Vrouw staat vaker voor dichte deur bij gemeenteportaal dan man

Vrijwel standaard hebben alleen mannen bij gemeenten toegang tot belangrijke privégegevens over hun huishoudens, las ik bij de Stentor. Dat blijkt uit onderzoek van de krant. Steeds vaker schuiven gemeentes burgers naar online portalen voor persoonlijke informatie, belastingaanslagen (hond, huis), heffingen (riool, reiniging) en betalingsafspraken. Detail: slechts een persoon per huishouden (de belastingplichtige) krijgt toegang en dat de gemeente bepaalt wie dat is. Die keuze is onder meer gebaseerd op ‘veronderstelde betalingscapaciteit, doelmatigheid en doeltreffendheid van heffing en invordering’. Vandaar: de man.

Oké, dat was flauw. Afgezien van Staphorst (serieus) maakt geen gemeente de bewuste keuze om de man in een huishouden als enige de toegang tot de gezamenlijke belastinginformatie en dergelijke te geven. Er is gekozen voor toegang door één persoon, en daarbij wordt per gemeente een voorkeursvolgorde ingesteld. Voorheen stond “de man” daarbij als een van de criteria, maar dat is al even weg (behalve dus in Staphorst):

In de model-beleidsregels van de VNG voor het aanwijzen van een belastingplichtige is de gemene deler in de volgorde van kiezen nu zo: degene die het meeste eigendom heeft, een natuurlijk persoon boven een niet-natuurlijk persoon en de oudste ingeschrevene op het adres.
U mag nu even alle samenwonenden in uw omgeving langs deze lat leggen: wedden dat bij 80% of meer daarvan de man hier uit komt? In de meeste relaties is het huis of van de man of gezamenlijk en is de man ouder dan de vrouw. Een mooi voorbeeld van onbewuste bias zoals we die ook in de AI kennen: niemand bedóelt dat de man als enige die gegevens moet kunnen beheren, het komt alleen er zo uit (meestal) en omdat niemand heeft nagedacht dat dat onwenselijk is, is er dus geen procedure om dit eerlijker te maken:
Ook al ben je geboren en getogen in deze gemeente, en al 33 jaar getrouwd met dezelfde partner, woon je al die tijd samen in een huis dat gemeenschappelijk eigendom is en betaal je keurig op tijd de rekeningen, als jij de uitverkorene niet bent, is het systeem niet aardig tegen je en meldt het doodleuk: de ingelogde gebruiker is niet bekend.
Wat is dan wel de reden? Het lijkt een IT-keuze te zijn geweest, maar er zit iets juridisch achter. Beschikkingen zoals een aanslag onroerendezaakbelasting moeten op naam gesteld worden, je kunt niet aan “de familie Ten Brink” een aanslag richten want juridisch bestaat niet. Juridisch gezien hebben we op de Terwekselsestraat 1 de burgers Wim en Kornelia Ten Brink wonen, die een gedeelde huishouding hebben. Aan twee personen dezelfde aanslag uitreiken leidt tot gedoe zoals dubbele betalingen (of erger nog: burgers die gaan klagen dat ze twee keer moeten betalen). Daarom is zo veronderstel ik het IT-systeem ontworpen met een keuze welke van de twee burgers aangeslagen wordt.

Ja, ik zou ook denken dat enkel kíjken naar de status van een en ander geen probleem moet zijn. Je weet via de BRP of mensen gehuwd/GP zijn, en dan kun je ze (na inloggen met DigiD) toegang geven tot de informatie waartoe ze gerechtigd zijn. Je zou dan zelfs iets kunnen bouwen waarbij de eerste van het stel die de aanslag ‘pakt’ als enige ermee verder mag, of een algemene keuze inbouwen “wie van u gaat de financiën doen”. Maar dat is complex en vereist vele, vele koppelingen en dubbelchecks. Weinig dingen zo vervelend als dergelijke IT-projecten. Dus ik snap wel dat gemeenten kiezen voor de iets simpeler oplossing van zelf iemand aanwijzen.

Arnoud

51 reacties

    1. Ik zie in dit verhaal nog een ander probleem. Wanneer door een ongeval de verkozen persoon zich niet kan aanmelden, b.v. omdat deze in een comateuze staat verkeert, kan het huishouden in de problemen komen. Immers, degene die de taken dan uitvoert, kan niet bij de gegevens. Mij lijkt dat in dit soort gevallen, evt. met tussenkomst van een rechter, bepaald dient te worden dat handhaving van alles wat via het systeem moet lopen, pas kan vanaf 14 dagen nadat de toegang tot het systeem is aangepast en dit is gemeld via een aangetekende brief. Anders kunnen mensen wel heel erg gedupeerd worden.

  1. ‘is er dus geen procedure om dit eerlijker te maken’

    Maar het is perfekt eerlijk en objectief.

    Dat de uitkomst een meerderheid mannen geeft, doet daar niets aan af. Dat is hoogstens een geel vlaggetje om nog eens te kijken of de procedure wel correct is, meer niet.

    Het maatschappelijke doel is ‘gelijk behandeld worden’, niet dat alle uitkomsten precies 50/50 zijn.

    Gelijke behandeling verkrijg je door correcte/eerlijke procedures. Dan is de uitkomst per definitie eerlijk, of hij nu wel of niet gelijk is.

    Ik persoonlijk vindt het erger dat niet beide partners toegang hebben tot alles, dan dat er een objectieve beslissingsboom bestaat wie van beiden het dan wordt.

