Marechaussee mocht onder dwang vingerafdruk afnemen om telefoon te ontgrendelen

De Koninklijke Marechaussee mocht onder dwang de vingerafdruk van een verdachte afnemen om zijn telefoon te ontgrendelen, las ik bij Security.nl. De rechtbank Noord-Holland bepaalde dat dit legitiem was bij een verdachte die vorig jaar augustus was aangehouden op Schiphol aangehouden wegens het invoeren van drugs. De verdachte had betoogd dat dit in strijd was met het beginsel dat je niet tegen jezelf hoeft te getuigen, maar de rechtbank vindt dat onterecht.

In Nederland is niet expliciet geregeld dat opsporingsambtenaren vingers mogen zetten op sensors waarmee apparatuur van verdachten wordt ontgrendeld. Er is wel een algemene regel dat vingerafdrukken mogen worden genomen, maar het moet dan eigenlijk gaan om identificatie van de verdachte (art. 27a Strafvordering). Dat is toch wel even iets anders dan een vingerafdruk inzetten om een telefoon te openen. Maar bij een ernstig misdrijf mag er meer (art. 55c):

De foto’s en vingerafdrukken [van de verdachte] kunnen ook worden verwerkt voor het voorkomen, opsporen, vervolgen en berechten van strafbare feiten en het vaststellen van de identiteit van een lijk.

Met enige goede wil is “openen van zijn telefoon” wel te rekenen onder “opsporen van strafbare feiten”, als de data op die telefoon daar deel van uitmaakt, schreef ik in 2013. De rechter lijkt het nu met me eens te zijn, getuige de simpele opmerking dat

Een dergelijk bevel is vergelijkbaar met het (onder dwang) afnemen van vingerafdrukken voor opsporingsonderzoek. Het gaat om biometrisch materiaal wat onafhankelijk van de wil van verdachte bestaat en wat zonder zijn medewerking zou kunnen worden verkregen (…)

Complicatie was nog dat tegen de verdachte was gezegd “geef je pincode of ik forceer je vinger op de telefoon en unlock ‘m zo”. Het vragen om pincodes is wezenlijk anders, dat is wél een getuigenis die je dan vraagt. Het doet raar aan, want je hebt als agent gewoon de bevoegdheid om een vingerafdruk fysiek af te nemen als de verdachte tegenstribbelt. Dus waarom dan vragen om pincodes?

Maar omdat hier het ontgrendelen met de vinger wél legaal mogelijk was, ziet de rechtbank deze vraag niet als een verplichting om te getuigen tegen jezelf. Zeg maar hetzelfde als “zeg waar de huissleutel ligt of ik knal de deur open met deze stormram”.

Arnoud

26 reacties

  1. geef je pincode of ik forceer je vinger op de telefoon en unlock ‘m zo

    In niet alle situaties is dit gepast, dus ik vind dat ze het dan helemaal niet moeten zeggen. Sommige telefoons accepteren maar een beperkt aantal unlock pogingen zonder pincode, vervolgens kan je de telefoon alleen nog maar met pincode unlocken. Als verdachte kan je om fysieke dwang te vermijden hiermee instemmen, maar je kan niet van te voren weten of de polite al teveel unlock pogingen heeft gedaan.

  2. Ik zie de hele redenering niet. Eerst schrijf je

    Het vragen om pincodes is wezenlijk anders, dat is wél een getuigenis die je dan vraagt.
    OK. Dan de rechter:
    Een dergelijk bevel is vergelijkbaar met het (onder dwang) afnemen van vingerafdrukken voor opsporingsonderzoek. Het gaat om biometrisch materiaal wat onafhankelijk van de wil van verdachte bestaat en wat zonder zijn medewerking zou kunnen worden verkregen (…)
    Een vingerafdruk nemen is scannen op een apparaat zodat je een foto daarvan krijgt, of in een inktpotje dopen en over een papier rollen. Maar met de vinger van een verdachte een telefoon openen is de verdachte dwingen om een handeling te verrichten om de telefoon te openen, vergelijkbaar met dwingen een PIN-code af te geven of in te toetsen en (zoals ik het zie…) in beide gevallen dwang tot getuigenis. Een vingerafdruk is er uiteindelijk helemaal niet mee verkregen. Ik ben het daarom dus niet eens met de rechter dat de handelingen ‘vingerafdruk afnemen’ en ‘vinger gebruiken voor openen van telefoon’ te vergelijken zijn.

    Wat volgens mij wel zou mogen, is een afdruk van de vinger nemen (op papier), die dan in latex gieten en daarmee proberen de telefoon te openen.

    1. Ik zou het eerder vergelijken met een kluisje openen als de persoon de sleutel op zijn persoon heeft. Dan mag de politie toch gewoon de verdachte fouilleren, de sleutel pakken en dan het kluisje openen?

      In dit geval zit de sleutel vastgegroeid aan de verdachte, dat is het enige verschil.

      1. Je vinger gebruiken om een telefoon te openen zie ik als een actieve handeling, ook als een agent je dwingt, jouw vinger beetheeft en stuurt. Ik vind dat heel dicht zitten op ‘meewerken aan je eigen veroordeling’. Een agent die een stalen sleutel vindt en gebruikt vereist geen handeling van jezelf, daar sta je als persoon volledig buiten.

