever, dan is iedereen beter af.

                1. Het is niet alsof we elke dag een nieuw lidwoord gebruiken. Ik zie een uitgebreide woordenschat en juist taalgebruik als een belangrijk goed, maar de taal hoort gewoon met zijn tijd mee te gaan. Daarbij hoort ook dat er woorden zijn die niet langer geaccepteerd worden. Mejuffrouw mag voor jou wellicht normaal zijn, ik zie of hoor het letterlijk nooit. Ik herkende het als oud-Nederlands toen ik het in jouw bericht las, maar het wordt eigenlijk niet meer gebruikt. Het is net zo in ongebruik geraakt als jongeheer (hoewel jongeheer nog wel eens voor andere dingen wordt gebruikt).

                  Verder denk ik dat taal wel voornamelijk een communicatiemiddel is, maar dat het weldegelijk invloed heeft op maatschappelijke ontwikkeling. Ongelijkheid die soms ingebakken zit in taal zorgt ervoor dat maatschappelijke ontwikkeling wordt geremd en oud taalgebruik kan soms erg neerbuigend voelen doordat er oude woorden inzitten uit een tijd van ongelijkheid. Denk bijvoorbeeld aan een woord als “mevrouwtje” of “neger”, wat vroeger een goede manier was om iemand te duiden, maar nu echt niet meer kan. Natuurlijk sterft dit vanzelf uit (of verliest zijn negatieve connotatie), met het verdwijnen van de oude garde.

                  1. Leuke discussie, maar gezien het al discutabel is of van iemand kan worden gevraagd hun geslacht op te geven bij een online bestelling, denk ik dat het uitvragen van iemands huwelijkse staat tbv het kopen van een boek bij bol helemaal de AVG niet haalt.

                  2. Ongelijkheid die soms ingebakken zit in taal zorgt ervoor dat maatschappelijke ontwikkeling wordt geremd en oud taalgebruik kan soms erg neerbuigend voelen doordat er oude woorden inzitten uit een tijd van ongelijkheid. Denk bijvoorbeeld aan een woord als “mevrouwtje” of “neger”, wat vroeger een goede manier was om iemand te duiden, maar nu echt niet meer kan

                    Die ongelijkheid die volgens jou ‘ingebakken’zit in taal wordt er volgens mij bewust ingemanipuleerd door mensen met een politieke agenda.

                    Ik kan me niet voorstellen dat ‘mevrouwtje’, juist omdat het een verkleinwoord is, ooit neutraal was (maar ik laat me graag corrigeren). En ‘neger’…. pfff, dat was een neutraal woord, totdat sommigen begonnen te besluiten voor anderen dat het een negatief woord is. Ja, dan wordt het dat wel. Een beter antwoord op die heisa zou zijn geweest als iedereen unisono gesteld had… ‘Is neger negatief? Nee hoor, is het helemaal niet voor mij!’

                    En zelfs al zouden er een paar woorden overblijven met een mogelijk negatieve historie, dan weet ieder verstandig mens toch wel dat om een leuk historisch taalcuriosum gaat, niet om een nog actueel denigrerend begrip. Of denk jij negatief over de Walen of de Polen vanwege ‘koeterwaals’ of ‘een Poolse landdag’. Nee toch zeker?

                    Kortom: if it ain’t broke, don’t fix it.

                    1. Het ligt toch wel erg aan hoeveel sommige woorden nog gebruikt worden en hoe het staat in de context van een groter stuk tekst van dezelfde schrijver (of spreker, of wat dan ook). Bij scheldwoorden, bijvoorbeeld, wekt “klootzak” de indruk dat je iemand (tijdelijk) niet zo mag, terwijl “vieze Turk” de indruk wekt dat je die iemand niet mag (deels) omdat die iemand van Turkse komaf is.

                      Hetzelfde geldt voor een woord als mejuffrouw of jongeheer. De indruk wordt gewekt dat het uitmaakt. Er wordt een specifiek onderscheidt gemaakt op huwelijkse staat. Hoewel je dit wellicht nog zult zien in een boek, is dit als aanhef nogal bijzonder en oubollig. Het roept ook de vraag op of de schrijver dit een relevant onderscheid vond.

                      En over “if it ain’t broke, don’t fix it”: Dat is een automatisch resultaat van ontwikkelingen in de samenleving. Mejuffrouw en jongeheer zijn al in ongebruik geraakt. We zien nu ook een beweging waarin het noemen bij geslacht minder wordt, naar aanleiding van discussies rond gender (transgenders, maar ook of gender wel binair is). Taal ontwikkelt zich, en dat is wellicht omdat er toch ergens een tekortkoming aan bepaalde woorden wordt ervaren, maar het evolueert. En niet meegaan in die evolutie, roept over het algemeen beelden op van razende opa’s die dingen uitkraamt waarvoor de familie zich schaamt.