    1. Objectiviteit is niet altijd eerlijk. Objectief betekent dat je hetzelfde criterium voor iedereen hanteert. Maar het is pas eerlijk als dat criterium voor iedereen op dezelfde manier uit kan pakken. “Iedereen moet deze trap op naar kantoor” is een objectief gegeven, maar voor mensen in een rolstoel pakt dat enorm oneerlijk uit. Dat is dus geen gelijke behandeling.

      Idem voor “ons kantoor is op werkdagen van 9 tot 5 geopend (lunchpauze 12-13 gesloten)”. Dat is super objectief maar dupeert mensen die werken en niet makkelijk vrij kunnen krijgen. Ik vind dat dus ook niet eerlijk, maar objectiever dan datum/tijd kun je het niet krijgen volgens mij.

      Volgens mij is de enige eerlijke procedure dat beide partners bij alle financiële informatie kunnen. Ik kan geen reden bedenken waarom slechts een partner erbij zou moeten kunnen, beperkingen van het ict-systeem zijn maatschappelijk natuurlijk geen argument. Als dat werkelijk onhaalbaar is, dan ga je het vrágen en dan beslissen de mensen het zelf.

      1. Objectief is niet altijd eerlijk, dat klopt.

        Wat eerlijk is, daar kunnen we nog wel een boom over opzetten, maar dit is wellicht niet de juiste plaats.

        In dit geval lijkt me de procedure echter wel eerlijk. Het feit dat mannen vaker meer vermogen hebben is een maatschappelijk gegeven, dat weliswaar onwenselijk is maar simpelweg een gevolg is van de geschiedenis, en dat bij ongewijzigd beleid op termijn zal verdwijnen. Het feit dat mannen vaker ouder zijn dan hun vrouwelijke partner is ook een maatschappelijk gegeven (met wrsch een biologische achtergrond) en een vrije keus van iedereen.

        Dus oneerlijk? …. ik zie het niet.

        Wel verre van optimaal, ik ben het met je eens dat dat beide partners bij alle financiële informatie moeten kunnen.

        1. Huh? Het gaat helemaal niet over wie meer vermogen heeft. Zoals ik bij het Nibud citeerde, het punt is een van controle, de man kan dan de administratie naar zich toetrekken en de vrouw buitensluiten. Dát is de ongelijkheid.

          Ik zie de reden niet om het criterium “leeftijd” in te voeren bij deze keuze, dat voelt net zo onlogisch als “hoeveelheid hoofdhaar”.

          Mag ik hem omkeren? Stel dat gemeenten hadden gezegd, in relaties kiezen we de jóngste partner (indien meerderjarig) als de enige die bij de administratie had gekund. Had jij dan gezegd, objectief en eerlijk proces want leeftijd is een neutraal criterium en de jongste is nu eenmaal helderst van geest?

          1. Het gaat wel over wie meer vermogen heeft, je schrijft zelf in je blog: ‘degene die het meeste eigendom heeft’. Het meeste eigendom = het meeste vermogen, of ben ik nu gek?

            Het is sowieso belachelijk dat niet beide partners toegang hebben, laten we dat voorop stellen. Natuurlijk geeft dat de ene partner meer controle dan de andere, en meer mogelijkheden om de andere partner buiten te sluiten, en natuurlijk is dat onwenselijk. Maar die onwenselijkheid staat los van de man-vrouw kwestie.

            Als je dan toch om de ene of andere reden moet kiezen als overheid (en dat is het uitgangspunt van deze deeldiscussie, dat dat moet) kun je net zo goed op basis van leeftijd kiezen. En of je dan de oudste kiest, of de jongste, of degene die het dichtst bij 1 januari geboren is, maakt dan niet uit. Het is allemaal belachelijk, maar daarmee niet noodzakelijk ‘oneerlijk’.

            Het grootste probleem is dat er een van beide gekozen moet worden. Wie dat dan is, dat is een ordegrootte minder belangrijk.

            Ik ging in tegen jouw implicatie dat het oneerlijk was OMDAT de uitkomst blijkbaar vaker een man dan een vrouw blijkt te zijn. Dat is te kort door de bocht, er zijn andere factoren (historische factoren, persoonlijke keuzes) die via een volkomen eerlijk proces toch tot een meerderheid mannen leiden.

            1. Op die manier. Nee, het probleem is dat het criterium “oudste partner” vrijwel altijd de man oplevert, hoewel ook “meeste vermogen” die kant op neigt. De man heeft vaker het huis waarin men gaat samenwonen.

              Laat ik het dan zo zeggen: als een beslisprocedure door de overheid leidt tot significant vaker iets aan mannen toekennen (én vrouwen het ontzeggen) dan is dat proces fout, ongeacht de omstandigheden. Dat is namelijk wat we in artikel 1 Grondwet hebben verboden. Vrouwen moeten net zo makkelijk en net zo vaak toegang hebben tot financiële informatie. Als je een systeem hebt waarbij je ‘moet’ kiezen, dan heb je dus een enorm probleem en mag je niet zeggen “we nemen een objectief criterium en dat levert helaas helaas voor de vrouw 67% van de tijd de man op”. Dat criterium is dan fout, maatschappelijk ongewenst. De overheid heeft de taak om de maatschappij bij te sturen en kan niet volstaan met reflecteren hoe de maatschappij nu is.

