Wie een robot als confrère verwacht, begrijpt niets van legal tech

Een robot in de rechtbank zal niet snel voorkomen, want het werk van advocaten „is heel moeilijk te automatiseren”. Dat las ik in NRC Handelsblad onlangs. Het idee is hardnekkig: de robots en/of de AI’s komen eraan, en ze gaan onze banen inpikken (South Park referentie optioneel). Waarbij de illustrator van dienst dan vaste prik een robot in toga tekent die een vlammend betoog ter behoud van de democratische rechtsstaat houdt, of een moeilijk dossier leest met de vinger bij de betreffende regel. Allemaal leuk en aardig maar legal tech en robots gaan helemaal niet het werk van advocaten overnemen of automatiseren. Ze gaan de maatschappij transformeren zodat dat werk irrelevant of een beperkte niche wordt.

Dat het werk van advocaten heel moeilijk te automatiseren is geloof ik graag. Het “heeft een hoge creativiteitsfactor”, zo zegt ABN Amro-bankier en sectorspecialist Han Mesters in de NRC. Slimme argumenten, spitsvondige reacties, aanvoelen wat de rechter eigenlijk wil horen, een schikkingsvoorstel verzinnen dat de emotie van de wederpartij erkent, in een duister uitziende zaak toch een lichtpuntje vinden én met onvermoeibaar pleiten daar de winst uit slepen – nee, daar zie ik vooralsnog geen computerprogramma voor komen.

Software is goed in het automatiseren van het gewone, het alledaagse. Het vinden van afwijkingen, het controleren van patronen, het doen van extrapolaties. Dat is heel iets anders dan het soort maatwerk waar de advocatuur voor staat. Dat zie ik meteen. En om die reden hoef je je inderdaad nul zorgen te maken dat je pleitwerk overgenomen wordt door een robot in een toga.

Grappig genoeg lijkt het NRC artikel juist te bevestigen waar het wél pijn gaat doen in de juridische sector:

Bosman voorziet echter dat het ‘productiewerk’ dat zij verrichten door technologische ontwikkelingen veel sneller zal gaan. „Daar zit de pijn voor advocatenkantoren. Dan stort dit businessmodel in. Mensen zullen in de advocatuur niet vervangen worden door machines, maar er zullen wel minder mensen nodig zijn omdat men productiever wordt.”

Dus het werk van advocaten wordt niet weggeautomatiseerd, alleen 80% van de advocaten. Oké, dat is inderdaad een nuanceverschil.

Daar komt bij dat software-gedreven dienstverlening zorgt voor een andere manier van werken. Automatiseren is nooit het simpelweg automatisch doen van wat je voorheen handmatig deed. Toen de treinen van stoom naar elektrisch gingen, werden stokers overbodig en moesten machinisten hun vak opnieuw leren. Er kwam geen robot die schepjes diesel in de oven gooide. Datzelfde gaat gebeuren in de juridische sector.

Het is misschien een wat gevaarlijk voorbeeld, maar e-Court heeft laten zien wat er kan gaan gebeuren. De organisatie is controversieel omdat consumenten niet doorhadden dat ze naar arbitrage gingen (en dat een robotrechter daarbij meekeek), maar men had wel een alternatieve geschilbeslechting opgetuigd met effectieve inzet van ict-middelen. Lagere kosten, snellere rechtsgang en inzet van AI om standaardkwesties standaard af te doen. Dat is innovatie volgens het boekje. Niet slechts faxen in plaats van brieven, maar het proces opnieuw doen.

Die manier van denken, die wordt de toekomst. De bulk van het proceswerk is standaard, en dáár is software goed in om te verwerken. Daarom gaan die 80% van de advocaten minder werk krijgen. Die software zoekt de standaardzaken uit, en er is dan geen advocaat meer nodig die daar nog eens zhaar zegje over doet.

Ja, natuurlijk zullen er dan altijd nog rare gevallen zijn waarbij je wél een advocaat zou willen. Een mens die jou uit het bureaucratisch geweld van de machines plukt. Maar dat zullen zeldzame situaties zijn, en ik heb zelfs serieuze twijfels of die nieuwe systemen daar rekening mee gaan houden.

