Mag een webwinkel een geboortedatum vragen of moet een meerderjarigheidsvinkje genoeg zijn?

Een lezer vroeg me:

Bij veel webwinkels wordt je gevraagd om je geboortedatum. Bij navraag is dat dan meestal omdat ze bestellingen van minderjarigen uit willen sluiten (die kunnen immers niet rechtsgeldig tot betaling gedwongen worden). Maar mag dat wel van de AVG? Je moet immers de minst privacyschendende oplossing kiezen. Dat zou hier dan toch zijn een aanvinkvakje met “Ik verklaar meerderjarig te zijn dan wel toestemming van mijn ouders/voogd te hebben”?

Je ziet inderdaad regelmatig bij webwinkels (maar ook wel bij registratie voor online diensten zoals spellen) dat je je geboortedatum moet opgeven. Meestal wordt niet expliciet gezegd waarom, en als je de privacyverklaring er op naslaat dan kom je ook maar zelden een motivatie tegen.

Mijn eerste gedachte is dan dat de ontwerper van het formulier dit logisch vond, of zelfs dat het standaard in de webshopsoftware staat en niemand het nodig vond het eruit te halen. Dat zou niet heel AVG compliant zijn: elke vraag om een gegeven moet je kunnen rechtvaardigen. Vraag je om gegevens zonder dat je kunt uitleggen waarom, dan ben je in overtreding van artikel 5 AVG.

Natuurlijk zijn er enige inhoudelijke argumenten te bedenken. Een webwinkel kan bijvoorbeeld minderjarigen willen weren, omdat die geen rechtsgeldige bestelling kunnen plaatsen zonder ouderlijke toestemming (tenzij de bestelling gebruikelijk is voor minderjarigen). Dan is een geboortedatum nuttig, omdat je dan kunt uitrekenen hoe oud deze persoon is en daarmee de inschatting maken of het normaal is dat iemand van die leeftijd dit product koopt. Bij een jongen van vijftien zou een scheerapparaat bijvoorbeeld een logische en rechtsgeldige aanschaf kunnen zijn, bij een meisje van 11 zou ik de bestelling annuleren. Maar dan moet je wel weten of iemand 11 of 15 is.

Andere redenen kunnen zijn dat je producten verkoopt die niet onder een zekere leeftijd mogen worden geleverd, zoals alcohol of games. Ook dan is een leeftijdscheck nodig, maar of je dan specifiek een leeftijd moet hebben (deze persoon is 11) of alleen een toets aan je ondergrens (deze persoon is geen 18 dus geen alcohol) dat zou voor mij meer de vraag zijn.

Het alternatief is dat je een vinkje laat zetten bij een tekst als “Ik verklaar meerderjarig te zijn dan wel toestemming van mijn ouders/voogd te hebben” werkt dan ook primair bij dit soort binaire beslissingen. Bij de “mag deze persoon dit bestellen gezien zijn leeftijd” problemen moet je echt een leeftijd hebben.

Bijkomend voordeel van een geboortedatum is dat je mensen kunt feliciteren op hun verjaardag of ze zelfs een cadeautje geven (nog bedankt vorig jaar, Coolblue). Dat mag, maar dat moet je wel even melden in de privacyverklaring.

Arnoud

24 reacties

  1. Bij de “mag deze persoon dit bestellen gezien zijn leeftijd” problemen moet je echt een leeftijd hebben.

    Waarom moet je de leeftijd hebben? Als iets voor 18 jaar of ouder is, maakt het toch niet uit of deze vandaag 18 is geworden, of 99 is? Gezien je als leeftijd en als geboortedatum van alles kunt invullen, zonder dat te kunnen controleren, heeft het toch geen meerwaarde ten opzichte van “[x] Ik ben 18 jaar of ouder.”? Tenzij DigID erbij aan te pas komt (bijvoorbeeld omdat het gaat over rechten/subsidies), kan ik me niet voorstellen dat je ergens leeftijd of geboortedatum hoeft te weten.

    1. Nee, in gevallen waarin een minderjarige iets koopt dat niet wettelijk 18+ is. Een vijftienjarige mag meer kopen dan een negenjarige. Zo zou ik een abonnement op de Quest normaal vinden voor die vijftienjarige, maar een kind van negen moet zulke beslissingen niet nemen. Dat laatste zou niet rechtsgeldig zijn. Maar dan moet je dus meer weten dan “is jonger dan achttien”.

      1. Maar daar kun je toch een vinkje “Ik ben 12 of ouder” doen, die automatisch wordt gevraagd bij je bestelling? Je slaat dan in de metadata van je producten op wat de minimale leeftijd is om het product te mogen kopen en laat deze zien op de website. Bij afrekenen vraagt hij of je ouder bent dan de hoogste minimale leeftijd.

