Move fast & break things, is al jaren het motto in Silicon Valley. De term komt van Facebook en was ooit bedoeld om hun interne processen en cultuur te schetsen, maar past heel goed bij hoe internetdiensten zich hebben gemanifesteerd. Snel de markt op, snel groeien en daarna kijken we wel wat er eventueel stuk gegaan is en hoe we dat recht kunnen breien.
Dat stukgaan, dat kon ook rustig een wettelijke verplichting betreffen. Oeps, we hebben veel meer data verzameld dan eigenlijk mocht. Oeps, we zijn eigenlijk een taxidienst zonder vergunning. Oh wacht, hebben we nu werkelijk miljoenen extremisten een gratis platform gegeven om haatboodschappen te verspreiden en kinderen gruwelijke animaties voor te schotelen? Ja dat ging voor ons ook een beetje snel. Die trage wetgeving ook altijd.
Ja, dat is flauw. Innoveren is namelijk bijna altijd ook een stukje wet overtreden. Wetten zijn bedoeld om de status quo vast te leggen, zo is het en dat vinden we eigenlijk wel best. Wetten beschermen de bestaande orde, wat hier gebeurt is goed en zo hebben de marktpartijen zekerheid over hoe ze moeten werken. Dat is goed voor de maatschappij, want het creëert rust en zekerheid en daar kunnen mensen op bouwen. Maar het creëert ook beperkingen, wie een andere manier van werken heeft die komt in de problemen met zo’n wet die zegt dat dat niet mag.
Neem Uber. Even los van hun onfrisse praktijken richting concurrenten en de prijstrucs naar chauffeurs. Het idee van een app waarmee je snel een taxi bestelt en een algoritme dat uitrekent wie het beste daarheen moet gaan, en een ratingsysteem met sterren, dat is best innovatief. Ik noemde ze ooit een snorder met een app maar dat was wel een tikje kort door de bocht (zelfs voor mij). Want het was een knappe prestatie die de markt heeft getransformeerd, ook in het voordeel van de consument. Ja, er zijn nu ook nieuwe nadelen zoals die steeds lagere prijzen en chauffeurs die onder de prijs werken. En dat moet dan opnieuw worden gereguleerd, op een of andere manier.
Een nieuwe wet is dan de oplossing – vanuit de status-quo gedachte in ieder geval. Verbieden die hap, roepen ze dan vanuit de gevestigde orde. Alleen, en dat is best uniek: tegen de tijd dat we die nieuwe wet hebben, is de technologie al zo ver dat er weinig anders meer te doen is dan het legaliseren. Want nu ineens zeggen, AirBNB mag alleen bij hotels, Uber wordt verboden zonder taxivergunning, filesharing is illegaal en drones alleen met pilotenbrevet, je maakt je alleen maar belachelijk. De maatschappij is er al aan gewend, je kunt niet meer terug.
Maar wat dan? Ik denk dat je er niet aan ontkomt om de status quo opnieuw te laten ontstaan. Het stof even neer te laten dalen, en dan zien waar we ongeveer staan. is goed dat nieuwe dingen een tijd een kans krijgen om zichzelf te bewijzen ondanks bestaande wetgeving. Maar al te lang moet dat niet duren, want meestal is die wetgeving ook op een bepaald nuttig doel of streven gebaseerd, en verwacht de maatschappij dat ook de nieuwe daaraan moet voldoen. Niet te snel, want meestal sla je dan dingen dood. Maar zoals het nu gaat duurt het vaak wel érg lang.
Arnoud
‘Het idee van een app waarmee je snel een taxi bestelt en een algoritme dat uitrekent wie het beste daarheen moet gaan, en een ratingsysteem met sterren, dat is best innovatief. ‘
Die mening deel ik niet. Het is simpelweg het bij elkaar brengen van een vraag en een aanbod. Relatief simpel als computeralgoritme. En dan wat toeters en bellen erop met ratings en zo, maakt dat niet anders.
Ik neig toch naar de gevestigde orde. B&B’s bestaan al duizenden jaren. Die mensen die nu hun logeerkamer aanbieden hadden dat 20 jaar geleden ook kunnen doen, maar ze deden het nauwelijks. En chauffeurs zonder vergunning zijn er ook al lang.
Het feit dat het niet mocht en niet grootschalig en laagdrempelig kon, vroeger, had ook positieve kanten: dan is er ook geen issue met optreden tegen overlast, gezondheid/veiligheid/hygiene van gebruikers, grootschalige belastingonduiking, overtourisme.