                1. Ik had het over diensten of dingen die de overheid aan de burger geeft, niet over wat “we” toekennen in het algemeen.

                  1) De lokale overheid geeft iedere man in haar gemeente 500 euro gratificatie, omdat de gemeente 500 jaar bestaat. De vrouwen krijgen niets. Ik hoop dat we het eens zijn dat dit artikel 1 Gw overtreedt? 2) De lokale overheid moet kiezen en geeft dan alle fulltime werkenden die gratificatie van 500 euro. CBS zegt: 75% van de mannen werkt fulltime, 26% van de vrouwen. Ik zie dit als overtreding van artikel 1, jij? 3) De lokale overheid voert een complex algoritme in voor die 500 euro. Het algoritme is bedrijfsgeheim van de leverancier maar blijkt achteraf 75% van de mannen en 26% van de vrouwen de gratificatie te geven. Hoe zie jij deze?

                  In alle gevallen staat voor mij voorop dat je als overheid (ik had het specifiek over de overheid) geen onderscheid maakt bij iets dat je geeft of mogelijk maakt, met als enige uitzondering wanneer het geslacht essentieel is. Alle vrouwen gratis tampons of maandverband geven, maar mannen géén gratis incontinentie-inleggers, is voor mij geen overtreding van artikel 1. Maandverband is cruciaal voor vrouwen en er is geen mannelijk equivalent.

                  Kun jij me een geval noemen waarin de overheid mannen iets mag geven en vrouwen iets mag weigeren terwijl het niet genderspecifiek is dat gegeven wordt?

                  1. ‘2) De lokale overheid moet kiezen en geeft dan alle fulltime werkenden die gratificatie van 500 euro. CBS zegt: 75% van de mannen werkt fulltime, 26% van de vrouwen. Ik zie dit als overtreding van artikel 1, jij? ‘

                    Ik niet, toch niet per se. Als de overheid dit presenteert als een eenmalige belastingvermindering voor de hardstwerkenden (want: full-time), komt dit het op hetzelfde neer, maar bekijk je de zaak al heel anders.

                    Als 75% van de mannen FT werkt, en 26% van de vrouwen, kun je net zo goed betogen dat mannen onevenredig getroffen worden door inkomstenbelasting, en dus gediscrimineerd worden.

                    Het is gemakkelijk discriminatie te roepen op basis van een referentiepunt dat op zich betwistbaar oneerlijk is. Je kunt voor jouw voorbeeld 2) net zo makkelijk betogen dat het een vermindering van een reeds lang bestaande discriminatie van mannen is, en dus juist wenselijk is.

            2. Het meeste eigendom = het meeste vermogen, of ben ik nu gek?

              Dat is niet waar, want het ziet hier slechts op het aandeel in de (al dan niet gezamenlijke) woning(en). Dat zegt niets over het totale vermogen van elk van de partners.

          2. Waarom leeftijd erbij halen.

            In de context van pensioenen, specifiek korting nabestaandenpensioen bij groot leeftijdverschil, liggen er voldoende uitspraken van de commissie gelijke behandeling.

            Het korten van nabestaandenpensioenen bij een partner die meer dan 10 jaar jonger is dan de verzekerde is ongeoorloofd onderscheid op geslacht als 1 geslacht (ook hier vrouwen) hierdoor vaker getroffen worden dan het andere geslacht. Ondanks dat het criterium dus leeftijdsverschil is en geen geslacht is dit discriminatie op basis van geslacht.

            Eaxct dezelfde redenatie kan je voor deze casus ook ophangen. Ik vraag mij dan ook af of er al een vrouw naar de opvolger College voor de rechten van de mens is gestapt om dit op dezelfde grond en met dezelfde argumenten aan te vechten.

            1. Discriminatie op basis van geslacht is ongeoorloofd onderscheid op basis geslacht. Als er geen onderscheid gemaakt wordt op basis van geslacht, dan is er geen sprake van discriminatie op basis van geslacht. Dat zou anders kunnen uitpakken als je kan aantonen dat de criteria zo gekozen zijn om eigenlijk onderscheid te maken op basis van geslacht.

                    1. Misschien lees ik er overheen, maar ik zie in de WGB wel een verbod voor pensioenen (art. 5) met een uitzonderingsmogelijkheid maar geen verbod voor de gemeente. Ik acht het wel gewenst dat de gemeente alleen onderscheid maakt als dat objectief gerechtvaardigd wordt door een legitiem doel en de middelen voor het bereiken van dat doel passend en noodzakelijk zijn.

                      1. Net zoals (denk ik) Alex betoogt, moet je (naar mijn mening) besturen/regeren vanuit principes.

                        De rest volgt daar op logische wijze uit. En als er toch iets raars/onverwachts/onwenselijks uitkomt moet je de principes fijner definieren. En de hernieuwde implementatie is dan wederom simpele logica.

                        Ik kan er simpelweg niet anders over denken dan: definieer je principes op een juiste manier, en de rest is een objectieve technische imlementatie.

                        Als je dus een een ongewenste uitkomst vindt, zoals Arnoud stelt: ‘Een op zich neutraal criterium dat in 90% van de gevallen de man iets gunt en de vrouw iets weigert, is een ongeoorloofd onderscheid.’ , dan heb je blijkbaar je principes niet juist gedefinieerd zodat een foutloze implementatie volgt.

