Jaja, het coronavirus zou de grote transformatie in legal tech land met zich meebrengen. Maar om heel eerlijk te zijn heb ik het idee dat dat toch wat rustiger gaat nu het lijkt (nadruk op lijkt) alsof die crisis aan het overwaaien is. Wat ik ondertussen wel heel grappig vind om te merken, is dat er wél steeds meer vraag en aandacht voor legal tech oplossingen komen vanuit andere dienstverleners. Ik heb dat al eerder geroepen, maar ik zie nu meer bevestiging: door legal tech kunnen andere beroepsgroepen meer van het juridische erbij gaan doen, want dat versterkt hún eigen dienstverlening. Oh en ze zullen goedkoper zijn voor dat juridische.
Bij Artificial Lawyer las ik over de lancering van de “Legal Business Services” groep van Deloitte, een van de Big 4 accountantskantoren. Dat gaf veel ach en wee in Amerika, als zo’n grote jongen met een bak met geld juridische diensten gaat verrichten dan is dat het einde van de advocatuur. Net zoals advocaten wel konden inpakken toen we rechtsbijstandsverzekeraars kregen. Niet dus. (En de grap is dat Deloitte in de meeste staten helemaal geen juridisch advies mág geven want adviesmonopolie.)
Het signaal is wel een mooie, want van een accountantskantoor zou je niet direct juridisch advieswerk zoals contracten verwachten. Maar het kan natuurlijk wel, en als je anno 2020 een nieuwe dienst in die niche opzet waarom zou je dat dan niet met legal tech doen? Dan ben je sneller, effectiever en met minder mensen klaar dan de traditionele dienstverleners.
In Nederland geldt geen adviesmonopolie voor advocaten, iedereen mag juridische diensten verlenen. Alleen procederen is gedeeltelijk een afgeschermde markt. Dus als je als boekhouder, accountant, coach of welk beroep dan ook juridische diensten erbij wil doen, dan kan dat. En met legal tech kan dat vaak ook nog goedkoop én op het niveau van een advocaat of jurist. Dat zijn immers gewoon de documenten of kennis die je erbij koopt.
En omdat je het goedkoop inkoopt, kun je het goedkoop wegzetten als je wilt. Ik zie daarbij vooral interesse in het gratis (of bijna gratis) weggeven van de dienst. Als lokkertje, als upsell, als complimentje, hoe je het maar wil noemen. Waar het om gaat, is dat je jouw klanten wat extra’s kunt bieden dat de concurrent niet heeft. Daar hoef je niet perse geld voor te vragen, dat geld verdien je met wat je core business is.
Een bijeffect van die strategie is dat de prijs van juridisch advies omlaag gaat. Dat noemen we commodificatie, een term die ik al vaker heb laten vallen bij juridische dienstverlening. Goedkoop, standaard en simpel. En laat dat nou precies zijn waar computers goed in zijn. Ik ben heel benieuwd!
Arnoud
En hoe zit het met aansprakelijkheid als allerlei goedwillende halve juristen adviesdiensten geven?
Mag je daar (als klant) redelijkerwijs wel van verwachten dat ze doorvragen totdat ze aan de kern van het probleem komen, zoals een advocaat wordt geacht te doen, of geven ze gewoon een standaardantwoord op wat de klant, mogelijk verkeerdelijk, als probleem presenteert?
Gaan ze met andere woorden dezelfde kwaliteit leveren? Of is de klant vrij om te bepalen welke kwaliteit hij wil? Maar kan, in een dusdanig complexe materie, de klant wel bepalen welke kwaliteit hij wil?
Om een vergelijking met de medische wereld te maken: Ook een moeder kan wel een pleister plakken op een schaafwond van een kind, en meestal gaat het goed. Maar de huisarts, tijdens een consultatie ontsmet de wond ook goed, checkt hoe de tetanusvaccinatiestatus is, bekijkt of er geen diepere schade is, en houd zijn voelsprieten open of er misschien geen huiselijk geweld met die schaafwond geassocieerd is. Een pleister plakken bij de huisarts is duur, maar je krijgt zoveel meer.
En hetzelfde geldt voor een goede advocaat.
Een specialist is lang niet altijd nodig. Je noemt zelf al de huisarts, inderdaad een betere keuze dan een dermatoloog of traumachirurg bij deze wond. Maar een verpleegkundige had het ook afgekund.
Vraag jij een binnenhuisarchitect om adviesbij een nieuwe bank?