Nu moet je wetgeving maken om excessen (brandveiligheid by airbnb, medisch-ongeschikte chauffeurs en onveilige auto’s bij Uber, twijfelachtige verzekeringsstatus en belastingontduiking bij beide) aan te pakken, en als overheid een diffuse massa van aanbieders controleren (dat kost veel geld).
Regels en conventies breken hoort bij innoveren. Wetten breken niet, want die hebben meestal een nuttige functie (anders worden ze wel afgeschaft, met wat vertraging weliswaar) ter bescherming van individuele consumenten en het collectief van inwoners. Het is cynisch om te zeggen dat die functie bescherming van de gevestigde orde is.
Soms is een wet breken de enige manier om hem veranderd te krijgen, zeker als de politiek muurvast zit en geen nieuw compromis bereikt kan worden. Vaak ontstaat er iets als een gedoogbeleid (wat de facto neerkomt op het falen van de politiek keuzes helder te maken). Soms is wetgeving gewoon achterlijk verouderd, maar zorgt regulatory capture ervoor dat niemand het durft te veranderen. Een klassiek voorbeeld vind ik wel de Londense regels rond taxi’s: 25000 straten uit je hoofd moeten kennen, en de volslagen absurde wettelijke verplichting om altijd een zak haver en een baal stro in de achterbak te hebben liggen terwijl er al in geen honderd jaar meer een taxi door een paard werd getrokken (al zou het kunnen dat die regels nu weg zijn).
Die wet bestond nooit; de 1831 London Hackney Carriage Act zei alleen dat een taxichauffeur uitsluitend zijn paard mocht voeren uit een zak, waaruit volgt dat hij dus een zak bij zich moest hebben. (De reden is dat je dan geen opstopping veroorzaakt door voer op de grond te laten eten. De wet is in 1976 ingetrokken maar er zijn geen veroordelingen uit de 20e eeuw bekend (https://www.bbc.com/news/magazine-17610820).
Je punt is natuurlijk zeer terecht. Ik zou zelf de copyright wars als voorbeeld nemen: geen licentie te krijgen voor je filesharingdienst, dus dan maar snel bewegen en wetten breken. Helaas bleek de gevestigde orde daar zo sterk dat die innovaties niet van de grond kwamen. Of moet je zeggen, gelukkig bleek het eigendomsrecht zo sterk dat piraten er niet mee weg konden komen? Framing is ook in de wet een probleem…
Aangezien vrijwel alles via filesharing te verkrijgen is en dat dit voor technisch kundige personen welliswaar wat trager, maar 100% anoniem kan, zou ik zeggen dat de gevestigde orde tot nu toe vooral sterk is gebleken in het lobbyen – legale omkoping – voor nieuwe ineffectieve wetgeving.
Als ze echt sterk waren geweest dan had het ze met die wetgeving gelukt filesharing uit de markt te drijven.
Uiteindelijk bleek de beste methode goede aantrekkelijke sharing diensten. Maar begrepen hebben ze het niet, volgend jaar nog meer versnippering van die diensten. Ik voorspel een toename van filesharing.
AirBNB wordt correct gestyled als Airbnb.
Dit was mijn bijdrage en daar zult u het mee moeten doen.
Er wordt altijd gesproken over extra wetgeving, er is natuurlijk ook een andere optie; de huidige wetgeving schrappen. Dus ivm uber de taxiwet afschaffen, ivm Airbnb de regelgeving schrappen voor hotels etc. Dan is het in ieder geval weer eerlijke concurrentie. Krijg je natuurlijk “Ja maar dan rijden er taxi’s onverzekerd rond” etc. Maar dat is dan hetzelfde bij Uber dus wat is dan het probleem hiermee? Als dat echt een probleem is waarom mag Uber dat dan wel?
Ik ben een voorstander van het schrappen van overbodige wetgeving… maar houd in het achterhoofd dat in de meeste gevallen de wetgeving juist is ingevoerd om excessen waar ook gewone burgers last van hebben te voorkomen. Er zijn gegronde redenen (overlast, brandveiligheid) dat Amsterdam vindt dat personen die hun huis voor meer dan 4 weken/jaar via Airbnb verhuren aan de eisen voor professionele verhuurders moeten voldoen.
De taxiregulering heeft een aantal wild-west figuren uit die markt gejaagd. Maar als ik kijk naar alle regels waaraan auto’s en nieuwbouwwoningen moeten voldoen, vraag ik me af of dat niet een beetje minder kan.
