Het Openbaar Ministerie (OM) heeft in 2014 in een strafzaak 712 bitcoins in beslag genomen, omdat de eigenaar ze met gestolen stroom zou hebben verzameld. Dat meldde Nu.nl vorige week. Dit omdat de rechter in hoger beroep bepaalde dat niet bewezen kon worden dat de bitcoins door misdrijf verkregen zijn.
De verdachte had bitcoins gemined met apparatuur die werd voorzien van gestolen stroom. Nadat dit was opgespoord, ontdekte men bij het doorzoeken een computer van de verdachte met daar op een bitcoinwallet. In eerste instantie vond men daar een saldo van 127 bitcoins in, maar na synchronisatie met het bitcoinnetwerk zes maanden later bleek de wallet een veel hoger saldo van in totaal 712 bitcoins te bevatten. Deze 712 bitcoins werden vervolgens de dag na het onderzoek door het openbaar ministerie inbeslaggenomen en vervreemd.
Op zich niet heel raar. Die bitcoins zijn door misdrijf verkregen, en vertegenwoordigen een geldswaarde. Daarmee zijn ze vatbaar voor beslag, en na veroordeling kan tot verbeurdverklaring worden overgegaan. Dat is dan ook wat het Gerechtshof zonder al te veel moeite concludeert. Dit bevestigt de praktijk die het OM al langer hanteert, dat bitcoins verkregen met gestolen stroom (ja, stroom kun je stelen) in beslag genomen kunnen worden.
Maar wacht even, vervreemd? Dus verkocht. Ja precies, ik was ook even verrast. Je zou denken dat als iets in beslag wordt genomen hangende het onderzoek, dit ergens zorgvuldig bewaard wordt. Maar volgens artikel 117 strafvordering mag dit wel bij voorwerpen “die vervangbaar zijn en waarvan de tegenwaarde op eenvoudige wijze kan worden bepaald”. Dit is ook zo uitgewerkt in de Aanwijzing Inbeslagneming, hoofdstuk IV.3.1. Het idee is dat het nodeloos veel capaciteit kost om dingen te bewaren als je ook gewoon de geldswaarde ervan kunt uitkeren als de zaak afgerond is.
In dit geval waren er 127 bitcoins bewezen door misdrijf verkregen, maar bij de rest van dat hogere saldo kon dat niet worden aangetoond. Die bleken pas in oktober te zijn ontdekt en konden niet aan het illegala minen worden gelinkt. Die 585 bitcoins moeten dan ook worden teruggegeven, althans de geldswaarde daarvan moet worden terugbetaald aan de verdachte.
Dan kom je dus bij de vraag: wat is dan de geldswaarde? Bij bitcoin is dat geen eenvoudige vraag, er is immers nogal wat koersverschil aan de gang met die virtuele valuta. Volgens de jurisprudentie moet je de waarde bepalen ten tijde van de inbeslagneming onder de betrokkene. Dat is de meest objectieve maatstaf om het voordeel te bepalen dat hij of zij heeft genoten. Daarmee is dan in beginsel de waarde van de bitcoin ten tijde van de inbeslagneming, dus het moment van de inval, beslissend.
Omdat dit bij bitcoins iets onhandiger uitpakt vanwege het benodigde technisch onderzoek, geeft het Hof het OM een week respijt. Die week is wat het OM zelf zegt dat ze meestal nodig hebben voor dit onderzoek. Het Hof kijkt vervolgens op internet wat de waarde van bitcoins is, en vindt een niet nader genoemde bron die € 499,50 per hele bitcoin noemt op 25 februari, een week na de inbeslagname. (Een tikje typisch dat de bron niet wordt genoemd, gezien rechters niet zomaar mogen googelen.) Hiermee wordt het onrechtmatig verkregen voordeel gewaardeerd.
De terug te geven bitcoins worden gewaardeerd op de koers van een week na hun inbeslagname (in oktober). De uitkomst daarbij is dan 585,48591218 bitcoins tegen een waarde van € 268,46 per bitcoin, neerkomend op een bedrag van € 157.179,55. De mining-apparatuur is de man overigens wel kwijt, die was verweven met het misdrijf en daarom eveneens verbeurd.
Arnoud
Wacht, waar komt die € 499,50 nu om de hoek, en de datum 25 februari? Je zegt twee keer “een week na hun inbeslagname”, een keer over februari en een keer over oktober.
Edit: na het lezen van de uitspraak is het duidelijk: de terecht in beslag genomen bitcoins worden gewaardeerd op wat ze in februari waard waren, de terug te geven op wat ze in oktober waard waren, omdat dat ook was wanneer ze vervreemd werden. Helaas voor de staat waren de terecht in beslag genomen bitcoins in de tussentijd minder waard geworden, helaas voor de verdachte waren de onterecht in beslag genomen bitcoins inmiddels veel meer waard geweest.