  2. Het invullen van een geboortedatum heeft maar een beperkt effect. Zo krijg ik regelmatig van bepaalde winkels per 1 januari “gefeliciteerd” terwijl ik in werkelijkheid op een andere datum jarig ben. Maar goed, als de computer anders net wil werken…

    Apropos verjaardag: Arnoud, klopt mijn informatie dat het Blog vandaag weer een jaartje ouder is geworden? Van Harte met het succes dus (en als mijn onformatie verkeerd is, ook van Harte!)

  3. Een webwinkel kan ook om een geboortedatm vragen omdat een backgroundprocess dan kan checken of je wel achteraf mag betalen (bijv. via Experian of andere credit bureaus) . Als jouw combi van naam, geboortedatum en andres een te lage score teruggeeft wordt de ‘achteraf betalen’ optie niet eens weergegeven. Zalando werkt bijv ook zo.

  4. Toevallig had ik onlangs moeite met een vrijwilligersorganisatie die bij oudere leden om de geboortedatum zit te leuren. Nieuwe leden moesten dat al invullen bij aanmelden. Heeft idd weinig nut. Volgens mij is een geboortejaar voldoende voor de statistiek of om te zien of iemand meerderjarig is. Met een geboortejaar zou ik geen moeite hebben.

  5. Bijkomend voordeel van een geboortedatum is dat je mensen kunt feliciteren op hun verjaardag of ze zelfs een cadeautje geven (nog bedankt vorig jaar, Coolblue). Dat mag, maar dat moet je wel even melden in de privacyverklaring.

    Waarom moet je hier niet expliciet toestemming voor vragen? Dit is toch een nieuwe verwerkingsgrond?

    Overigens, een voorbeeld van een situatie waar het beschikken over de geboortedatum van pas kan komen: autoverhuur. De verhuurder heeft te maken met drie (schuivende) vensters: de voorwaarden van de verzekeringsmaatschappij, de leeftijd van de huurder en de duur van de overeenkomst.

    Verzekeringsmaatschappijen sluiten dekking uit voor huurders onder een bepaalde leeftijd. Die grens verschuift wel eens op basis van nieuwe inzichten (dat zal eens per zoveel jaar gebeuren). De potentiële huurder wordt elk jaar een jaar ouder. De overeenkomst wordt soms een maand van tevoren aangegaan.

    Geen van die vensters is klein genoeg om reuzenproblemen op te leveren, maar ik kan me voorstellen dat het verhuurbedrijf zegt: geef ons je geboortedatum maar, dan rekenen wij wel uit of je op de verhuurdatum bij ons mag huren.

  6. Vragen mag toch altijd, lijkt mij? Zolang het maar geen verplichting is… Voor dat verjaardagskaartje hoef je overigens alleen maar maand en dag te hebben want die is toch elk jaar hetzelfde… Dus als dat het enige doel is, laat dan gewoon het jaar weg, zou ik zeggen…

  7. Maar die geboortedatum (en ook dat vinkje, overigens) is makkelijk te omzeilen: zo had ik vóór mijn 18e al een YouTube-account waarop ik aangaf 18 te zijn bij het creëren. Nooit een haan naar gekraaid, maar zo kon ik dus wél makkelijk allerlei video’s zien die ik normaal niet had mogen zien. En bij bestellingen kan dat dus net zo goed: meisje van 11 geeft een geboortedatum op die overeenkomt met 18+ en klaar is Kees.

  8. O ja, trouwens: kan iemand mij vertellen hoe het eigenlijk zit met maximale leeftijdsbeperkingen? Zo zie je op bordspellen, maar ook op sommige digitale spellen/sites nog wel eens staan dat het geschikt is voor 12-88 (of iets vergelijkbaars). Maar als je nu 93 bent en nog goed van geest, mag je het dan niet meer spelen/bezoeken omdat je boven de maximumleeftijd bent?

    1. Ik heb het idee dat het arbitrair is. Een manier om te laten zien dat het een leeftijd is. Wellicht was het vroeger niet gewoon om bijv. 3+ of 12+ te gebruiken, dus had je een boven limiet nodig. Dat gezegd hebbende, ik wil eigenlijk 100 worden zodat ik een doos LEGO in elkaar kan zetten, terwijl het niet meer mag.

  9. Het lijkt mij dat een webwinkel terecht mag informeren of iemand, gezien de leeftijd, wel gerechtigd is zelfstandig een kooptransactie af te sluiten of bepaalde zaken zoals alcohol aan te schaffen. De beoordeling of een bepaalde koop wel LOGISCH is vraagt om een subjectief oordeel van de webwinkel dat per definitie discutabel is en willekeur in de hand werkt. bijvoorbeeld het meisje van 11 dat een typisch vaderdag-cadeau koopt of het jongetje van 9 met meer interesse in de wereld om hem heen dan in de avonturen van Donald Duck.

