Facebook mag pagina’s offline halen die in strijd zijn met haar eigen COVID-19 beleid.

Facebook mag pagina’s offline halen die in strijd zijn met haar eigen COVID-19 beleid, las ik bij Rechtspraak.nl. Dat is gek, want Youtube mocht laatst juist niet bepaalde video’s offline halen omdat ze in strijd waren met haar eigen regels.

De betreffende Facebook-regels dateren uit januari. Sinds die tijd “werkt Facebook samen met wereldwijde organisaties zoals de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) en UNICEF om hen te helpen bij de bestrijding van verspreiding van informatie over COVID-19 die schadelijk zou kunnen zijn voor de volksgezondheid”, lees ik in het vonnis. Dat komt zo terug in de voorwaarden:

Nu mensen over de hele wereld worden geconfronteerd met deze ongekende noodsituatie voor de volksgezondheid, willen we er zeker van zijn dat onze richtlijnen voor de community mensen beschermt tegen schadelijke inhoud en nieuwe typen misbruik die zijn gerelateerd aan COVID-19. We werken eraan inhoud te verwijderen die mogelijk schade in de echte wereld kan toebrengen, zoals door ons beleid voor het verbod op de coördinatie van schade, verkoop van medische maskers en gerelateerde goederen, haatdragend taalgebruik, pesten en intimidatie en desinformatie die bijdraagt aan het risico op dreigend geweld of fysieke schade.
In juli dit jaar ontdekte horeca-belangenorganisatie Smart Exit dat haar Facebookpagina “Nee tegen 1,5 meter” was verwijderd, en bij navraag werd gemeld dat dat was vanwege overtreding van dit beleid. Ook de organisatie Viruswaanzin overkwam iets dergelijks, al blijkt vervolgens onduidelijk wat er nu precies bij wie verwijderd was. De rechtbank wijst de eis niet af vanwege deze onduidelijkheid, omdat het gaat om een algemene vraag: mag Facebook eigen beleid voeren over wat je wel  en niet mag zeggen over COVID-19?

Die discussie is terug te voeren op wat juristen noemen de horizontale werking van de vrijheid van meningsuiting. Die vrijheid geldt namelijk in principe tegen de overheid (“verticale werking”): die mag jou niet verbieden je mening te uiten, behalve voor zover noodzakelijk én wettelijk geregeld. Andere burgers (of bedrijven) zijn niet zo hard gebonden aan dat verbod. Die hoeven niet mee te werken en mogen je zelfs hinderen.

Pas als de vrijheid van meningsuiting als geheel in gevaar komt, dan kan dat anders komen te liggen. Dat is precies waar het Appleby-arrest over gaat (dat vanwege de AVG kennelijk nu het [partij]/Verenigd Koninkrijk-arrest heet):

Where, however, the bar on access to property has the effect of preventing any effective exercise of freedom of expression or it can be said that the essence of the right has been destroyed, the Court would not exclude that a positive obligation could arise for the State to protect the enjoyment of the Convention rights by regulating property rights.
Facebook heeft weliswaar een enorm bereik met haar platform, maar dat is op zichzelf nog geen argument dat zij dus maar iedere mening toe moet staan. Sterker nog: als je dat citaat hierboven goed leest, dan staat er dat in zo’n situatie de overheid iets moet doen, namelijk een wet maken om Facebook op dit punt te reguleren. Niet dat Facebook dan automatisch alles toe moet laten.

Indirect heeft de vrijheid van meningsuiting wel effect op relaties tussen burgers onderling. In juridische taal, deze werkt door in bijvoorbeeld de redelijkheid en billijkheid of de maatschappelijke betamelijkheid. Ook dan is het geen automatisme dat je dus alles moet mogen zeggen, een toetsing blijft vereist. En in dit geval valt die uit in het voordeel van Facebook:

In het licht hiervan wordt wel het volgende overwogen. Facebook handelt door haar COVID-19 beleid te hanteren voorshands niet in algemene zin in strijd met hetgeen – naar huidige opvattingen – maatschappelijk betamelijk is. Zij heeft een maatschappelijke plicht om zich te houden aan overheidsrichtlijnen, tenzij die evident onjuist zijn. Dat is voorshands niet het geval. Het wetenschappelijk en maatschappelijk debat over COVID-19 en wat passende en doeltreffende maatregelen zijn, is nog gaande.
En dan gaat de rechtbank nog een stapje verder. Want Facebook volgt de Europese aanbevelingen van de overheid, en die aanbevelingen moet je dan juist zien als een (softe) regulering van het spanningsveld tussen de uitingsvrijheid, de volksgezondheid en de belangen van Facebook en haar gebruikers. Daarmee doet Facebook dus eigenlijk al precies

En wat is nu het verschil met Youtube? Daar werd vooral gezegd dat in het algemeen kritische uitingen op overheidsbeleid en wetenschappelijke bevindingen niet zomaar tegengehouden mag worden, maar wel gevaarlijke uitingen afkomstig van een huisarts: die nemen mensen eerder serieus. Dus dat voelt als een specifieker geval dan deze uitspraak.

