Mag de politie de telefoon van een getuige leegtrekken?

Via Twitter een ietwat verontrustend item van de BBC over speciale apparatuur waarmee de politie telefoons in één keer geheel uit kan lezen. Die technologie wordt ingezet bij arrestaties, maar kennelijk ook bij telefoons van getuigen. En dan heb ik het over alles, van foto’s tot chatberichten, cache-informatie en prullenbakbestanden. De journaliste vraagt zich af hoe dat dan gaat als je uiteindelijk niet vervolgd wordt, want al die data is dan al wel bij de politie. Wat nu als je alleen maar getuige bent? En hoe zit dat in Nederland?

Hoofdregel in Nederland is dat de politie in geval van een strafbaar feit “alle voorwerpen die kunnen dienen om de waarheid aan de dag te brengen” in beslag mag nemen (art. 94 Strafvordering). En een telefoon met inhoud voldoet aan die omschrijving, ook wanneer die van een getuige is. Die heeft wellicht foto’s gemaakt of in een chat met een ander relevante informatie staan, bijvoorbeeld. De nuance is natuurlijk dat de inbeslagname wel noodzakelijk en proportioneel moet zijn. Zomaar van alle omstanders de telefoon meenemen is natuurlijk idioot, maar de telefoon van een persoon die wekenlang chatte met de dader is een heel ander verhaal.

Als je de telefoon hebt, ligt snel een kopie maken en daarin spitten natuurlijk voor de hand. En hier wordt het juridisch ingewikkeld, want hier gaat het om privacygevoelige informatie en dan mag de politie in beginsel alleen dingen doen die wettelijk geregeld zijn. In 2017 bepaalde de Hoge Raad dat dit ook geldt bij telefoondoorzoekingen, maar dat gezien de praktijk het vooral van belang is dat er een duidelijke noodzaak is en er een onafhankelijke toetsing plaatsvindt. Blijkt achteraf dat de opsporing te ver ging met de doorzoeking, dan heeft dat gevolgen voor de rechtszaak (bijvoorbeeld dat het bewijs buiten toepassing blijft).

Anders ligt dat bij even snel kijken naar een paar berichtjes of foto’s. Dat is geen of slechts een geringe inbreuk op de privacy, en dat mogen agenten dus doen zonder specifieke opdracht. Even snel kijken bij de recente foto’s of de chat met de verdachte zou dus nog net kunnen, zelfs als de getuige niet meewerkt. Je moet als agent natuurlijk wel een goede aanleiding hebben waarom je dacht dat er iets zat bij die recente foto’s of waarom deze meneer/mevrouw met de verdachte zou hebben gechat en waarom dat relevant is voor het onderzoek naar die verdachte.

Arnoud

13 reacties

  1. En waar ligt de grens tussen wat op je telefoon staat en wat je via een telefoon benadert ? Concreet voorbeeld , ik sla nauwelijks foto’s lokaal op in mijn telefoon (die wis ik regelmatig), die zitten in Google Photos. Als de politie mijn telefoon in beslag neemt en kan inloggen (met pincode of vingerafdruk), dan kunnen ze mijn foto’s benaderen, maar die staan dus fysiek niet op mijn telefoon. Ook bij andere toepassingen geldt dat de grens tussen wat op het toestel fysiek staat of elders (cloud) steeds vager wordt.

    1. Dat is een goede vraag. Je komt dan terecht op een netwerkzoeking ogv 125j Sv in mijn optiek. Specifiek bij buitenlandse clouddiensten krijg je daar nog een discussie over territorialiteit bij, maar dat zijn niet jouw rechten die geschonden worden maar die van een ander land. Daar heeft de politie echter wel rekening mee te houden. Die discussie is wel eens lastig want: “waar staat de data?”, maar dat is beyond the point hier denk ik.

      Dat kan dus vaak alleen bij een doorzoeking. Andere optie zou zijn om de data te vorderen bij de cloudaanbieder en dan heb je het ook. Dan doet de politie een verzoek bij de officier die dat dan vordert bij de cloudaanbieder nadat de officier toestemming (machtiging) krijgt van de rechter-commissaris om dit te bewerkstellingen (126ng lid 2 Sv).

  2. Als de politie me vraagt of ik informatie heb rond een misdrijf dan ben ik wel klaar met ze. Als ik dat had, dan had ik dat al lang gegeven.

    Als ze ondanks dat er geen informatie over opstaat mijn telefoon innemen, wens ik ze veel plezier met het breken van de encryptie. De vingerafdruk scanner, pattern noch 4 of cijferige pin code zal ze verder helpen. Er zit een veilig wachtwoord op.

    1. Dat betekent dan wel dat je jouw telefoon vaak voor de duur van het onderzoek (zolang het onderzoeksbelang bestaat) kwijt bent. Tot die tijd kan de politie hem proberen te kraken. Niet iedereen is zo eerlijk om informatie aan te leveren die ze hebben, dus de politie kan daar niet altijd op vertrouwen.

      Overigens kun je zelfs verplicht worden om het wachtwoord te geven op grond van 125k Sv, maar dit is wel beperkt tot bepaalde situaties. “Ik ben hem vergeten” kan wel eens dusdanig ongeloofwaardig zijn dat de officier besluit om jou als verdachte aan te merken van “niet voldoen aan bevel of vordering”. Hangt natuurlijk allemaal af van de omstandigheden.