        1. Hoe ‘handel’ jij als een agent je hand in een klemgreep neemt en je vinger op een sensor plaatst? Je doet dan toch feitelijk niets, je wordt gestuurd als een lappenpop.

          Zie je een wezenlijk verschil met de vinger op een stempelkussen en een papiertje doen, waarna men de afdruk gaat nazoeken in een database om met gevonden vingerafdrukken van misdrijven te matchen? Dan ‘werk je toch mee’ aan de opsporing in die zaken?

          1. In het geval wat je noemt gaat het om identificatie/matchen van vingerafdrukken, dat is toch wat anders dan het ontgrendelen van een telefoon en ik heb ook het idee dat je citaat uit art. 55c gaat over identificatie/matchen.

            Ik kan het niet goed verwoorden, maar als de wet voorschrijft dat je in strafrecht niet gedwongen kan worden om aan je eigen veroordeling mee te werken dan lees ik dat als dat je niet gedwongen kan worden om bepaalde informatie prijs te geven. Ja je moet een vingerafdruk geven, maar bij het ontgrendelen van een telefoon met je vinger wordt je dus toch lichamelijk gedwongen om informatie prijs te geven. Ze gebruiken je vinger, niet je afdruk en nemen geen afdruk.

            1. Daar gaat het inderdaad primair over, maar het gaat óók over “het voorkomen, opsporen, vervolgen en berechten van strafbare feiten”. Dus meer dan jou identificeren, denk ik.

              In de jurisprudentie is dat “tegen jezelf getuigen” omschreven als iets dat jij kunt willen of niet. Een vingerafdruk nemen of een foto maken is iets dat los van jouw wil kan gebeuren, ik zet je gewoon voor die camera en houd je hoofd vast. Net zoals ik samen met drie collega’s jou in een cel kan zetten ongeacht of jij dat wil. Maar vertellen hoe je heet, dat is iets dat jij wil doen (of niet). Dat laatste mag ik dus niet vragen en daar mag ik je ook niet toe dwingen.

              Een vingerafdruk maken om jou te identificeren (opzoeken in vingerafdrukdatabase) is niet hetzelfde als jou vragen hoe je heet, in die lijn. Die afdruk krijg ik ongeacht jouw wil, die database doorzoek ik ongeacht jouw wil, dus de uitkomst van dat identificatieproces is los van jouw wil. Dat mag dus. Zie je wat in die lijn?

                  1. Dan komt het dus (bijna) neer op “Alles mag, behalve als het gaat om wat tussen je oren zit”?

                    Dat klopt.

                    Dan gaat het in dit geval niet op. In dit verband bestaan de begrippen “de vingerafdruk” en “je vinger” niet. Je hebt tien geboden die je naar eigen keuze kunt inzetten voor de ontgrendeling. Welke vinger dat is, dat zit tussen je oren; ieder ander kan daar alleen maar naar raden. Het binnen het door de telefoon maximaal toegestane aantal pogingen met geforceerd een vinger op de ontgrendeltoets is dus niet meer dan een gokspel dat helemaal niet tot ontgrendeling van het toestel hoeft te leiden.

                    Een kopie van een vingerafdruk, hoe goed ook, in latex of ander materiaal, hoeft ook niet meer te werken, want de nieuwste ontgrendeltoetsen gebruiken ook andere parameters zoals geleidbaarheid om namaak van echt te onderscheiden.

              1. Maar het is toch ook gewoon identificatie? Die telefoon vraagt de gebruiker zicht identificeren als de eigenaar. Maar advies aan de paranoiden onder ons: Gebruik pincode én vingerafdruk als je niet wil dat oom agent meekijkt. En natuurlijk er oor zorgen dat na een x aantal foute identificaties de telefoon ziczelf helemaal wist.

                1. Justitie heeft apparatuur die veel telefoons kan clonen en herstellen als deze zich wist. Althans, de apparatuur bestaat en is te koop, ik ga er uit prudentie vanuit dat justitie die apparatuur heeft. Dat betekent dat ze ondanks jouw ‘slimheid’ de telefoon te wissen onbeperkt mogelijkheid hebben pin codes te proberen.

                  Zelfs met als je meer dan 4 cijferige codes gebruikt, zeg 8, dan nog is het zo gekraakt.

                  De enige veilige optie een sterk wachtwoord, zodat brute forcen jaren gaat kosten.

    2. Wat volgens mij wel zou mogen, is een afdruk van de vinger nemen (op papier), die dan in latex gieten en daarmee proberen de telefoon te openen.

      Het is inmiddels ruimschoots aangetoond dat dit zelfs voor hobbyisten goed te doen is. Wat is dan het maatschappelijk nut om onderscheid te maken tussen telefoon op vinger verdachte houden, en vingerafdruk-set op vinger verdachte houden, en daarmee te telefoon te openen via een omweg? Dat het misschien soms niet lukt? Er is geen limiet aan het aantal keer dat vingerafdrukken genomen mogen worden.