Arnoud

18 reacties

  1. Een ander verschil lijkt me nog dat de Youtube zaak ging om een specifiek geval en hier meer in het algemeen de vraag of je überhaupt een beleid mag voeren aan bod is. Vindt het eigenlijk weinig verrassend dat zulke algemene bepalingen als die van het Facebook beleid niet a priori ongeldig worden verklaard.

    Misschien gewoon slecht gespeeld door eisers? Als ik de uitspraak zo lees lijken ze het namelijk echt vooral op een algemeen recht op totale vrijheid van meningsuiting te hebben gespeeld, zonder (veel) concrete toetsing waarom dit geval disproportioneel zou zijn.

  2. Ik snap het idee, Facebook wil (of in elk geval t.b.v de adverteerders doen lijken alsof) meehelpen met het tegengaan van posts en content die de verspreiding zou kunnen aanwakkeren, of die maatregelen minder effectief maakt. Daartoe hebben ze zoiets opgenomen in hun eigen beleid, en daarom mogen ze bepaalde posts verwijderen. Ik snap het, maar ik vind het ook wat gevaarlijks in zich hebben. Het betreft dus meningen en uitingen die van zichzelf niet verboden zijn (zoals bijv het bekende voorbeeld van kinderporno) maar die tegen het eigen beleid van FB zijn. Waar ligt daarbij de grens? Als FB in haar beleid opneemt dat ze van mening zijn dat het het beste is als iedereen op GroenLinks (of de VVD, of you name it) zou stemmen, mogen ze dan alle uitingen van of ten gunste van andere partijen verwijderen? Als ze besluiten dat de monarchie echt top is, mogen ze dan de pagina’s van anti-monarchisten en republikeinen weghalen? De pagina’s van mensen die voorstander zijn van kerncentrales, als in het beleid staat dat ze alles met windmolens willen doen? Bijeenkomsten organiseren via FB voor Blue Lives Matter mag nog wel, maar voor Green Lives Matter mag niet meer? Als FB de mogelijkheid krijgt om (behoudens expliciet in de wet verboden content) zelf aan de hand van eigen beleid bepaalde dingen te verbieden, dan worden ze denk ik, gezien hun bereik en invloed, een gevaar voor de VvMU en een te grote sturende factor in publieke meningsvorming en maatschappelijk debat. Kortom, ik begrijp het idee van weghalen van gevaarlijke of verkeerde informatie, maar ik vind het wel een zeer zorgwekkende ontwikkeling.

    1. Daarmee wijken ze toch niet af van andere media? Je kunt een lezersbrief naar een krant sturen, maar die hoeft die niet te plaatsen wanneer de inhoud niet welgevallig is. En wie bij een straatinterview uitlatingen doet, die niet passen bij wat een omroep wil uitdragen, zal ook niet in beeld komen. Dus is er niets nieuws onder de zon op dat vlak.

      Let wel, ik vind het goed dat mensen een mening hebben en die kunnen uitdragen. Maar het blijft natuurlijk een probleem, want door alles toe te laten, ontstaan mogelijk gevaarlijke situaties. In de 30er jaren was er in Duitsland een groepering die haar mening luidruchtig ten gehore bracht en we weten allemaal wat voor ellende dat heeft gegeven.

      1. Facebook is geen media. Een krant of tv-programma is geen medium dat bestaat uit, en bij de gratie van, “user-generated content”. De krant is een medium dat gevuld wordt met de inhoud die de redactie maakt of samenstelt. Er zijn er ook verschillende van, en die kan je naar eigen wens allemaal, niet, of selectief lezen. Facebook heeft geen redactie die zelf stukjes schrijft, het is slechts een platform, een doorgeefluik, maar dan nu dus een doorgeefluik dat zelf gaat beslissen welke dingen wel en welke niet doorgegeven mogen worden. Vergelijk het, in plaats van met een krant, eens met de post: Die hebben eigen regels over wat wel en niet mag worden opgestuurd per post, bijvoorbeeld geen goederen die kunnen ontploffen of zo. Echter, stel je nu eens voor dat de post in haar beleidsregels opneemt dat ze “groener” wil zijn, en daarom wel het maandblad “Vegan’s Monthly” wil bezorgen, maar niet langer het maandblad “Carnivores’ Delight”. Of wel de kleding catalogus van “Skinny People”, maar niet die van “XXL-sizes”.

        De Godwin laat ik verder even rusten, bedenk zelf nog even opnieuw of zeggen dat het belang hechten aan de vrijheid van meningsuiting ongewenst is omdat Hitler.

        1. Facebook is wel degelijk een medium — claimen dat het slechts een platform is omdat het materiaal van gebruikers host is maar de halve waarheid: Facebook heeft grote redactionele invloed in het bepalen waar, wanneer en hoe deze inhoud getoond gaat worden. Dat dat voor een groot deel met algoritmes gebeurt maakt verder niet uit. Was het werkelijk een platform, dan zou van een dergelijke bewerking van inhoud geen sprake zijn, zie bijvoorbeeld je gemiddelde web-hoster.

