Politie Zwolle stuurt 750 coke-afnemers een sms

De politie heeft voor de tweede keer een sms gestuurd naar contacten die in de telefoons van vermeende drugsdealers werden aangetroffen, meldde Security.nl onlangs. “We willen een veilige en leefbare stad. Daarom doen we er alles aan om dealers van de straat te halen. Het begint echter bij de vraag om harddrugs. Daarom richten we ons nu op de gebruikers. We willen hen hulp bieden zodat ze stoppen met coke,” vertelt teamchef Riemer van Beem in een persbericht. In de sms staat een link naar een website waar de afnemers hulp kunnen zoeken om te stoppen met hun verslaving. De actie is een vervolg op een gelijksoortige Utrechtse actie, waarbij bijna vijfhonderd contacten die in de telefoons van vermeende drugsdealers waren gevonden, een sms-bericht verstuurd kreeg. Een nobel initiatief, maar juridisch een tikje ingewikkeld.

Het idee achter deze actie is natuurlijk heel nobel, en de agent die het heeft bedacht, verdient wat mij betreft een pluim. Als je als agent op straat iemand net hebt zien praten met een bekende drugsdealer, dan kan het heel goed helpen als je die persoon juist wijst op manieren om van een drugsverslaving af te komen, in plaats van te dreigen met arrestatie, fouilleren et cetera.

Het ligt alleen een klein beetje complex omdat je nu mensen een bericht stuurt zonder specifieke wettelijke bevoegdheid. Dan gaan juristen beginnen over persoonsgegevens, doelbinding, AVG et cetera. Maar even een stapje terug. De hoofdregel uit strafvordering (opsporing en bestrijding van strafbare feiten) is dat de politie alleen mag doen wat in het wetboek geregeld is. Ja, behalve wat geen of geringe inbreuk maakt op de grondrechten. Een praatje maken op straat is dus bijvoorbeeld gewoon prima, dat kun je moeilijk een inbreuk op je grondrechten noemen. Iemand meenemen naar het bureau voor een verplicht praatje is dat wel, en dat is dan ook wettelijk geregeld.

De doorzoeking van smartphones is eigenlijk niet geregeld, wat best wel een probleem is. De Hoge Raad heeft voor nu gezegd dat dat mag, zolang het gaat om kleine beetjes informatie of anderszins geringe inbreuk op de privacy van de smartphone-eigenaar. Kijken welke sms-conversaties een verdachte van drugsdealen heeft, ligt denk ik wel aan de goede kant van de lijn, zeker omdat er verder niets gebeurt behalve dus die ene sms. Of misschien gaat het nog wel netter: automatisch de 06-nummers ophalen maar niet de berichten lezen, en dan de sms. De tekst daarvan is immers

Jouw nummer stond in een drugstelefoon. Brengt coke je in de problemen? Of iemand in je omgeving? Er is een oplossing! Ga naar www.stopsos.nl
En daardoor denk ik dat er niet handmatig is gelezen wat de verdachte met deze mensen besprak.

Maar mag dat dan van de AVG? Nou ja, die is dus niet van toepassing: de politie werkt onder de Wet politiegegevens. En die zegt, als je gegevens voor een politiedoel hebt verkregen dan mag je die ook hergebruiken voor andere doelen binnen het gewone politiewerk:

Artikel 1 sub a
  • Politiegegeven: elk persoonsgegeven dat wordt verwerkt in het kader van de uitvoering van de politietaak, bedoeld in de artikelen 3 en 4 van de Politiewet 2012, met uitzondering van: (…)
Artikel 3 lid 3
  • Politiegegevens die zijn verkregen voor een doel, als bedoeld in artikel 1, onder a, kunnen worden verwerkt voor een ander doel, bedoeld in artikel 1, onderdeel a, voor zover deze wet of Unierecht uitdrukkelijk daarin voorziet en de verwerking voor dat andere doel noodzakelijk is en in verhouding staat tot dat doel.

