De Centrale Studentenraad van de UvA stapt naar de rechter vanwege het gebruik van het surveillanceprogramma Proctorio. Dat las ik bij Tweakers. De CSr ziet de maatregel als een te vergaande inbreuk op het privéleven van studenten, omdat die bij tentamens dan hun hele hebben en houden thuis moeten onthullen en niet-transparante software van een Amerikaanse leverancier installeren, alles op straffe van een jaar studievertraging. Met een kort geding hoopt men dit alles tegen te kunnen houden. De UvA zet daar tegenover dat er niet echt een alternatief is; je kunt niet ineens iedereen openboektentamens of vrije opdrachten geven. Dus ja, wat nu.
Al eerder blogde ik over protesten van studenten tegen tentamensoftware. Dat wordt dan altijd samengevat als “inbreuk op de privacy”, en dat roept dan weer makkelijke tegenargumenten op zoals “in de tentamenzaal mag je ook bekeken worden” of “je kunt toch een laken over je bed trekken als je niet wil dat de surveillant je matras ziet”. Ik blijf er dus bij dat het geen privacydiscussie is, maar dat het gaat over hoe je het beste afstandsonderwijs moet gaan uitvoeren.
Maar goed, hoe je onderwijs uitvoert dat is uiteindelijk een keuze van de universiteit en niet iets dat de rechter ter discussie gaat stellen. Bij de rechter moet je met formele argumenten komen, zoals dat de AVG wordt overtreden of dat het besluit tot proctoring in strijd met de regels is genomen. Helaas staat de dagvaarding niet online, zodat ik niet kan zeggen welke argumenten de Studentenraad morgen bij de zitting ter tafel gaat brengen.
Onder de AVG komt de discussie neer over de vraag of het gerechtvaardigd belang als grondslag kan dienen. Dan moet je kort gezegd privacy van studenten afwegen tegen de belangen van de universiteit, waarbij de universiteit verliest tenzij ze kan bewijzen dat haar belangen écht de doorslag moeten geven. Juristen gooien dan met de begrippen noodzakelijkheid, proportionaliteit en subsidiariteit – moet het echt, kan het niet een onsje minder en kan het niet anders. Dan kom je dus uit bij die vraag of er alternatieve tentamenmogelijkheden zijn, of de proctoring echt op het niveau van eyetracking moet zijn of dat enkel een screencapturevideo genoeg is en waarom het noodzakelijk is als je ook tentamenzalen hebt waar men toch al op twee meter afstand van elkaar zit.
(In de AVG staat bij dit artikel nog dat overheidsorganen -waaronder universiteiten vallen- geen gebruik mogen maken van deze grondslag bij de uitoefening van hun publieke taak. Ik denk dat dat hier geen probleem is; de universiteit creëert hier niet stiekem een nieuwe publieke bevoegdheid maar vult de implementatie van een bestaande taak in. Maar dit komt hopelijk bij het kort geding uitgebreid aan bod.)
Dat van die Amerikaanse leverancier vind ik nog de lastigste. Ja, Proctorio heeft ook een Duitse vestiging en er is een keurige verwerkersovereenkomst en de FAQ van de UVA spreekt duidelijke taal. Alleen: je krijgt desondanks algemene voorwaarden en een privacyverklaring ter akkoord voor je snufferd als je tentamen gaat maken. En daarin staat onder meer dat Proctorio zelf bij de data kan en dat “de-identified” kan gebruiken voor eigen doeleinden. Wat dus nogal raar is. Maar goed, ik houd moed: waarschijnlijk dacht iemand bij de implementatie dat je gebruikers akkoord moet laten gaan met een privacyverklaring (“want je moet het toch uitleggen”) en dan die van Proctorio zelf maar pakte. Dit is een vaak voorkomende fout; allereerst gá je niet akkoord met wat een voorlichtingsfolder zou moeten zijn en ten tweede behoort Proctorio in het geheel niet in beeld te zijn maar uitsluitend de universiteit zelf.
Ik denk dat ik als student minder moeite zou hebben met dat ze mijn kamer bekijken (ik stop het inderdaad wel in dozen, of leg juist een provocerend object pontificaal in beeld) dan met dat al die informatie gratis naar zo’n Amerikaanse partij met eigen definitie van “anonieme gegevens” zou gaan. Dat is niet waarvoor ik me inschreef, volgens mij.
