Ministers gevraagd of filmpjes van leraren in strijd met AVG zijn

De VVD heeft minister Van Engelshoven van Onderwijs en minister Dekker voor Rechtsbescherming gevraagd of filmpjes van leraren die door leerlingen worden gemaakt en op internet geplaatst in strijd met de Algemene verordening gegevensbescherming (AVG) zijn. Dat las ik bij Security.nl vorige week. De vragen zijn naar aanleiding van diverse filmpjes van leraren die op internet verschenen en leidden tot schorsing en ophef. De minister gaat niet over interpretatie van de AVG dus de vragen zijn juridisch niet zinnig, maar wel een aardige aanleiding voor de vraag: mag dat, je leraar filmen en dat op internet zetten?

Al in 2014 blogde ik over dit probleem, dat natuurlijk alleen maar groter is geworden de afgelopen jaren. En dan heb ik het niet alleen maar over opnames van lessen, maar juist over gekke situaties (‘pranks’, zeg maar pestgedrag waar je geacht wordt om te lachen) of escalaties die niet perse objectief in beeld komen. Het is logisch dat je als school daar wat mee wilt doen, of als getroffen leraar.

De AVG is nieuw, en zegt iets over beeldmateriaal, dus zal het wel een goede stok zijn om hier wat aan te doen. Een foto of video van iemand is natuurlijk een persoonsgegeven, maar dat wil echter niet zeggen dat je dus op grond van de AVG zo’n publicatie tegen kunt houden.

Allereerst zit je met het probleem dat deze leerling niet perse onder de AVG valt. De strikt huishoudelijke of privé-activiteit van verwerking is uitgesloten van de AVG. Voor jezelf en of een beperkte groep vrienden een filmopname maken zou best eens aan dat criterium kunnen voldoen. Daar staat tegenover dat een beveiligingscamera op de openbare weg hangen al buiten dat criterium viel en dus wél onder de AVG.

Ten tweede en belangrijker zit je met de vrijheid van meningsuiting, waar ook het maken van beeld onder valt. De AVG geldt maar beperkt bij journalistieke verwerkingen, zo heb je géén recht van verwijdering bij een dergelijke publicatie. Natuurlijk is een Youtube-publicatie van een schokkerig telefoonfilmpje heel wat anders dan een diepgravende documentaire van de BBC, maar dat is een kwaliteitstoets en geen juridisch relevant argument. Zolang de scholier er iets mee wil informeren of aan de kaak stellen, zit je al heel snel aan de AVG.

Daar staat dan weer tegenover dat een school gewoon huisregels kan stellen over het maken en/of publiceren van camerabeelden. Ik zou daar wel wat moeite mee hebben, omdat het vergaren van informatie een grondrecht is (deel van de vrijheid van meningsuiting) en een opleidingsinstituut die vrijheid niet zomaar even aan banden mag leggen. Maar als je het koppelt aan onaangekondigd filmen en/of tijdens de les, dan denk ik dat je zeker bij scholieren een heel eind komt.

Arnoud

16 reacties

  1. Het is een vraag die ik de laatste tijd wel vaker krijg: in hoeverre kunnen we als openbaar bestuur / school / vereniging / rusthuis … via een reglement eisen dat er niet gefilmd mag worden? Waar ligt de grens tussen informatievergaring en pestgedrag? Het wordt een harde wereld als elk foutje wordt gefilmd en gepubliceerd!

    1. Maar een agent heeft een publieke functie en wordt doorgaans op de openbare weg gefilmd. Een docent heeft geen publieke functie en doet zijn werk op privéterrein. Of doet dat verschil er niet toe voor de AVG?

      1. Openbare weg? Als ik op een grasveld naast de openbare weg sta dan ben ik al niet meer op de openbare weg. En omdat mijn hondjes graag in het gras poepen ben ik dus tijdens het uitlaten meestal niet op de openbare weg. 🙂

        Maar een berm is weer wel een openbare weg… Oh, ik voel de hoofdpijn alweer aankomen…

        Lastiger wordt het al met parkeerterreinen die met slagbomen gesloten kunnen worden. Als je bij de slagbomen een kaartje uit een automaat kunt trekken dan is het parkeerterrein openbare weg. Als een medewerker de slagboom moet openen voor je toegang hebt dan is het weer een prive-weg… Auw!

