Google moet zoekresultaten met overduidelijk onjuiste informatie verwijderen

Google moet zoekresultaten verwijderen als gebruikers kunnen aantonen dat de gelinkte informatie overduidelijk niet klopt. Dat las ik bij Nutech.nl. In zaak C-460/20 oordeelde het Hof van Justitie dat je je als zoekmachine niet kunt beroepen op de uitingsvrijheid als een uiting feitelijke onjuistheden bevat.

Twee directeuren van een groep investeringsmaatschappijen zagen in Google hun naam gekoppeld aan artikelen waarin kritiek werd geuit op het investeringsmodel van de groep. Dat kan, maar er leken ook fouten in die artikelen te staan. Daarop diende men klachten in om de informatie verwijderd te krijgen, maar zoals u zult verwachten gaf Google niet thuis: zij kan vanuit haar positie niet oordelen of de gelinkte berichten (op zoekopdracht op hun naam) wel of niet juist waren en kon dus niet ingrijpen.

Een bekend maar frustrerend standpunt, daarop stapte men naar de rechter. Die besloot -in hoger beroep- de zaak aan het Hof van Justitie voor te leggen, omdat hier zowel de AVG als de uitsluiting van aansprakelijkheid van informatieproviders aan de orde is.

Het Hof begint met te herhalen dat Google zelf verwerkingsverantwoordelijke is voor zoekresultaten die als persoonsgegevens gelden. Dat was al in het bekende vergeetrecht-arrest uit 2014 uitgemaakt, maar het kan geen kwaad dat ter herhalen omdat mensen nog te vaak redeneren dat Google alleen maar een vergaarbak is van andermans informatie. Google kiest zelf wat op nummer 1 staat, met haar eigen criterium van “relevantie” en neemt daarmee de verantwoordelijkheid voor de koppelingen die ze aldus legt.

Dat wil niet zeggen dat Google dus automatisch aansprakelijk is voor alle fouten in de gekoppelde artikelen. Daarvoor moeten ze – zo beslist het Hof nu – eerst een beoordeling maken van de aard van die fouten. Er is hier namelijk sprake van een botsing tussen informatievrijheid en gegevensbescherming, waarbij een belangenafweging moet worden gemaakt die uitgaat van twee gelijkwaardige rechten. Maar de factor “de informatie is onjuist” weegt wel zwaar richting “weghalen”.

Waar zit je dan met de bewijslast? Iedereen kan immers wel zeggen dat berichten onjuist zijn. Als verweer daarop zie je de reflex bij nogal wat bedrijven om bij alles te zeggen “kom maar terug met een gerechtelijk bevel”, wat natuurlijk in de praktijk betekent “hoepel op”. Het Hof introduceert nu de juridische meetlat van “kennelijk onjuist” oftewel “overduidelijk onjuist”, het criterium dat we al kennen bij notice/takedown door hostingproviders. (En ja, die moeten dus ook overduidelijk onjuiste informatie van hun site halen, dat moesten ze al sinds 2000.)

Maar hoe bewijs je “kennelijk onjuist”?

Om te vermijden dat deze persoon een buitensporige last krijgt opgelegd die het nuttig effect van het recht op verwijdering van links kan ondermijnen, hoeft hij alleen bewijzen aan te leveren als, gelet op de omstandigheden van het geval, redelijkerwijs van hem kan worden verlangd dat hij ze opzoekt om die kennelijke onjuistheid aan te tonen.
Het gaat om een hoge lat, “overduidelijk” is niet iets dat je aantoont met een steekwagentje met dossierstukken. Sterker nog, als je meer dan een halve a4 nodig hebt dan is het volgens mij per definitie niet overduidelijk, maar ik zit er altijd vrij cynisch in.

Het is gelukkig ook weer niet zo dat je een hele discussie aan moet gaan met Google over hoe het dan wel precies zit:

Bij de behandeling van een dergelijk verzoek kan de exploitant van de betrokken zoekmachine er dus niet toe worden verplicht om de feiten te onderzoeken en daartoe een contradictoire dialoog met de aanbieder van inhoud aan te gaan teneinde ontbrekende gegevens te verkrijgen over de juistheid van de gelinkte inhoud.
Voor mij lijkt dit evenzo vanzelfsprekend: als er van alles nader onderzocht moet worden, dan is het niet bepaald overduidelijk. Even klikken of de gelinkte bronnen vermelden wat wordt geclaimd zou al de grens moeten zijn, heel misschien nog nagaan wat het voor bronnen zijn, maar je hoeft als zoekmachine zeker niet na te zoeken of er tegen-bronnen zijn die wat anders beweren.