                      1. Ik zie geen reden om het woord ‘vieze Turk’ ooit te gebruiken. Dat is duidelijk discriminerend.

                        Wat mejuffrouw en jongeheer betreft: Je schrijft ‘de indruk wordt gewekt’, alsof de verzender van het woord die indruk bewust of onbewust wekt. Dat is misschien jouw mening. Mijn mening is eerder dat indien er bij feitelijk correct taalgebruik een negatieve indruk onstaat, dit een indruk is die onstaat in het hoofd van de ontvanger, en dat die misschien eens zijn gevoeligheden kritisch tegen het licht moet houden. Daar kan de verzender niets aan doen.

                        Als ik het woord mejuffrouw zou gebruiken, verwacht ik inderdaad dat oftewel de ontvanger mij oubollig vindt (en dat is, in de grand scheme of things, natuurlijk vrij onschuldig), of dat de ontvanger denkt: ‘wat leuk, iemand die het volle register van de Nederlandse taal gebruikt’. Het zou nooit in me opkomen dat de ontvanger zou denken: ‘die ziet me als minderwaardig omdat ik ongetrouwd ben’.

                        Ik ben niet zo voor die sneeuwvlokjesmentaliteit waarin we maar continu iedereen moeten prijzen voor zijn/haar/hets uniekheid en taalkundig op eieren moeten lopen om zijn/haar/hets tere gevoelentjes niet te kwetsen.

                        En over “if it ain’t broke, don’t fix it”: Dat is een automatisch resultaat van ontwikkelingen in de samenleving. Mejuffrouw en jongeheer zijn al in ongebruik geraakt. We zien nu ook een beweging waarin het noemen bij geslacht minder wordt, naar aanleiding van discussies rond gender (transgenders, maar ook of gender wel binair is). Taal ontwikkelt zich, en dat is wellicht omdat er toch ergens een tekortkoming aan bepaalde woorden wordt ervaren, maar het evolueert. En niet meegaan in die evolutie, roept over het algemeen beelden op van razende opa’s die dingen uitkraamt waarvoor de familie zich schaamt.

                        Onzin. 90% van de taalevolutie wordt veroorzaakt door mensen die zich bewust uit vermeend coolheid willen afzetten tegen de standaardtaal en dan medestanders vinden, en/of door mensen die te dom zijn om het juist te doen, en zich dan gesteund voelen door al die anderen die ook te dom zijn. 90% van de taalevolutie heeft, kortom, geen grond in een tekortkoming aan bepaalde woorden die wordt ervaren in de samenleving en heeft geen objectieve noodzaak.

                        En die 10% van de taalevolutie die echt ontwikkelingen in de samenleving weerspiegelt, accepteer ik met plezier.

                        1. Ik zie geen reden om het woord ‘vieze Turk’ ooit te gebruiken. Dat is duidelijk discriminerend.

                          Nou ja als je een Turk tegenkomt en hij zit onder de modder, zou je het kunnen gebruiken en zou het niet discriminerend zijn. Zeg je: ‘jij bent zo vies als een Turk’ dan is het een ander verhaal. Toch blijf ik dit soms een lastig verhaal vinden. Stel je rijdt op de fiets en word afgesneden door (bijvoorbeeld) een vrouw dan is het niet onmogelijk dat iemand uit zou roepen (waar je later uiteraard veel spijt van zou krijgen): ‘Kijk waar je rijdt stom wijf!’. Ben je dan aan het discrimineren, in dit geval naar sekse? Vaak wordt gesteld van wel maar klopt dat? Immers, je scheldt toch alleen dit individuele exemplaar uit? Zeg ik (vrij naar Hans Teeuwen): ‘alle vrouwen zijn stomme wijven’ dan is het weer wel anders.

                        2. Voor mij is het elementaire beleefdheid dat je geen verouderde aanspreekvormen gebruikt. Helemaal als ik zou weten dat het vaak wordt gezien als iets denigrerends of anderszins negatief. Ook al bedoel ik er niets vervelends mee, als de kans er is dat het onprettig wordt ervaren dan laat ik het achterwege. Om precies dezelfde reden dus dat ik mannen meneer noem en geen jongeman of jongeheer. Doe jij dat eigenlijk wel?

                          De kans is vele malen groter dat een vrouw denkt “wat bedoelt hij met mij mejuffrouw noemen” dan dat zij denkt, “hela ik ben ongetrouwd, niet mij mejuffrouw noemen”. Ik moet eerlijk gezegd de eerste vrouw nog tegen komen die dat laatste denkt.

                          1. Voor mij is het elementaire beleefdheid dat je geen verouderde aanspreekvormen gebruikt.

                            Daar heb je wel een punt. Nu is het wel zo dat veel etiquette historische wortels heeft, en dat daarom in zaken van etiquette in geval van twijfel de ouderwetse kant de veilige kant is. Maar misschien kun je daarin overdrijven.