        Uiteindelijk draait het allemaal om de toegang tot een weg. En bij terreinen is het nog iets verder uitgebreid omdat wegen in principe alleen voorbehouden zijn aan voertuigen terwijl alle terreinen voor voetgangers bedoeld kunnen zijn. Dus als we de kijken naar openbare terreinen dan gaat het om alle gebieden waar mensen gewoon kunnen lopen. Dus heb je geen hekje om je voortuin dan is dit openbaar terrein omdat mensen erover kunnen lopen! Auw! Auw!

        Maar goed, een bordje “Eigen terrein” kan weer zorgen dat je tuin geen onderdeel is van de openbare ruimte. Een hekwerk dat niet door iedereen geopend kan worden heeft een vergelijkbare functie. Maar het blijft een lastig onderwerp omdat een bedrijf ooit een boete kreeg voor foutparkeren omdat een medewerker een auto op de stoep had geplaatst van hun eigen parkeerterrein! Omdat ook anderen toegang hadden tot dit terrein was dit echter openbaar terrein geworden en was de boete opeens terecht uitgedeeld. Niet foutparkeren op je eigen terrein, dus! Auwauwauw…

        Op Wikipedia staat een definitie beschreven van openbare ruimtes. Het is vrij aannemelijk te maken dat de meeste scholen openbaar terrein zijn zolang de toegang tot de school niet beperkt wordt door medewerkers, sloten en/of hekken. Een schoolplein waar iedereen overheen kan lopen is dus openbaar! En ook de ruimtes binnen de school waar iedereen naar binnen kan lopen is dus openbaar terrein. Als je dus als bezoeker zo de sch0ol in kunt lopen naar een klaslokaal dan valt dat al snel onder openbaar terrein tenzij duidelijk is aangegeven dat het eigen terrein betreft.

        En op dat moment kun je beter even de paracetamol en aspirines erbij pakken want dan begint de hoofdpijn pas echt.

      2. Huh? Veruit de meeste scholen in Nederland moeten overleven van overheidssubisidie, dus in feite hebben leraren wél indirect een publieke functie. Op het handjevol privéscholen kun je daar over disscusiëren, maar niet op openbare scholen. Bovendien mag ik ook gewoon een school binnenlopen en gebruikmaken van het toilet, zonder dat daar iets van gezegd mag worden. Zó openbaar is een openbare school.

        Edit: en zie ook Wim’s uitleg over het lopen over het schoolplein en naar een klaslokaal.

  2. Zo’n 30 jaar geleden werden er op de TU Delft al colleges gefilmd om op Internet te zetten, maar dat was vanuit de universiteit en in overleg met de docent.

    Van wat ik van de scholen vandaag de dag hoor is een verbod op het gebruik van telefoons in de klas een hele goede. Het houdt de leerlingen bij de les en voorkomt ook dat er stiekem opnamen van leerlingen en leraren gemaakt worden. Waar het gaat om publicatie van films hebben we het portretrecht al; ik denk dat een school behoorlijk sterk staat als ze sancties verbinden aan het zonder toestemming publiceren van beelden van docenten en medeleerlingen.

    1. Mobiele telefoons verbieden is niet echt effectief. Camera’s zijn tegenwoordige zo klein dat je ze overal kan verstoppen, en ze zijn goedkoop genoeg dat scholieren ze kunnen betalen. Een scholier die wil zal je niet tegenhouden ongemerkt opnames te maken.

      1. Ik weet dat er miniatuurcamera’s zijn die je bijna ongezien kunt dragen; je kunt ook een wat grotere webcam op een strategische plaats verstoppen, enz. Een belangrijk punt van “telefoons verbieden” is dat je daarmee ook een heleboel app-afleiding uit de klas hebt. Het doel van de school is dat de leerlingen wat opsteken van de docent, minder afleiding is meer aandacht.

