Van wie is die met open source gebouwde website nu eigenlijk?

Weer een regelmatig terugkerende kwestie: mensen laten een website bouwen, en dan ontstaat er gelazer over wie daar “eigenaar” van is. Recent kreeg ik er weer eentje in de mail, met ditmaal de complicatie dat de website in kwestie eigenlijk geheel met open source was gebouwd die door de bouwer voornamelijk goed was afgesteld. Dat gaf behoorlijk wat discussie, onder meer over de vraag of je dan niet toch “intellectueel eigendom” kunt claimen op het resultaat omdat er unieke kennis en kunde zou zijn gegaan in dat afstellen en de bijbehorende parameters. De vaste lezer weet wat voor hekel ik aan die term heb, maar ik ga toch eens proberen een genuanceerd antwoord te geven.

Wie een website maakt, heeft daarop het auteursrecht. Ook als een ander de opdracht daartoe gaf of het voordeel van die website geniet. Recent blogde ik nog over de Facebookpagina van een politieke partij en haar eigendom. Maar het komt eigenlijk altijd op hetzelfde neer; de bouwer heeft de rechten en de gebruiker/opdrachtgever mag alleen wat hem is toegestaan. Daarom moet je dus als opdrachtgever schriftelijke afspraken over overdracht van rechten (met handtekening!) maken als je zekerheid wilt.

De onderliggende aanname is dat je bij het bouwen van die website creatief bezig was en daarmee een auteursrecht hebt. Dat vereist immers een eigen creatieve prestatie, wat we vroeger een “eigen oorspronkelijk karakter met stempel van de maker” noemden. Normaal is dat vrijwel vanzelfsprekend, bij het ontwerpen en programmeren van een website heb je eigenlijk altijd creativiteit nodig. Welke knop komt waar, hoe zien de afbeeldingen er het mooiste uit, waar horen welke teksten en hoe maak je een mooie en toch logische navigatiestructuur.

Wanneer je met open source werkt, kun je dat argument een stuk moeilijker maken. Die software is door een ander gemaakt, en dat is dus niet jouw creativiteit. (Dat jij koos om contentmanagementsysteem A te koppelen met database B vind ik te weinig voor eigen creativiteit.) Het moet dan dus zitten in jouw toevoegingen daar bovenop. Wie een WordPress-site voorziet van een eigen layout, kan daar een eigen auteursrecht op claimen. Maar dat geldt dan op de eigen layout natuurlijk, niet op WordPress zelf. Dat is immers open source.

Gebruik je een open source CMS en daar bovenop een standaard layout, dan blijft er nog maar heel weinig speelruimte over voor je eigen creativiteit. Ja, de teksten en foto’s die je erin hangt. Maar vaak gaat het dan om foto’s die weer van stocksites komen, en de tekst kan ook nog eens door de klant zijn aangeleverd. En dan heb je dus eigenlijk helemaal niets meer.

Deze vraagsteller zat met de situatie dat het auteursrecht werd geclaimd op de parameters waarmee de software werd ingesteld. Dat zouden dan creatieve keuzes zijn. Dat kan ik me moeilijk voorstellen, het gaat bij dergelijke instellingen eigenlijk altijd om functionele keuzes. Het moet snel werken, extra veilig zijn, AVG-compliant, dat soort argumenten. Een mooie instelling voor gebruikersbeheer of een lachwekkende set permissies, nee dat wil er bij mij niet in.

Arnoud

10 reacties

  1. Die instellingen kunnen net zo goed instellingen voor lettertypes/kleuren/stijling zijn, dat lijken me dan weer creatgieve keuzes.

    Veel CMS’en en bijbehorenede layouts zijn geheel te customizen in uiterlijk (CSS, lettertypes, favicons etc, stijling van de nieuwsbriefknop), gedrag (hoe worden links geopend, hoe wordt het menu getoond, waar plaats je de nieuwsbriefknop, etc) en inhoud (denk aan menu’s en pagina’s, of de inhoud van een nieuwsbrief) zonder dat je in de achterliggende code hoeft te rommelen. Ik denk dat de balans dus minder zwart/wit is dan je zou denken.

    1. Het zou ook weer kunnen zijn dat de site in de huisstijl van de opdrachtgever is gemaakt. Dan vallen een hoop stijling elementen alweer af als creatief.