En dan pakken we dus artikel 3 Politiewet erbij, waarin staat dat men naast handhaving ook moet zorgen voor “het verlenen van hulp aan hen die deze behoeven”. Dat is precies wat deze sms beoogt te doen. Dus volgens mij zit dit juridisch wel in orde.

Arnoud

18 reacties

    1. Hoewel alcohol natuurlijk net zo goed problematische gebruikers kent, is het gebruik ervan redelijk algemeen maatschappelijk geaccepteerd en de verkoop en het bezit en gebruik ervan legaal. Ik zie wel wat verschillen met coke.

      1. Beetje rare redenering, om de wettelijke bevoegdheid voor “het verlenen van hulp aan hen die deze behoeven” af te laten hangen van of iemand al dan niet op een algemeen maatschappelijk geaccepteerde manier hulpbehoevend is geworden.

    2. Ik vind op het eerste oog het een reële aanname dat iemand in de contactenlijst van een drugsdealer een afnemer/gebruiker van drugs is. Er zullen vast vals positieven tussen zitten, maar ik zou verwachten dat dat primair de leveranciers zijn. En als de moeder van de verkoper zo achter de handelsactiviteiten van haar dochter komt, dan weet ik niet of dat probleem zo zwaarwegend is dat de sms’jes in het geheel niet meer verzonden mogen worden.

      1. Het punt van Jorg is volgens mij niet dat het geen klanten zijn, maar dat er waarschijnlijk ook incidentele, recreatieve en/of zelfs eenmalige gebruikers tussen zitten. En dat deze groep klanten helemaal geen behoefte hebben aan ‘hulp’, daar zij geen probleem hebben.

        Als ik in zo’n telefoon voor zou komen omdat ik een keer coke (of eender wat anders) zou hebben geprobeerd en ik zou zo’n sms ontvangen dan zou ik mij ook behoorlijk in mijn privacy aangetast voelen.

      2. Dus als een vermeende drugsdealer heeft bedacht “Laat ik vast het nummer van een advocaat opslaan voor het geval ik word opgepakt” komt er bij jou opeens “Jouw nummer stond in een drugstelefoon” in beeld, en dat is wel prima uit te leggen aan mensen die dat toevallig zien staan?

          1. Het idee erachter is best goed, maar zonder “Jouw nummer stond in een drugstelefoon.” komt het bericht volgens mij ook prima over.

            Ik ben meer bang dat het straks eerst standaardprocedure wordt voor elke “drugstelefoon”, daarna gaan we toch nummers bewaren “om hardnekkige verslaafden meer hulp te bieden”, ietsje later bedenkt iemand dat het eigenlijk wel handig is om al die contacten naast elkaar te leggen om drugsdealers/grootverbruikers op te sporen, en uiteindelijk had dat eigenlijk niet gemogen en gaan we het vooral niet weer doen.

            (Dat we straks allemaal berichtjes gaan krijgen met “Jouw nummer stond in een drugstelefoon, maak 100 boete euro over om niet opgepakt te worden.” is tenminste weer eens wat anders dan dochterlief die haar pinpas kwijt is.)

  1. Waar ik moeite mee heb, omdat daarover vaag wordt gedaan in de berichtgeving, is bij de ontvanger te zien over welk telefoonnummer het gaat. Volgens onze wet hebben we het beginsel dat iemand onschuldig is tot de rechter anders oordeelt. Zou het telefoonnummer waarover het gaat eenvoudig te herleiden zijn, komt dat neer op de eigenaar van de telefoon schuldig verklaren zonder rechtszaak. Dat dus wel los van de goede zaak om mensen te helpen om van een verslaving af te komen.

