Waarom persoonsgegevens tot eigendom verklaren een heel slecht idee is

Met enige regelmaat komt de suggestie voorbij: moeten we persoonsgegevens niet tot zaak verklaren, tot iets waar je gewoon eigenaar van bent. (Deze al wat oudere blog is een mooi voorbeeld.) Het idee is dan dat je daarmee de meeste grip op ‘jouw’ gegevens kunt uitoefenen, bijvoorbeeld door een keihard verbod te krijgen of juist geld te eisen als mensen met die gegevens aan de haal gaan. Een bedrijf mag ook niet zomaar in jouw huis dingen komen doen immers. Toch is dit een heel slecht idee en wel hierom.

Het idee is in de kern heel simpel. Eigendom is een van de sterkste rechten die we kennen in Westerse rechtssystemen, dus als je mensen meer macht wil geven over hun persoonlijke informatie dan verklaar je die tot hun eigendom en dan staan ze dus sterk tegen bedrijven die daar wat mee willen.

Alleen: als je iets tot eigendom verklaart – in juridische taal, het een zaak (art. 5:1 BW) of iets logischer een vermogensrecht (art. 3:1 BW) noemt – dan krijg je ook te maken met alle regels die over eigendom gaan. De belangrijkste is natuurlijk “niemand mag wat met je eigendom zonder jouw toestemming behalve in zeer specifieke wettelijke gevallen” maar het gaat mis op dat toestemmingsverhaal. Want ja precies, toestemming voor van alles en nog wat geven we nu ook al. Hoe gaat dat anders zijn als we persoonsgegevens eigendom verklaren?

Verder is eigendom natuurlijk iets dat je kunt verhandelen. Vanuit dat perspectief wordt je positie zelfs zwakker dan nu: de AVG geeft je sterke zeggenschap over je persoonsgegevens, en die blijven altijd bestaan. Zou je de eigendomsrechten op je persoonsgegevens verhandelen (artikel 23.7 in de Facebook TOS) dan kun je daarna dus helemaal niets meer vinden over wat dat bedrijf ermee doet.

Mogelijk dat het idee steeds terugkomt omdat het zo lekker bekt – en omdat het alternatief van die specifieke rechten uit de AVG heel nieuwerwets en dus vast juridisch wankel lijkt – maar ik zou het echt een heel slecht voorstel vinden.

Arnoud

6 reacties

    1. dat is serieus onderdeel van het verdienmodel van bedrijven die persoonlijke gegevens willen verhandelen.

      De redenatie is als volgt: – Als mensen eigenaar zijn van hun gegevens hebben ze meer vertrouwen in het gebruik van die gegevens. – Daardoor zullen ze minder rommelgegevens creëren (geboortedatum 01-01-1970 bijv.) – Hierdoor worden de gegevens interessanter voor bedrijven en stijgt de waarde.

      En daarmee kom je gelijk op het probleem, wat hier niet belicht wordt: waarom willen we überhaupt dat er geld verdient wordt met persoonsgegevens? Moeten we daar niet helemaal van af? Als we aannemen dat het groeiende verschil tussen arm en rijk een van de grote problemen van deze tijd is, zal de mogelijkheid tot het verhandelen van je gegevens die kloof kleiner, of juist groter maken? Zullen het vooral de rijken, of de armen zijn die hun gegevens gaan verkopen?

      Omdat dit zo belangrijk is, mis ik ook een beetje de kracht in je argumentatie Arnoud:

      het gaat mis op dat toestemmingsverhaal. Want ja precies, toestemming voor van alles en nog wat geven we nu ook al.
      Dit is niet een argument tegen. Ook niet voor trouwens. Je zegt eigenlijk; er verandert niets.

      Verder is eigendom natuurlijk iets dat je kunt verhandelen. Vanuit dat perspectief wordt je positie zelfs zwakker dan nu: de AVG geeft je sterke zeggenschap over je persoonsgegevens, en die blijven altijd bestaan. Zou je de eigendomsrechten op je persoonsgegevens verhandelen (artikel 23.7 in de Facebook TOS) dan kun je daarna dus helemaal niets meer vinden over wat dat bedrijf ermee doet.

      Dat hoeft niet zo te zijn. Je kan bij het verhandelen van je gegevens een bedrijf dwingen akkoord te gaan met je eigen TOS. En door middel van een DRM op je gegevens deze afdwingen. Zie het als een soort omgekeerde itunes store voor gegevens.

      Maar dat gaat nog voorbij aan het feit dat het mar de vraag is hoe je eigenaar kan worden van iets waarvan het helemaal niet duidelijk is van wie het is.

      Mijn naam bijvoorbeeld… die is door mijn ouders aan mij gegeven, maar wordt door mij niet of nooit gebruikt. Het zijn vooral de mensen en instanties om mij heen die de naam gebruiken om naar mij te verwijzen. En dan ook nog eens meestal als ik er niet ben. Het nut van mijn naam is voor anderen veel groter, dan voor mij. Moeten zij dan ook niet het eigendomsrecht hebben? Stiekum hebben ze het al natuurlijk: ik mag niet eens zelf mijn naam veranderen als ik dat wil…

  1. Ook fijn is dat eigendom uitputbaar is. Als jij het van me afpakt, heb ik het niet meer (waarom electriciteit of een runescape-amulet ook gestolen kan worden). Ik zie niet helemaal voor me hoe het gaat als ik mijn persoonsgegevens verkoop aan een Facebook. Mag ik ze dan niet meer aan Hyves* verkopen, enkel omdat ik ze reeds verkocht heb, en dus geen eigenaar van die gegevens meer ben?

    • Of ieder ander sociaal netwerk/platform dat geen eigendom van Zuckerberg is

    (Edit: Een losstaande zin laten beginnen met een asterisk lijkt onmogelijk zonder dat de blogsoftware er een list-item van maakt?)

  2. Evengoed niet geen oplossing, maar is een auteursrechtelijke constructie hier niet een leuk gedachtenexperiment? Alle (persoonsgegevens) die ontstaan doordat er een natuurlijke persoon bestaat die gegevens produceert of met zijn/haar omgeving omgaat heeft analoog aan auteursrecht vanuit rechtswege het ‘recht’ op die gegevens.

    Dan worden persoonsgegevens een vorm van ‘werk’, waarbij publicatie of bewust verlenen van reproductie/gebruiksrechten deze gegevens toegang geeft tot deze gegevens. Dan zul je wel een scheidslijn moeten maken tussen wat ‘openbaar’ is en wat vanuit rechtswege gebruikt mag worden door bijvoorbeeld een belastingdienst, gemeente e.d.

    1. In het auteursrecht bestaat een moreel recht, het recht om als maker van een werk genoemd te worden. Dit recht kan door de auteur niet verkocht worden.

      Ik denk dat het wel interessant is om de EU privacywetgeving te bekijken als moreel onvervreemdbaar recht om controle te hebben over het gebruik van gegevens die op jou betrekking hebben. Misschien komt er nog een tijd dat we als consumenten tegen betaling licenties kunnen verschaffen aan de Googles en Facebooks van die tijd.

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.