Hoe zet je opensourcelicenties in huwelijkse voorwaarden?

Via Twitter kreeg ik de vraag wat er gebeurt als je open source schrijft en in een vechtscheiding gewikkeld raakt. Kan je ex dan die software van je afpakken? Dit naar aanleiding van een Amerikaanse familierechtadvocaat die tweette dat zoiets zeker wel mogelijk is, omdat de scheidingsrechter volgens equity regels de boedel opsplitst, en auteursrechten zitten daar gewoon in.  Dus dan kan de rechter die zomaar toewijzen aan je ex, als dat eerlijkheidshalve zo uitkomt.

Ook bij ons in Nederland is het natuurlijk zo dat auteursrechten in de huwelijkse boedel (gemeenschap van goederen) kunnen zitten. Juridisch zijn het vermogensrechten, die je kunt kopen en verkopen. En die kun je dus ook met je partner delen als je trouwt of een geregistreerd partnerschap sluit. Ongeacht of de partner enige bijdrage levert aan de software.

Sinds 2018 is het wel zo dat je standaard in een beperkte gemeenschap van goederen trouwt (huwelijkse voorwaarden). Grofweg is datgene dat je vóór het huwelijk al had, van jou alleen blijft tenzij je anders afspreekt. Dat wat je tijdens het huwelijk verkrijgt (schulden en bezit) is gemeenschappelijk. Ook weer tenzij je anders afspreekt.

Werkte je al aan die open source voordat je trouwde, dan ligt deze dus buiten de boedel en is dat recht alleen van jou. Ook als je er na het huwelijk nog verder aan werkt; het blijft hetzelfde vermogensrecht waar je aan schaaft. Wel heeft je partner bij de echtscheiding recht op een redelijke vergoeding

Zou je ná het huwelijk aan een nieuw project beginnen (en dus een nieuw auteursrecht scheppen) dan lijkt het erop dat dit een gemeenschappelijk recht zou zijn. Ik zeg ‘lijkt’ want ik kan geen recente basis daarvoor vinden. Onder het oude recht was dat in ieder geval wél zo. Raar voelt dat wel, zo’n creatieve prestatie lijkt me typisch iets dat alleen aan de makende partner toe moet komen. De wet kent het begrip ‘verknochtheid’ – goederen die aan één partij verknocht zijn, zijn in principe van die partij alleen. Maar dat lijkt vooral te gelden voor de morele rechten (naamsvermelding, verminking) en niet de economische rechten.

Wel is het zo dat de makende partner het ‘bestuur’ heeft over dit vermogensrecht. En dus tijdens het huwelijk zelf kan beslissen wat ermee gebeurt. Zoals dus het onder een opensourcelicentie gratis weggeven. Daar is dan geen instemming van de partner voor nodig.

Bij een scheiding is dus allereerst de vraag of het auteursrecht bij beiden ligt (met de maker als bestuurder) of alleen bij de maker. In het eerste geval kun je een discussie krijgen over of je een vergoeding aan je partner moet betalen voor de genoten winsten. Maar bij open source zijn de (financiële) winsten meestal nihil, mensen betalen niet voor licenties. Wel voor SLA’s en dergelijke, maar als je dat structureel aanbiedt dan ben je ondernemer en dan krijg je weer een heel andere discussie over de gemeenschap en de inkomsten uit onderneming.

Kort en goed: als je hier bezorgd over bent, maak dan huwelijkse voorwaarden waarin je dit specifiek regelt. Dat kan ook ná je huwelijk, je moet er alleen wel voor naar de notaris.

Arnoud

20 reacties

  1. Eigenlijk is dit een probleem dat niet alleen geldt voor een open source licentie. Dit probleem geldt eigenlijk voor alles waar sprake is van auteursrecht, dus zou ik bij het beoordelen van dit soort vragen ook zo breed kijken. Een schrijver of componist is ook de enige die feitelijk aan het werk schaaft, maar dat auteursrecht zou dan ook verdeelbaar zijn. Niet alleen voor de verdeling van de opbrengst is dit interessant. Want hoe zit het met het gebruik, doorontwikkelen na de scheiding? Wanneer de licentie naar de partner gaat, dan kan de auteur er m.i. niets meer aan/mee doen, want hij heeft de rechten niet. Bij Open Source moet hij dus met vermelding verder sleutelen aan (een fork van) zijn eigen product.