      Kortom een hoop grijs dat goed op te lossen is met een paar blauwe handtekeningen 🙂

  2. Volgens mij zit de essentie van het probleem in het feit dat in het hoofd van de meeste klanten, maar ook website bouwers, de website (natuurlijk) van de klant is. De klant laat hem hosten, de klant heeft de login gekregen om aanpassingen te maken zoals wenselijk voor zijn bedrijfsvoering, de klant kan hem volledig onbeschibaar maken en opnieuw laten ontwerpen, de bouwer bemoeit zich niet eens op eigen initiatief om te kijken of alles nog is werkt zoals ooit bedoeld…. Kortom, iedereen gedraagt zich alsof de website van de klant is.

    En natuurlijk zit er creatief werk in de website, maar je weet als bouwer ook dat de website bedoeld is om aangepast te worden aan veranderende technische standaarden en veranderende wensen van de klant. Een website is wat dat betreft geen schilderij dat op een gegeven moment klaar is, zoals de maker het bedoeld heeft. En als de kant weet dat jij voor iedere aanpassing de toestemming van de bouwer nodig heeft (en misschien om die reden wel driedubbel langs de kassa mag passeren), dan laat hij gewoon geen website bouwen.

    De wet past in dit geval, naar mijn inschatting, gewoon slecht bij de maatschappelijke realiteit

  3. drie lichamen die elkaar onderling aantrekken beschrijven banen die onvoorspelbaar, althans heel moeilijk te voorspellen, zijn. elke orde die je schept met drie of meer configureerbare variabelen is creatief en valt dus onder auteursrecht.

  4. Het is opensource, dus kun je iemand anders (zonder kennis van de gebouwde site) op basis van de eerder gegeven input opnieuw de parameters laten instellen. Dan zal blijken of en hoe creatief de oorspronkelijke maker is geweest.

  5. Het is in mijn ogen (als ontwikkelaar) niet zo gemakkelijk te zeggen dat bij het gebruik van open source software als snel geen sprake meer is van een creatief werk. WordPress is software met een vrij eenduidig eindresultaat. Een website met CMS dat eigenlijk altijd vrijwel hetzelfde werkt. Eventueel zijn er uitbreidingen doormiddel van plugins, maar de basis werking blijft het zelfde.

    Er zijn echter ook pakketten die meer een framework zijn waarmee je nog werkelijk alle kanten op kunt (symfonie, Yii, codeigniter). Je moet daarvoor eerst vrij veel code schrijven voor je een bruikbare website hebt. Ook kan het eindresultaat van het ene project substantieel anders zijn dan van het andere project. Daar lijkt me wel degelijk sprake van auteursrecht.

    Dan heb je nog de tussenvorm. Drupal is dan wel een CMS, maar dermate complex dat je ook best van een framework zou kunnen spreken. Je kunt in Drupal twee sites bouwen die aan de CMS-kant totaal anders werken en aan de voorkant ook volstrekt verschillende soorten data laten zien (blog vs zoekmachine voor gemeentelijke vergunningen of iets). Ook hier lijkt me dat er voldoende creatieve inbreng is om te kunnen spreken van auteursrecht.

    1. Mag ik een voorbeeld erin gooien? Mijn site https://worldof2k38.com met mijn science-fictionverhaal. Dit is standaard WordPress en een standaard template, waar wat wijzigingen in zijn gedaan om bv. ondertitels (die korte tekstjes over de verhalen) toe te voegen en plugins zijn toegevoegd om credits voor foto’s te tonen. Natuurlijk zijn de teksten en foto’s hier auteursrechtelijk beschermd, maar los daarvan: zit hier auteursrecht op de site denk je?

      1. In het voorbeeld dat je geeft is het wel zeer minimaal denk ik. Dat strookt ook met mijn verhaal over WordPress. Mijn punt is echter dat je de term “open source software” gebruikt. Die is in mijn ogen wel heel erg ruim om jouw punt te kunnen maken. PHP is ook open source software. Linux ook.

      2. Ik zou hier een vergelijking trekken met fotografie. Zoals de programmeur hier een open-source pakket gebruikt, legt een fotograaf bestaande zaken vast. Auteursrecht ontstaat pas wanneer daarbij creatieve keuzes worden gemaakt. De keuze voor een specifiek template en de keuze hoe de ondertitels worden getoond kunnen daaronder vallen. Het standaardverweer ‘maar bij elke foto moet je een diafragma en sluitertijd instellen’ is ‘bij elke website moet je een template kiezen’. Het is daarom aan de websitemaker om uit te leggen waarom hij bepaalde keuzes heeft gemaakt.

      3. Een manier om er over te denken is hoe gemakkelijk zou iemand onafhankelijk tot dezelfde instelling komen voor dezelfde doelstelling. Auteursrecht vereist ook iets van een creatieve bijdrage en kan nooit open technisch vereiste elementen gelden (het koffieapparaat/de printer met een speciale vorm – logo fabrikant – voor de cartridge).

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.