OM vervolgt internetoplichters niet als ze slachtoffers terugbetalen

Het Openbaar Ministerie is een proef gestart waarbij internetoplichters niet worden vervolgd als ze hun slachtoffers terugbetalen. Dat las ik bij Security.nl Alleen zogeheten “first offenders” die mensen voor maximaal 300 euro hebben opgelicht komen in aanmerking. “Strafvervolging is van secundair belang”, zo wordt de politie geciteerd. Het gaat namelijk vaak om minderjarigen of jongere meerderjarigen. Een lezer vroeg me daarop: mag dat wel, dat het OM er zo voor kiest om daders van strafbare feiten eigenlijk zonder enige echte consequentie weg te laten komen?

De bedragen waarvoor mensen zijn opgelicht door deze ‘beginners’ variëren van enkele tientjes tot maximaal zo’n 300 euro, dus je zou kunnen zeggen dat het om relatief kleinschalige criminaliteit gaat. Het is dan de vraag een heel strafrechtelijk traject wel de moeite waard is, gezien ook de te verwachten straf die de rechter aan het eind zou opleggen. Worden we daar beter van als maatschappij? En zo niet, is dan niet een alternatief beter waarbij je zegt, geld terugbetalen en we houden je in de gaten vriend?

En ja, zoiets mag het Openbaar Ministerie beslissen. Het OM heeft grote beleidsvrijheid in besluiten wie ze wel of niet vervolgt en welke straf ze dan eist. Dit heet het opportuniteitsbeginsel, en het basisidee is dat het OM zelf moet afwegen waar de beste plek is waar het zware middel van het strafrecht wordt ingezet, gezien de beperkte middelen die men nu eenmaal heeft.

Die vrijheid wordt in de praktijk vertaald naar zogeheten aanwijzingen, waar individuele officieren op kunnen varen. De op deze blog het meest voorbij komende Aanwijzing is die van IE-fraude, en deze komt er kort gezegd op neer dat je niet vervolgt behalve bij georganiseerde misdaad of dreigingen voor de volksgezondheid (nepmedicijnen, zeg maar). Zo’n aanwijzing is bindend: het OM mag er niet van afwijken als ze iemand vervolgt.

Ik moet zeggen dat ik deze aanpak creatief en nuttig vind. Vooral vanwege het argument in Tubantia dat natuurlijk ook na een veroordeling slachtoffers hun geld kunnen terugkrijgen, maar dat dat héél lang duurt en je zeker niet weet of het geld er nog is na zo’n traject. Het voelt ergens verkeerd dat je daders vervolgens laat gaan, maar in deze specifieke situatie kan ik dat billijken.

Arnoud

13 reacties

  1. Zo creëert het OM dus zelf de opmaat naar grootschalige en zware criminaliteit. Je leert als klein oplichtertje dat je er nooit slechter van wordt, dat maakt het tussen de oren makkelijker om op termijn door te stoten naar zwaardere criminaliteit. Verliezen lijkt er namelijk niet tot de mogelijkheden te horen.

    OM: extreem dom en naïef dus, maar dat is mijn mening maar…

      1. Het hele idee van een ‘aanwijzing’ is dat het niet vrijblijvend is en er dus wél sprake is van gelijke behandeling. De omstandigheden waarin dit toegepast wordt (eerste keer, klein bedrag etc) zijn vastgesteld en een ieder die aan die omstandigheden voldoet wordt gelijk behandeld.

    1. Op zich een goed punt, maar volgens mij valt of staat de toekomstige criminele carrière van zo’n klein oplichtertje echt niet met de duur van zijn eerste strafrechtelijke traject. De schrik zodra de politie opeens echt voor je deur staat lijkt me namelijk even groot, en het soort oplichter dat daarna denkt ‘haha lekker puh, volgende keer pas ik gewoon beter op’ had zijn les waarschijnlijk toch niet beter geleerd met een taakstraf.

      Het doet een beetje denken aan de huidige aanpak jeugdcriminaliteit van probleemjongeren e.d. Zo’n strafblad helpt ze echt niet om op het rechte pad te blijven, dus zoveel mogelijk corrigeren en tweede kansen geven. Maar in het ergste geval is het verspillen van tweede en derde kansen een mooi argument om echt met de hamer te komen als ze alsnog voor de rechter staan. Hoewel ik overigens moet zeggen dat criminele probleemjongeren enigszins moeilijk vergelijkbaar zijn met eenzame oplichtertjes vanwege factoren als groepsgedrag en ‘straatcultuur’.

