Het op schoot of op het been hebben van een mobiele telefoon, ook al internetrecht

DariuszSankowski / Pixabay

Een automobilist die vorig jaar een bekeuring kreeg omdat hij een telefoon op zijn schoot had tijdens het rijden hoeft de bekeuring niet te betalen, las ik bij Tweakers. Het Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden oordeelde namelijk dat dit geen “vasthouden” in de zin van de wet is, hoewel je natuurlijk nog steeds het verkeer behoorlijk in gevaar brengt door naar je schoot te kijken. Nu is bellen in de auto maar heel zijdelings ICT- of internetrecht, maar het is een mooi voorbeeld van hoe rechters de wet wikken en wegen.

Artikel 61a van het Reglement verkeersregels en verkeerstekens 1990 (RVV 1990) verbiedt immers bestuurders van een motorvoertuig tijdens het rijden een mobiele telefoon vast te houden. Een ‘telefoon’ is “een apparaat dat bestemd is voor het gebruik van mobiele openbare telecommunicatiediensten”, dus het geldt ook voor tablets en laptops met 4G verbinding. Maar wat is “vasthouden”?

De wetgever had bij invoering opgemerkt dat “Onder vasthouden wordt verstaan het in de hand houden, het tussen oor en schouder geklemd houden etc.” In 2013 was het Gerechtshof dan ook erg ruimdenkend: Het plaatsen van een mobiele telefoon achter een hoofddoek valt ook onder het begrip ‘vasthouden’. Het bedienen van telefoon in houder was in 2018 dan weer géén vasthouden: de wetgever wilde immers niet het aanraken van telefoons verbieden maar het vast houden.

De achterliggende motivatie van deze wet is natuurlijk de verkeersveiligheid. Wie aan zijn telefoon zit, let niet op de weg, en genoeg studies laten zien dat daar ongelukken van kunnen komen. Het verbod is dus zeer begrijpelijk. Waarom men niet uitgebreid voor “mag geen telefoon bedienen” of “moet twee handen aan het stuur” is gekozen, dat weet ik niet. De reden voor specifiek “vasthouden” is omdat de bewijslast voor de politie dan makkelijker is: je kunt zien of iemand een telefoon vast heeft (en agent 40404 een plak ontbijtkoek) en dan doet het er niet toe of men belde, smste, de navigatie instelde, muziek zocht of thuis de slimme oven alvast aanzette.

Als je naar die motivatie kijkt, dan is het heel logisch dat deze agenten ingrepen bij de man met de telefoon op schoot (of op de bijrijdersstoel). Want onveilig is het, laat dat duidelijk zijn. Maar vasthouden is het niet:

Het op schoot of op het been hebben van een mobiele telefoon kan niet worden aangemerkt als vasthouden in de zin van voornoemd artikel. Dat zou een zodanige extensieve interpretatie zijn dat dit de rechtsvormende taak van het hof te buiten gaat.
Mogelijk weegt hierin door die uitspraak uit 2018 dat het bedienen van je telefoon géén vasthouden is, want het soort handeling is hetzelfde. Je raakt je telefoon aan, je kijkt niet naar de weg et cetera maar in de hand heb je de telefoon niet. Bij de hoofddoek vond het Hof relevant dat je tussen het bellen door de telefoon moet pakken, bijvoorbeeld om op te hangen.
Uit de verklaring van de ambtenaar volgt wel dat de betrokkene in dit geval zodanig verkeersgedrag vertoonde dat dit mogelijk als overtreding van artikel 5 van de Wegenverkeerswet 1994 kan worden aangemerkt. Bij het constateren van een dergelijke overtreding kan de ambtenaar een proces-verbaal opmaken.
Eigenlijk zegt het Hof hier dus: beste agenten, kunt u de volgende keer in zulke situaties gewoon inzetten op gevaar op de weg? Want dat is een open norm (Koos z’n kapstok) en dan hoeven we deze hele discussie over vasthouden niet te voeren.

Arnoud

 

27 reacties

  1. Telefoon in de hand is makkelijk te ‘bewijzen’. Of obv ambtseed verklaren dit gezien te hebben. Bij een geval gevaar op de weg is er, lijkt me, meer discussie mogelijk.

