Europees mensenrechtenhof: ‘Facebook-gebruiker verantwoordelijk voor reacties van anderen’

Facebook-gebruikers zijn verantwoordelijk voor onwettelijke reacties die anderen achterlaten op hun posts. Dat meldde De Tijd, op basis van een arrest (45581/15) van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens. Opvallend, noemt de krant het: eerlijk gezegd valt dat wel mee. Want het gaat niet zozeer om de reacties zelf, maar om hoe je daarmee omgaat als moderator.

Het betreft de Franse politicus Julien Sanchez, die burgemeester is namens de extreemrechtse partij Rassemblement National. Op zijn Facebookpagina hadden derden in 2011 haatdragende reacties geschreven onder een openbaar bericht van hem over een Europees Parlementslid. De reacties gingen zo ver over de schreef dat de Franse autoriteiten ingrepen: een Franse rechtbank veroordeelde de auteur van de commentaren, maar legde ook Sanchez een boete van 4.000 euro op.

De politicus meende dat hierdoor zijn mensenrechten geschonden waren, omdat het niet zijn commentaren waren en hij toch mensen opgeroepen had om hun commentaar te matigen en in de gaten te houden. Bovendien kon hij toch moeilijk elke dag alle berichten in de gaten houden, en had hij niet het idee dat de reacties juridisch over de schreef gingen. Nadat ook in hoger beroep de veroordeling in stand bleef, stapte hij naar het Europese Mensenrechtenhof (wat iets anders is dan het EU-Hof, voor de duidelijkheid).

Het EHRM bevestigt de veroordeling van de politicus. Diens uitingsvrijheid werd in het geheel niet geschonden, het ging uitsluitend over het feit dat hij niet adequaat modereerde wat derden zeiden. Helemaal nu het ging om een bericht van hem over een politieke tegenstander, in een context waarvan je als politicus dan moet weten dat er heftige reacties kunnen komen. Dit haakt terug op de eerdere uitspraken van het EHRM over de gevolgen van je eigen controversiële publicaties (Delfi).

Het Hof kijkt ook nog specifiek naar de situatie als beheerder van een Facebookpagina:

Voor het Hof is het legitiem dat een dergelijke status specifieke verplichtingen met zich meebrengt, met name wanneer, zoals de verzoeker, de houder van de wall van een Facebook-account besluit geen gebruik te maken van de hem geboden mogelijkheid [tot moderatie], maar in plaats daarvan ervoor kiest om het toegankelijk te maken voor alle doelgroepen. Met de nationale rechtbanken is het Hof van oordeel dat een dergelijke bevinding met name geldig is in een context waarin duidelijk onwettige opmerkingen zullen verschijnen, zoals in het onderhavige geval.
Met andere woorden: het is toegestaan iemand verantwoordelijk te houden voor reacties die vrij evident tegen de wet zijn en waarbij hij op geen enkele manier ingrijpt, zeker wanneer je vooraf weet of moet weten dat er heftige reacties gaan komen. En dat klopt natuurlijk met de notice-takedown regels die we vanuit de EU kennen.

Arnoud

 

 

37 reacties

  1. Onder het motto, wat online geldt, moet ook offline gelden: als iemand hakenkruizen en haatdragende teksten op jouw muur spuit, en je niet adequaat reageerd door ze er zo snel mogelijk van af te halen, kun je nu dus zelf ook een boete krijgen. Interessant, biedt perspectief om gemeenten (of gebouw-eigenaren) wat sneller lelijke graffiti schoon te laten maken, door er iets extreems over of naast te spuiten.

        1. Het verwijderen van graffiti op particuliere objecten zoals huizen wordt gezien als een particuliere aangelegenheid, geen gemeentetaak. Als iemand je ruit kapotmaakt, komt de gemeente ook geen nieuwe plaatsen, zo is dan het idee. Je opstalverzekering dekt dit waarschijnlijk, dus het zou je geen geld moeten kosten.

            1. Op die manier. Ik reageerde omdat ik vaak zie dat mensen dat lezen als “dergelijke graffiti op mijn eigendom dient door de gemeente binnen 24 uur verwijderd te worden”. Dit omdat men ontsiering van de openbare ruimte als gemeentetaak ziet. Maar dat is dus niet zo bij graffiti op privé eigendom.