                        Dat wil echter niet zeggen dat je discrimineert. Je hebt, als overheid, alleen fouten gemaakt in de vertaling van discriminatie-vrije principes naar randvoorwaarden voor de adminitratieve implementatie van die principes.

                        Dat moet natuurlijk rechtgezet worden, maar is slechts een, om pratische redenen, suboptimale uitvoering van principes. De sleche uitvoering moet gecorrigeerd worden, maar is geen nieuwe bron van ‘discriminatie’.

                        Kortom: je discrimineert niet als overheid, je kunt alleen de implementatie van niet-discriminatie nog niet perfect uitvoeren. Dat is onwenselijk en verdient aandacht, maar is geen discriminatie op zich.

                        1. Wij denken hier inderdaad hetzelfde over.

                          Ik acht het volkomen logisch dat je als contactpersoon de persoon wilt aanwijzen die het meeste eigendom heeft, omdat korte lijntjes nu eenmaal het beste werken. Als vervolgens een natuurlijk persoon en niet-natuurlijk persoon evenveel eigendom hebben, dan acht ik het volkomen logisch dat je als contactpersoon de natuurlijk persoon wilt aanwijzen, omdat wederom korte lijntjes nu eenmaal het beste werken. En als twee personen op hetzelfde adres evenveel eigendom hebben, dan vind acht ik het volkomen logisch dat je geen verandering wilt aanbrengen in wie je contactpersoon is, omdat beide partijen reeds op elkaar zijn ingewerkt.

                          Ik vind, “ik wil de vrouw als contactpersoon, want dan maak ik geen indirect onderscheid op geslacht”, geen goed uitgangspunt. Ja, je kunt op die manier sturen op een uitkomst waarbij 50% man en 50% vrouw is, maar dan ben je juist bezit met het inzetten van direct onderscheid.

                      2. Goed punt, ik had in mijn hoofd dat de WGB ook voor de overheid gold, maar even niet gedacht aan dat dit specifiek om arbeidsvoorwaarden en beloningen bij dienstverbanden ging.

                        Belasting invullen is natuurlijk geen dienstverband.

            2. Leuk als je alleenstaand, oud en hulpbehoevend bent: gezocht, jonge persoon die als “partner” mij wil verzorgen tot mijn dood. Beloning: naast de erfenis nog heel lang een mooi nabestandenpensioen (maar moeten andere pensioengerechtigen daarvoor dan opdraaien, is dat rechtvaardig?)

              Mijn eigen pensioen had ook zo’n “oude-snoepert” regel, maar die verviel na 10 jaar relatie.

              Doet mij denken aan de jonge verpleegkundige die trouwde met een oude weduwe (en daarvoor eerst van zijn vrouw scheidde), waarop hij kort daarop met de erfenis ervandoor ging (geen misdrijf, want dood was natuurlijk), en zijn oorspronkelijke vrouw weer trouwde, maar dan dat je ook anderen voor die erfenis laat opdraaien.

    2. Als een ‘objectief’ criterium discriminerend blijkt uit te pakken, kan het gebruik van dat criterium verboden discriminatie opleveren. Het feit dat de regels tot uitkomst hebben dat in 80% (of meer) van de gevallen de man gekozen wordt, levert een vermoeden van (indirecte) discriminatie op basis van geslacht op.

      (Eens met iedereen die zegt dat de informatie voor alle belanghebbenden beschikbaar moet zijn, dan lost ook het vermoeden van discriminatie op.) Voor pensioenen liggen de zaken wat anders omdat een nabestaandenpensioen onderdeel is van een overeenkomst die de partner persoonlijk (of via werkgever) is aangegaan met een pensioenverzekeraar. De pensioenovereenkomst kan ook tijdvakken omvatten waarbij de verzekerde een andere partner had.

      1. ‘Als een ‘objectief’ criterium discriminerend blijkt uit te pakken, kan het gebruik van dat criterium verboden discriminatie opleveren’. Van die zin raak ik wat van in de war.

        Ik pleitte voor een eerlijk (en objectief) criterium. En dat verschil tussen (gewoon) ‘discriminerend’ en ‘VERBODEN discriminatie’ vind ik ook maar verwarrend.

        Ik zou het dan ook anders willen stellen: Als een eerlijk criterium/beslissingproces toch een SCHIJNBARE discriminatie oplevert, kan het best zijn dat het beslissingsproces niet eerlijk is (dus: discriminerend is), en dan moet je dat grondig onderzoeken. Maar als je dan tot de conclusie komt dat het beslissingsproces wel eerlijk is, dan is die schijnbare discriminatie geen verboden discriminatie maar toe te schrijven aan andere factoren. Kan niet anders, dat is de logica zelf. (En in dit geval hoef je niet eens ver te zoeken naar die andere factoren, zoals ik in andere reacties gesteld heb.)

        Ik ben er niet zo voor om ieder verschil in uitkomst tussen mannen en vrouwen toe te schrijven aan discriminatie totdat keihard het tegendeel bewezen is (maar afwezigheid van iets is fundamenteel onmogelijk te bewijzen), maar om dat als signaal te gebruiken om extra alert te zijn op eigen denkfouten en verborgen oneerlijkheden.

        Iedere oneerlijkheid leidt tot een verboden discriminatie, maar niet iedere schijnbare discriminatie is het gevolg van oneerlijkheid.

