Verklap je iets over Koningsdag in Amersfoort? 25.000 euro boete

Mensen die op wat voor manier dan ook betrokken zijn bij de voorbereiding van Koningsdag hebben van de gemeente moeten tekenen voor geheimhouding. Als ze toch iets vertellen over de voorbereidingen, kan dat een boete opleveren van 25.000 euro. Dat las ik en als contractsjurist viel ik van mijn stoel. Zo’n dwangsom mag helemaal niet, zegt een hoogleraar bestuursrecht tegen RTL Nieuws. Nee, en ik zeg erbij dat de clausule sowieso juridisch ongeldig is. Maar het meest bizarre is nog dat de gemeente dit gewoon in een contract zet en mensen dat laat tekenen.

De koninklijke familie komt dit jaar naar Amersfoort, en de gemeente maakt zich kennelijk zorgen dat ambtenaren en vrijwilligers details gaan lekken over wat er gaat gebeuren. Dat kan ik me tot op zekere hoogte voorstellen, dat je de route geheim wilt houden bijvoorbeeld vind ik normaal gezien de veiligheidssituatie. Maar dat wordt – per NDA – dus ook opgelegd aan de ouders van kinderen die een dansvoorstelling gaan doen, want stel dat die zeggen dat het half vier begint dan heb je dus een tipje over de route onthuld.

De NDA is kort en to the point:

Schending van de geheimhoudingsplicht kan aanzienlijke schade toebrengen aan de gemeente Amersfoort. Indien u handelt in strijd met het bepaalde in deze verklaring kan de gemeente Amersfoort zonder dat enige sommatie of ingebrekestelling vereist is, per overtreding een onmiddellijk opeisbare en niet voor matiging of compensatie vatbare boete van € 25.000 (zeggen: vijfentwintig duizend euro) verbeuren.

Hoogleraar Staats- en Bestuursrecht Wim Voermans (Leiden) vindt dit een onzinnige route: bij vrijwel alle informatie waar geheimhouding zinnig voor is, geldt gewoon al het Wetboek van Strafrecht en de Algemene wet bestuursrecht. Die bepalen wanneer informatie vertrouwelijk is (niet perse staatsgeheim, dat is weer een trapje hoger) die je bij uitvoering van overheidstaken of -werkzaamheden onder ogen krijgt. En vooral: die bepalen welke straf daarop staat en hoe dit moet worden bewezen.

Deze NDA clausule doorkruist dat hele proces, wij zien een overtreding pats mogen we even 25 duizend van u vangen? Op die manier omzeil je dus alle strafrechtelijke en bestuursrechtelijke waarborgen, en dat is niet hoe het recht in elkaar steekt. Daarmee is deze contractuele bepaling dus nietig (art. 3:40 BW, de openbare orde).

Ik kan even geen Buzzfeed-kop bedenken (Ook dure gemeentejuristen maken deze contractenblunder?) maar de clausule is ook inhoudelijk fout. Dit gebeurt vaak: men wil de zin “u verbeurt een boete” nog net even wat agressiever laten klinken, en dan krijg je “zonder dat enige sommatie of ingebrekestelling vereist is”, “onmiddellijk opeisbare” en “niet voor matiging of compensatie vatbare boete”.

En het is die laatste die de clausule ongeldig maakt. In de wet rond contractuele boetes staat namelijk (art. 6:94 BW) dat de rechter een opgelegde boete kan matigen indien de billijkheid dit klaarblijkelijk eist. Met die frase “niet voor matiging vatbaar” probeert men dus deze bevoegdheid buiten werking te stellen. En dat mag niet: van lid 1 afwijkende bedingen zijn nietig, zo staat in lid 3. Een boete die zó hard wil blaffen, mag je niet afspreken.

Copypastejuristerij, ongetwijfeld. Maar wat mij betreft minstens zo raar als de staatsrechtelijke botsing.

Arnoud

16 reacties

  1. Deze clausule is dus ongeldig, maar staan er nog straffen op het proberen van dit soort constructies? Zeker als het geldbedrag wordt opgeëist, lijkt het erg op oplichting, en het probeert de wet te omzeilen en mensen te bedreigen/onder druk te zetten.

