Een dag van tevoren een verborgen camera in de vergaderzaal hangen is geen goed idee

Man man man. Als school stiekem gesprekken opnemen met je inspectie en dat doen met een camera (met microfoon) die je een dag van tevoren ophangt in de vergaderzaal die men net uitgekozen had om daar vertrouwelijk overleg te voeren. Wat was je denkende, heet dat in internetjargon. En nee, dat je als professionele onderzoeksorganisatie op bezoek bij een te onderzoeken school moet weten of zou hebben moeten weten dat zoiets kon gebeuren, is natuurlijk volstrekte lariekoek als verdediging. Waarom dit naar de Hoge Raad moest, ontgaat me, maar goed: de HR heeft bepaald dat dit inderdaad “wederrechtelijk opnemen” van die gesprekken was.

Het ging in deze zaak om de Europort Business School (EPBS) in Rotterdam. Door de Nederlands-Vlaamse Accreditatie Organisatie (NVAO) was een visitatiepanel opgericht om onderzoek te verrichten op de EPBS. Deze kwam onderzoek doen, inclusief interviews met een aantal betrokkenen, en had gevraagd om een eigen ruimte om daar in vertrouwen tussentijds overleg te willen voeren. Die ruimte was er ook gekomen, maar om mij onduidelijke redenen werd de dag van tevoren een beveiligingscamera met geluidsopnamemogelijkheid verplaatst naar die ruimte. Op de dag zelf had niemand de NVAO mensen erop gewezen dat die camera er ineens hing (de dag er voor was deze gekozen en bekeken).

Het is strafbaar om opzettelijk en wederrechtelijk met een technisch hulpmiddel een vertrouwelijk gesprek op te nemen waar je geen deelnemer aan bent (art. 139a Wetboek van Strafrecht). Het maakt daarbij niet uit hoe hard de opnameapparatuur verstopt is.

Er is wel een uitzondering voor eigenaren die hun panden willen beveiligen en dergelijke:

2° behoudens in geval van kennelijk misbruik, met een technisch hulpmiddel dat op gezag van degene bij wie de woning, het lokaal of het erf in gebruik is, niet heimelijk aanwezig is;

Van een beveiligingscamera kun je zeggen dat deze er niet heimelijk hangt, over het algemeen zijn deze zichtbaar als je even rondkijkt. Echter, als je ná de inspectie van de ruimte gauw zo’n camera ophangt zonder overleg of melden, dan komt dat anders te liggen. Daar hoef je dan als bezoekende organisatie niet op verdacht te zijn. Daarmee is de camera dan toch ‘heimelijk’ geworden.

Ook had de verdachte nog gesteld dat

de leden van de Nederlands-Vlaamse Accreditatie Organisatie (NVAO) wisten, althans hadden moeten beseffen, dat hun gedragingen audiovisueel vastgelegd konden worden. Zij hebben daarover geen opmerkingen gemaakt of vragen gesteld, zodat zij moeten worden geacht daarmee te hebben ingestemd.

Dat argument gaat terecht linea recta naar de prullenbak. Voor instemming is meer nodig dan enkel dat je had moeten weten dat er camera’s konden zijn.

Het doel van een en ander blijft onduidelijk. De directeur lijkt van niets te hebben geweten; toen hij de opname kreeg, heeft hij dit meteen gemeld bij de organisatie en hij heeft medewerking verleend aan het onderzoek. Het lijkt een proactieve actie van een medewerker te zijn geweest, al kan ik uit het arrest niet halen waarom hij dacht dat dit een goed idee was. En dat was het dus niet.

Arnoud

7 reacties

  1. De vraag is nu of de betreffende medewerker per direct is ontslagen of niet. Dat lijkt mij een erg logisch gevolg na zo’n domme actie. Tenzij diezelfde medewerker wel degelijk was gevraagd om die camera te verplaatsen want dat zou niet best zijn bij de kantonrechter als hij het ontslag aanvecht…

    Maar desondanks kan de EPBS deze camerabeelden wel gebruiken tegen de NVAO, volgens mij. Want al is de privacy geschonden, dat betekent toch niet dat de beelden per direct gewist moeten worden, toch? Als de NVAO foute dingen heeft gedaan op die beelden dan kan dat nog steeds tegen hen gebruikt worden. Of heb ik het mis?

    1. Dat laatste klopt, die beelden zijn bruikbaar als bewijs als je een procedure tegen de NVAO zou willen starten. De vraag is natuurlijk op welke basis. Stel ze zeggen daar, “we gaan deze school eens goed aanpakken want mijn neefje is hier weggestuurd” dan heb je wel een mooie onderbouwing van een klacht. Maar als je het gebruikt om ‘gewoon’ interne argumenten van ze in je verweer aan te dragen, dan denk ik dat je het deksel op de neus krijgt. Men moet vrijelijk kunnen overleggen, en wat daarin is gezegd, hoort dan ook binnenskamers te blijven en niet gebruikt door het voorwerp van onderzoek. Dus daar zal “zakelijke privacy” (hoe zeg je dat) dan winnen van jouw belang om bewijs te vergaren.