  2. Binnen hoeveel tijd had hij dat ingrijpen of verwijderen moeten doen? Voor die platformen zelf is er een of andere termijn, maar je kan van een individu niet verwachten dat die 24/7 zijn facebook in de gaten houdt om te zien of er misschien iets is gepost wat niet mag.

      1. Is het redelijkerwijs haalbaar voor grote accounts om alle reacties te lezen? Of moet je pas actie ondernemen als je op de hoogte wordt gebracht van foute reacties?

        Is iemand verplicht haatdragende reacties die aan hemzelf gericht zijn te verwijderen? Bij voorbeeld een activist/politicus die alle racistische commentaren en bedreigingen laat staan als voorbeeld/bewijs.

        1. Het EHRM zegt niet dat je perse alles moet screenen, maar wel dat je je stinkende best moet doen ALS je kunt voorzien dat jouw eigen publicatie rare reacties uit gaat lokken. En dat is een grote als. Het gaat om een publicatie van jouzelf, dus je weet al ongeveer wat erin staat en wat dat op gaat leveren. En jij kunt dan ook (omdat je een professionele mediapartij bent) voorzien dat dit rare dingen gaat geven. In die specifieke situatie moet je inderdaad héél goed meelezen en modereren.

          1. De ontwikkelingen gaan er toe leiden dat steeds meer media hun feedback opties gaan sluiten (wat slecht is voor het publieke debat), of net als twitter, de moderatie mogelijkheden gaan beperken. Het uiteindelijke eindstation is dat we een systeem krijgen waarbij iedereen zijn eigen commentaar in zijn eigen kring gaat publiceren, zodat het zich zoveel mogelijk onttrekt aan centrale controle en censuur — eigenlijk net zoals je vroeger in het cafe ook de raarste dingen kon roepen, en als dan je omgeving je niet tot de orde riep, die uitingen gewoon bleven staan. Een fatsoenlijke samenleving valt of staat dan ook met de normen die collectief worden gehandhaafd — zoals de Amerikanen ook in Afghanistan hebben kunnen ervaren: zelfs hun militaire superioriteit won het uiteindelijk niet van het middeleeuwse gedachtegoed van de Taliban (even daargelaten of de Amerikaanse intenties inderdaad waren wat zij claimden).

            Ikzelf geloof dat de uitingsvrijheid de moeder van alle grondrechten is, en dus de laatste is die moet wijken: zonder uitingsvrijheid ben je namelijk niet in staat om inbreuken van die andere rechten aan de orde te stellen, en als de uitingen onbehoorlijk zijn, dan kun je, op de lange termijn, alleen die onbehoorlijkheid bestrijden als je de harten van die mensen weet te bereiken, en dat lukt alleen met woorden.

            1. We hebben het hier over media die dus bergen klachten krijgen over extremistische reacties, die staan onder zelf gepubliceerde artikelen waarvan je op je klompen aanvoelt dat je zulke reacties gaat krijgen en een goed deel over de schreef zal zijn. Het lijkt mij normaal dat je dan iets harder oplet met modereren, of mis ik nu iets?

              Het is geen café met bereik van twintig man. Het is een wereldwijd medium. With great power comes great responsibility.

              1. Blijkbaar staan die reacties onder een stuk van een verkozen politicus die daar willens en wetens weigert iets aan te doen. Dat opzich is natuurlijk een teken aan de wand dat er in de maatschappij de nodige dingen niet kloppen, en dat dit soort extremiteiten leven in de maatschappij. Je kunt dan die reacties weghalen, maar dan wordt minder duidelijk hoe fout de betrokken politicus is — dan wordt het net zoiets als de waarschuwingslampjes in Tsjernobyl die werden losgedraaid. Nu geef je die politicus naast extra aandacht ook nog een zogenaamde martelarenrol, en laat je hem gedwongen fatsoenlijker lijken dan hij is.

                Als ik een mediaplatform was, zou ik hier trouwens zelf korte metten mee maken: bouw maar een eigen site om je haat te spuwen.

                  1. In tegenstelling tot milieuvervuiling kun je extremistische zooi gewoon negeren. (als het niet als graffiti op een muur is gespoten). Zet desnoods een filter op je eigen systeem. Het probleem is altijd: wie bepaalt wat wel en niet door de beugel kan? Als een zeer extremistische uitspraak van een groep voetbalsupporters in een stadium niet mag, waarom mogen bepaalde teksten in het boek Leviticus dan wel blijven staan? Als bepaalde aanstootgevende afbeeldingen niet mogen, waarom mogen dan wel de zeer aanstootgevende levensechte afbeeldingen van de marteldood van Jesus in de openbare ruimte blijven hangen?

