Wacht even, open source is dus niet voor eeuwig gelicentieerd?

johnhain / Pixabay

In vervolg op mijn blog van maandag over open source bij de overheid kreeg ik vele vragen over het waarom. De TK als opdrachtgever wilde immers eigenaar van alle software worden, zodat ze kon voorkomen dat een licentie zou vervallen en de leverancier dan lekker binnen kon lopen met een nieuw contract. Hoe kan dat, aldus de diverse vraagstellers (dank, allen) als het open source is? Dat is toch voor eeuwig en onherroepelijk gelicentieerd?

De bedoeling van open source is inderdaad dat de software voor altijd onder duidelijk vastgelegde voorwaarden beschikbaar is. Maar letterlijk “voor eeuwig en altijd” (juristen houden van dubbele herhalingen, twee keer genaaid houdt beter)

De BSD licentie bevat bijvoorbeeld helemaal niets over de looptijd of intrekbaarheid, dat is simpelweg een “je gaat je gang maar binnen dit kader” verklaring. Hetzelfde voor de Mozilla Public License, en daar zit veel meer juridisch geweld in. In de Apache 2.0 licentie vind je weer wel “perpetual” bij de licentieverlening. en de GPL (versie 3) noemt de licentie “irrevocable”. Hier staat dan ook meteen het voorbehoud dat verklaart waarom deze term niet standaard genoemd wordt:

All rights granted under this License are granted for the term of copyright on the Program, and are irrevocable provided the stated conditions are met.
Dit is het instrument voor de handhaving: OSS licenties vervallen zodra je de voorwaarden schendt. (Sommige hebben automatische herstelbepalingen als je de schending opheft.) Daarmee is voortgezet gebruik van de software een inbreuk op auteursrechten, waar een enorm arsenaal aan handhavingsbepalingen uit de kast voor kan worden gehaald. Dus logisch dat OSS licenties niet letterlijk “perpetual and irrevocable” vermelden.

Dat gezegd hebbende, de strekking van die licenties is dat natuurlijk wel. Er staat geen harde termijn, en het is ook niet echt de bedoeling dat er na ${periode} opnieuw een licentie moet worden aanvaard of iets dergelijks. Naar Nederlands recht zouden we van een licentie voor onbepaalde tijd spreken. Die zijn in principe opzegbaar, mits met voldoende opzegtermijn en/of zwaarwegende reden en/of opzegvergoeding (je moet er 2 kiezen, succes George Boole) tenzij de strekking van de licentie anders is. En dat laatste lijkt me hier wel opgaan.

Blijft echter over de gekke randgevallen, en dat is waar juristen voor leven. Het voor de hand liggende randgeval is overlijden of faillissement van de rechthebbende. De auteursrechten komen dan bij een ander terecht, en het is geen uitgemaakte zaak dat de licenties dan meegaan. Voor juristen: de vraag is of een licentie een goederenrechtelijk recht is of slechts een persoonlijk recht, en het lijkt dat laatste te zijn. Je kunt als licentienemer dan alleen een schadeclaim indienen, in juridische termen heb je dan dikke pech met je concurrente vordering op een failliete boedel.

Langs een ander argument kom je bij hetzelfde probleem uit: via het Nebula- en Berzona-arrest is verdedigbaar dat de curator een licentie mag schenden (wanpresteren) wanneer dat in het belang is van de boedel. En daaronder valt dan het te gelde maken van het onderliggende auteursrecht. Hoewel daar de nodige nuances bij te maken zijn, is het zeer zeker niet uitgesloten dat er een route is waarmee een curator hiermee wegkomt. En dat wil je dan natuurlijk voorkomen met je inkoopvoorwaarden.

En ja, dit voelt als schieten met een kanon op een mug: hoe vaak gebéurt het nou dat er OSS uit de markt gaat omdat de rechthebbende/maintainer overlijdt of failliet raakt, waarna hebberige familieleden of bedrijfskopers de hoofdprijs gaan vragen? Je moet allereerst weten dat je overleden tante Agaath uit Nebraska met zo’n project bezig is, vervolgens een familierechtadvocaat met IE-kennis vinden om de rechten te krijgen én ruimte zien voor een businesscase om daar geld te gaan halen bij partijen die de software nu gratis gebruiken, terwijl je niet weet wie dat zijn. Ik zie het niet gebeuren, maar dat heeft nog nooit een inkoopvoorwaardenschrijvende jurist tegengehouden.

Arnoud

6 reacties

  1. In het geval van OpenSource heb ik altijd gedacht dat dit either way geen issue is. Stel dat A software uitgeeft onder een open source licentie. Vervolgens verspreidt B dit naar C onder diezelfde licentie. Dan kan A wel zijn licentie jegens B intrekken, maar tenzij er in de oorspronkelijke licentie een ketenbepaling zit t.a.v. het intrekken in zou zitten, lijkt het me niet dat B ook zijn licentie jegens C hoeft in te trekken?

    Trekt vervolgens A zijn licentie jegens B in, dan kan C weer een licentie verstrekken aan B, en is het netto resultaat dat er feitelijk niets veranderd is.

    Maar mogelijk dat ik dan iets over het hoofd zie?

  2. Hadden we in een eerdere discussie over dit onderwerp niet geconstateerd dat de curator licentie houders individueel moet aanschrijven en dat niet aangeschreven licentie houders conform de licentie dan nog steeds nieuwe licenties namens de houder konden verspreiden?

    Het wordt dan dus een soort van whack-a-mole, waarbij het probleem nooit opgelost is zolang er iemand is met een licentie die niet is benaderd?

    Nog beroerder voor de curator is het als de licentiehouder en dus de curator niet weet dat ik een licentie heeft en mij nooit benadert. Wanneer het faillissement is afgehandeld en er is geen curator meer kan ik de software weer verspreiden en omdat er geen sprake van een curator meer is is m.i. dan ook de grondslag om die licentie in te trekken weg.

  3. Van een beetje respectabel open source project zal het auteursrecht niet bij een persoon liggen, maar hebben vaak meerdere, en soms honderden mensen hun eigen, auteursrechterlijk relevante bijdrage geleverd, en het auteursrecht daarop ligt nog bij die bijdragers (of hun erfgenamen). In zo’n geval kan een partij wel proberen de licentie in te trekken, maar kan daarna geen enkele partij meer zijn rechten te gelde maken. Daarmee is het intrekken van die licentie niet in het belang van de schuldeisers (ze schieten er immers niets mee op, en het kost zo’n curator alleen maar moeite). Uitgezonderd in situaties waarin er maar een of heel weinig rechthebbenden zijn, is het onwaarschijnlijk dat men zal proberen dit pad op te gaan.

    Daarnaast is dat Nebula arrest iets typisch Nederlands. In het buitenland heeft de Nederlandse wet geen werking, en zullen de licenties dus geldig blijven, en kan ik die nog steeds op die manier verkrijgen. Laat die curator er maar achter komen dat dat zo is, of, als zijn taak beeindigd is, kan die ook niet meer legaal contractbreuk plegen.

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.