Arnoud
De TU Delft werkt ook met proctorio en heeft in de privacy statement de zin ” This agreement also stipulates that these third-parties and its subcontractors (subprocessors) may never process the personal data for their own purposes and may only act in accordance with instructions from the TU Delft.” opgenomen, dus dit lees ik als “proctorio mag de gegevens niet anonimiseren en dan zelf gebruiken.”
Ook de UvA schermt in hun FAQ met “It has also been established that the images will never be used for anything other than detecting possible fraud.”
Er is dus in elk geval wel nagedacht over de situatie “Eng Amerikaans bedrijf gaat mijn gegevens gebruiken voor onduidelijke dingen”. Of dat goed is afgedekt (en ze het kunnen waarmaken) is natuurlijk een tweede.
Hierbij is niet gespecificeerd van wie die fraude zou moeten zijn. De beelden opnemen in een trainingset om software te training voor het detecteren van fraude zou je hieronder kunnen lezen. Ik ken het Amerikaanse recht niet goed genoeg om te weten of je daar dit soort interpretatie vrijheden hebt. En was het niet zo dat Proctorio veel meer dan camera beelden opneemt? Van wat ik begrijp wordt ook je bureaublad en microfoon opgenomen. De bureaublad opname zou je ook beelden kunnen noemen, maar een geluidsopname niet. Het beeld dat ik heb van Amerika is dat alles dat niet verboden is, is toegestaan qua verwerking. Ze zouden dus je audio wel voor van alles kunnen gebruiken, of dat moet ergens anders nog expliciet benoemd worden.
Wat zegt de Functionaris voor de Gegevensbescherming van de UvA er eigenlijk van? Dat is toch de eerste waakhond? Volgens Folia is die akkoord “‘De afspraken zijn in lijn met de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) en de Functionaris Gegevensbescherming [van de UvA, red.] heeft, dit alles afwegend, positief geadviseerd.’” https://www.folia.nl/actueel/137844/uva-kiest-ondanks-privacybezwaren-definitief-voor-online-surveillance Misschien hebben studenten ergens anders meer kans bij zo’n zaak. De Functionaris voor de Gegevensbescherming bij de Universiteit van Utrecht zegt “als je vindt dat de privacy moet wijken, dan moet je met een goede onderbouwing en argumenten komen. Die mis ik in de discussie rondom proctoring en Zoom.” https://www.dub.uu.nl/nl/achtergrond/‘privacy-zit-bij-de-uu-nog-niet-goed-tussen-de-oren’
” … de universiteit creëert hier niet stiekem een nieuwe publieke bevoegdheid maar vult de implementatie van een bestaande taak in.” Stiekem is het dan niet, maar het is wel een onontkoombaar aanvullend machtseffect, mede omdat er voor de student alleen een negatief alternatief is. Het gaat hier naar mijn inschatting juist om rechtszekerheid en de directe relatie met de rechtsverhouding. Daarbij zou “de overheid” juist het juridisch kader op orde moeten hebben vooraf aan de implementatie. En dus niet vormgeven tijdens … Overigens wordt het begrip noodzaak bij overheidstoepassing ook teveel toegepast als “zware behoefte” terwijl de grondslag voor de overheid aantoonbaar moet zijn in directe relatie met een letterlijke wettelijke bepaling.
Ik zit zelf met een simpel probleem wat dat betreft. De webcam in mijn laptop is defect en de losse webcam die ik nog heb liggen is 15 jaar oud en heeft een vrij onscherpe resolutie. Dus meekijken bij mij thuis is een beetje lastig.
Maar goed, ik ben daarnaast ook iemand die wel enkele erotische posters thuis heeft en ben eigenwijs genoeg om die vervolgens achter mij op te hangen. En waarom ik ze heb? Simpel, ik maak CGI plaatjes als hobby en naast normale afbeeldingen zit daar ook af en toe wat erotisch tussen. 🙂
De desktop achtergrond van mijn computers bestaat ook uit dergelijke afbeeldingen, om zo duidelijk te maken dat dit alles prive is.
Webcam software laat je de achtergrond blurren of een alternatieve achtergrond tonen.
niet bij de echte proctoring tools, wel in vergadertools zoals Microsoft Teams en Zoom
Dat gaat niet bij deze specifieke proctring software, dan word je gemarkeerd als fraudeur. Je moet een opname maken zonder zelf in beeld te zijn, en vervolgens met. Als je dan een examen doet moet die achtergrond dezelfde zijn, en dit moet dus jouw kamer zijn; het mag geen blur of zwart vlak of zo zijn. Wat jij bedoeld kan wel, maar dat is bij bijv Teams of Zoom of zo, maar daar gaat het hier niet over.