  2. Ik begrijp de discussie niet helemaal. Als het werk tijdens je huwelijk onder een opensourcelicentie aan de wereld beschikbaar is gemaakt en je ex krijgt (een deel van) het auteursrecht toegewezen (of hoe je dit ook noemt), dan kun je daarna toch gewoon verder doorontwikkelen, net zoals ieder ander persoon dit kan?

    Dat je ex vervolgens alle “verdere ontwikkelingen” niet vrij beschikbaar stelt doet toch niet af aan het feit dat de code tijdens je huwelijk onder een opensourcelicentie beschikbaar was? Die code kun je pakken en forken, onder de licentie, zonder goedkeuring van je ex.

    Of is het op de een of andere manier mogelijk om de opensource-licentie achteraf op alle al eerder gepubliceerde code in te trekken? Daar heb ik nog nooit van gehoord.

    1. Als je het auteursrecht hebt op alle code van een opensource project dan staat het je ook vrij om het ook onder een andere licentie te verkopen. Er zijn meerdere projecten beschikbaar onder een dual licence. Daar zou dat dus zeker relevant zijn.

      1. Tuurlijk, maar wie zou er naar je ex gaan om de software onder een andere licentie af te nemen, als die persoon nul kennis heeft van het project en dus ook geen support of andere vorm van meerwaarde kan bieden, terwijl jij zelf verder gaat onder de originele licentie?

  3. Hoe zit het met je GitHub account? Eigenlijk is het je account die de goede reputatie bezit in de OpenSource community en niet jij zelf, men kent jou immers alleen bij je nickname en niet bij je echte naam. Is er dan nog steeds spraken van verknochtheid? Je kan die nickname immers loslaten.

    Of is het genoeg als je zegt dat de algemene voorwaarde zeggen dat het account maar eigendom mag zijn van een enkel persoon en dat het niet overdraagbaar is?

  4. Tja, als je als hobby-programeur zo veel tijd besteed aan je open-source project dat je partner besluit te scheiden… en dan als laatste gemene streek probeerd je hobby af te pakken. Dan zijn er meerdere dingen goed fout.

    Ik denk dat het in de praktijk wel meevalt. Vaak zal de partner geen (financiele) interesse hebben in het open-source project van de ander, en als die dat wel heeft, dan kun je onder de open source licentie gewoon verder werken aan het project (als die niet eenzijdig in te trekken is), met alleen dat verschil dat je niet meer de controle hebt over de gehele auteursrechten, maar alleen over het gedeelte wat je na de scheiding hebt toegevoegd. Merk op dat zonder gedegen kennis van een project, het meestal niet mogelijk is verder te werken, en dus de “kale” code, met alle rechten erbij, veel van zijn waarde verliest als je de oorspronkelijke ontwikkelaar(s) buiten spel zet.

    Wat ik me wel af vraag of een open-source licentie, zelfs met clausule hem nooit in te trekken, na een eventueel failliet van die partner (of jezelf) door de curator wel is in te trekken, die is immers niet gebonden aan contracten. (Al blijft er ook dan vaak weinig van waarde over, omdat dergelijke code vaak een onontwarbare kluwen van auteursrechten van meerdere partijen is, die daarmee allemaal verdere uitbating onmogelijk kunnen maken).

    Dat brengt mij op een heel ander punt: Disney verdomt het om auteur Alan Dean Foster royalties te betalen, omdat ze claimen wel het auteursrecht te hebben gekocht maar niet de bijbehorende verplichtingen. Interessante benadering, die als die wordt geaccepteerd, de doodsteek zal zijn van royalty overeenkomsten.

      1. Alleen dan vloeien die verplichtingen voort uit de auteurswet, niet uit het koopcontract. Bij Dean Foster zijn de “assets” doorverkocht naar Disney, terwijl de oorspronkelijke partij de “liabilities” heeft gehouden. Het is dan een koud kunstje om de verkopende partij failliet te laten gaan, en viola, geen royalty-verplichting meer.

        Maar inderdaad, als Disney met dit soort rotstreken auteurs kan benadelen, dan hoeven ze er niet op te rekenen dat consumenten wel hun rechten gaan respecteren.