Natuurlijk blijven er dan nog genoeg gevallen over van onjuiste informatie die in Google terechtkomt als je zoekt op een persoon. Maar voor die restcategorie zal je dan echt eerst naar de rechter moeten (dus de website dagen) om aan te tonen dat de informatie onjuist is, en pas daarna naar de zoekmachine zelf.

Arnoud

 

23 reacties

  1. Ik zie niks staan over het in beroep gaan bij Google door een website als die door deze procedure uit de zoekresultaten verwijderd is.

    Zo zie ik nog steeds de mogelijkheid tot misbruik voor me.

    Een persoon heeft een bericht op Twitter geplaatst waarvoor men hem nu wil cancellen. De persoon haalt vervolgens het bericht offline en stuurt nu screenshots/links van zijn (opgeschoonde) Twitter tijdlijn naar Google als bewijs dat hij dit bericht niet heeft geplaatst om zo alle artikelen / berichten die hem proberen te cancellen uit de zoekresultaten te krijgen.

    Wat kan Google als meer bewijs eisen? Zoals aangegeven zou “overduidelijk bewijs” kort moeten zijn en je wilt het niet onmogelijk maken voor iemand om via dit proces te bewijzen dat hij iets niet heeft gedaan. Als ik zeg dat ik een BN’er puppies heb zien schoppen, hoe kan die BN’er met een half A4tje bewijzen dat hij dit niet gedaan heeft?

    1. Daar zegt het Hof niets over omdat dat niet het geschil was. Maar het wil niet zeggen dat je dus nooit informatie teruggezet kunt krijgen.

      Als hoofdregel denk ik dat je wel recht hebt op een opname in Google, tenzij Google duidelijke redenen heeft om je te weigeren. (Ze zijn écht een maatje te groot voor “mijn server, mijn regels”, zie ook artikel 15 DSA). Dus als je wordt verwijderd vanwege de reden “evidente onjuistheden over een persoon” dan moet je daartegen kunnen klagen.

      Als jij zegt dat je een BN’er puppies hebt zien schoppen, en je noemt geen enkele bron of foto van de gebeurtenis dan lijkt me dat een evidente leugen en dus ga je uit Google zodra deze persoon komt klagen.

      1. Het probleem van puppy voorbeeld (en mogelijk veel andere artikelen van juice kanalen) zou opgelost kunnen worden als het wijzen op het gebrek aan verifeerbaar (en dus ook ontkrachtbaar) bewijs als overduidelijk bewijs gezien kan worden dat iets niet waar is.

        Schuilen achter “anonieme bronnen zeggen” zou niet genoeg moeten zijn om een artikel overeind te houden. Ik weet dat dit het voor sommige klokkenluiders moeilijker maakt, maar anders zal er teveel misbruik van gemaakt worden.

      2. Wanneer iemand aangeeft dat hij een BN’er puppies heeft zien schoppen en daarbij geen enkele bron of foto van de gebeurtenis ter onderbouwing geeft, dan kan niet geconcludeerd worden dat deze stelling kennelijk onjuist is.

        1. Een beschuldiging van dierenmishandeling is lasterlijk en daarom in principe een onrechtmatige daad. Via een iets andere juridische redenatie (met andere eisen aan argumentatie en “bewijslast”) kan je een zoekmachine vragen om links naar lasterlijke berichten te verwijderen.

          1. De bewijslast voor laster ligt bij het OM. Later is het plegen van smaad wetende dat het te last gelegde feit in strijd met de waarheid is. Het OM komt niet ver met het argument, “u wist dat deze BN’er helemaal geen puppies geschopt, omdat u daar geen foto van heeft gemaakt”, als de verdachte verklaard dat er zelf getuigen van is geweest.

          1. Als een boom in een bos omvalt en er is niemand in de buurt om het te horen, maakt het dan geluid?

            Je stelling was dat iemand een leugen verkondigd die aangeeft dat hij een BN’er puppies heeft zien schoppen zonder daar een foto van te maken. Deze stelling is evident onjuist. Iemand kan prima een hond zien mishandelen én daar geen foto van maken.

