Mag Rijkswaterstaat je flitsen en dan een enquete opsturen?

Wie volgende week op de A12 bij Zoetermeer of op de A4 bij Delft-Zuid rijdt, heeft de kans te worden ‘geflitst’. Niet voor te hard rijden maar vanwege een onderzoek van Rijkswaterstaat. Dat meldde Omroep West onlangs. De wegbeheerder wil meer inzicht krijgen in de ontwikkelingen op de autosnelwegen in de Randstad. Met camera’s langs de weg worden kentekens gescand (met welke criteria je wordt geselecteerd, is me niet duidelijk) en gelukkigen krijgen dan die enquête thuisgestuurd. Toestemming wordt niet gevraagd, wat diverse lezers geërgerd deed mailen of dit wel mocht.

In het kader van direct marketing mogen bedrijven post met reclame sturen zonder toestemming te vragen. De grondslag daarvoor heet het eigen legitiem belang, en die vereist wel een privacy-afweging maar geen voorafgaande instemming of verzoek van de betrokkene. Een enquête zou je binnen datzelfde kader kunnen rechtvaardigen.

Alleen: een overheidsdienst kan zich niet op deze grondslag beroepen, zo staat in de AVG (artikel 6 lid 1 sub f laatste zin). Zij moeten het dus op een van de andere gronden doen, en ik kom dan uit bij sub e:

de verwerking is noodzakelijk voor de vervulling van een taak van algemeen belang of van een taak in het kader van de uitoefening van het openbaar gezag dat aan de verwerkingsverantwoordelijke is opgedragen;

Kort gezegd, de overheid mag wat ze redelijkerwijs nodig vindt binnen de uitvoering van de overheidstaak. Zonder het expliciet te noemen, is dat ook wat de Autoriteit Persoonsgegevens erover zegt:

Het gebruik van uw persoonsgegevens door Rijkswaterstaat is alleen toegestaan als dit noodzakelijk is. Dat wil zeggen dat Rijkswaterstaat het doel niet op een andere manier kan bereiken. Is er geen andere mogelijkheid, die minder ingrijpend is voor de privacy van automobilisten?

Ik moet zeggen, ik zie ook weinig andere manieren om dit doel te bereiken. Als je een representatieve enquête wilt houden onder automobilisten op de A4 bij Delft-Zuid, dan zul je een populatie van automobilisten op de A4 aldaar moeten aanschrijven. Die gegevens zijn eigenlijk nergens anders te krijgen dan door aan de A4 aldaar te gaan staan en op basis van kenteken automobilisten te identificeren, zodat je brieven gericht eruit kunnen.

Het enige alternatief dat ik kan bedenken, is een oproep “Wie rijdt er vaak op de A4 bij Delft-Zuid” maar ik vrees dat je dan geen representatieve reacties krijgt. Daarmee zou denk ik de noodzaak redelijkerwijs wel gegeven zijn.

Wat wel nieuw is onder de AVG, is dat de overheidstaak in kwestie (en het bijbehorende noodzakelijke gebruik van persoonsgegevens) wel uitgewerkt moet zijn in een wet, zo staat in artikel 6 lid 3. Of er moet worden aangetoond dat de verwerking noodzakelijk is voor een bij wet geregelde verwerking. Wat die hier is, komt niet precies uit de verf maar gezien de aard van dit gebruik lijkt het me prima te passen binnen de taak van Rijkswaterstaat, meer specifiek het gebruik van het wegennet in kaart brengen en stappen voor verbetering nemen.

Natuurlijk is het vervelend dat mensen ongevraagd deze enquête krijgen, maar het gaat om één envelop met een verzoek. Zelfs automobilisten die daar dagelijks rijden, zullen niet vaak zo’n brief krijgen verwacht ik. Je kunt verder nog aangeven dat je geen herinneringen of andere uitnodigingen voor het specifieke onderzoek wilt hebben, maar niet algemeen dat je nóóit meer uitgenodigd wordt. Dat is overigens in dit geval ook geen recht onder de AVG – het recht van bezwaar geldt niet bij de overheidstaak.

Arnoud

19 reacties

  1. [blockquote]Het enige alternatief dat ik kan bedenken, is een oproep “Wie rijdt er vaak op de A4 bij Delft-Zuid” maar ik vrees dat je dan geen representatieve reacties krijgt. Daarmee zou denk ik de noodzaak redelijkerwijs wel gegeven zijn.[/blockquote]

    Waarom voldoet een billboard niet? “Rijdt u hier dagelijks, ga dan naar rws.nl/xyz”?

      1. Bovendien zal je meer dan met dit initiatief mensen krijgen die een mening hebben over de snelweg. Je krijgt dan een blinde vlek over mensen die het allemaal wel best vinden. Overigens is dat sowieso een probleem met enquêtes, daarom ben ik over het algemeen heel erg sceptisch over enquêtes.

  2. Doordat er slechts 2 dagen geflitst wordt is het m.i. toch een beetje een privacy schending. Als ik zo’n brief krijgt weet ik dus dat mijn partner op die weg is geweest een van die 2 dagen. Het is vast gezeur en in de meeste gevallen vast onschuldig maar toch, het draagt weer bij aan het feit dat we nergens meer echt anoniem kunnen zijn…

    Was een beter alternatief niet om gewoon bij het tankstation of parkeerplaats een enquête af te nemen?