  5. Het blog van Arnoud gaat vooral over wanneer je iets regelt. Ik mis nog een belangrijke beschouwing: Kan de ex de software (1) claimen – of kan de programmeur doodleuk onder ‘open source’ een vorkje maken en vrolijk doorgaan? Kan degene die de auteursrechten krijgt dat onmogelijk maken? (2) ten gelde maken, dus de open source licentie eraf halen en er geld aan verdienen.

    1. De eerste vraag is of de ex bij een boedelverdeling de rechten toegekend krijgt. Dat zal naar mijn verwachting maar heel zelden voorkomen; de auteursrechten hebben meer waarde in de handen van de programmeur. (Rechters kijken naar de redelijkheid van een boedelverdeling.) Een ex kan het auteursrecht niet zomaar claimen, het moet (in overleg of door de rechter) aan de ex toebedeeld worden. (De maker heeft rekening te houden met de belangen van de partner. Zomaar een waardevol pakket Open Source maken om de partner in een scheidingsprocedure dwars te zitten gaat problemen opleveren.)

      De verkrijger van het auteursrecht krijgt ook de (licentie-)verplichtingen die bij dat recht horen. Die rechten kunnen verkocht worden. Het intrekken van Open Source licenties is misschien mogelijk, maar als het mogelijk is onpraktisch veel werk. Ik zie wel de mogelijkheid om de ex-partner te verbieden verder te werken aan de software als hij/zij de auteursrechten over zijn oude werk niet meer heeft.

      1. Hoe zou de nieuwe eigenaar de oude programmeur – of iemand anders – kunnen verbieden verder te werken? Diegene kan toch gewoon een kopietje gebruiken van het moment net vóór de opensource-licentie werd ingetrokken, en daarmee verder gaan? Dit gebeurt toch vrij vaak; als een stuk code eerst open source is, dan closed source wordt gemaakt. Dan pakt de OS community de laatste versie die nog OS was en ontwikkelt die verder. Je kunt toch niet met terugwerkende kracht iets closed maken dat je vrij hebt gegeven?

        1. Je kunt een licentie intrekken, het idee is dat je de gebruiker een brief schrijft met de mededeling dat je de licentie intrekt. Je zult dan wel de gebruiker een redelijke termijn moeten geven om van de software weg te migreren. Voor een gemiddeld Open Source project zul je miljoenen gebruikers moeten (vinden en) aanschrijven en dat is nogal onpraktisch. Sommige licenties geven de ontvanger van de software ook het recht door te licenseren. Dan kan de ene gebruiker die je in je mailcampagne mist er weer voor zorgen dat de halve wereld jouw software gebruikt.

          Maar wanneer je je ex specifiek wil zieken en je hebt het auteursrecht dan kun je je advocaat een brief laten schrijven… En eens kijken hoe je ex reageert en hoe snel je weer een afspraak bij de rechter hebt.

          1. Is dat wel zo? Een licentie is gewoon een overeenkomst / contract, toch? En contract is contract. Ik mag een koopovereenkomst toch niet na een jaar gewoon zomaar intrekken? Waarom zou je een licentie overeenkomst dan wel gewoon mogen intrekken?

            Met open source licenties kun je volgens mij hooguit zelf stoppen met het uitgeven van nieuwe licenties. De bestaande licenties blijven van kracht, en kunnen door de houder van de licentie weer doorgegeven worden aan nieuwe gebruikers. Zie ook https://blog.iusmentis.com/2009/10/22/intrekken-van-creative-commons-kan-dat/

            Volgens mij kan het alleen anders, wanneer de licentie zelf beschrijft dat deze ingetrokken kan worden. En dan kun je je zelfs afvragen of dit geen onredelijk beding is ten aanzien van consumenten.

            1. Een licentie is een duurovereenkomst met onbepaalde termijn. Daarvan heeft de Hoge Raad gezegd dat die opgezegd mag worden (met inachtneming van redelijkheid en billijkheid.) Een koopovereenkomst is geen duurovereenkomst, wanneer geld en goed handen hebben gewisseld is de uitvoering van de overeenkomst voltooid.