                    1. Beste Jeroen, Net als in de maatschappij zo hoort te zijn dat het collectief normen en vooral (kern) waarden opstelt, die de basisveiligheid voor iedereen garanderen, moet dat op internet ook (vind ik). Door anonimiteit en een veelvoud aan pulp, lijkt het wel of men steeds verder doordraait en basisrechten zoals de vrijheid van meningsuiting misbruikt om overschrijdend gedrag goed te praten. (Veelal voortkomend uit een verdienmodel etc etc etc) Persoonlijk hoop ik dat dit een opmaat is naar het eveneens toedichten van verantwoordelijkheden aan figuren die vanuit een verdienmodel mensen proberen te beïnvloeden: influencers Vwbt jouw vergelijkingen: Als je het geloof ziet als iets waarmee je een groep kunt afbakenen en daarmee groepsgedrag krijgt inclusief controlemechanismen, dan kun je je afvragen waarom mensen kennelijk steeds herinnerd moeten worden aan datgene 😉

                    1. Dat was niet de discussie. Het ging erom dat je strafbare reacties zou moeten laten staan omdat het bij weghalen “minder duidelijk [is] hoe fout de betrokken politicus is”. Daar ben ik het niet mee eens want strafbare feiten laat je niet bestaan zodat mensen kunnen zien hoe strafbaar de pleger was. Of het nou gaat om stiekem gestort gif, een verboden uiting of een illegaal gebouwd schuurtje: die gaan weg, want mogen er niet zijn. Het strafrecht doet niet aan “laten zien hoe fout de pleger was”.

                      Je kunt uitingsdelicten niet negeren als overheid want ze vervuilen de maatschappij. Ze doen mensen pijn (dat is het hele punt van die delicten). Daar moet je wat mee als maatschappij, “loop maar gewoon langs dat hakenkruis, je kunt best even je ogen dicht houden” is écht een verwerpelijk antwoord.

                      1. Als compromis met betrekking tot echt schadelijke inhoud (directe oproepen tot persoonlijk geweld), kan ik nog voorstellen dat de betrokken inhoud (waar nodig geanoniemiseerd) in de uitspraak wordt opgenomen, en de uitspraak gepubliceerd, zodat duidelijk is waarvoor iemand veroordeeld is. Dan valt er door het publiek nog te controleren wat de steen des aanstoots is.

                        Als dan ware feiten worden vermeld (bijvoorbeeld “Trafigura probeert Britse parlementsleden de mond te snoeren over gifdumpingen in Ivoorkust”), dan komen die alsnog aan het licht, en dat is wat essentieel is.

                        1. In ieder geval in Nederland is vast gebruik dat men bij inhoudsdelicten zoals smaad de tekst publiceert die smadelijk zou zijn, zodat je je er zelf een oordeel over kunt vormen. Voorbeeld smaad, voorbeeld bedreiging, voorbeeld laster. Bij strafbare pornografie is dit een probleem: eigenlijk hoort de afbeelding in het vonnis om diezelfde principiële reden, maar dat is zó maatschappelijk onwenselijk dat we het maar niet doen en volstaan met een omschrijving waarvan je oneerbiedig gezegd maar moet geloven dat ie correct is. Het alternatief is te walgelijk voor woorden.

              2. ‘Op je klompen aanvoelen’ is een drogreden. De ‘klompen’ van de een zijn dikker dan die van de ander. Beeldspraak hoort niet in de rechtspraak thuis, evenals het verbod op ‘haat zaaien’. ‘De kat op het spek binden’ stellen we ook niet strafbaar. Iemand verantwoordelijk maken voor de uitspraken van anderen overtreedt een belangrijk rechtsprincipe. Dat met ‘klompen’ goedpraten vind ik niet getuigen van rechtsgevoel.

                1. Wat jij wilt: We hebben het hier over media die dus bergen klachten krijgen over extremistische reacties, die staan onder zelf gepubliceerde artikelen waarvan iedere gemiddeld geïnformeerde, omzichtige en oplettende professional in het vakgebied weet, althans moet weten dat je zulke reacties gaat krijgen en een goed deel onrechtmatig en/of strafbaar naar Nederlands recht zal zijn.