  10. “Bijkomend voordeel van een geboortedatum is dat je mensen kunt feliciteren op hun verjaardag of ze zelfs een cadeautje geven (nog bedankt vorig jaar, Coolblue). Dat mag, maar dat moet je wel even melden in de privacyverklaring.”

    Moet hier niet staan: ‘Dat mag, maar daar moet je wel even apart toestemming voor vragen.”?

  11. “Bijkomend voordeel van een geboortedatum is dat je mensen kunt feliciteren op hun verjaardag of ze zelfs een cadeautje geven (nog bedankt vorig jaar, Coolblue). Dat mag, maar dat moet je wel even melden in de privacyverklaring.”

    Dat klopt zo niet, want er is sprake van een ander doel. Daar zou moeten staan: “Dat mag, maar je moet daarvoor wel even apart toestemming vragen.”

      1. Voor marketingdoeleinden (in de vorm van een felicitatie) moet apart toestemming gevraagd worden. Dat is namelijk een ander doel dan een check op bijv. het al dan niet mogen leveren van een product of dienst. Dat gaat niet via een privacymelding, want via een melding kun je geen toestemming vragen.

  12. Het willen weren van een rechtsgeldige aankoop en daarmee samenhangend vragen om de leeftijd is natuurlijk grote onzin. Het bepalen of iemand achteraf mag betalen net zo goed. Gezien het feit dat een Consument in Nederland het recht heeft om zonder opgaaf van reden binnen 14 dagen een koop te ontbinden, is er geen koop, totdat betaald is, of de 14 dagen zijn verstreken. Derhalve is er geen enkele reden die de vraag naar geboorte gegevens rechtvaardigt. En technisch gezien is het niet correct, als diezelfde persoon in een fysieke winkel een product wil aanschaffen, dient hij/zij zich te legitimeren. Daarop word dan de keuze gemaakt, ja/nee deze persoon mag wel/niet deze aanschaf doen. (en niets word genoteerd) Vergelijkbaar dus met niet meer en niet minder dan 1 vinkje, ja ik heb … leeftijd en mag deze aankoop doen. Want, ik kan alles invullen op internet, en zij kunnen het niet fysiek controleren, door bv. naar mijn identiteitskaart te kijken. Als ze me dan toch op mijn blauwe ogen willen geloven, vind ik dat ze geen enkel recht hebben om te vragen naar mijn geboortedatum.

    De enige goede methode die resteert, naar mijn idee. Is iedereen laten betalen met credit card. Ik weet dat dit heel fout klinkt, maar om een credit card te mogen bezitten is er door een goedgekeurde instantie een controle, een waarvoor je minimaal 18 moet zijn. En meteen een controle of je in staat bent te betalen, je bent immers kredietwaardig.

  13. Mijnerzijds is de vraag om een geboortedatum niet juist. Het is een inbreuk op privacy omdat via een juiste geboortedatum exact te bepalen is om wie het gaat door alle koppelingen aan allerlei andere bestanden. Bovendien vergroot het m.i. de kans op fraude. Daarnaast, je kunt elke datum invullen dus is het illusoir dat een geboortedatum een juiste verificatie methode is m.b.t. het bevoegd kopen of niet, danwel of men kredietwaardig zou zijn. Ik ben van mening dat de vraag om een geboortedatum geheel verboden zou moeten worden (zijn) en de felicitatie op de verjaardagsdatum ervaar ik niet als legitiem belang gezien de klantrelatie. Juist dat laatste element maakt ons als consument iemands bezit.

    1. Beste Arnoud, natuurlijk heb je gelijk als je schrijft dat “marketing” gebaseerd is op “eigen belang”. Mijn vraag is meer of de overheid een dergelijk eigen belang boven het persoonlijk belang van de burger mag stellen. Is de burger een middel of een doel? Ik besef dat ik hiermee een meer moreel thema aanraak dan juridisch, zoals ook de vraag of de burger er is om belasting van te ontvangen of de overheid (in ruime zin) er voor de burger is. Eveneens meer moralistisch dan realistisch. Nog dieper gaand: zijn wij er niet aan toe om een antiquarisch 17e eeuwse overheid te vervangen door een moderne 21e eeuwse democratie! Vraag mij alleen nog niet hoe.

  14. Aan het geven van een geboortedatum heb ik een bloedhekel, net als het geven van een 06. Reden: het maakt datagraaiers heel gemakkelijk om gegevens te koppelen. Dus wat mij betreft nooit geboortedatum, 06 of NAW behoudens zeer dringende noodzaak. Als het lastig wordt loop ik liever naar een fysieke winkel en haal het product zo tegen directe betaling. Geeft lekker weinig fuss.

    PS Mooi blog.

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.