    1. Het lijkt me opmerkelijk als ze de sms’jes verstuurd hebben vanaf het mobieltje van de gearresteerde persoon die verdacht wordt van drugs dealen en dat ze dus ook zijn sms bundel hiervoor gebruikt hebben. In de screenshot op security.nl (waar het originele verhaal stond) is te zien dat de afzender “politie” is. Ook wordt er gesproken over een “sms-bom”. Dat is volgens mij ook het systeem dat ze gebruiken als ze getuigen oproepen in een bepaald gebied willen doen. Ze hebben dan dus al een verzendsysteem voor sms’jes en hoeven daarvoor niet het mobieltje van de verdachte te gebruiken.

  2. Arnoud, je schrijft “vermeende” drugsdealers. Ik interpreteer dat als “niet bewezen”, in elk geval niet veroordeeld. Zijn die vermeende drugsdealers, tot het moment dat ze veroordeeld zijn, niet slechts verdachten? Ik zeg niet dat ik het oneens ben met de actie van de politie, het lijkt mij een goede actie, maar botst het niet met de onschuldspresumptie? Als de verdachte onschuldig blijkt te zijn, heeft dan de politie niet naar de contacten van die onschuldige burger een bericht gestuurd waarin staat dat hun vriend, collega of familielid een drugsdealer is? Dat lijkt me ongewenst en enorme gevolgen hebben voor deze verdachte.

    1. De onschuldpresumptie gaat niet zover dat je niets mag doen met informatie die je op of bij een verdachte aantreft. Het hele punt is nou net dat er dus wél een redelijk vermoeden van schuld is, deze persoon liep niet toevallig langs toen agenten dachten “laten we eens iemand aanhouden vanochtend”. Ik neem aan dat men vervolgens de telefoon onderzoekt en berichten ziet die klinken alsof ze betrekking hebben op drugshandel. Ik vind het dan gerechtvaardigd dat je denkt, deze persoon is vermoedelijk drugshandelaar dus zullen contactpersonen die zeggen “kan ik morgen 10 gram bij je kopen” vermoedelijk drugs willen kopen. Die zijn dan dus vermoedelijk verslaafd (want niemand koopt één keer coke) en dan kom je bij de politietaak.

      Ja, dit zijn vermoedens. De verdachte kan worden vrijgesproken, maar in de tussentijd was er wel een rédelijk vermoeden en daar is op geacteerd. Volgens mij is dat niet in strijd met de onschuldpresumptie, net zo min als vervolgens zijn auto doorzoeken. Dat mag niet bij een onschuldige, maar dus wel bij een verdachte die we ook als onschuldig behandelen tot het tegendeel bewezen is.

      1. Ja fair enough. Ik denk dat het redelijk is om aan te nemen dat er sprake was van meer dan alleen een vermoeden. Als iemands telefoon vol staat met berichtjes over kabouterpost dan zal er wel wat aan de hand zijn ja. Dat gezegd hebbende, ik vind wel dat er een verschil zit tussen iemands auto doorzoeken en alle contacten van een verdachte vertellen dat het een drugsdealer is. Dat eerste is een kort ongemak, van dat laatste zou een eventuele onschuldige jarenlang last kunnen hebben, bijvoorbeeld als iemands werkgever zo’n smsje krijgt. Het lijkt me dan ook dat er wel sprake moet zijn van meer dan alleen maar een vermoeden. Overigens is het prima mogelijk om zo af en toe, een handvol keer per jaar, wat te gebruiken zonder verslaafd te zijn. Er is een redelijke groep recreatieve gebruikers die niet verslaafd zijn. (onverwachts groot zelfs, zoek maar eens op onderzoek naar sporen in het rioolwater). Dit slechts ter info, voor het artikel verder niet van belang.

  3. Een slimme dealer zet toch een aantal extra “willekeurige” telefoonnr’s in zijn telefoon, lijkt mij.

    Even zoeken op internet en je vind wel wat nr’s van mensen die een min of meer publieke functie hebben. Woordvoerders bv.

    Die kunnen daar waarschijnlijk niet mee lachen…

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.