Hoe meer legal tech geadopteerd wordt, hoe meer het zal verdwijnen #legaltechtuesday

Legal tech, het was een van de grootste hypewoorden het afgelopen jaar. Zo opende ik mijn eerste column op deze plaats. Terugblikkend in deze alweer laatste column kan ik alleen maar zeggen dat de term inherent een zeker hypeniveau in zich heeft. Raar is dat niet: fundamentele transformaties vereisen een hoop aandacht alvorens mensen er energie in kunnen en willen steken. Maar het gekke is vooral: hoe meer legal tech zijn plek vindt in de organisatie, hoe meer het zal verdwijnen in het spraakgebruik.

De term legal tech is breed: alle technologie en software waarmee de juridische sector zijn voordeel kan doen. In de klassieke vorm spreken we van automatisering: het versnellen en automatisch uitvoeren van bestaande processen. Met een typemachine of tekstverwerker een document opstellen gaat nu eenmaal makkelijker en is minder foutgevoelig dan met de hand deze acties uitvoeren. Maar legal tech is meer dan dat, het gaat om transformatie, verandering van de processen zelf. Dat transformeren gaat in drie stappen:

1. De randzaken van het juridisch werk worden geautomatiseerd.
2. Het inhoudelijk werk zelf wordt geautomatiseerd.
3. Het inhoudelijk werk wordt anders uitgevoerd.

Die derde stap is natuurlijk het meest fundamenteel. De randzaken automatiseren stelt weinig voor, althans zo kijken we daar nu tegenaan. Maar voor veel kantoren was van typemachine naar computer toch een redelijk grote stap. (Mijn vader vertelde me ooit hoe hij als beginnend laborant zijn eerste paper aan de dames van de typekamer mocht voorleggen. De hoofdtypiste ging er doorheen en keurde het af; zo veel taalfouten daar gingen de dames niet hun dure tijd aan verspillen. Tegenwoordig typt iedereen zelf zijn papers.)

Het automatiseren van het inhoudelijk werk, dat is waar we nu een beetje in zitten. Contracten komen uit generatoren, modellen worden steeds slimmer, jurisprudentiedatabanken zijn niet alleen meer op één trefwoord of datum te vinden en fulltext door proefschriften heen kan ook al zonder problemen. We zijn daar bijna helemaal vertrouwd mee.

Legal tech is de derde stap: verandering van het juridisch werk zelf. Het analyseren van zaken met big data bijvoorbeeld: welke strategieën zijn handig, wat weten we van deze rechter gezien eerdere uitspraken of wat hebben we bij andere klanten geleerd van deze wederpartij. Het doorspitten van dossiers op red flags of aantrekkelijke bestanden. Of het door een kunstmatige intelligentie laten analyseren van een brief van een wederpartij: zit hier iets bijzonders in, kunnen we het met standaardargumenten afdoen of hoeven we niet te reageren?

Deze stap is nog erg nieuw, vrijwel niemand heeft deze al echt genomen. Daar zijn goede redenen voor, maar daardoor blijft het wel een echt nieuw iets. En nieuwe dingen, die zijn toch een beetje bijzonder. Dit is een reden dat het een eigen term blijft houden: legal tech, de volgende stap in juridische dienstverlening. En dat houdt dan weer de cyclus in stand – het heet iets nieuws te zijn, dus zal het wel nieuwerwets zijn, dus (we zijn een conservatieve beroepsgroep) laten we nog even kijken hoe het gaat.

Eerder schreef ik al, legal tech is eigenlijk een organisatieverandering. En die zijn altijd stug om door te voeren, helemaal als je het meteen groot aanpakt. Beter is dan ook om klein te beginnen: zoek het laaghangend fruit, in het Engelse jargon, dat je kunt plukken. Zet een documentgenerator naast je oude set met templates. Voeg een knopje toe aan Word waarmee je jurisprudentie snel kunt opzoeken. gebruik tools die een specifieke klus versnellen, enzovoorts. Zo leren mensen proeven van dit soort vernieuwingen, en dat smaakt naar meer.

Daar kreeg ik in de mail reacties over: Arnoud, dat soort dingen zijn toch geen legal tech, dat is gewoon automatisering. En dat is precies wat we nodig hebben, zulke reacties. Want zodra we het ‘gewoon’ de volgende stap gaan noemen, is het bijzondere, het beangstigende (mag ik dat zeggen) eraf. Dan is dit gewoon het ding dat we hierna gaan aanschaffen. Dan is legal tech gewoon de volgende stap.

En op het moment dat we daar zijn, dat we zeggen dat we gewoon de volgende stap in de vooruitgang voor juridische dienstverleners nemen, dan gebeurt er iets geks: dan valt die term ‘legal tech’ eraf. De toekomst van legal tech is dus het verdwijnen van de term. Maar als dat de prijs is voor grootschalige adoptie, dan zou ik dat fantastisch vinden.

Arnoud