        1. Ik denk dat er een spraakverwarring is over de term ‘discriminatie’. Dit kan van alles betekenen, met name: 1) Enig onderscheid op een zeker criterium 2) Een onderscheid naar een maatschappelijk ongewenst criterium 3) Met kwade intenties het onderscheid uit 2 maken

          De meeste mensen gebruiken betekenis 3, en zien dus geen discriminatie in een situatie die per abuis of onvoorzien verboden/ongewenst onderscheid oplevert. Ik denk dat jij dat ook hebt, omdat je een situatie waarin tweederde van de vrouwen in een relatie niet bij de financiën kan (zonder toestemming/medewerking van de man) niet ziet als discriminerend. De gemeente hanteert ‘gewoon’ het criterium leeftijd maar bedoelt niet vrouwen achter te stellen (behalve Staphorst) en die mannen hebben ook niet de kwade intentie hun vrouw te isoleren en op kennisachterstand te stellen.

          Juridisch gezien gaat het echter om 2: het resultaat levert een oneerlijk nadeel op. Die vrouwen wórden geïsoleerd, staan op achterstand, hebben er last van. Dát is een probleem. Ook al “is het gewoon zo”, daarmee is het probleem niet minder.

          Het gemeentehuis hééft nu eenmaal een historische ingang met tien marmeren treden. Nooit kwade opzet geweest, maar voor rolstoelers desondanks vervelend. Juristen zeggen dan, discriminatie van gehandicapten.

          Voor een eerlijk besluitproces is vereist dat je geen van zulke onbedoelde discriminatie meeneemt. Ook al is het historisch zo gegroeid, ook al vinden we het doodnormaal: het mag niet gebeuren. Historische gebouwen moeten dus een rolstoeltoegang hebben, en vrouwen moeten net zo makkelijk bij financiële informatie kunnen als mannen.

          1. Ik ga niet zover dat ik alleen 3) als discriminatie zie, ik sluit meer aan bij 2). De kwade intenties hoeven er niet te zijn, domheid of maatschappelijke intertie mag ook.

            Maar voor mij is ‘maatschappelijk ongewenst’ een onjuist aspect in de definitie 2). Waar het om gaat is dat het een objectief niet-ter-zake doend criterium is. Wat de maatschappij vindt, pfff, I don’t care, dat is geen maatstaf. De maatschappij vindt zoveel.

            Volgens definitie 2) zou jodenvervolging in nazi-Duitsland geen discriminatie zijn, en de afhankelijke rol van de vrouw in NL honderd jaar geleden ook niet. Dat gaat er bij mij niet in.

            Waar jij (volgens mij, met alle respect) de mist in gaat is dat je individuele onwenselijke situaties (een overheersende partner) onterecht generaliseert naar discriminatie.

            Die individuele onwenselijke situaties zijn een gevolg van keuzes in de opvoeding die de ouders/grootouders van beide partners hebben gemaakt (financiele zelfredzaamheid, relaties tussen mensen, historisch vermogen van een familie) of een gevolg van keuzes die mensen zelf hebben gemaakt (een oudere partner voor financiele en emotionele stabiliteit, een jongere partner als lekker fris blaadje, een rijkere of armere of dommere of slimmere of passievere of dominantere partner).

            Het is niet omdat er veel koppels in een situatie zitten waarin de vrouw minder toegang heeft tot financiele informatie dat er discriminatie is. Een maatschappelijk probleem, dat is er wel. Maar het zijn allemaal individuen met hun individuele keuzes voor en tijdens hun relatie.

            Je schrijft ‘het resultaat levert een oneerlijk nadeel op. Die vrouwen wórden geïsoleerd, staan op achterstand, hebben er last van.’

            Inderdaad, DIE vrouwen! Niet alle vrouwen of de meeste vrouwen.

            Je gaat verder (wederom, volgens mij, en met alle respect) de mist in door gevolgen als oorzaken te beschouwen. Als er al discriminatie in het spel is in deze case (wat ik betwijfel, maar goed), is dat algoritme van de gemeentes juist een alarm om die discriminatie zichtbaar te maken, maar niet de discriminatie zelf. Je moet het signaal ‘het algoritme van de gemeente geeft een opvallende uitkomst’ niet verwarren met ‘het algoritme van de gemeente discrimineert misschien’.

            Die discriminatie zit dieper. Je kunt natuurlijk gemakkelijk zorgen dat dat algoritme een maatschappelijk wenselijke uitkomst geeft, maar daarmee heb je het probleem niet opgelost, alleen het alarm afgezet.

            1. Ik gebruikte de term “verboden discriminatie” om een expliciet contrast te leggen met legale manieren om onderscheid te maken. Of het algoritme van de gemeenten legaal is of niet zou ik niet kunnen zeggen, maar ik weet wel dat het voor meer vrouwen dan mannen ongewenste gevolgen heeft.

              Ik ben het met je eens dat een “onbalans” in relaties niet aan dit algoritme geweten kan worden. Maar dit type “niet intentionele discriminatie” is wel weer een druppel die het moeilijker maakt om tot een gelijkwaardige relatie te komen. Tel daar andere wettelijke regelingen bij op en het is voor een vrouw die geen (of maar een klein) eigen inkomen heeft bijna onmogelijk om los te komen van een overheersende man.

              Ik denk niet dat de werking van het algoritme omdraaien zodat in 80% van de gevallen de vrouw toegang heeft tot de belastinginformatie een goede oplossing is. Alle partners horen toegang te hebben, zodat het huishouden zelf kan beslissen hou zij de financiële verantwoordelijkheden delen.