    Waarom men niet uitgebreid voor “mag geen telefoon bedienen” of “moet twee handen aan het stuur” is gekozen, dat weet ik niet.
    Het defacto verbieden van Google maps maakt de weg eerder onveiliger. En die wordt tegenwoordig bediend met de telefoon in de houder.

    Een wet dat je continu 2 handen aan het stuur moet hebben: mooie bijvangst is om zo roken in de auto te minderen, maar die kriebel aan de neus gaat op een gegeven moment erg van de weg afleiden en het maakt iedereen met een schakelbak al snel een overtreder. 😉

    1. Roken in auto is natuurlijk al aan te pakken indien er kinderen inzitten: dat lijkt mij een vrij duidelijk geval van kindermishandeling daar er objectief al vastgesteld is dat meeroken zeer ernstige gezondheidsproblemen veroorzaakt.

      Google Maps verbieden lijkt mij geen negatieve veiligheids gevolgen hebben. Ik zou juist gokken op positieve gevolgen: iemand die zelf moet navigeren zal met meer aandacht rijden dan iemand die blind de commando’s van de GPS opvolgt.

      1. Het gaat om het bedienen van je navigatie-apparaat, of dat nu een telefoon in houder is of een inbouwset of een ding met zuignap. Zodra jij op dat scherm kijkt, kijk je niet op de weg. Vanaf welk punt is dát een (potentieel) gevaar voor de verkeersveiligheid?

        Roken in het bijzijn van kinderen is inderdaad poging tot ernstige mishandeling (mogelijk de dood tot gevolg hebbend, voorwaardelijke opzet) maar geen verkeersveiligheidskwestie.

      2. Het navigatiesysteem in mijn auto wordt niet meer bijgewerkt. BMW vraagt daar te veel geld voor. Mijn navigatie is een telefoon in een houder.

        Leg mij eens uit wat het verschil is tussen het bedienen van die telefoon en het ingebouwde nav systeem? (Of de airco) Of alles in de de huur auto die ik nu voor de vakantie heb, waarbij de bediening van elk apparaat mij langer van de weg doet wegkijken als een telefoon in een houder direct naast het stuur.

        Het 8s vrij duidelijk waarom het vasthouden is verboden, een verder gaand verbod is absurd als je het vergelijk met alle andere bedieningselementen in een auto.

        1. Ik zie eerlijk gezegd het verschil niet tussen een telefoon in houder en een display ingebouwd in het dashboard. Mijn vorige inbouwnavigatie toont bij iedere koude start de melding “Niet bedienen tijdens het rijden”, wat ik wel netjes vind.

          Ik zou zeggen dat het verschil met de overige knoppen is dat je die op de tast kunt bedienen. Ik hoef niet te kijken waar mijn richtingaanwijzer zit, en de airco krijg ik ook op gevoel wel harder of zachter tijdens het rijden. Net zoals (vroeger) het schakelen. En daar komt bij dat het bedienen van die knopjes sneller is dan navigeren: zelfs het aanzetten van de achterruitruitenwisser lukt mij sneller dan intypen van burgemeester vening meineszlaan.

          1. In nieuwere auto’s gaat het vaak via touchpanels, ook voor airco en dergelijke. Dan is op de tast er niet meer bij.

            Wat betreft ’twee handen aan het stuur’, dat is niet echt een optie omdat je dat voor het rijden ook niet af kan dwingen (schakelen (niet iedereen rijdt een automaat), zonneklep naar beneden doen, etc). Dat kan op de tast, maar als ik een slok drinken pak of een kauwgompje, dan doe ik dat ook met één hand op de tast terwijl de andere aan het stuur blijft. Dan zou je bijna moeten gaan verbieden om alle losse voorwerpen vast te houden of te bedienen, dat gaat ook weer wat ver.

            1. Dat is ook weer zo. Ik moest ineens denken aan een aflevering van Wegmisbruikers waarin een vertegenwoordiger een enorm werkblad op het dashboard had zitten met daarop zijn laptop vastgeklikt. Kon hij mailen tijdens de file… Dat voelt ook weer niet de bedoeling.