  2. Het lijkt alsof de gemeente Amersfoort zich als bedrijf ten opzichte van andere gemeenten wil profileren, in plaats van als dienstverlener aan de burger. Schade toebrengen aan de gemeente, wat een flutverantwoording.

    Onwenselije situaties veroorzaken, veiligheidsrisicos etc, allemaal redenen om niet te praten, maar schade toebrengen aan de gemeente? Pfff

  3. Het doet me toch een beetje denken aan de te betalen 181 euro die je als winkeldief opgelegd krijgt door een winkel. De winkel gaat voorbij aan alle strafrechtelijke (inclusief als slachtoffer voegen) en schadevergoedings regels en claimt dus maar een bedrag van de winkeldief. De winkeldief wordt onder druk gezet om ter plekke een overeenkomst te tekenen. Noem het schadevergoeding, boete of wat dan ook. Gewoon shortcuts om niet de wet te hoeven te volgen.

      1. Nee. Dat is niet zo. Dat wordt wel vaak door winkeliers gesuggereerd (teken nu maar, betaal 181 euro en je bent van het gezeur af) maar je koopt op geen enkele manier een strafvervolging af. Er zit een commerciële partij achter die aan het opleggen/incasseren van dit soort fantasie boetes een goed belegde boterham verdient… Het bedrag komt dus boven op de evt. straf die een rechter oplegt.

      2. Bijkomend: De van winkeldiefstalbeschuldigde is niet veroordeelt voor deze diefstal, mag dus niet als winkeldief worden genoemd, hij/zij/het is verdachte, niet meer en niet minder. Bovendien betwijfel ik, of een onder dwang (tekenen of we doen aangifte) getekende verklaring rechtsgeldig is. Vooral als je dan toch een aangifte hebt, die de overeenkomst van de kant van de winkelier opheft. Zou spannend zijn daarover eens te procederen, maar ja, welke veroordeelde winkeldief zou dat aandurven?

  4. Die bepalen wanneer informatie vertrouwelijk is (..) die je bij uitvoering van overheidstaken of -werkzaamheden onder ogen krijgt

    Het (moment van) uitvoeren van een dansje op koningsdag is een overheidstaak of -werkzaamheid begrijp ik ?

  5. Dat kan ik me tot op zekere hoogte voorstellen, dat je de route geheim wilt houden bijvoorbeeld vind ik normaal gezien de veiligheidssituatie.

    De exacte route, inclusief kaartje en straatnamen is al op 4 februari 2019 bekendgemaakt door de gemeente Amersfoort. Het gaat echt helemaal nergens over…

  6. Dit is een voorbeeld van wat ik een Nederlandse vorm van corruptie noem. Overheidsjuristen die willens en wetens, vanuit hun beleving van de wens van het bevoegde gezag, handelen zodanig dat de rechten van burgers worden beperkt, maar alleen via een voor de burger dure rechtsgang te verhelpen zijn. Het is schandelijk.

    Ik heb er meer. (Kleinburgerlijkheid alarm.) Een hoofd parkeerbeheer die mondeling toegeeft boetes zonder grondslag te laten uitschrijven (en dan na erop gewezen te worden snel de grondslag regelt), maar deze boetes dan en masse ambtshalve wil vernietigen. De verschillende casussen rond Jeugdzorg waar de Ombudsman op heeft gewezen.

    Het is Kafka vanwege een ontbreken van een zelfstandig gehanteerde ethiek bij de overheidsinstanties. Na de Bankiers-eed en de Verzekeraars-eed is het tijd voor een Juristen-eed en bijbehorend tuchtrecht! (Tegelijkertijd schertsend en serieus.)

  7. En het is die laatste die de clausule ongeldig maakt. In de wet rond contractuele boetes staat namelijk (art. 6:94 BW) dat de rechter een opgelegde boete kan matigen indien de billijkheid dit klaarblijkelijk eist.

    Gisteren had je het over Homerr en ID’s van klanten. Ik ben nog even naar Homerr’s Algemene Voorwaarden wezen kijken en daar staat:

    24. In geval van schending door een Homerr met een ServicePunt van het bepaalde in artikel 23, verbeurt de betreffende Homer een direct opeisbare, niet voor matiging vatbare boete van EUR 1.500,- (zegge: vijftienhonderd euro) per overtreding aan Homerr.
    Is dat dus ook ongeldig? 🙂

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.