            Iets anders is of je zo iets mag zeggen zonder over bewijs te beschikken. Dat hangt duidelijk af van de omstandigheden. Het is bijvoorbeeld evident rechtmatig om dit aan te geven in een zaak tegen te deze BN’er waarin deze persoon als getuigen wordt opgeroepen.

            1. Een leugen? Dat was niet mijn stelling. Ik stelde dat het onrechtmatig is om dat te publiceren omdat het een ernstige beschuldiging is en geen basis in de feiten heeft. Dat jij het zag maar geen bewijs had, is ongeloofwaardig. En als het toch waar is: dikke jammer voor jou dan, ga eerst maar bewijs vergaren voordat je dit soort dingen publiceert.

              We hebben het over publiceren op internet, niet over getuigen in een strafzaak of andere randgevallen. De blog gaat immers over wat Google moet verwijderen omdat het evident onrechtmatig is. We zouden als voorbeeld kunnen nemen “Ik heb gezien dat Johnny de Mol gisteren een puppy helemaal doodgeschopt heeft”. Meen jij werkelijk dat het rechtmatig is om dit te Twitteren zonder bewijs erbij?

              1. Dat is een subtiel verschil. Stel dat ik dat zag, maar geen foto of filmpje heb gemaakt. Als er een rechtszaak komt en ik word om wat voor reden dan ook opgeroepen om te getuigen over wat er is gebeurt en ik verklaar dat ik dat gezien heb; dan is dat geen probleem. Vervolgens is het ook geen probleem als de rechtbank reporter in de krant zet dat een getuige dat verklaard heeft.

                Dus ik die het gezien heb, mag niet op een openbaar forum zeggen dat ik dat gezien heb, want geen bewijs. Maar de krant ,of Shownieuws wat mij betreft, kan wel vrijuit zeggen dat ik dat gezegd heb, als ze maar een opname of rechtbankverslag hebben waaruit dat blijkt.

                Waarbij we allemaal weten dat het effect hetzelfde is, dan niet nog groter; ergens voelt dat niet juist.

                1. Ook een krant zal niet wegkomen met die publicatie, althans in theorie: één bron is geen bron. Als de krant naast jou nog iemand vindt die het heeft gezien, of een dierenambulance vindt die een dood hondje ophaalde en nog net de heer de M. zag weglopen, dan heb je twee bronnen en dan kun je publiceren.

              2. Als jij zegt dat je een BN’er puppies hebt zien schoppen, en je noemt geen enkele bron of foto van de gebeurtenis dan lijkt me dat een evidente leugen en dus ga je uit Google zodra deze persoon komt klagen.

                Ik zou het eerder gooien op het evident niet naleven van een norm, bijvoorbeeld: geen ernstige beschuldigen uiten zonder dat je dit kunt onderbouwen met enig feitenmateriaal; of geen ernstige beschuldigen uiten zonder dat daarmee een rechtens te beschermen doel wordt gedient.

  2. “Om te vermijden dat deze persoon een buitensporige last krijgt opgelegd die het nuttig effect van het recht op verwijdering van links kan ondermijnen, hoeft hij alleen bewijzen aan te leveren als, gelet op de omstandigheden van het geval, redelijkerwijs van hem kan worden verlangd dat hij ze opzoekt om die kennelijke onjuistheid aan te tonen.”

    maar dit zegt dus precies niks. ik zie de meerwaarde van dit arrest niet op dit punt (wel van het de overwegingen over google images)… je moet het bewijzen als dit redelijkerwijs van je kan worden verlangd… ja, en wanneer is dat dat??

    1. Je moet dit lezen in de context van het arrest: De klager hoeft geen gerechtelijk vonnis (tegen de website beheerder) te overleggen, maar moet wel met een gemotiveerd verzoek aan de zoekmachine komen. Dat verzoek moet ondersteund worden door bewijsmateriaal als dat voor de klager makkelijk beschikbaar is.

      Het gaat hier niet om smaad of laster (dat met een andere juridische motivatie verwijderd kan worden) maar om verwijderen van feitelijk onjuist materiaal en links daarnaar.