                            Tot deze discussie had ik er nooit bij stilgestaan dat iemand beledigd zou kunnen zijn door ‘mejuffrouw’. Dat iemand het onnodig zou vinden, dat wel. Maar beledigd? Alsof ik zou discrimineren.

                            Ik zou het eerder vergelijken met iemand die in Nederland woont en een moeilijk uitspreekbare buitenlandse achternaam heeft. Die vindt het ook niet erg dat iedereen dat op zijn Nederlands uitspreekt. Maar als er af en toe iemand het wel juist uitspreekt, is dat toch wel een lichtpuntje.

                            Ik gebruik het ook niet dagelijks, hoogstens 1 keer per jaar (het moet immers om een formele situatie gaan, waarbij ik ook nog eens zeker moet weten dat de dame ongetrouwd is, want vragen is nog veel onbeleefder.)

                            Het is gewoon een regeltje toepassen, zonder waardeoordeel. Koning=majesteit; rechter = Edelachtbare; advocaat = meester; ongetrouwde dame = mejuffrouw.

                            En nee, ik noem ongetrouwde mannen geen jongeheer, natuurlijk niet.

                            1. Soms gaat het er niet over wat je zelf denkt, maar over hoe het overkomt, en dat is erg context afhankelijk. Als je tegen een rechter netjes edelachtbare zegt, en de rechter zegt mejuffrouw terug, denk ik dat het best meevalt. De setting is dan erg formeel en daarin past zo’n verouderde vorm nog best. Als je in de supermarkt tegen iemand met één boodschap zegt “Gaat u toch voor, mejuffrouw” is het toch wel erg raar. Als een agent tegen een vrouw zegt “ik denk niet dat ik dat aan u hoef uit te leggen, mejuffrouw” klinkt het zelfs alsof die agent een waardeoordeel over de vrouw, haar huwelijkse staat en wat dat betekent maakt. Laten we wel wezen, in de context van de tijd waarin dit woord nog wel gebruikt werd, ging dit ook vaak over hoe oud deze dame is. Sterker nog, “jongeman” wordt vaak gebruikt om met een zekere autoriteit iemand terecht te wijzen. Ik zou zeggen dat in de meeste gevallen “mevrouw” de veilige optie zou zijn, omdat “mejuffrouw” allerlei vragen kan opwekken.

                              Ik bedacht me net ook nog: Ik weet niet hoelang “mejuffrouw” al in ongebruik is, maar het zou zomaar kunnen dat de generatie die dat nog gewend is, nog de generatie is waar trouwen nog hóórde en scheiden ongewoon was, en dus weinig mensen die het een normale aanspreekvorm vinden, daadwerkelijk een mejuffrouw zijn (of geldt mejuffrouw ook voor weduwes?). De generaties daarna zijn het niet gewend, terwijl daar meer alleenstaande vrouwen zijn. Om maar te zeggen dat er bijna niemand over is die verwacht zo aangesproken te worden.

            3. Een trein heet alleen een trein omdat dat ingeburgerd is, maar niets staat jou in de weg om het vanaf morgen een auto te noemen of een tafel. Raar is het wel, maar het staat je vrij om het te noemen zoals jij het wilt. Niemand dwingt jou om het een trein te noemen.

  4. Als je zo’n formulier toch moet invullen terwijl er geen reden voor is, is het dan acceptabel om gewoon maar onzin in te vullen? Ik heb eens bij een webwinkel voor electronica iets geprobeerd te bestellen. Eerst een geboortedatum in de toekomst geprobeerd, dat mocht niet. Toen één dag in het verleden, toen moest ik opeens 18 jaar oud zijn om te mogen bestellen. Toen maar exact 18 jaar in het verleden ingevuld, toen mocht het wel.

    1. Dat denk ik wel. Er is geen reden om je geboortedatum te vragen, dan is er dus niets fout aan door 1-1-1970 als geboortedatum in te vullen. Ik zou met enige overdrijving dit gelijk stellen aan sollicitatie-commissies die verboden vragen (“Verwacht u kinderen de komende jaren?”) stellen, daar mag je ook straffeloos liegen.

      1. Zal dit niet een gevalletje “Geef me je algemene voorwaarden en ik zeg welke juridische problemen je hebt gehad” zijn? Een minderjarige heeft iets duurs gekocht en zijn ouders hebben de koop laten terugdraaien waarna de winkel met een onverkoopbaar product zat.

        Met dat in het achterhoofd heeft die winkel toch een valide eigen belang om te weten hoe oud hun klanten is? Is liegen in zo’n geval niet een soort fraude?