Edit: caching issue.
Als ik het goed begrijp is het volgende gebeurd: Bitcoins ten onrechte in beslag genomen, na 4 jaar vergoed tegen de waarde uit 2014 hetgeen de man in kwestie dus een schadepost van 3.5 miljoen euro oplevert. En dan… jammer dan? Waarom krijgt die man niet gewoon z’n bitcoins terug, vandaag aan te kopen door Nederlandse staat?
Iemand die nog durft te fluisteren dat we in een rechtsstaat leven? Ik ben echt flabbergasted..
En wat dan als de bitcoins in waarde gedaald waren dan was het ook oneerlijk. En waarom niet kiezen voor de 19k waar het op heeft gestaan want die man had het toevallig precies op het hoogste punt willen verkopen.
Er is ten onrechte iets ter waarde van 150k van de man afgepakt. Wat die man met die waarde had willen of kunnen doen is niet zo relevant. De man had de dag na inbeslagname gewoon nieuwe bitcoins kunnen kopen en kunnen profiteren van de koersstijging.
Wellicht had de man geen 150k meer liggen om dat te doen maar dat was niet anders geweest als er 150k euro’s was afgepakt. Ook als er gewoon liquide middelen worden afgepakt kan je later niet zeggen dat je dat wellicht had willen investeren in X en zo miljoenen bent misgelopen wat de staat maar even moet ophoesten.
Waar ik me over verbaas is dat ze de bitcoins hebben verkocht. Die zaten in een wallet en het OM had helemaal niets hoeven doen om ze te bewaren, gewoon met hun vingers vanaf blijven en het had ze geen ook enkele opslagcapaciteit of wat dan ook gekost.
Wat een betere regel zou zijn, volgens mij, is dat het OM ervan uit zou moeten gaan dat de verdachte niets van plan is met de in beslag genomen goederen tenzij hij anders aangeeft gedurende het onderzoek/rechtszaak en maak deze regeling duidelijk aan de verdachte. Dus als de verdachte een brief stuurt: “vandaag zou ik de goederen tegen de reële/geldende prijs van X willen verkopen” dan wordt dat de eventuele vergoeding achteraf, anders moeten de goederen worden vergoed tegen de waarde op het moment van teruggave. Dan is de voorgenomen actie van de verdachte bepalend voor de waarde, dat lijkt me veel eerlijker.
Maar waarom is het afpakken van bitcoin anders dan van cash? Mag een verdachte ook vragen of het geld van de bevroren rekening omgezet kan worden in bitcoin of aandelen Apple? En hoe vaak mag een verdachte gebruik maken van de handelsdesk van het OM?
Ik zie voor bitcoin geen enkel verschil met euro’s, dollars of welke andere courant middel.
Het lijkt me logisch dat de bitcoins verkocht worden en briefgeld gestort, ik denk dat zelfs bij het OM de verleiding om een USB stickje met 150K mee te nemen groot is en zeker als dat stickje een paar miljoen waard is….
Ik vind dat als je als OM zaken in beslag neemt, dat je dan ook als OM alle gevolgen daarvan voor je rekening moet nemen. Dus als de verdachte aangeeft dat ‘ie inderdaad een bepaalde belegging had willen doen met z’n nu in beslag genomen cash, dan moet je dat registreren en op basis van dat scenario achteraf gaan vergoeden.
Natuurlijk is misbruik mogelijk.
Er zijn beleggingen/investeringen die zo enorm veel rendement kunnen maken dat het maatschappelijk niet verantwoord is om het risico op de overheid af te wentelen en dus zal de overheid die investering ook altijd moeten doen.
Het makkelijkste is dan om te zeggen dat je aandelen Plof BV wil kopen voor het volledige bedrag. Helaas gaat een maand later Plof BV op de fles en is het geld weg. Mocht de overheid beslissen om toch niet die aandelen te kopen dan zijn er ook genoeg trucjes om de waarde van Plof BV flink te verhogen zodat de overheid opeens dik verlies maakt.
De enige serieuze optie die je dan nog over hebt is om gewoon geen geld/goederen in beslag te nemen maar je snapt denk ik ook hoe dat afloopt….
Nee hoor, als die eigenaar zo graag in Bitcoins wilde investeren had hij vlak na de inbeslagname nieuwe kunnen kopen voor de toen geldende prijs.
Je kunt van de Staat toch niet verwachten dat die gaat speculeren (wat wel het geval zou zijn als de Staat die bitcoins als bitcoins zou moeten teruggegeven). Dat lijkt me geen kerntaak van de Staat.
Wat had de Staat volgens jou moeten teruggeven als de bitcoin was teruggevallen tot 1% van zijn waarde? Die 1%? Of de originele waarde? Eerlijkheid werkt twee kanten op!