                1. Ik interpreteerde, gegeven de context, het woord “medium” hier als “middel van transmissie”. Hoe dan ook, Facebook lijkt mij overduidelijk niet media; ze hebben geen redactie die zelf content maakt. Ze schrijven geen stukjes, maken geen foto’s. Het is een doorgeefluik, een platform. De term “social media” wordt gebruikt met een reden: het maken van de inhoud, berichten, teksten, foto’s en dergelijke wordt gedaan door de gebruikers zelf. De redacties van de Volkskrant, de Libelle e.d. doen dingen met de inhoud en de berichtgeving die Facebook niet doet; Facebook beperkt zich tot modereren van inhoud; ze verwijderen slechts ongepaste dingen.

          1. Als Facebook grote redactionele invloed uitoefent op de inhoud van haar platform moeten ze daar ook verantwoordelijk voor zijn. Op dit moment snoepen ze namelijk van twee wallen en zijn ze enerzijds een neutraal en onafhankelijk platform als het aankomt op schadelijke advertenties maar een private partij die mag doen wat ze willen als het aankomt op onwelgevallige maar legale gebruikerscontent.

            Leuk of niet is dit wel echt een principiële keuze die we als maatschappij moeten maken. Als zo’n platform een de facto tussenlaag in de internetcommunicatie van 1 miljard+ mensen vormt en zich in die zin ook als tussenpersoon opstelt dan moeten ze maar eens gaan beslissen of ze een neutrale bemiddelaar zijn of zelf verantwoordelijk worden als publicist van hun UGC.

    2. @Gregorius, Goed verwoord, zo denk ik er ook over. Ik snap ook tot op zekere hoogte dat niet zomaar alles kan gezegd worden, maar vind het maar een eng idee, dat op deze manier andersdenkenden gewoon finaal de mond wordt gesnoerd. Zoals je zegt, waar ligt de grens en wie bepaalt die?

      1. Ik draai thuis mijn eigen server, daar heeft Facebook, Google, of welke andere partij geen zeggenschap over, dus zij kunnen mij de mond niet snoeren. Ga ik juridisch over de schreef met wat ik daarop zet, dan zullen ze toch echt bij mij thuis langs moeten komen (of bij mijn ISP, maar die kijkt alleen naar wat ik publiceer als ze daar een melding over krijgen). Op die manier ben ik dus niet de mond gesnoerd. Natuurlijk wel wat lastiger vindbaar, maar vrienden en familie kunnen het wel inzien, en dat is toch 99% van het publiek dat de meesten met Facebook bereiken.

        1. Het verschil kan zijn of je die dan ook privé draait zonder bedrijf dat daaraan gekoppeld is. Op het moment dat je een kvk hebt en je daar ook je website invult …..Je geeft dan handvatten, en reken maar dat die gebruikt worden. Als je privé draait kan je bijna helemaal anoniem, je zal op een of andere manier moeten betalen voor je dns inschrijving. Ik heb er nog geen gevonden die bv bicoin accepteerd.

          Niet voor niets kijk ik altijd, als ik wat moet betalen op internet, of een bedrijf een echtte lokatie heeft en ingeschreven bij de kvk. Voor buitenlandse aankoop zal je de recenties moet geloven en een cc gebruiken met chargeback.

          1. Ik neem aan dat je het over een registrar hebt, zodat je een domeinnaam hebt. Voor prive-gebruik kan je het vaak ook prima doen met een ddns provider en een gratis subdomain onder hun eigen naam. Verschil met platforms als Facebook is dat dergelijke partijen niet alles wat je beschikbaar stelt gaan scannen en vergelijken met databases, en, als je de boel alleen versleuteld aanbied (bijvoorbeeld met dual TLS), dat niet eens kunnen. Pas als je ruim vindbaar wil zijn heb je een domeinnaam nodig, en dan vragen ze registrars vrijwel allemaal om contactgegevens, een cc en wat nog meer.

  3. Ik draai al jaren met een ddns provider, eigenlijk noot anders gedaan, en een tooltje dat bijhoud welk ip adres mijn isp nu weer uitdeelt en dat dan automatisc aanpast, geen omkijken naar. Bijkomend voordeel is dat ik perfect kan zien of internet eruit ligt. Een heel enkele keer zit ik met mijn MTA in een blacklist vanwege het dynamisch ip adres. En volgens mij doen DNS registrars niets bij meldingen wat er op jou site gebeurd, hebben ze ook niets mee te maken. En dan kan je daar je gegevens laten anonimiseren. Zullen ze toch echt eerst met daadwerkelijk aantoonbare bewijzen moeten komen wil zo’n registrar daar op reageren, want veel werk voor hun. En dan ligt het er uiteraard ook nog aan in welk land. Ik gebruik overigens mij eigen dns en daarna gewoon de rootservers. incl via de dns van Pi-hole. Fritzboxen van de diverse isp ’s staan niet toe dat je en eigen DNS kiest, lijkt wel zo, tot je een trace doet dan zit je isp er ineens weer tussen. Opnsense firewal kan je gewoon wel je eigen DNS kiezen zonder langs je isp dns te gaan:-)

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.