Online gebiedsverbod voor man die opriep tot rellen Utrecht

OpenClipart-Vectors / Pixabay

De persoon die ervan wordt verdacht dat hij op sociale media opriep om vanavond te gaan rellen in Utrecht, heeft een ‘online gebiedsverbod’ gekregen. Dat meldde de gemeente in een persbericht eind november. En een kleine week later reageert advocaat Anis Boumanjal: “zo’n online verbod gaat heel ver en haar jurisdictie te buiten, als je het mij vraagt. Zeker als meetelt dat je verworven grondrechten en vrijheden aan banden gaat leggen, terwijl er nog geen rechterlijke uitspraak is en de uitlatingen via het reguliere strafrecht zijn aan te pakken.”

We hebben het eerder gehad over online gebiedsverboden. De burgemeester is bevoegd mensen gebiedsverboden en huisverboden te geven (Gemeentewet art. 172a), maar dat gaat over fysieke verboden: blijf weg uit deze wijk of uit de buurt van dit huis. Dat kan nuttig zijn bij rellen, omdat je mensen dan makkelijk kunt ophouden of wegsturen omdat ze het verbod overtreden, zonder dat je hoeft te onderzoeken wat ze precies bijdragen aan de rellen of het strafbare aspect daarvan. Maar dat werkt niet voor een online verbod, want welk fysiek gebied kun je daar aan koppelen?

Je kunt ook de meer algemene openbare-ordeverstoring erbij pakken (art. 172):

De burgemeester is bevoegd bij verstoring van de openbare orde of bij ernstige vrees voor het ontstaan daarvan, de bevelen te geven die noodzakelijk te achten zijn voor de handhaving van de openbare orde.
Dit kun je lezen als ook een bevel “blijf van internet” als dat noodzakelijk is. De complicatie is dan dat je dan terecht komt in een doorkruising van de vrijheid van meningsuiting, in plaats van enkel “ga weg bij het winkelcentrum” of “niemand mag met oranje bandana’s voor het stadhuis staan” omdat je daarmee rellen de kop wilt indrukken.

Ik moet zeggen, ik ben wél blij dat Utrecht deze stap genomen heeft. Natuurlijk is het controversieel, maar in dit concrete geval lijkt het me niet meteen totaal onredelijk. En ik neem aan dat deze persoon naar de rechter stapt (het is mij niet bekend of Boumanjal diens advocaat is, voor de goede orde) om het aan te vechten, dus hopelijk komt er dan een duidelijke streep in het zand.

Arnoud

 

 

8 reacties

  1. Het was niet iemand die random van straat geplukt was maar iemand die door de politie was opgepakt die al tot rellen aan het oproepen was. En zo ver gaat het toch niet? “roep niets over rellen in Utrecht” beperkt je vrijheid op het internet maar een heel klein beetje. En het beperkt je alleen in het oproepen tot verstoren openbare orde in 1 gemeente. Dat kun je dan in al die andere 351 nog steeds doen. Dus het beperkt je slechts 0.0028%

  2. Zoals Boumanjal terecht aanstipt is een burgemeester verantwoordelijk voor openbare orde in eigen stad. Maar hij stelt nog niet expliciet dat een online gebiedsverbod, de (wel of) niet-gekozen burgemeester nu regels kan stellen voor buiten zijn of haar gemeente. Inderdaad, jurisdictie, dat noemt hij wel.

    Je zou met moeite kunnen stellen dat de burgemeester van Utrecht de vrijheid van meningsuiting voorbij kan gaan, en een persoon kan verbieden om ‘oproepen tot rellen in Utrecht’ te verbieden. Maar de burgemeester zou dit verbod alleen kunnen instellen voor zover en zolang de betrokken personen zich in Utrecht bevinden. Hier in Amsterdam voel ik mij namelijk niet echt geroepen om de proefballonnetjes van de burgemeester van Utrecht op te volgen, als zij bepaalt dat ook ik bepaalde uitspraken over Utrecht moet nalaten. Of als de burgemeester van Urk bepaalt dat er op zondag geen online zaken gedaan mag worden met Urkenaren.

    In feite is een ‘online gebiedsverbod’ een misleidende naam. Het is namelijk geen gebiedsverbod, maar een verbod om iets over een gebied te zeggen… Alsof een burgemeester zegt, je mag nergens in Nederland (of ter wereld) ergens op een marktplein posters ophangen met teksten ‘die de openbare orde in Utrecht kunnen verstoren’. Ik vind het behalve controversieel, dus wél onredelijk, zelfs in dit concrete geval.