Onzin. Als de bitcoin ondertussen was gecrasht en niks meer waard was, dan zou de staat ook nog steeds die honderdvijftigduizend euro moeten teruggeven. Je kunt hoogstens zeggen dat hij er wettelijke rente bovenop mag krijgen.
De discussie gaat natuurlijk om twee punten: 1. De staat moet de speculatieve beste scenarios dekken van de eigenaar wanneer diens goederen in beslag zijn genomen 2. bitcoins zijn een bedervende waar en daarom mag justitie deze verkopen en vergoeden voor de dagwaarde, alsof het hier gaat om vis of snijbloemen.
Om te beginnen ben ik het niet eens met punt 1. Dit zet de deur wagenwijd open voor misbruik, en ergens moet je als staat de grens trekken. Je kunt geen snijbloemen vergoeden voor de theoretische prijs die ze twee dagen later in Teheran zouden opbrengen.
Punt 2 vindt ik echter veel schrijnender. Bitcoins zijn niet ingewikkeld op te slaan, je kunt ze zelfs uitprinten en aan het dossier toevoegen. Ik vindt daarom dan ook dat Justitie tekort heeft geschoten in zijn taak, en dat Justitie de bitcoins moet teruggeven. Dat Justitie die dan moet terugkopen voor een veel hogere straatwaarde, is in het voordeel van de burger.
Daarbij denk ik ook meteen aan aandelen portefeuilles en andere ontroerende goederen. Een eigendom in een bedrijf of beleggingspot is ook niet ‘bederfelijk’ dus Justitie zou dat niet zomaar mogen verpatsen als er nog rechtszaken lopen.
En dus iedereen die een kopie heeft van het dossier heeft toegang tot de bitcoins? Je zou het voor kunnen stellen aan de verdachte maar dan moet de verdachte ook niet klagen als de wallet op een bepaald moment leeg is….
Het is niet de verantwoordelijkheid van de verdachte. Stel je voor, door een fout bij het OM wordt van een volkomen onschuldig persoon z’n 2 miljoen kostende bolide in beslag genomen en na een week uit het depot gejat. Hoe zie je dat de verdachte dan maar niet moet klagen?
Deze opslag en de waardedaling van de meeste auto’s is de reden dat deze snel verkocht worden. Dat zal meestal ook goed uitpakken, aangezien je voor dat bedrag plus rente na een paar jaar een vergelijkbare auto qua luxe en leeftijd terug kan kopen voor dat geld, enkele uitzonderingen daargelaten.
Zoals anderen echter ook constateren is het opslaan van bitcoins triviaal. Het enige probleem is waar leg je de verantwoordelijkheid van de waardestijging en daling neer. Onze overheid heeft de kortzichtige positie ingenomen dat gemiste waarde dalingen en stijgingen geen schade zijn die ze hoeven te vergoeden. Dat is natuurlijk klinklare onzin, vandaar dat ze dat ook expliciet in de wet hebben opgenomen. Anders zou ieder redelijk persoon de overheid aansprakelijk vinden bij onterechte inbeslagnames.
Nee, de staat moet niet het beste maar daadwerkelijk voorgenomen scenario vergoeden. Dat kan je prima registreren en misbruik is dan niet aan de orde.
Wat voor “nodeloze capaciteit” kost het bewaren van virtuele valuta precies?
Het probleem dat ik hier mee heb is dat het voor het OM een kleine moeite is om de verdachte te vragen of hij na afloop als hij wint bitcoins of geld terug wil krijgen. Daarmee heeft hij zelf de keuze gehad en is deze hele discussie overbodig. Het is niet zo dat die bitcoins wegens een schuld in beslag zijn genomen en dus verkocht worden om af te betalen, er is dus geen enkele reden voor het OM om waardedaling te vrezen als ze de verdachte laten tekenen voor het terugkrijgen van de bitcoins. Het bewaren van de bitcoins is triviaal.
En vragen is ook een kleine moeite, ze kunnen namelijk ook vragen of je afstand doet van goederen en dat is ook niet te veel moeite voor ze.
Deze hele wetgeving is zodanig vorm gegeven om de schade voor het OM door achteraf onterechte inbeslagname te minimaliseren en die volledig bij de onschuldige verdachte neer te leggen. En dan vraagt men zich af waarom mensen de overheid niet vertrouwen. Misschien omdat vertrouwen verdient moet worden en de overheid de laatste jaren zich een onbetrouwbare partner heeft getoont?
Krijgt de stroomleverancier nog een kans om beslag te leggen voordat het geld wordt uitgekeerd? Hun schade zal vast hoger zijn dan de waarde van de eerder in beslag genomen bitcoins.