Arnoud

7 reacties

  1. “heeft een hoge creativiteitsfactor” vind ik een heel kwalijke uitspraak, die impliceert dat er wel wat te ‘regelen’ valt. Helaas moe tik hem gelijk geven want als je ziet wat mensen met geld bereiken ten opzicht van mensen die een toegewezen / gesubsidieerde advocaat krijgen is het duidelijk dat mensen met geld eigenlijk kunnen doen waar ze zin in hebben tot op zekere hoogte. Zou die statistiek wel eens willen zien. En dan het kabinet erop afrekenen met de wettekst ieder mens moet gelijk behandeld worden en heeft gelijke rechten.

  2. Een concreet voorbeeld: ik zeg mijn abonnement bij een telecomprovider op, maar de incasso loopt na afloop van de maand opzegtermijn gewoon door. Een fout van de provider die de opzegging niet verwerkt heeft. Intussen zit er een geautomatiseerd systeem van een incassoadvocaat in mijn nek dat pas ophoudt (lees: wordt vervangen door een mens) wanneer ik met tuchtrechtelijke procedures dreig. En wat als ik niet opgezegd heb, maar heb ontbonden vanwege tekortschieten? Hoe gaat AI beoordelen of dat proportioneel is? Want de redelijkheid daarvan lijkt mij niet alleen te maken hebben met hoelang ik bijvoorbeeld uit de lucht ben (geweest), maar ook met de kwaliteit van de klantenservice, om maar een greep te doen uit allerlei mogelijke omstandigheden.

  3. Als ik kijk hoe “fijn” men tegenwoordig strafbeschikkingen vind die mensen betalen omdat ze het idee hebben dat ze een gewone boete krijgen denk ik dat de (sociale) advocatuur de zelfde kant op gaat. – Je hebt x pilletjes op festival – Krijg standaard strafbeschikking – Vul in standaard bezwaar – Genereer automatisch verwerping van bezwaar – Kan je meer betalen dan mag je door naar de volgende ronde, anders hebben we je volgens de wet geholpen met het indienen van bezwaar en zijn je rechten voorbij. Lijkt me prima iets dat je kan automatiseren. En daar zit natuurlijk meteen het probleem. Een computer programma kan makkelijk een beslisboompje door om te kijken of de juiste procedure gevolgd is hij kan echter niet zien of de procedure overduidelijk absurd is (ik roep “stop politie” tegen een bedelaar met een bord “ik ben doof” om zijn nek)

  4. Rechtspraak is anders dan schaken of autorijden niet te automatiseren, omdat bij de laatste twee duidelijk is, wat de uitkomst is. Bij schaken moet je de koning van de ander schaakmat zetten en voorkomen, dat de ander hetzelfde bij jou doet. Dat is helder te definiëren. Autorijden is iets lastiger, maar zaken als ‘snelste route’, veilig etc. zijn ook te automatiseren. Maar neem de rechterlijke uitspraak, dat bijstandsgerechtigden van Orion op Walcheren te horen hebben gekregen, dat hun tegenprestatie geen dwangarbeid is; dat had niet zo goed wel zo kunnen zijn en er is geen algoritme te bedenken, dat dat als uitkomst geeft. Zolang we de regel ‘niet gelijk hebben, maar gelijk krijgen’ is belangrijk blijven hanteren, zal het zo’n vaart niet lopen.

  5. Gouden toekomst voor JEO, Juridical(ous?) Engine Optimization: Welke woorden en formuleringen te gebruiken om de AI gunstig te beinvloeden?

    Voorspelling: de totale hoeveelheid werk in de juridische sector neemt toe, zelfs als je de makers van de AI niet meetelt…

  6. De titel dekt de lading niet, dus zal ik er maar iets van proberen te maken:

    Een praatbot als confr`ere kan zeker waarde toevoegen. Een spiegel (denk aan ELIZA) is nooit slecht, mits goed gepolijst natuurlijk. En er is een goede kans, dat zo’n bot het cruciale punt oplepelt dat jij net even vergeten bent, of niet op z’n waarde hebt geschat.

    Maar zo’n “iemand” moet je geen beslissingen laten nemen. Ten minste niet zolang-ie het Mr. Data-niveau niet heeft bereikt 🙂

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.