        1. Punt is dat een vinkje “Ik ben 18 of ouder” genoeg moet zijn. Daar mag je niet op liegen. Ze hoeven niet te weten dat je precies 43 jaar en 219 dagen oud bent. Dat is niet relevant, en je wilt misschien helemaal geen kortingsbon op je verjaardag. En zelfs wil je dat wel, moet het dus opt-in zijn en mag je de benodigde informatie daarvoor onthouden. Ik kan me er nog iets bij voorstellen dat als er iets staat als “Geboortedatum (om te checken dat je 18 of ouder bent):” dat je daar alles mag invullen, maar dat je wel fout bent als je geen 18 of ouder bent, maar that’s it.

    2. Op mijn vraag of het verplichte veld ‘Geboortedatum’ niet een beetje raar is bij aanschaf van electronica kwam het antwoord

      ‘We stellen dit dan ook niet verplicht; het staat je vrij om een onjuiste geboortedatum in te vullen.’

  5. Ik ben het er niet helemaal mee eens. Bij veel webwinkels betaal je online en ga je tevens een contract aan. En net als met drank kunnen minderjarigen niet bepaalde contracten aangaan. Het bestellen van een mobiele telefoon is al enigszins twijfelachtig. Een dure bestelling op afbetaling ook. Ik kan mij voorstellen dat webwinkels zeker willen zijn dat he handelen met een volwassene en dus om een geboortedatum vragen. Dan hoeven ze zich niet af te vragen of iemand misschien te minderjarig is om een dure bestelling te doen. Ze weten dan dat er geen minderjarigen gaan bestellen.

    Denk bijvoorbeeld ook aan films en games die iedereen online kan kopen. Maar een 18+ film of game wil je niet aan iemand verkopen die 17- is. Toch? Sowieso al lastig omdat veel minderjarigen slim genoeg zijn om te bestellen op de rekening van hun ouders, hopende dat de ouders het niet merken.

    Laatst heb ik zelf giethars en andere chemicaliën besteld om mee te knutselen. Best leuk, maar ook hier wil je eigenlijk een leeftijdsgrens instellen. Dergelijke materialen in de handen van minderjarigen kan problemen opleveren…

    1. Ja, maar opnieuw, moet je daarvoor de exacte geboortedatum weten? Een vinkje ([ x ] Ik ben 18+) zou voldoende moeten zijn, en zorgt niet voor juridische problemen. Liegen kan altijd, maar met zo’n vinkje mag je vragen en de geboortedatum (misschien) niet. Je krijgt dus minder gesteggel.

    2. “Dergelijke materialen in de handen van minderjarigen kan problemen opleveren…”

      Klopt, maar dat vind ik niet helemaal het juiste argument. Een schaar in verkeerde handen kan ook problemen opleveren. En een plastic tas ook. Eigenlijk kan bijna alles wel problemen opleveren.

  6. Maar wat betekent dit nu in de praktijk?

    Kan ik van een webwinkel eisen dat ze leveren zonder dat ik mijn geboortedatum op het te geven? Kan ik aangifte doen van overtreding van de AVG?

    Of vul ik, net als voorheen, gewoon een verzonnen geboortedatum in?

  7. Besef opeens een kleinigheidje, @Arnoud! 🙂 Waarom moeten we op jouw blog een email adres invullen terwijl dat voor het plaatsen van een bericht niet noodzakelijk is? Die is alleen nodig als iemand tevens reacties wil volgen via email.

    En volgens mij is “Dit is verplicht binnen de WordPress software” geen excuus om meer te vragen dan minimaal noodzakelijk. Toch? 😉

      1. Mooi argument maar aangezien je site niet controleert of een email adres echt is kun je ook moeilijk de neppers onderscheiden. Immers, als ik jouw naam en email adres gebruik dan komt mijn reactie aardig over als zijnde de jouwe. 🙂 Het is een duidelijk argument maar niet waterdicht.

        En contact zoeken bij technische problemen? Mag dat eigenlijk wel van de AVG? Hangt dan wel van het probleem af als b.v. er neppers aan het neppen zijn maar verder… Wat voor technische problemen zouden dit dan vereisen? En wat indien iemand een fout email adres gebruikt en jij dus je technische probleem naar de verkeerde persoon toestuurt? 🙂

        Meh. Uiteindelijk gaat het erom hoe streng de AVG uiteindelijk kan zijn. Een geboortedatum opvragen is op zich niet nodig hoewel je vervolgens wel de klant meer leeftijds-gerelateerde producten kunt aanbieden. Of kunt controleren of de leeftijd van de klant wel bij een product past. Als je een skateboard verkoopt aan iemand van 75 dan verwacht je niet dat die persoon ze zelf gaat gebruiken. En sekstoys verkopen aan iemand van 17… Tja, daar is geen leeftijdsgrens voor, denk ik. Maar wil je dat als verkoper?

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.