              Ik zou denk ik beginnen bij “twee handen tenzij anders nodig voor de besturing”, zoals schakelen of ruitenwisser bedienen. Autoradio rekenen we dan ook maar onder “nodig voor besturen”, maar je mail doen op die laptop op zuignap is dan uitgesloten. Ik twijfel dan of navigatie instellen er onder valt / moet vallen. Dan krijg je haast onvermijdelijk een tijdgebonden criterium “of tenzij onmiddellijk en kortstondig uitvoerbaar zonder merkbare afleiding”.

              1. Als je de overheid moet geloven mag je in de file dan juist weer wél met je telefoon e.d. bezig zijn, dus wat dat betreft deed die vertegenwoordiger niet veel verkeerd. 😉

                Ik blijf het lastig vinden, ook je laatste criteria. Autoradio gaat tegenwoordig ook steeds vaker via touchpanels, dus dat ga je op de tast niet redden. Wat dat betreft heb ik m’n aandacht dan beter op de weg als ik wat te drinken pak, dan wanneer je met je radio bezig zou zijn. En waarom dan wel radio, maar misschien weer niet de ingebouwde navigatie die je via hetzelfde panel bedient? En als die wel toegestaan is, waarom dan niet de TomTom? Weliswaar niet ingebouwd, maar net zo goed een touchpad. (en in mijn geval zit die op een plek waarbij ik gelijk zicht naar voren heb, dus eigenlijk zelfs minder gevaarlijk dan de ingebouwde versie.

                Het is, mede door de features in auto’s tegenwoordig, erg lastig om een wetsartikel op te stellen die niet alleen de verkeersveiligheid verhoogt, maar ook logisch en begrijpbaar is.

              2. “Twee handen tenzij anders nodig voor de besturing” lijkt me inderdaad een goed idee. Qua navigatie vraag ik me eigenlijk af wanneer je die moet bedienen tijdens het rijden. Normaal stel je toch een navigatie in vóór je wegrijdt? Misschien als je tussentijds van route wilt wisselen, maar dan kun je toch ook even ergens aan de kant gaan staan om dat te doen? Dan blijft alleen nog over meldingen: wellicht toont de app een melding die je moet wegklikken of zo, maar dat vind ik hetzelfde als op een dashboardknopje drukken.

          2. Wat Danny al zegt, mijn ‘navigatie systeem’ is ook het entertainment systeem, laat waarschuwing over problemen met banden druk e.d. zien. Veel functies die ’traditioneel’ onder fysieke knoppen zaten zitten nu achter een gecombineerde draai/druk knop.

            Ik wou dat het achter een touchscreen zat. Ik kan de telefoon in een houder sneller en met minder de ogen van de weg halen bedienen als de ingebouwde functies. Drie tikjes op het scherm om vooraf ingevoerde bestemming te kiezen en navigatie te starten versus met een knop naar het navigatie menu gaan, naar opgeslagen bestemmingen gaan, door een menu scrollen de bestemming kiezen bevestigen. Waarbij het ingebouwde scherm meer uit het zichtveld is gemonteerd als de telefoon.

            De telefoon is domweg de veiligere optie. Zelfs de spraak bediening starten op de telefoon vs op de ingebouwde navigatie is efficienter/minder handelingen op de telefoon. En mijn huidige auto is niet de enige, de huur autos die ik heb gehad en mijn vorige auto waren niet anders. Google heeft het gewoon beter voor elkaar dan de auto fabrikanten. Het gaat dan ook veel te kort door de boch om te zeggen dat een telefoon bedienen zo onveilig is dat het verboden moet worden. Als dat het criterium is dan zouden verschillende automerken van de weg gehaald moeten worden om hun ingebouwde opties.

          3. Nou ja, op de tast bedienen… als je de auto kent wel. Maar als je de auto net hebt en hij heeft 15 knopjes, dan ga je mij niet vertellen dat je die meteen al op de tast kunt bedienen. Ja, misschien als je een paar uurtjes geoefend hebt voordat je wegrijdt, maar ik denk niet dat er ook maar iemand is die dat doet ?