Ik voorzie een hoop klachten/rechtzaken van ontevreden klanten die er van uitgingen dat de jurist zou doorvragen naar onderliggende verhoudingen, en dat bepaalde potentiele problemen geevalueerd zouden zijn door de jurist, en, indien na evaluatie nodig, afgedekt zouden zijn in het advies/het conceptcontract, terwijl de nieuwe-stijl legal-tech juridisch adviseur dan zegt: de klant heeft daar niets over aangegeven, hoezo doorvragen?, hij heeft ‘Adviespakket medium – variant MKB & ZZP ‘ besteld en dat is wat hij gekregen heeft.
Het komt erop neer: je kunt als niet-deskundige klant niet beoordelen wat je nodig hebt en wat je dus moet kopen/bestellen. Daarvoor heb je een iemand nodig die wettelijk verplicht is ALLEEN in jouw belang (dus niet in eigen belang, dus niet te weinig en niet te veel) te adviseren. En dat zijn (alleen) advocaten.
Juridische keuzes hebben soms (en je kunt zelf niet bepalen wanneer) aanmerkelijk meer gevolgen dan een ongeinformeerde keuze voor de kleur van een nieuwe bank.
Gek genoeg blijkt dat in de praktijk reuze mee te vallen, ook de legal tech tools die ik heb ingezet. Mensen gebruiken NDA Lynn bijvoorbeeld met veel plezier, ze kijken wat die signaleert en nemen dat mee. Als jij graag een advocaat 1200 euro wil betalen om er in detail doorheen te gaan en overal een punt van te maken (zodat je deal stukloopt omdat de wederpartij dat te vermoeiend vindt), nou ja prima. Maar ik zie er geen reden voor, net zo min als ik een traumachirurg zou willen voor een geschaafde knie.
Daarbij komt dat mensen -zeker in het bedrijfsleven- weten waar ze op moeten letten bij de inkoop. Als jij zelf alleen een korte check wil, dan verwacht je niet dat je jurist doorvraagt tot op de bodem en alle potentiële issues uitzoekt. Zeker niet voor die 300 euro die jij er voor over had. En nee, het is niet automatisch plichtsverzuim of tekort schieten in je zorgplicht als je niet doorvraagt tot de bodem.
Maar ik ben heel blij met je houding, want het maakt dat advocaten niet veranderen. En dat biedt ruimte in de markt voor partijen die wél veranderen en de eveneens veranderende klant kunnen bedienen. Die bypass dus. 🙂
Ik zou denken dat als de tegenpartij een deal laat stuklopen omdat jouw advocaat de puntjes op de i zet, die advocaat zich al dubbel en dwars terugverdiend heeft. Zo’n deal wil je niet.
Je wilt niet een papiertje waar ‘contract’ op staat, je wil een goed contract dat je afspraken reflecteert (en daar gaat het in mijn beperkte ervaring vaak mis: door de advocaat realiseer je je dat je over veel dingen die wel belangrijk zijn, geen afspraken gemaakt hebt. Maar dat is niet de fout van de advocaat)
Ik weet ook wel dat veel advocaten overdrijven, en dat er veel zijn die de hoofdprijs vragen voor een kopie van een template, en er is waarschijnlijk ook wel een markt voor geautomatiseerde juridische diensten.
Maar toch…. wat als, en dat is een kans van 1 op 100000, een NDA van jouw Lynn ineens kritisch blijkt te zijn in een miljoenenzaak. Slaap je dan nog lekker?
Een ondernemer met boerenslimheid en een beetje inschattingsvermogen kan behoorlijk goed bepalen wat de grote en wat de kleine deals zijn en ook of een deal riskant is of niet. 90% van de deals levert niet eens genoeg marge om daar een advocaat in te schakelen.
Mijn inschatting is dat de ondernemer weet wat de miljoenenzaken zijn en ook kan bepalen of dat veilige (saaie) overeenkomsten zijn of dat er zaken in het concept-contract staan die hij opgehelderd wil hebben. Een goede ondernemer huurt af en toe een advocaat in, specifiek om de miljoenendeals eens grondig na te lopen. Niet voor ieder wissewasje. (En NDA-Lynn is een van de reviewers van het contract, niet de enige als het belang van de deal groot genoeg is.)
Wat is het verschil tussen het zelf, met een markeerstift, doorlezen van de privacy-verklaring van de zoveelste website en het door een jurist laten doorlezen van diezelfde privacyverklaring? De reistijd en een factuur. De jurist zegt aan het eind toch dat jij de uiteindelijke beslissing moet nemen.
OK, als het contract bijna onbegrijpelijk is zou ik je aanraden om er een jurist bij te halen, maar in de meeste gevallen hebben de lezers van de blog hier geen hulp nodig bij de simpelere overeenkomsten.