    1. Goede vraag! Ik denk dat het afhangt van de situatie: als je zomaar even een zakje slikt en zo meeneemt omdat iemand je gedwongen heeft, is dat iets anders dan dat je bewust lid bent geworden van drugsnetwerk of al eerder betrapt bent met drugs.

    1. Je kan in het nieuwste iOS en in Android P biometrics simpel en snel uitschakelen zonder dat je daarvoor de telefoon moet ontgrendelen.

      Ik heb zelf android en als ik de powerbutton een paar seconde indruk krijg ik de optie lockdown. Daarna kan ik alleen nog maar met mijn wachtwoord inloggen (dus ook geen 4 cijferige pin). Als je een domme crimineel bent is dat het eerste wat je doet als de politie je om wat voor reden dan ook staande houdt. Een slimme crimineel gebruikt uberhaupt zijn telefoon niet voor illegale zaken.

    2. Haha, dat is best een goeie! En anders zou je de politie nog om de tuin kunnen leiden door een ongebruikelijke aanpak te kiezen. Nagenoeg iedereen gebruikt duim en wijsvinger, dus als jij nu je pink instelt… tja, na een paar pogingen wordt inloggen met vingerafdruk sowieso geblokkeerd, dus ze zullen echt niet bij je pink kunnen uitkomen.

  3. Ik kan me hier niet echt druk om maken, je laat je vingerafdruk al overal achter en die kan zoals aangegeven kinderlijk eenvoudig gebruikt worden om identificatie te faken.

    Ondertussen ben je verplicht om aan een bloedonderzoek mee te werken als de politie vermoed dat onder de invloed van alcohol, medicijnen of drugs achter het stuur zit. Je kan weigeren, maar dat is een wassen neus aangezien weigeren strafbaar is gesteld.

    En dan hebben we nog die DNA databank, ik zie werkelijk niet wat de noodzaak is om het DNA van de blokkeerfriezenin een DNA databank op te nemen. Voor verkrachters en moordenaars kan ik de redenatie nog wel begrijpen.

    Daan we ons dan echt hier druk om maken?

    1. “Ondertussen ben je verplicht om aan een bloedonderzoek mee te werken als de politie vermoed dat onder de invloed van alcohol, medicijnen of drugs achter het stuur zit. Je kan weigeren, maar dat is een wassen neus aangezien weigeren strafbaar is gesteld.”

      In al die jaren dat ik Wegmisbruikers kijk, hebben agenten altijd gezegd dat als je ook een bloedonderzoek weigert, je rijbewijs wordt ingenomen. Ik zie niet in hoe dat dan “een straf” is (tenzij je je rijbewijs nodig hebt voor werk, maar dan had je je sowieso al niet verdacht moeten maken)? Een verdere straf zit er niet aan, en dat zijn dus in al die jaren van het programma al tientallen agenten die dat gezegd hebben. Dus is het inderdaad niet strafbaar of kennen toevalligerwijs tientallen agenten de wet niet?

      Ben het overigens wél met je eens w.b.t. dat DNA van die blokkeerfriezen.

  4. Het gaat om biometrisch materiaal wat onafhankelijk van de wil van verdachte bestaat en wat zonder zijn medewerking zou kunnen worden verkregen.

    Ok. Verkrijg het dan maar zonder mijn medewerking. Hey, waarom pak je mijn hand zo dwingend vast?

    Of pincode en vingerafdruk voor toegang zijn gelijk, of ze zijn ongelijk. Binnen een paar jaar heb je goed werkende FMRi scanners, je krijgt zo’n hoedje opgezet, en men kan je gedachten lezen. Onafhankelijk van de wil van verdachte en zonder medewerking.

  5. Het probleem wat ik in dit geval zie ligt vóór het nemen van de vingerafdruk. Er is, zo lijkt mij a.h.v.d. berichteving, eerst gedreigt met geweld “… of ik forceer je vinger..” Hier ga je snel over een grens die m.i. niet overschreden mag worden. Ik denk aan de beruchte Frankfurter zaak rond de ontvoering van Jakob Metzer, waar de verdachte Gefken met geweld werd bedreigt om de verstopplaats te noemen (waarvoor dan een veroordeling volgde!) of met de beruchte “zaanse verhoormethode…” waar een verdacht zo lang onder druk werd gezet, tot hij vrijwels alles bekende (intussen dus verboden). Dat men de vingerafdruk voor het openen van de telefoon wil hebben vind ik in orde, maar als de verdachte “nee” zegt ga je NIET als diender dreigen, dan zet je hem in een hoekje, gaat naar de OvJ of de RC of desnoods naar de rechter om een rechterlijk bevel te krijgen. Als je, met dat bevel op tafel, gepast geweld toepast, dan zij het zo.

  6. Zeg maar hetzelfde als “zeg waar de huissleutel ligt of ik knal de deur open met deze stormram”.

    “Of ik open ‘m met deze door de CIA ontwikkelde tool” is de stormram. De stormram zou een extern middel zijn, zoals een slotenmaker, snijbrander of iets dergelijks. Dit is meer “zeg waar de huissleutel ligt, of ik knal de deur open met je schedel”.

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.