  2. Ik heb me altijd groen en geel geergerd aan de uitspraak, dat in de hoofddoek houden van een telefoon onder vasthouden valt. De opvatting is dat de telefoon wel moet zijn vastgehouden om een telefoonverbinding tot stand te brengen of te verbreken. Een verweer dat bijvoorbeeld de verbinding al tot stand is gebracht voordat men begint met rijden, en dat een verbinding bij beëindiging automatisch verbreekt, wordt terzijde geschoven.

    Wat mij betreft is het stoppen van een telefoon in een hoofddoek 1 op 1 te vergelijken met het in de borstzak houden van een telefoon. En zelfs veiliger dan het op schoot houden van de telefoon, omdat de telefoon daar het zicht niet beperkt en de ogen niet afleidt.

    Maar op magische wijze wordt de opvatting dat de telefoon wel moet zijn vastgehouden om een verbinding tot stand te brengen of te beëindigen nu achterwege gelaten. Dat terwijl het aannemelijker is dat de telefoon op een gegeven ogenblik op de been moet zijn gelegd, en er af zijn gehaald. Je zou je bijna gaan afvragen of er geen discriminerende werking zit in de hoofddoek-uitspraak. (‘ach joh, houd toch op met die hoofddoek fratsen, dat is toch niet normaal’) Want waarom op de schoot nu anders wordt behandeld kan ik maar niet begrijpen.

    PS. daar is die klassieker weer: bewijslast wordt niet moelijker, makkelijker, zwaarder of lichter. Bewijslast geeft alleen aan wie het bewijs moet leveren.

  3. Artikel 5 is dus alleen van toepassing als iemand daadwerkelijk onveilig rijdt. Je wilt echter voorkomen dat mensen onveilig rijden en daarom het gebruik van de telefoon al verhinderen voordat het leidt tot een art 5 situatie.

    1. Dat is niet waar, artikel 5 geldt ook bij potentieel gevaar. “Het is een ieder verboden zich zodanig te gedragen dat gevaar op de weg wordt veroorzaakt of kan worden veroorzaakt of dat het verkeer op de weg wordt gehinderd of kan worden gehinderd.”

      Om drie uur ’s nachts op een verlaten weg een wheelie maken met je motorfiets is een overtreding van artikel 5, want áls er iemand aan zou komen dan is dat gevaarlijk.

  4. “Een ‘telefoon’ is “een apparaat dat bestemd is voor het gebruik van mobiele openbare telecommunicatiediensten”, dus het geldt ook voor tablets en laptops met 4G verbinding. ”

    Met een 4G-tablet of -laptop kun je inderdaad telefoneren, maar deze apparaten zijn niet bestemd als telefoon. Dus dan vallen dit soort apparaten juist niet onder artikel 61A? ‘Telefoon’ kun je toch niet zo definiëren dat alle apparaten waar een simkaart inzit als telefoon betiteld kan worden?

    1. Het is denk ik ook afhankelijk van hoe een agent ermee omgaat. Een mooi voorbeeld is de Planet Computers Cosmo Communicator: officieel is het een telefoon met fysiek toetsenbord, maar als je hem uitgeklapt op je dashboard zet, zal menigeen agent er wel een laptop in zien.

  5. En wat gaan we dan doen met automobilisten die met een smartwatch met 4G of 5G rondrijden. Zien we dat ook als vasthouden? Zo ja dan mag dat wel vermeld worden bij de verkoop. Toevallig zag ik er met iets over op tweakers.net.

    1. Ik voel me oud, maar een smartwatch met eigen 4g/5g sim, dus direct het mobiele net op, oh wauw. Maar eh ja dat valt onder het verbod, als je dit arrest uit 2006 nog relevant vindt:

      De betrokkene heeft de telefoon via een speciaal daarvoor ontworpen systeem om haar linker pols bevestigd. Het begrip “vasthouden” moet blijkens de wetsgeschiedenis ruim worden uitgelegd. Het hof is van oordeel dat onder het begrip “vasthouden” ook moet worden verstaan de bevestiging van een mobiele telefoon aan de pols.