        1. Van wikipedia:

          Het Europese Hof voor de Rechten van de Mens oordeelde in dat arrest dat het recht om niet aan diens eigen veroordeling mee te werken slechts geldt voor (mondeling, dan wel schriftelijk) bewijsmateriaal dat afhankelijk van de wil van verdachte bestaat. Men denke dan aan de bekentenis van een verdachte dat hij het strafbare feit heeft gepleegd. Het bewijsmateriaal dat onafhankelijk van de wil van de verdachte bestaat valt niet onder het verbod om niet aan diens eigen veroordeling mee te werken. Men denke dan aan de ademanalyse bij de alcoholcontrole of de bankafschriften bij de belastingaangifte. Deze bewijsmaterialen bestaan; ongeacht of de verdachte dit wel of niet wil. Van de verdachte wordt slechts verlangd dat hij deze materialen overlegt aan de vervolgende instantie.

          1. Daar staat de Saunders uitspraak van het europees hof tegenover. Saunders was geen verdachte en wettelijk verplicht mee te werken aan een onderzoek. Later werd hij als verdachte aangemerkt en de afgedwongen verklaringen gebruikt als bewijs tegen hem. Hier vond het hof dat artikel 6 van hof geschonden was.

            Op zijn minst zou 125k Sv er dus toe moeten leiden dat alles wat ze via dwang middels dit artikel op jouw telefoon vinden nooit tegen jou gebruikt kan worden. Maar wat gebeurt er met al het andere bewijs wat ze vinden buiten jouw telefoon waarvan ze het bestaan alleen maar weten door deze dwang? Is dat daardoor ook ontoelaatbaar?

            Nu maak ik mij niet zo’n zorgen over wat ze op mijn telefoon vinden. Maar ik maak mij wel zorgen over de normvervaging die er lijkt op te treden ontrent Nemo tenetur allemaal door wetten ingevoerd door politici die niet met betere argumenten dan ‘maar … terrorisme’ en ‘denk aan de kinderen’ kunnen komen. Als die argumenten gebruikt worden moet je bij voorbaat al zeer kritisch worden, want het gebruik is een zwakte bod. Blijkbaar kan met de wet alleen maar met extreme situaties rechtvaardigen en dat leidt zelden tot goede wetgeving.

            1. Ik snap wat je bedoelt en kan er zelfs wel in meegaan voor een deel. Wat je aanhaalt geldt ook bij alcoholcontroles; je bent geen verdachte en moet meewerken aan een onderzoek. Als blijkt dat men wel middelen heeft gebruikt die de rijvaardigheid nadelig kunnen beinvloeden wordt je wel verdachte. Als je dan mee gaat naar het bureau wordt je kleding oppervlakkig afgetast. Als we dan een vuurwapen vinden pakken we daarop ook door. Als later blijkt dat dit wapen gebruikt is bij een moord… We noemen dat bij ons voortgezette toepassing van bevoegdheden (geweerarrest).

              Hoezeer de privacy anders is bij een vuurwapen denk ik dat het beginsel echter wel op gaat. Zo doen we ook wel eens olv een r-c een doorzoeking van een woning bij iemand die geen verdachte is ogv 110 Sv. Als we daar wat vinden (verdovende middelen, een wapen) dan pakken we ook door.

        2. Als verdachte kan je niet worden verplicht mee te werken, omdat 125k lid 3 Sv zegt dat een bevel niet wordt gegeven aan de verdachte en verschoningsgerechtigden. Dit kan dus alleen bij niet-verdachten (betrokkenen, getuigen, aangevers, een ieder ander dan de verdachte in die zaak).

            1. Zou het kunnen dat je moet zoeken in jurisprudentie van het Europese Hof?

              We hebben wel meer wetten die niet kloppen met europees recht. Ik heb in mijn werk dagelijks te maken met zo’n wet. Waarbij heel Nederland doet alsof de neus bloedt omdat de wet negeren voor iedereen inclusief overheid eigenlijk alleen maar voordelen heeft.

  3. Zou je kunnen stellen dat je telefoon vol staat met prive informatie van iemand anders? Een beetje zoals het mapje op je desktop met “staatsgeheim-communicatie-advocaat”, wat zorgt dat men bij de grenscontrole niet zomaar rond kan gaan neuzen.

    Verder vond ik deze zaak frappant, waar de politie op bezoek gaat bij mensen wegens “opruiend gedrag” op Twitter:

    Mijn god. Je kunt gewoon je telefoons inleveren. En of je Telegram hebt en dat heb ik en of je daarin kunt zoeken naar een neonkleurige outfit [gele hesjes]. Durf het woord niet te noemen.

    https://twitter.com/AmberMeijlink/status/1070986517928177665

    De politie:

    Verhaal op http://www.geenstijl.nl over een vermeende politie-inval vandaag in #Maastricht is onjuist. Twee wijkagenten zijn gewoon aan de deur geweest en hebben even navraag gedaan. Bewoners valt niets te verwijten. #checkdoublecheck

    Dus, mevrouw was geen verdachte (volgens de politie gewoon navraag), maar wel werd gevraagd haar telefoon te overhandigen om te gaan zoeken in Telegram of ze iets met de gele hesjes-protesten te maken hebben. Is dat op of over de rand? Dankzij geweldsmonopolie van politie is het maar lastig dingen te weigeren (ook al sta je volledig in je recht).

  4. Het meest zorgwekkende is dat ze dit dus ook doen met telefoons van slachtoffers en dan zelfs van zedenzaken. En dan is het echt nog maar de vraag hoe proportioneel het dan is, want je mag toch verwachten dat je als slachtoffer een bepaalde bescherming geniet.

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.