Nee, wat we moeten doen in dit soort gevallen het gewenste resultaat in de wet opnemen en niet de manier waarop. Je kan die manieren in een bijlage stoppen “als je het zo doet voldoe je aan de wet” maar als iemand een ander idee kan hij dat gaan proberen en vervolgens kunnen klanten/concurrenten/overheid hem aanklagen waarna een rechter een oordeel velt over de nieuwe manier. Dat kan resulteren in een verbod op de nieuwe methode, een extra bijlage of we komen er achter dat de nieuwe methode voldoet aan de huidige wet maar toch een ongewenst effect heeft of een gewenst effect ontbreekt , waarna we de wet aanpassen zodat dat effect er in is opgenomen.
Bij taxi’s willen we dat de consument beschermt wordt tegen oplichting of gewelddadige chauffeurs, dat de chauffeur verzekerd is voor personenvervoer, dat de auto veilig is en als belangrijkste dat er geen belasting wordt ontdoken. Dat kan geregeld worden met de traditionele taxicentrales en vergunningen voor chauffeurs maar als Uber’s systeem aan al die eisen voldoet is dat ook prima.
Vaak is het probleem handhaving. Door specifieke regels of manieren van werken vast te leggen, is het een stuk eenvoudiger toetsen of een bedrijf aan de wet voldoet. Dat is ook voor bedrijven van belang: als ik hoor “handel als eerlijk handelaar of krijg 2 ton boete” dan weet ik niet of ik wel in business wil blijven. Maar als er staat “vermeld je prijzen inclusief alle extra’s zoals verzendkosten en inclusief btw” dan kan ik aan de slag. Natuurlijk dupeer je dan de handelaar die heel eerlijk handelt en de prijs ex btw vermeldt maar desondanks 100% transparant is, maar is dat het waard?
Er is zoveel wet- en regelgeving dat het voor kleine ondernemers sowieso in de praktijk onmogelijk is om overal 100% aan te voldoen. Milieu, arbo, bouwbesluit, belastingdienst, avg, etc… Gelukkig is de handhaving minimaal, krijg je meestal eerst een waarschuwing en zijn de meeste wetten vrij ruim geformuleerd. Ruim geformuleerde regels geven mij het vertrouwen, dat als ik naar eer en geweten verantwoord probeer te ondernemen, ik niet in de problemen kom. Dan kan ik een handhaver recht in de ogen kijken en uitleggen waarom ik vind dat mijn werkwijze moet kunnen. Regels zoals “vermeld je prijzen inclusief alle extra’s…”, daar wordt ik dus een beetje kriegel van. Want dat belemmert innovatie op een heel oneerlijke manier. Als groot bedrijf kan je daar je bedrijfsjurist op zetten, maar juist kleine ondernemers moeten het vaak hebben van hun flexibiliteit en mogelijkheid snel te innoveren. En hoe kom je daar als klein bedrijf achter? Hoe weet ik zeker dat ik niks mis? Kan ik echt een boete krijgen voor zo iets pietluttigs? Moet ik voor elke nieuwe dienst of uiting daarvan eerst een jurist inschakelen? En wat als die iets over het hoofd ziet? Is die jurist dan aansprakelijk voor de schade / boetes? En als er iets verandert?
Die “vermeld je prijzen inclusief alle extra’s zoals verzendkosten en inclusief btw” zou in de bijlage van de wet staan. En als ondernemer/burger weet je dat als je je de bijlage gebruikt je 100% zeker legaal bezig bent. Maar je hebt de optie er van af te wijken en dan is het eventueel aan een rechter om daar een oordeel over te vellen. En die rechter heeft dan de mogelijkheid om te stellen “Dit is niet echt in de lijn met de geest van de wet, U heeft een maand om uw facturen aan te passen.” of “Dit is overduidelijk oplichting, de boete is 2 ton.”
Is het niet de bedoeling van wetten om de maatschappij leefbaar te houden? Als we in de tijd van Prometheus arbo wetgeiving hadden gehad zoals vandaag was vuur per direct verboden verklaard en aten we nu nog steeds rauwe koe. En hoewel vuur nu algemeen is toegestaan en wordt gebruikt is brandstichting wel verboden en moeten bedrijven en woningeigenaren er voor zorgen dat in geval van brand de gevolgen beperkt blijven. Hiermee wil ik zeggen dat wetten bedoeld zijn om de scherpe kantjes er van af te halen, drones ok maar niet beven een bepaalde hoogte en of in de buurt van een vliegveld, Uber alleen met geregistreerde chauffeurs etc. Ik ben het helemaal eens met Patrick, probeer in een wet te kijken naar het gewenste efect en probeer de oplossingen buiten de wet te houden. Het nadeel is alleen dat je dan beter na moet denken en zelf op zoek moet gaan naar de mazen in je eigen wet en dan moet kijken of en hoe je die wil dichten.