              Het hangt van de gebruikte Open Source licentie af of een ontvanger van de code het recht heeft om verder te licenseren. Bij een BSD-type licentie is dat niet expliciet geregeld en moet je er vanuit gaan dat de toestemming direct van de auteursrechthebbende komt. Als je weet dat de auteursrechthebbende de toestemming rechtmatig heeft ingetrokken, dan mag je die software niet meer gebruiken. Voor open source licenties ken ik geen precedent, maar ik weet dat licenties waarvoor betaald is niet zomaar mogen worden ingetrokken.

              1. Dat is een goed punt. Wel is het volgens mij zodat je in een duurovereenkomst kunt afwijken van deze hoofdregel door expliciet te bepalen dat deze een eeuwige duur heeft en/of niet opzegbaar is. In 2011 formuleerde de HR dat zo (Latour/De Bruijn):

                Of en, zo ja, onder welke voorwaarden zo’n overeenkomst opzegbaar is, wordt bepaald door de inhoud daarvan en door de van toepassing zijnde wettelijke bepalingen. Indien, zoals hier, wet en overeenkomst niet voorzien in een regeling van de opzegging, geldt dat de overeenkomst in beginsel opzegbaar is.

                De meeste OSS licenties vermelden dat zij eeuwig zijn. De GPlv3 zegt bijvoorbeeld “All rights granted under this License are granted for the term of copyright on the Program, and are irrevocable provided the stated conditions are met”.

                1. Volgend mij vind je termen als “irrevokable”, “perpetual” en “for the duration of the copyright” vooral in de nieuwere Open Source licenties; in de GPLv2 staat in ieder geval niets over de duur of het intrekken van de licentie.

                  1. Daar heb je gelijk in. Dan zou de GPLv2 dus in beginsel intrekbaar zijn. De hoofdregel kent echter wel een nuance:

                    De eisen van redelijkheid en billijkheid kunnen in verband met de aard en inhoud van de overeenkomst en de omstandigheden van het geval meebrengen dat opzegging slechts mogelijk is indien een voldoende zwaarwegende grond voor de opzegging bestaat (HR 3 december 1999, LJN AA3821, NJ 2000/120). Uit diezelfde eisen kan, eveneens in verband met de aard en inhoud van de overeenkomst en de omstandigheden van het geval, voortvloeien dat een bepaalde opzegtermijn in acht moet worden genomen of dat de opzegging gepaard moet gaan met het aanbod tot betaling van een (schade)vergoeding
                    Ik zou het erg onredelijk vinden als een gratis gegeven licentie (de GPL) waar verder geen moeite (zoals onderhoudsverplichtingen) vanuit de licentiegever aan vast zit zomaar zonder enige reden opgezegd kan worden. Dan moet de licentiegever dus met zo’n zwaarwegende grond komen. Ik moet zeggen dat ik die niet kan bedenken. En een ruime opzegtermijn (een jaar?) lijkt me dan sowieso wel het minste.

                    1. Maar goed, waar hebben we het dan over? Verreweg de meeste licenties zijn commercieel van aard, en het deel dat gratis is heeft voor een groot deel dus wel de eeuwigdurende clausule. En met de stok achter de deur dat je eventueel schadevergoeding moet betalen, lijkt het dat het praktisch dus niet doenlijk is om een licentie in te trekken, tenzij het vooraf expliciet was afgesproken. Want die licentie kan wel gratis zijn geweest, maar het vervangen ervan kan voor de licentienemer wel een enorme kostenpost zijn. Ik vraag me af op de licentieverstrekker dan nog weg komt met “THE SOFTWARE IS PROVIDED “AS IS”, WITHOUT WARRANTY OF ANY KIND …”.

                      Ik herinner me wel één discussie hier op de blog hier over of een curator van een failliete zaak wel een licentie mocht intrekken als wanpretatie. Dat was op grond van het Nebula arrest. Maar ondertussen lijkt dat ook niet meer zo, sinds het latere Berzona arrest.

    2. Het auteursrecht toegewezen krijgen is zoals MathFox al zei een twijfelachtige voor de ex. Welke reden is er om dat op te eisen, en kun je gezien de unieke aard van programmeerwerk niet eerder een geldelijke vergoeding geven?

      Als de ex het auteursrecht krijgt, dan moet zhij reeds gegeven licenties gestand doen. Dat betekent dat het effectief OSS blijft, want eenieder kan de code dan vorken en online zetten. Zhij kan een closed fork publiceren (aangenomen dat er geen derdenbijdragen in zitten) en daar geld voor vragen.

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.