                  Nu graag je inhoudelijke reactie waarom het beheer niet gehouden is in te grijpen binnen het recht. Pleidooien dat bepaalde wetsartikelen niet horen te bestaan is daarbij irrelevant. Haatzaaien is strafbaar (art. 137d Strafrecht).

                  1. Van een meester in de rechten verwacht ik ook, dat hij gevoel voor rechtvaardigheid heeft en niet alleen maar de wet kan lezen. Anders had je ook HBO-recht kunnen gaan doen. Je hebt ook vast een collegereeks rechtsvorming gehad en daaruit begrepen, dat de wet niet de enige bron van recht is. Ik vind je te veel meegaan in wat rechters aan uitspraken doen. Kijk ook naar welke ontwikkelingen dat kan uitlokken. In plaats van de reaguurders aan te pakken, hoeft een tegenstander alleen maar de website aan te klagen. En nu gaat het misschien nog over racistische uitlatingen, die kwetsend zijn en mijns inziens weinig toevoegen aan het debat. Maar ik neem aan, dat je ook de ontwikkeling ziet, waar de politieke tegenstanders van het Coronabeleid monddood gemaakt worden en zelfs de bankrekening wordt ontzegd.

                  2. Het was nog niet zo lang geleden dat iedere gemiddeld geïnformeerde, omzichtige en oplettende professional in elk vakgebied wist dat er een God bestond, en dat het ingaan tegen die maatschappelijke conventie was not-done en openlijk verklaren een atheist te zijn maakte je een out-cast en vaak strafbaar (blasfemie). Gelukkig weten we nu wel beter, en dwingen we zo’n religieuze overtuiging niet meer zo hard af.

                    En er zijn twee discussies: wat de wet zou moeten zijn, op rationele of ethische gronden, en wat de wet op dit moment is, op juridische gronden. Beide discussies zijn relevant, maar waarschijnlijk in een verschillende context. Jouw blog gaat voornamelijk om wat de wet zegt — ik heb het vaak om wat de wet zou moeten zeggen.

            2. Ik heb het publieke debat zich van 2000 tot 2021 zich als volgt zien ontwikkelen: – In 2000 kon je met een pseudoniem zonder registratie zelf een discussie starten op startpagina.nl. – Enige jaren later stelden ze registratie verplicht. – De site was rond 2007 verdwenen. Belangrijke debatsite bleef nu.nl, met dit verschil, dat je niet meer zelf een onderwerp kon starten. – Registratie werd ook hier verplicht, later met SMS-controle – Nu.nl ging modereren naar alleen mainstreamstandpunten. Kritiek op Israël bijvoorbeeld mocht niet. – Nieuwskoerier.nl kwam als alternatief op, maar is om onverklaarbare reden gesloten. – Over is nu Youtube (waarbij je lastiger een persoon kunt volgen, en waarbij de reactiediepte beperkt is. Je kunt één keer reageren en dat is het. Verder zijn er nog privéblogs over, die niemand weet te vinden. – In 2021 maakte nu.nl het zelfs onmogelijk om alle reacties te lezen. je krijgt alleen maar een ‘bloemlezing’ van de lieverdjes van nu.nl. – En nu deze ontwikkeling.

  3. In hoeverre is het voor een facebook gebruiker überhaupt mogelijk reacties op een post te modereren? Als ik iets op facebook plaats en pietje reageert daar op, kan ik de reactie van Pietje dan überhaupt verwijderen? Die informatie mis ik.

      1. Nee, bij Twitter kun je andermans tweet niet verwijderen. Je kunt alleen voorkomen dat je hem zelf ziet, door die persoon te muten of blokkeren. Ik denk dan ook dat je bij Twitter geen risico loopt: ook al lok je misschien felle reacties uit, je kunt daar niets aan doen behalve ze misschien rapporteren, dus dan houdt het daar op. Deze EHRM caselaw gaat over sites die ook het beheer over reacties hebben en daar laks in zijn.

      2. Ik dacht dat als je de Twitteraar achter een reactie op een tweet van jou blokkeert, jouw volgers die tweet niet direct te zien krijgen. Als iemand op die reactie reageert, zie je een melding dat de tweet niet zichtbaar is “because reasons”, na doorklikken kan je ‘m dan alsnog lezen.

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.