      Deze uitspraak is in de hierboven genoemde zaak nog instemmend aangehaald, net als in 2018 in de zaak waarin men terugkwam op “bedienen in houder is vasthouden”. Zie ook dit arrest waarin men bepaalt dat “in zijn algemeenheid is van vasthouden volgens de jurisprudentie van het hof sprake ingeval van een telefoon + bestuurder + aan bestuurder bevestigd (hulp)middel (vgl. ECLI:NL:GHARL:2018:2186).”

      Heb je een link naar die andersluidende Tweakers discussie?

    2. Dat zou inderdaad een erg interessante discussie opleveren. Want ja, ook een smartwatch lijkt mij een ‘mobiel elektronisch apparaat dat gebruikt kan worden voor communicatie of informatieverwerking’, want je kunt er mee bellen, appen, gemaild worden, etc.

      Dat het netwerk via bluetooth loopt doet daar niet aan af; 4G of simkaart is geen vereiste. Artikel 61a is in 2019 veranderd: ‘mobiele telefoon’ is nu ‘mobiele apparaat’ en ‘mobiele openbare telecommunicatiediensten’ is nu ‘communicatie of informatieverwerking’. Dat geldt nu dus ook voor handsfree kits zelf (of fotocamera’s). Ook die kun je beter niet gaan vasthouden terwijl je rijdt.

      En dan kom ik tot de conclusie dat rechters zichzelf in een spagaat werken. (vasthouden = telefoon + bestuurder + aan bestuurder bevestigd (hulp)middel.) Want mag je nu ook niet een handsfreekit gebruiken die je aan je oor klemt? Of zoals je aanhaalt; een smartwatch om je pols? Immers mag de mobiele telefoon zelf niet: 1) aan de pols bevestigd, 2) in de hoofddoek en 3) met klitteband aan de arm. (zie ECLI:NL:RBZWB:2021:3552)

      Er zal naar mijn verwachting een punt komen dat men ‘vasthouden’ opnieuw definieert en dat de ruime interpretatie krapper wordt. Het slaat nu nergens op en dient geen doel dat klemmen/kleven/plakken/binden zonder dat de bestuurders dit actief doet, wordt vertaald naar vasthouden. Zoals bij aan de pols, in de hoofddoek, met klitteband aan de arm. Tussen hoofd en schouder zie ik als actief doen, en daarmee terecht vertaald naar vasthouden.

  6. Heel die expliciete regel over de telefoon had in de 1e plaats totaal niet opgenomen hoeven te worden in de wet. Immers is er al het kapstokartikel. Pure gemakszucht vanuit de wetgever. Wat mij betreft net zo zinloos als flitsen.

    Puur ook omdat er nogal een verschil is tussen een blik werpen en dat ding wegleggen of daadwerkelijk gaan zitten appen/bellen. Er zijn 1001 dingen die je op mag pakken en bekijken tijdens het rijden, dat kan allemaal straffeloos, maar omdat het een telefoon betreft ben je direct de Sjaak.

    1. Nee hoor, je mag niet zomaar alles straffeloos oppakken. Bij Wegmisbruikers was er een keer een man die een cd oppakte, vervolgens langs een agent reed (hij was vlakbij een controlepost) en beboet werd omdat hij, naar hun zeggen, geen cd in zijn hand mocht houden tijdens het rijden.

      1. Dat klopt, maar de formeel-juridische grond is dan dat kapstokartikel: door die cd vast te houden, veroorzaakte u potentieel gevaar.

        De kapstokbepaling van artikel 5 kent twee nadelen. Allereerst moet je een redenering hebben waardoor er potentieel gevaar is, en dat kan gekunsteld voelen. En ten tweede, omdat het een kapstokartikel is, is er geen vaste boete. Het gevoel van lik op stuk (en dus effectievere handhaving) is groter als je gewoon direct hoort “dat is dan 340 euro, zondegeld meneertje hoor” in plaats van “de overtreding gaat naar de officier van justitie die over uw lot zal beschikken en over zes tot acht weken een aanzegging zal sturen”.

  7. Als we het over afleiding in het verkeer hebben, zou ik het graag een keer willen hebben over al die reclameborden, en met name die gigantische lichtgevende reclameborden met bewegend beeld die op steeds meer plaatsen verschijnen. Die leiden de aandacht net zozeer af als een apparaat in de auto…

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.