    1. Voor zover deze oproep inderdaad de openbare orde in Utrecht verstoort, is het wel degelijk de zaak van de Utrechtse burgemeester. Hij is degene die vervolgens de acties moet coördineren om de openbare orde te herstellen. Dat het moeilijk is/wordt om dit door te zetten buiten het Nederlandse rechtsgebied is een andere zaak. Maar als Amsterdammer ben je ook gehouden aan een fysiek gebiedsverbod van de Utrechtse burgemeester. Deze kan de politie in Amsterdam verzoeken om in te grijpen, wanneer duidelijk is, dat jij het gebiedsverbod wil negeren (stopgesprek) of hebt genegeerd (aanhouding en voorgeleiding). Zelfs aan een uitspraak van een Duitse of Belgische rechter kun je gehouden worden. Denk maar aan de buitenlandse boetes die door het CJIB worden afgehandeld. Dus het argument “ik woon daar niet, dus ik luister niet”, klinkt leuk, maar is niet altijd reëel.

      1. Het gaat niet om een fysiek gebiedsverbod overtreden, maar een online verbod. Als voorbeeld zomaar even wat: de burgemeester van Utrecht bepaalt dat ik als Amsterdammer in Amsterdam niet mag schrijven dat we in Nederland allemaal in groepjes naar buiten moeten gaan om 18.00 ’s avonds en de zebrapaden moeten overbelasten, teneinde verkeersopstoppingen te veroorzaken om aandacht te trekken voor een of ander maatschappelijk debat. Want, zo redeneert de burgemeester: als ik dat doe, dan doen (ook) mensen uit Utrecht er aan mee, en dat wilt zhij niet.

        1. Dat kan de burgemeester van Utrecht inderdaad niet, maar die van Amsterdam dan weer wel. Bevoegdheden van een burgemeester zijn begrensd tot de grenzen van zijn gemeente, niet tot die van zijn inwoners. Maar roep je op, om dit specifiek in Amsterdam, Rotterdam, Utrecht of noem-maar-op-waar te doen, kan de betreffende burgemeester er in het kader van de openbare orde wel iets van vinden. Begrens je jezelf niet tot een gemeente, dan kan het OM hier iets van vinden en actie op nemen.

  3. Dit houdt in dat hij zich dient zich te onthouden van online uitlatingen die zouden kunnen leiden tot wanordelijkheden in de stad
    Lekker vaag weer.

    Voldoet “ik zou het op prijs stellen als we als maatschappij laten zien dat de maatregelen te ver gaan” hieraan? Voldoet “Dit gaat te ver. Pik het niet langer!” hieraan? Voldoet “Dit kan zo niet langer!” hieraan? Voldoet “Het wordt tijd er iemand in actie komt tegen de maatregelen” hieraan?

  4. Dit houdt in dat hij zich dient zich te onthouden van online uitlatingen die zouden kunnen leiden tot wanordelijkheden in de stad, zoals oproepen om de openbare orde te verstoren. Is dat niet sowieso al verboden? Daarom is hij toch ook al aangehouden wegens opruiing?

    Bij een fysiek gebiedsverbod snap ik het idee dat je beter kunt controleren of iemand ergens rondloopt dan wat er precies wordt uitgespookt, maar online kun je toch precies zien wat ze roepen?

  5. De rechter heeft inmiddels (een in mijn optiek terechte) uitspraak gedaan:

    De rechtbank oordeelt dat uit de APV of de toelichting daarop kan niet worden opgemaakt dat is bedoeld om (ook) een digitaal platform zoals een groepschat op Telegram aan te merken als ‘openbare plaats’. Een (voor iedereen toegankelijke) groepschat op Telegram is weliswaar openbaar, maar het is geen plaats in de zin van de APV die binnen de bevoegdheden van de burgemeester valt. De burgemeester geeft ook een onjuiste uitleg aan artikel 2:2, eerste lid, onder g, van de APV door te zeggen dat alleen de wanordelijkheden die dreigen te gebeuren zich op een openbare plaats moeten afspelen, maar dat het gedrag dat daartoe aanleiding geeft ook op een niet-fysieke plek kan plaatsvinden. De APV-bepaling is duidelijk bedoeld voor de situatie dat er op de openbare plaats uitdagend gedrag wordt vertoond dat aanleiding geeft tot wanordelijkheden. Als de burgemeester wél zou worden gevolgd in haar uitleg van artikel 2:2, eerste lid, onder g, van de APV, zou dit leiden tot een ontoelaatbare beperking van de in artikel 7, derde lid, van de Grondwet neergelegde vrijheid van meningsuiting. In een gemeentelijke verordening mag de inhoud van uitlatingen niet aan banden worden gelegd. Het is een lokale regelgever (in dit geval de gemeenteraad) niet toegestaan om grondrechten te beperken wanneer een dergelijke beperking niet kan worden teruggevoerd op een wet in formele zin. De burgemeester was daarom niet bevoegd om aan eiser een last onder dwangsom op te leggen.

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.