    1. Was een beter alternatief niet om gewoon bij het tankstation of parkeerplaats een enquête af te nemen?

      Daarmee krijg je ook geen representatieve steekproef aangezien je een onderscheid maakt tussen het soort mensen dat zich überhaupt genoodzaakt ziet te stoppen op dat specifieke traject, terwijl dit niet voor iedere groep bestuurders even waarschijnlijk is. Bovendien krijg je dan ook veel te maken met mensen die haast hebben en daarom niet willen meewerken, terwijl dit geen factor is bij een brief in de bus.

        1. Mensen die er voor het eerst of slechts zelden over de weg rijden pak je vermoedelijk vaker bij een benzinestation vanwege het evident onregelmatige element van hun reis. Even rusten of wat te eten halen terwijl ze op doorreis zijn bijvoorbeeld. Woon-werkverkeer daarentegen zal de zaakjes vermoed ik wel beter op orde hebben en zal liever zo snel mogelijk op de bestemming aankomen. Bovendien zal niet elke groep even bereid zijn de tijd te nemen om een enquête in te vullen als ze dan al moeten stoppen.

          Los daarvan is het doel van de enquête zoals aangegeven om het reisgedrag in kaart te brengen ter vermindering van files, en daarvoor is de beste manier veruit om ook echt willekeurige bestuurders te pakken. Ook de frequentie en motivaties van incidentele bestuurders zijn daarbij uitermate belangrijk.

          1. “Mensen die er voor het eerst of slechts zelden over de weg rijden pak je vermoedelijk vaker bij een benzinestation vanwege het evident onregelmatige element van hun reis.”

            Daarom zei ik ook niet dat dat een betere manier was, alleen dat de flitsmanier even slecht is.

  3. In hoeverre moet Rijkswaterstaat dit flitsen aankondigen? Als ik in de auto van mijn partner mijn geheime geliefde in Delft wil bezoeken dan wil ik misschien een andere route kiezen… Of als ik in de auto van de zaak ga solliciteren bij de concurrent in Delft? En er zijn vast nog wel meer legale activiteiten waarbij je niet wilt dat de eigenaar van de auto geattendeerd wordt op gebruik van een bepaalde weg.

  4. Het houden van verkeersonderzoeken door Rijkswaterstaat heeft zijn grondslag in de wegenverkeerswet (artikel 14 onder d), ten behoeve van ‘het verzekeren van de veiligheid op de weg en het in stand houden van de weg en het waarborgen van de bruikbaarheid daarvan’. Vraag is uiteraard of doorstroming – waar dit onderzoek toe dient – onder deze bepalingen valt.

  5. Dat is overigens in dit geval ook geen recht onder de AVG – het recht van bezwaar geldt niet bij de overheidstaak.

    Is dat zo? Het recht van bezwaar is volgens artikel 21 van toepassing in twee gevallen: bij gerechtvaardigd belang (f) en bij overheidstaken (e).

  6. Maar hoe representatief is dit dan i.t.t. een vrijblijvende vraag wie er regelmatig op de A4 rijdt? Want ze kunnen ook mensen flitsen die er voor het eerst op rijden of mensen die er maar 1 keer per jaar komen…

    1. Veel meer representatief dan een vrijblijvende vraag, want die mensen rijden er ook. Zou me verbazen als ze in de enquête niet ook vragen hoe vaak je er rijdt. Als je de drempel hoog maakt, door mensen zelf het initiatief te laten nemen om de enquête op te zoeken, krijg je van bepaalde typen mensen meer reacties dan andere. Bv van degene met klachten ;). Dan is je data niet representatief meer.

  7. Volgens mij is er wel eens iemand ontslagen, omdat zijn werkgever de enquête op het bedrijf op dat kenteken kreeg aangeleverd en zijn werknemer daar helemaal niet mocht komen. Was dat niet ook Rijkswaterstaat die een onderzoek deed bij weggebruikers?

  8. Dat tekstje van de AP is wel wat dubbel, noodzaak en subsidiariteit door elkaar heen. Voor overheidshandelen ziet de term noodzaak op het bestaan van een letterlijke wettelijke bepaling in relatie tot de taak of bevoegdheid als grondslag voor de verwerking. Noodzaak is niet gelijk aan “wel handig als we dat ook doen” …

  9. “In het kader van Direct Marketing mag een bedrijf ongevraagd en zonder toestemming reclame verzenden.” Voor mij komt dit er op neer dat de overheid het belang van het bedrijfsleven zwaarder weegt dan het belang van de burger. Dit is mij al jaren een doorn in het oog. Denk maar eens aan alle ongevraagde verkooptelefoontjes, hoe vaak je ook aangegeven hebt er niet van gediend te zijn en je op de desbetreffende “bel mij niet” registers ingeschreven hebt. Bedrijven (en impliciet de overheid) hebben (heeft) lak aan die regels. Volgens mij toont dit weer eens aan dat de burger een onbeschermde doelgroep is. Een feit wat de wetgever niet wenst te corrigeren.

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.