        1. dit is de volledige overweging: In de eerste plaats moet aangaande de verplichtingen van de persoon die om verwijdering van links verzoekt omdat de gelinkte inhoud onjuist is, worden opgemerkt dat deze persoon moet aantonen dat de informatie in die inhoud, of ten minste een niet onbeduidend deel van die informatie, kennelijk onjuist is. Om te vermijden dat deze persoon een buitensporige last krijgt opgelegd die het nuttig effect van het recht op verwijdering van links kan ondermijnen, hoeft hij alleen bewijzen aan te leveren als, gelet op de omstandigheden van het geval, redelijkerwijs van hem kan worden verlangd dat hij ze opzoekt om die kennelijke onjuistheid aan te tonen.

          -> dus je moet aantonen dat de informatie kennelijk onjuist is bij een verwijderingsverzoek. dat is bewijzen. maar hij hoeft dit alleen te bewijzen als dit van hem kan worden verlangd? maar wanneer dan? en verder lijkt het alsof er wordt gemeend dat bewijzen niet hetzelfde is als aantonen, maar ook dit verschil zie ik niet.

          1. Ik zie het verschil tussen aantonen en bewijzen als tussen “met een logische redenering uitleggen” en “overleggen van stukken waaruit feiten blijken”. Voorbeeld: op een site staat dat ik op 1 december 1974 geboren ben. Ik toon aan dat dit onjuist is met de mededeling “ik ben Arnoud Engelfriet en ik ben op 11 december jarig, niet 1”. Je zou zeggen dat dit genoeg is, mensen weten zelf wanneer ze jarig zijn.

            Als bewijs zou ik een kopie van mijn identiteitsbewijs kunnen overleggen, maar het Hof zegt dus dat ik die kopie alleen hoef te sturen als men dat redelijkerwijs van mij kan verlangen. Dat zie ik dus niet (hoezo zou ik liegen over die datum), maar het is eenvoudig op te snorren dus ik denk dat men dat eventueel kan verlangen, bijvoorbeeld als er twijfel is of ik het wel ben die het zeg. Naar mijn geboorteplaats gaan en een uittreksel geboorteregister aanschaffen en dat opsturen zou niet redelijk zijn dus dat kan men niet eisen.

            1. Ik vraag me af in hoeverre de rechters bij een inhoudelijke beoordeling van een geschil over een verwijderingsverzoek er rekening mee houden dat de zoekmachine een “derde partij” is in het geschil over de feiten tussen de klager en de auteur van het gewraakte artikel. Zou de zoekmachine in zo’n geval het bewijs van de klager strenger mogen beoordelen dan in het geval dat de auteur bewijs voor correctheid aandraagt?

              1. Dat is een goeie. Het Hof begint met te stellen dat Google (de zoekmachine in casu) een eigen verantwoordelijkheid neemt door te kiezen welke berichten ze wel en niet toont en in welke volgorde. Daarmee verhoudt zich niet goed een aanpak dat je je dan toch achter de uitgever mag verschuilen. En ik zou vrezen dat de klager strenger behandelen toch neerkomt op zulk verschuilen.

                Ik denk dat omdat het moet gaan om evidente zaken, het bewijs in de praktijk heel simpel moet zijn. Die geboortedatum is fout, zie identiteitskaart. Die meneer was niet de directeur van de frauduleuze bv maar afgetreden voordat de fraude begon, zie uittreksel KVK. Die mevrouw was niet uitgevallen door corona maar weggepest, zie dit krantenartikel. Zodra er meer nodig is, wordt het al lastiger te doorgronden en dan houdt de verantwoordelijkheid van Google gewoon al op.

  3. Kan de Stichting tegen de Kwakzalverij bijvoorbeeld nu alle homeopathiesites uit de zoekresultaten laten verwijderen? Alle claims van homeopaten zijn namelijk overduidelijk onjuist. Het lijkt me ook wel een wapen voor mensen als Joris Demmink en Jaap van Dissel om de grootste rommel dieper in de krochten van internet te krijgen.

  4. De begrippen kennelijk en (over)duidelijk hebben voor mij andere betekenissen. Kennelijk onjuist betekend dat je zo kunt waarnemen dat het onjuist is terwijl duidelijk onjuist betekend dat je gemakkelijk kunt begrijpen dat het onjuist is. Bij kennelijk onjuist weet het publiek dat de getoonde informatie zo dat het onjuist is, terwijl dat bij duidelijk onjuist pas na aanvullende stukken het geval kan zijn (en dan goed tw begrijpen is).

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.