              1. ‘Maar dit type “niet intentionele discriminatie” is wel weer een druppel die het moeilijker maakt om tot een gelijkwaardige relatie te komen. Tel daar andere wettelijke regelingen bij op en het is voor een vrouw die geen (of maar een klein) eigen inkomen heeft bijna onmogelijk om los te komen van een overheersende man.’

                Dat is wel waar, en ik zie dat ook wel.

                Maar hoe gaan we het dan op lossen? Beide partners toegang geven is perfect, daar zijn we het over eens, maar dat kan blijkbaar niet, dus er moet gekozen worden (dat is nu eenmaal de (correcte of niet) randvoorwaarde van deze discussie).

                Ik kan me goed voorstellen dat deze keuze van de gemeentes, die leidt tot een meerderheid mannen op basis van eigendom en leeftijd, goed aansluit bij de goed-geinformeerde, vrije keuze van de meeste koppels, en bij de praktische regelingen in hun relatie. Dan kunnen wij hier wel hard ‘discriminatie’ roepen, maar de meeste koppels zullen zeggen ‘huh, discriminatie? Nee hoor, lekker makkelijk, zo komt het meteen bij degene terecht die zich met de financiele zaken bezig houdt’

                Je zou koppels de vrije keuze kunnen geven. Is ten eerste een verhoging van de administratieve lasten. En dan moet je ze ook de optie geven om die vrije keuze te veranderen. Wordt ten tweede dus een zootje, lijkt me. Is is ten derde ook een bron van ruzie als 1 van beide partners de keuze wil wijzigen en de andere niet.

                Je zou kunnen loten. Voordeel: volledig eerlijk. Maar waarschijnlijk ga je dan tegen de wenselijke situatie van veel koppels in, namelijk die koppels die het prima vinden zoals het nu gaat.

                Kortom, als toegang geven aan beide partners niet mogelijk is, dan is de huidige oplossing zo slecht nog niet, discriminatie of niet, omdat hij in ieder geval het voordeel heeft dat hij aansluit bij de praktijk in veel koppels, dat de oudere rijkere man de financien doet.

                En dan is het grootschalig voorkomen van die praktijk wel maatschappelijk onwenselijk, maar op koppelniveau is dat nog steeds de individuele keuze van die koppels, die verder niets te maken hebben met hoe andere koppels het regelen.

          2. Discriminatie is het onderscheid maken van onderscheid. Ik wijs erop dat in art. 1 GW is geregeld dat discriminatie op welke grond dan ook niet is toegestaan. Als het onderscheid legitiem is dan is er geen sprake van discriminatie

            1. Wat ik dus probeer uit te leggen is dat “het maken van onderscheid” meerdere betekenissen heeft, en dat veel mensen niet ieder onderscheid gelijk stellen aan discriminatie in het gewone spraakgebruik. Dat laatste ziet men vaak pas wanneer de discriminatie met kwade intentie plaatsvindt. Het is belangrijk dit onderscheid helder te hebben én de kop in te duwen waar je het ziet, omdat je anders enorme spraakverwarring krijgt wanneer je als jurist enkel wijst op artikel 1 Grondwet en dan meent het pleit beslecht te hebben.

              1. Ik heb de indruk dat jij (ten onrechte) onder discriminatie verstaat het maken van onderscheid op specifieke, bij wet vastgelegde, persoonlijke kenmerken. Voor wat betreft de doorsnee Nederlander, ik denk dat hij gewoon de definitie zoals door Van Dale hanteerd.

            2. Discriminatie is onderscheid maken op niet relevante kenmerken — niet relevant betekend dat het er praktisch gezien niet toedoet of je het kenmerk wel of niet hebt — en of je nou een man of vrouw bent in een relatie die gemeenschappelijk een huis bezitten, maakt echt niet uit, ook of je de oudste, langste, of meest verdienende partij bent niet: ook dat zijn direct discriminerende kenmerken. De oplossing is ook eenvoudig: de aanslag voor 50% bij beide partners neerleggen, of de relatie erkennen als een soort van pseudo-rechtspersoon, en de aanslag daar neerleggen, waarbij beide partners verantwoordelijk zijn dat die betaald wordt. De hele complexe discussie over het onderscheid tussen gelijkheid (equality) en rechtvaardigheid (equity) is dan niet meer nodig.

              Een kenmerk is wel relevant als die direct ter zake doet: voor een vrouw kan dat zijn een oproep voor een reguliere test op borstkanker (al kan dat ook bij mannen voorkomen), en bij mannen een reguliere test op prostaatkanker. Iemand extra faciliteiten geven, zoals een rolstoelhelling, is ook geen discriminatie, iemand voortrekken op grond van geslacht of huidskleur bij een sollicitatie meestal wel (ook als gebaseerd op historische achterstelling van een groep, want die achterstelling hoeft niet op het betrokken individu van toepassing te zijn: het individu is niet de groep.)

    3. Er zijn verschillende gelijkbehandelingswetten (zoals ook de Wet Gelijke Behandeling Mannen en Vrouwen) die het begrip “indirect onderscheid” kennen (en dat onder omstandigheden verbieden):

      indirect onderscheid: indien een ogenschijnlijk neutrale bepaling, maatstaf of handelwijze personen van een bepaald geslacht in vergelijking met andere personen bijzonder treft.
      “Correcte/eerlijke procedures” worden door de wet dus (onder omstandigheden) als discriminerend beschouwd als de uitkomst niet voldoende gelijk is. Zo heeft het HvJ EU verboden om politieagenten te selecteren op lengte omdat vrouwen vaak korter zijn dan mannen.