      1. Het probleem is natuurlijk dat je van tevoren niet weet of de geheime beelden ook daadwerkelijk bewijs zullen opleveren. Als dan vervolgens uit de beelden blijkt dat er geen bewijs is van misstanden dan is het even “Sorry” zeggen en de straf ervoor accepteren.

        De vraag is dan ook of het excuus: “Wij wilden een klacht onderbouwen” acceptabel is of niet. Komt volgens mij wel door de giecheltoets, maar is het ook een “Get out of jail”-kaart?

  2. […] toen [de directeur] de opname kreeg, heeft hij dit meteen gemeld bij de organisatie en hij heeft medewerking verleend aan het onderzoek.

    Nou, dat is toch niet wat ik uit het arrest haal. De directeur zélf is de verdachte (overigens geheel geanonimiseerd maar wel genoemd als directeur van, dus waarschijnlijk niet moeilijk te vinden), niet de medewerker die de camera verplaatste, en dat is niet onterecht. Ook al wist de directeur van niets, hij heeft de opnames wel aangenomen, beluisterd, en uitgeschreven, om te kunnen gebruiken.

    Het lijkt mij een vooropgezet plan: de medewerker maakt opnames “voor de beveiliging”, geheel spontaan; de directeur verkrijgt opnames waar hij “geen opdracht toe heeft gegeven” maar die hij wel goed kan gebruiken. Op die manier dachten beiden misschien onder de drempel van strafbaarheid te blijven. Maar dat is speculatie.

    1. De verdachte heeft verklaard: “Ik heb mij gerealiseerd toen ik de usb-stick van [betrokkene 3] aannam en hij aan mij vertelde wat er opstond, dat de vertrouwelijkheid van de gesprekken geschonden zou worden. Nadat ik alles had uitgewerkt, heb ik exemplaren van de transcripties van de geluidsopnames verstrekt aan medewerkers van de EPBS en een exemplaar aan de NVAO. Vervolgens heb ik de geluidsopnames weer in handen gesteld van [betrokkene 3].”

      Kortom, hij ontving deze informatie van een derde en heeft deze vervolgens ook teruggegeven. Alleen, geloof je de Directeur? Nou, ja. Verder lezen want [betrokkene 3] komt ook aan het woord: “Ik heb de apparatuur waarmee het gesprek is opgenomen vanaf de gang verlengd naar het lokaal. Dat heb ik de dag ervoor gedaan. Ik heb de opname beluisterd en daarna heb ik het gemeld bij [verdachte].”

      Dus dat bevestigt het verhaal. De Directeur is uiteindelijk wel de verdachte en niet die andere betrokkene omdat die ander een werknemer is. En mogelijk was dit gedaan in opdracht van de Directeur.

      Toch merk ik in de conclusie dat de verdachte (Directeur) kennelijk redenen had om de NVAO te wantrouwen. Het panel zou namelijk partijdig zijn en vooraf al het plan gehad hebben om de accreditatie van deze school in te trekken. En [betrokkene 3] had al slechte ervaringen met dit panel, wat voor hem reden was om de boel af te luisteren. En ze hadden gelijk, aangezien achteraf de accreditatie ook daadwerkelijk was ingetrokken en men vervolgens de geluidsopnamen hebben gebruikt om bezwaar te maken tegen deze beslissing!

      Het probleem was alleen dat de geluidsopnames aantoonden dat de NVAO wel heel erg kritisch was, maar dat is dan ook hun taak. Echter, die directeur heeft die opnamen vervolgens ook gedeeld met anderen, zonder dat hierbij enige controle was dat deze gesprekken geheim zouden blijven! En dat was zeer onzorgvuldig…

      Men had volgens mij die opname wel tijdens het bezwaar kunnen aanvoeren maar men mocht het niet delen met andere medewerkers. Dat is de werkelijke misdraging waar de Directeur voor wordt gestraft. De heimelijk opgenomen gesprekken hadden in een bezwaarprocedure wel meegenomen kunnen worden, mits de Directeur het maar verder niet met zijn medewerkers had gedeeld…

  3. Gerelateerd: NVAO trekt per direct accreditatie in

    Dit is belangrijk om de gehele kwestie goed te overzien. De EPBS verloor per direct zijn accreditatie waardoor studenten een waardeloos diploma kregen. Kennelijk houdt dit de school niet tegen om gewoon verder door te gaan met opleiden. Nou ja, dat kan nog gewoon, behalve dan de HBO opleidingen. Ze hebben nog steeds de accreditatie voor MBO opleidingen…

    Ze hebben hun afdeling in Amsterdam overigens gesloten. Maar ze zijn vestigingen in China aan het openen. Daar zijn ze kennelijk minder kritisch. 🙂

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.