Techbedrijven Apple, Facebook, Amazon en Google hebben tegen het Amerikaanse Congres beloofd om de banden met bedrijven te verbreken als die gebruik maken van dwangarbeid. Dat las ik voor mijn vakantie bij Tweakers. Klinkt leuk, maar omdat er niet echt definities zijn van “dwangarbeid” (is een Foxconn-werknemer gedwongen, gezien je aldaar vrijwel zeker dood gaat van de honger als je ontslag neemt) zie ik dan diverse reacties dat het een wassen neus zou zijn. Net zoals het een wassen neus is (reactie 1) om geen conflictedelmetaal meer te gebruiken. Nou nee, niet helemaal.
Natuurlijk staat het wat goedkoop, om die reactie te geven bij een hoorzitting. Welk redelijk mens is er immers vóór dwangarbeid? Maar zolang je het laat bij mooie opmerkingen, gebeurt er natuurlijk weinig.
De normale vervolgroute is dan ook dat er wetgeving komt, of dat je die mooie opmerkingen vertaalt in een plan van aanpak en dat ook werkelijk gaat uitvoeren, met prikkels voor jezelf dat het ook echt gebeurt. Een mooi (Nederlands) voorbeeld is Fairphone, dat een eerlijke en duurzame smartphone wil maken en dus ook de supply chain begon te zekeren. Of Tony’s chocoloney. Je ziet bij beiden dat het initiële idee afgezwakt moest worden, dat is logisch gezien de enórme klus, maar het is een begin.
Wetgeving geloof ik niet echt meer in voor dit soort dingen, je hebt te veel overheden nodig met te veel tegenstrijdige belangen. Waar ik wel steeds meer in zie, is “everything is securities fraud“. Oftewel, als het bedrijf niet doet wat het belooft, dan hebben ze de aandeelhouders niet goed geïnformeerd en die kunnen dan gigaclaims indienen. Niet perse toezeggingen over geld, ook als je bijvoorbeeld zegt dat een documentaire over je bedrijf geen probleem is, dan is er een claim te maken. Of als je diversiteit belooft in de directiekamer en die komt er niet. Of als je zegt tegen racisme te zijn en adverteert op rechtsextremistische sites (ook al gaat dat via dertig brokers).
De grap is natuurlijk dat een claim wegens een dergelijke fraude veel makkelijker is dan een overheidsonderzoek of zelfs een civiele rechtszaak voor het schenden van die belofte. Want als ik een mooi statement publiceer dat ik heel divers wens te zijn, en heel mijn raad van bestuur is wit, wie kan er dan een claim wegens onrechtmatige daad bij me starten? Eigenlijk niemand. Maar aandeelhouders kunnen zeggen, ik investeerde mede vanwege dat statement en dat blijkt nu een leugen, kan ik even vangen.
Dus ja, claims van aandeelhouders, dat is iets waar dit soort bedrijven wél gevoelig voor is. Ook short sellers vinden dit heel leuk, want met zo’n gigaclaim trek je de koers omlaag en dat is dus winst voor hen. Vraag eens aan Musk hoe lief short sellers zijn.
Arnoud
Dank weer voor je blog, Arnoud. Ik ben het met je eens, met de huidige internationale productieketens is het heel lastig om een transparante productie te hebben, waar op het juiste moment door de juiste overheid kan worden ingegrepen als er mensenrechten worden geschonden. Zijn privaatrechtelijke claims van aandeelhouders echter wel de gewenste manier om dit op te lossen? Is dit niet een vorm van het verregaande privatiseren van het juridisch stelsel rond mensenrechten? Hoe kijk jij daar tegenaan?
Het is zeker een vorm van privatiseren van rechtshandhaving. Ik ben er nog niet uit of dat nu slecht is. Je ziet het op meer gebieden, in het reclamerecht is het bijvoorbeeld schering en inslag dat men elkaar voor de rechter sleept wegens oneerlijke reclame. En dan niet omdat de vergelijking met jou oneerlijk is maar omdat je de consument voorliegt (“dit product bevat geen suiker”, en als concurrent toon je aan van wel). Je zou ook kunnen zeggen, dat kan de ACM of Voedsel- en Warenautoriteit doen maar concurrenten hebben een specifiek belang en kunnen de ernst beter inschatten. Dus laat ze dat maar lekker doen ook.
Bij mensenrechten is het probleem wel dat het belang daarbij niet perse overlapt met dat van beleggers. Dat belang van die concurrent bij de reclame zie ik wel, dat overlapt met wat de consument wil namelijk eerlijkheid in de reclame. Maar een aandeelhouder kan best willen dat iets goedkoper geproduceerd wordt zodat de winst hoger is, kinderarbeid of niet. Daar staat tegenover dat je dan altijd een ander hebt die speculeert op koersdaling omdat die weet dat kinderarbeid uit gaat komen en punten kost. Dus netto denk ik dat mensenrechten zo altijd wel gehandhaafd worden.
Uiteindelijk is het probleem dat de overheid niet alles kan, zelfs niet met dedicated toezichthouders. Dan is privaat toezicht geen onwelkome aanvulling. Ik zie vooral het concrete negatieve effect niet echt.
Een arbeidsovereenkomst die we in Nederland zouden beschouwen als een verkapte vorm van dwangarbeid, kan in ontwikkelingslanden een droombaan zijn. Op deze manier tillen de Techgiganten onze waarden de grens over, zonder de soevereiniteit van andere staten aan te tasten. Een statement als deze is zeker geen wassen neus. Alleen al vanwege gezichtsverlies en betrouwbaarheid. Niks doen is heel wat anders dan beloftes niet nakomen.
En laten we niet vergeten dat mensenrechten een verworven luxe zijn. De sociaal- economische in het bijzonder. De rechten zijn aangepast op de welvaart. En pas wanneer een natie welvarend genoeg is, kan er voldoende worden gehandhaafd op de naleving . Zijn er betere manieren om dit op te lossen?
beloofd aan gezegd tegen
Aangezien, of gezien het feit dat
##effezeiken
Is dat met die korte verkopers juridisch eigenlijk geen afdreiging?