  2. Tegelijkertijd heeft de belastingdienst wel functionaliteit om in 1 keer aangifte te doen voor fiscaal partners. Daar komen dan weliswaar 2 aanslagen uit, maar je kan bij de aangifte wel opgeven hoe je e.e.a. wilt verdelen. Wat dat betreft zou de gemeente ook kunnen vragen in een online portal op wiens naam ze dit jaars aanslag moeten zetten.

    Anders gedacht: Je zou het als gemeente natuurlijk kunnen afwisselen (bijv. tussen alle bewoners die >30% eigenaar zijn)

  3. Maar hoe werkt het juridisch dan? Zijn er twee belastingplichtigen? Of wordt er door dit systeem één persoon aangemerkt als belastingplichtige? En wat bij een betalingsachterstand, en het huishouden wordt ontbonden?

  4. Ik zie eigenlijk ook geen probleem met de keuze voor “…or else de oudste in het huishouden”. Dat lijkt me praktisch, objectief en eerlijk. Bij gescheiden of alleenstaanden met kinderen komt er dan de ouder uit Bij mensen die voor het geven van zorg hun ouders in huis hebben gehaald zal die conditie niet voorkomen omdat die dan geen eigendom hebben. Dat de keuze voor de oudste in een meerderheid van de gevallen de man aanwijst is dan simpelweg een correcte reflectie van een maatschappelijk gegeven, namelijk dat in veel relaties de man iets ouder is dan de vrouw. We moeten uiteraard streven naar gelijkwaardigheid, maar dat hoeft niet automatisch te betekenen dat de uitkomst dan ook precies gelijk dient te zijn. Gelijkwaardigheid en gelijkheid zijn verschillende dingen, we moeten alle mogelijke barrieres wegnemen waardoor het lastiger zou zijn voor gehuwden om een van beide partners de financieen te laten regelen, maar als blijkt dat in meer dan de helft van de gevallen de oudste dat regelt dan is dat gewoon hoe het in de maatschappij is. We zouden natuurlijk wel een enorm issue hebben als twee getrouwde vrouwen tegen problemen aan zouden lopen omdat ze van de gemeente de mededeling krijgen dat “de man” dat moet regelen, maar ik geloof niet dat dit speelt.

    Edit: de kop zou moeten zijn “jongere partner staat vaker voor dichte deur bij gemeenteportaal dan oudere partner”.

    1. Het is gewoon zo dat het vaker de vrouw is dan de man, dus waarom ik hier genderneutraal moet zijn dat snap ik niet.

      We weten niet wie in de meeste gevallen de financiën regelt, dat dat de oudste zal zijn is wat mij betreft een gok gebaseerd op het vooroordeel dat de man dat doet. Tot 1957 was de gehuwde vrouw immers handelingsonbekwaam, daarom deed de man het toen altijd, en dat beeld is blijven hangen. Het Nibud meldt dat tegenwoordig bij twee derde van de stellen één partner alles regelt.

      Het gaat dan ook niet om een ongelijkheid in de zin van discriminatie, dat speelt alleen in Staphorst. Die kiezen er bewust voor de vrouw op achterstand te stellen (Efeze 5:22, 1 Petrus 3:1) maar dat is de uitzondering. Het punt waar dit over gaat is een benadeling uit de praktijk. Uit het gelinkte artikel: ‘Je ziet vaak dat de man de hele administratie naar zich toe heeft geschoven. Bij de vrouw heerst daardoor een enorme kennisachterstand, bijvoorbeeld over de hoogte van haar pensioen’, zegt Van der Vorm.

      Het argument is dus dat de overheid die kennisachterstand in stand houdt met deze digitale vorm van toegangsbeperking. Dat die kennisachterstand breed in de maatschappij bestaat, is daarbij niet relevant. Structureel benadeeld worden lijkt me niet normaal.

      1. Ik zou de huidige regel juist een vorm van discriminatie noemen, maar dan op basis van leeftijd in plaats van geslacht. Immers, waarom zou de oudste bewoner de belastingen moeten betalen en niet de jongste of alle bewoners individueel of gezamenlijk?

      2. Als ik mijn reactie teruglees na jouw reactie daarop dan zie ik dat ik niet duidelijk genoeg heb gemaakt wat ik bedoelde. Want uiteraard ben ik tegen ongelijkheid en het benadelen van een van beide partners. Ik bedoelde met “or else” dat ook min of meer letterlijk in de zin van: “Als alle andere mogelijkheden om beide danwel de gewenste te kiezen uitgeput zijn”. Dus: eerst proberen beide partners toegang te geven, of de aangegeven, of een keuzemogelijkheid invoeren bij eerste login om een keuze te maken, of het goed up-to-date houden van de status van betalingen zodat voorkomen wordt dat mensen aanslagen dubbel gaan betalen etc etc etc. Pas als alle mogelijkheden zijn uitgeput en er op enig moment een keuze gemaakt moet worden waarbij dan blijkbaar “iemand” gekozen moet worden, dan val je als allerlaatste mogelijkheid maar terug op “de oudste” (alhoewel een random keuze maken misschien nog wel een betere mogelijkheid zou zijn).