      1. Criminologisch onderzoek laat zien dat een straf effectiever is wanneer die sneller na de misdaad uitgevoerd wordt. De zwaarte van de straf is minder van belang.

        Geef de beginnende (kleine) jongen een tik op zijn vingers (het terugbetalen van de schade zal al pijn doen) en er is een goede kans dat hij het niet nog een keer zal doen. Een goedkope aanpak waarvan de effectiviteit door wetenschappelijk onderzoek ondersteund wordt. Goed dus!

    2. Helemaal mee eens, je wilt niet dat er een soort kansberekening wordt gedaan door de crimineel in spé

      Wel vraag ik me af of we onder vergelijkbare voorwaarden er niet beter zouden kunnen kiezen voor geld terug betalen + een boete, of nog beter schade terug + een extra bedrag richting slachtoffer ter compensatie zodat het ook wezenlijk pijn doet in de portemonnee van de crimineel…

      Zonder te overdrijven natuurlijk, want een te hoge boete nodigt mogelijk uit tot nieuwe vormen oplichting om aan het geld te komen…

  2. Ten eerste vind ik dat je van criminaliteit nooit beter moet worden. Want, zolang ik niet gepakt wordt, wordt ik er beter van. En zelfs als ik gepakt wordt, tja, dan betaal ik toch gewoon? Geen enkel nadeel voor de crimineel dus.

    Het zou mijns inziens eerlijker zijn om te kijken naar de impact die de betreffende actie op het slachtoffer heeft gehad. Wanneer er iemand voor € 300 steelt/fraudeert/etc van bijvoorbeeld een advocaat zal de impact (voor het slachtoffer) een stuk kleiner zijn dan wanneer voor datzelfde bedrag gestolen wordt van iemand die van € 80 per week moet rondkomen. De impact voor de crimineel zou in het laatste geval dan ook groter moeten zijn dan in het eerste voorbeeld, maar nooit nul, zoals nu.

  3. Vooral vanwege het argument in Tubantia dat natuurlijk ook na een veroordeling slachtoffers hun geld kunnen terugkrijgen, maar dat dat héél lang duurt en je zeker niet weet of het geld er nog is na zo’n traject.

    Ik vraag me af of dat argument klopt. is het niet zo dat als ik mij voeg in de strafzaak tegen zo’n oplichter dat de schadevergoeding (tot € 5000) door het rijk wordt voorgeschoten en vervolgens door het CJIB bij de dader wordt geincasseerd?

  4. pas na de einduitspraak van de strafrechter, en een strafproces kan rustig vele maanden duren van arrestatie tot einduitspraak

    Dit dus…. Waarom komt standaard snelrecht in Nederland niet van de grond? Versnelde procedures voor van alles en nog wat. Ondertussen zijn we in een situatie gekomen dat we het ons niet meer kunnen veroorloven om elk geschil tot in alle theoretisch correcte details af te handelen. Sowieso zou het hele systeem van ‘de rechter hoort alles aan en produceert dan een uitspraak’ op de helling moeten. Dat kan veel efficiënter…

  5. Een ander voorbeeld in computer gerelateerd recht is dat van coordinated vulnerability disclosure (vroeger responsible disclosure). Het OM heeft daar met een beleidsbrief een afwegingskader gepubliceerd waarmee ze de zaken beoordelen. En ook de ruimte laten, als een organisatie een CVD-beleid heeft en geen aangifte doet, zal het OM ook niet vervolgen.

  6. Vreemd, snappen ze dan niet, wat ze precies moeten bestraffen? Op het moment, dat je gepakt bent, is het te laat om onder de straf uit te komen. Dan moet je terugbetalen en als toetje mag je nog een boete aan de staat betalen. En wanneer je gepakt bent, wil dat niet zeggen dat je het misdrijf de eerste keer begaan hebt. Vermoedelijk al 10 of 20 keer.

  7. “De bedragen waarvoor mensen zijn opgelicht door deze ‘beginners’ variëren van enkele tientjes tot maximaal zo’n 300 euro, dus je zou kunnen zeggen dat het om relatief kleinschalige criminaliteit gaat. “

    Het gaat niet om het bedrag, maar dat je iemands vertrouwen schendt en een systeem kapot maakt.

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.