  3. Hier in NL valt het denk ik wel mee, maar in de USA is het al een hele beweging geworden om de extreem-linkse idioterie van professoren publiek te maken, om zo te laten zien dat ze daar echt van het pad af zijn. En daar wordt ook alles uit de kast getrokken (copyright claims etc) om het tegen te gaan. Het lijkt wel een soort cyber-burgeroorlog te worden zo. Misschien is dat gevoel ook aan het overwaaien?

    1. Ik ben tegen het gebruik van populisme om onwelgevallige meningen te onderdrukken. Met name in de gevallen dat de mening met feiten onderbouwd kan worden.

      Maar laat ik zelf eens een impopulaire stelling poneren: Dit soort relletjes wordt gefaciliteerd door de grote internetplatforms die het van “user generated content” moeten hebben. Hoe groter de rel, hoe meer “hits” en hoe groter de advertentie inkomsten. “Waarheid” is niet van belang, want zij beïnvloedt de inkomsten niet.

  4. Het probleem is dat leerlingen tijdens de klas kennelijk bezig zijn met filmen in plaats van leren. Dat lijkt mij niet geheel de bedoeling. Ik denk dat het dan ook interessant kan zijn als scholen voorschriften hebben over het type mobiele telefoon dat leerlingen in de klas mogen hebben. En daarbij is dan 1 simpele regel: geen telefoons met camera!

    Alleen, bestaan die wel?

    En dan nog een andere regel: leerlingen die betrapt worden op filmen binnen de school of het schoolterrein direct schorsen en bij herhaling gewoon van school sturen. Gewoon striktere regels toepassen en misschien is het wel ouderwets maar leraren zijn geen vrienden van studenten. De rangorde gewoon terug in de klas. Discipline terug in de klas, maar ook op het schoolterrein zelf!

    Maar leren studenten daar beter van?

    Nou ja, scholen zijn altijd problematisch geweest en zullen dat altijd wel blijven. Wat belangrijk is, is een goede gedragscode voor zowel leerlingen als leraren en daarnaast betere salarissen en meer ontstressen voor leraren zodat ze beter met stressvolle situaties kunnen omgaan. Want sommige studenten zou je zo achter het behang willen plakken… 🙂

    Maar die gedragscode voor leerlingen moet ook duidelijk maken welke straffen er voor bepaald wangedrag staat. En filmen tijdens de klas zou 3 dagen schorsing kunnen betekenen. Filmen op het schoolterrein 1 dag. En daarnaast zou iedere leerling die hierop wordt betrapt voor een maand (of langer) geen mobiel of camera meer mogen meenemen, op straffe van meer schorsingen. En deze regels zullen bij de ouders bekend moeten zijn!

    Is dat wat? Of is dit te streng?…

    1. Je hebt helemaal gelijk wat leren betreft. Dit soort flauwekul komt amper voor bij goede docenten. Met straffen los je het niet op. Een dag schorsing betekent voor een leerling vaak een dag vrij. Er zijn wel scholen die intern schorsen, maar zelfs dat vinden leerlingen vaak helemaal niet zo erg. Beetje klusjes doen etc… Geen mobiel mogen meenemen is vanuit praktisch oogpunt niet realiseerbaar meer. Een type voorschrijven ook niet. Alle rooster en lokaal wijzigingen gaan digitaal en huiswerk opgeven vaak ook. Dit gaan we alleen oplossen door docenten met meer overwicht voor de klas te krijgen.

    1. Klinkt leuk en aardig maar gaat veel te kort door de bocht. Ik heb geen idee waar de CNV deze bewering op baseert. En als ze nou even hadden vermeld waar dit verbod staat dan had ik er nog vertrouwen in.

      Er staat verder “stiekem filmen in publieke ruimtes”. Je mag dus gewoon filmen.

      Ook fout is de opmerking dat je mensen alleen mag filmen met hun toestemming. Klopt ook niet. Wel zul je bij publicatie vaak toestemming nodig hebben maar filmen mag zonder problemen. Uiteindelijk draait het om de publicatie van de beelden, niet de beelden zelf.

      Toch, @Arnound?

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.