        Het zal met dit soort systemen ook niet eenvoudig zijn. Mensen loggen nu eenmaal niet voor de lol regelmatig in op gemeente-portalen en zo. Als je iedereen een brief stuurt met de vraag om het vast te leggen zal een aanzienlijk deel ook niet reageren (zie bijvoorbeeld de ervaringen met het donorregister). Ik snap ook dat je wil voorkomen als gemeente dat, bijvoorbeeld, een kind dat net 18 is geworden in kan loggen en de hele administratie van de ouders kan zien. Of een student die inwoont bij familie, of een kamer onderhuurt bij iemand of zo. Die mensen wil je dan niet zo’n keuzescherm voorschotelen. Als het huis in eigendom is van de bewoners dan zal dat niet wegens die eerste test van meeste eigendom, maar bij een huurhuis zal dat anders liggen lijkt me. Kortom, mijn punt was dus meer: Ik vind het niet de beste oplossing, maar ik kan de keuze wel rationaliseren uit praktische overwegingen. Dat dan in meer gevallen de keuze op de man valt zie ik dan ook meer als onbedoeld neveneffect als gevolg van maatschappelijke realiteit. Nogmaals: achteraf gezien is “random()” nog een betere keuze.

  5. De samenloop van juridische kaders (Awb, Gemeentewet / AWR, AVG) heeft tot gevolg dat moet worden voorzien in verschillende functionaliteiten. Dat de aanslag maar aan 1 belanghebbende wordt opgelegd, heeft nog geen beperkende werking op de bekendmaking aan alle belanghebbenden. Zeker niet als het gaat om een bekendmaking via digitale weg. Meest beroerde is dat digitale voorzieningen van de gemeenten in het algemeen niet eens de wettelijke vertegenwoordiging ondersteunen.

    1. Terwijl de infrastructuur wel aanwezig is; DigiD Machtigen. Slechts een beperkt aantal overheidsorganisaties maakt daar gebruik van. De Belastingdienst heeft daar wel een fatsoenlijke implementatie van; zo kan je niet alleen een natuurlijk persoon machtigen, maar ook een organisatie als de ANBO (hulp bij aangifte).

  6. Meh. Voor mij totaal geen probleem want ik ben gewoon vrijgezel. 🙂 Maar ik vraag mij af of een huwelijk of samenwoning-contract niet gewoon een speciale bedrijfsvorm is die je zou moeten registreren bij de KvK zodat alle correspondentie gewoon op het “bedrijfsnaam” komt. Meneer en Mevrouw Engelfriet worden van Engelfriet FV (Faminie-vennootschap) het in principe consumentenrechten, een KvK nummer, BTW-ID en een aparte ID voor belastingen.

    Het huishouden staat dan op naam van een bedrijf en niet een familie. En binnen het bedrijf kun je dan bepalen wie de administratieve rompslomp doet. Dat kan dan Mevrouw Engelfriet zijn maar ook Opa Engelfriet die toevallig bij zijn kinderen inwoont of Liselotte Engelfriet, de oudste dochter uit een vorig “bedrijf” die net 18 jaar is geworden. Of Berthus Mathfox die toevallig bij de familie is ingetrokken omdat hij geen huis meer heeft en nu helpt om de administratie te doen. Da’s dan eigenlijk een door het bedrijf aangewezen persoon.

    Waarom hebben huishoudens geen Burger Service Nummer? Zou handig zijn omdat ze dan 1 entiteit vormen…

    En wat belemmert Mevrouw Engelfriet om gewoon in te loggen met de credentials van meneer Engelfriet?

    En serieus… Kornelia? Had je geen mooiere naam kunnen bedenken? Katja of Bianca, bijvoorbeeld? 😀 Juristen hebben maar weinig fantasie, he? 😛

    1. Meneer Engelfriet is naast jurist ook ICTer en zoals een goed ICTer beaamd heeft hij gebruikt hij vast een password manager en 2FA, en deelt hij zijn wachtwoorden niet. Mevrouw Engelfriet kan dan niet inloggen als Meneer Engelfriet.

      1. Geen idee. Als Meneer Engelfriet het handig vindt dat zijn vrouw de administratie doet dan zal hij zijn DigiD gewoon met haar delen. Voor de DigiD App heb je ook geen wachtwoord nodig maar een pincode en die is dan hetzelfde als zijn pinpas die mevrouw af en toe gebruikt voor de boodschappen. 🙂 Meneer Engelfriet is namelijk te druk om zich met dit soort dingen bezig te houden want naast Juristenwerk en ICT-werk moet hij ook iedere dag 4 uur bezig met Minecraft en daarnaast zijn virtuele boerderij verzorgen. 🙂

        Je wilt overigens niet weten hoeveel mensen hun inloggegevens gewoon delen met hun partner. 🙂 Dat zijn er best veel, zeker onder de wat oudere medemens…

          1. Da’s een goede, alleen is het dan niet meneer Engelfriet die valsheid in geschrifte pleegt. Maar mevrouw Engelfriet heeft toestemming van meneer en dus pleegt ook zij geen valsheden. Maar dat zou meneer Engelfriet wel duidelijk kunnen uitleggen. Zou zowaar een interessante blogpost kunnen worden! 😀

            Kijk, waar het om gaat is of je wel of geen toestemming hebt. Als ik jou vraag om mijn belastingformulieren in te vullen dan heb jij gewoon toestemming. Boekhouders doen dat vaak genoeg.

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.