‘TikTok dreigt thuiswerkende medewerkers met straf en ontslag’

Life-Of-Pix / Pixabay

Sociaal medium TikTok heeft medewerkers die fulltime thuiswerken gedreigd met ontslag, zo las ik bij Tweakers. Amerikaanse site The Information kreeg een interne memo van die strekking onder ogen, met onder meer de constatering dat als medewerkers te ver van een kantoor wonen, ze riskeren hun baan te verliezen. De stappen van TikTok zijn geen uitzondering in de techindustrie, en ik kreeg dan ook diverse vragen hoe dat ondertussen in Nederland is geregeld.

In 2021 werd het initiatiefswetsvoorstel “Wet werken waar je wilt” ingediend. Deze wet is aangenomen door de Tweede Kamer, maar is op dit moment nog steeds bij de Eerste Kamer in behandeling. Formeel is het dus nog steeds ‘maar’ een voorstel, maar het ligt in de verwachting dat het aangenomen zal worden.

Tot die wet er is, gelden de regels uit de Wet flexibel werken of Wfw. Ook hierbij geldt dat je een verzoek tot wijziging van je arbeidsplaats moet kunnen indienen, zij het dat je dan minstens een half jaar bij de betreffende werkgever in dienst moet zijn. Dat verzoek moet twee maanden van tevoren worden ingediend. En of het kans heeft? Bij de memorie van toelichting van de Wwwjw legt men uit:

De werkgever dient [onder de Wfw] uiterlijk een maand voor de beoogde ingangsdatum van het verzoek schriftelijk te reageren. Wanneer de werkgever dit niet doet, dan wordt het verzoek van de werknemer ingewilligd. Als het gaat om een verzoek tot wijziging van de arbeidsduur of werktijd, wordt dat verzoek tevens ingewilligd, als er geen sprake is van zwaarwegende bedrijfs- of dienstbelangen die zich hiertegen verzetten. De werkgever dient bij afwijzing van het verzoek te motiveren waarom sprake zou zijn van zwaarwegende bedrijfs- of dienstbelangen. Daarvan is volgens de Wfw onder meer sprake bij ernstige problemen op het gebied van de veiligheid of van roostertechnische aard.
Bij wijziging van de arbeidsplaats is er meer ruimte om te weigeren, er hoeft dan geen zwaarwegende grond te zijn. Een werkgever kan dus met een mager excuus een verzoek om thuiswerken weigeren. Maar als de Wwwjw van kracht wordt, dan geldt dus dezelfde hoge lat als bij arbeidsduur of werktijd. En hoe zou die zich vertalen naar de situatie van arbeidsplaats? Wederom de MvT:
Niet ieder bedrijfsbelang is aan te merken als een zwaarwegend bedrijfsbelang. Bij zwaarwegende bedrijfsbelangen moet worden gedacht aan economische, technische of operationele belangen die ernstig zouden worden geschaad indien het verzoek zou worden gehonoreerd, zo blijkt uit de wetshistorie. Aangaande aanpassing van de arbeidsplaats achten de initiatiefnemers het echter ook mogelijk dat het behoud van de sociale cohesie op de werkvloer een voldoende zwaarwegend bedrijfsbelang kan vormen op basis waarvan een werkgever een verzoek tot aanpassing van de werkplaats (gedeeltelijk) af kan wijzen. Ook de omstandigheid dat een werkgever in verhouding bijzonder zware lasten moet dragen om thuiswerken mogelijk te maken kan een grond zijn. Immers zal een werkgever dan vaak moeten voorzien in adequate arbeidsomstandigheden en digitale middelen om veilig en in lijn met onder meer privacywetgeving te werken. In sommige beroepsgroepen gelden nog zwaardere eisen, bijvoorbeeld omdat een beroepsgeheim aan de orde is.
Dit zijn stevige uitspraken, maar geen absolutismen: je kunt dus als werkgever niet zomaar roepen “wij hechten aan sociale cohesie dus iedereen werkt hier” of “dat is te duur”. Je zult dat moeten onderbouwen voor jouw specifieke bedrijf, in combinatie met de functie van de werknemer die erom vraagt. Misschien kunnen je programmeurs niet thuiswerken maar je verkoper wel, zeker als die toch driekwart van z’n tijd onderweg is om met relaties te spreken. Of de systeembeheerder, omdat die toch van 8 tot 8 in een dichte kamer werkt en prima via een vpn kan inloggen.

Het enkele feit “dat het onder corona kon” is expliciet benoemd als geen argument, en dat is logisch. In die periode moest iedereen extra flexibel zijn, zodat dingen mogelijk werden die eigenlijk niet wenselijk waren. Nieuwe verzoeken moeten dus worden beoordeeld op hun eigen merites.

Arnoud

9 reacties

  1. Dit kan eindeloze discussies opleveren. De een vindt vergadering via Teams helemaal niets, omdar de elkaar niet recht in de ogen kan kijken. De ander vindt het heerlijk omdat he5 twee uur reistijd scheelt en je niet hoeft te luisteren naar het geklep van je kamergenoten.

    1. Daar zitten zeker voordelen aan, maar niet alleen maar voordelen. Er zijn bedrijven waar men bijvoorbeeld zegt dat je twee of drie dagen per week mag thuiswerken als je dat wil, maar waar twee of drie kantoordagen zijn waarvan dan een of twee vaste dagen. Wat hier speelt is dat in de afgelopen jaren sommige mensen door Corona vijf dagen per week zijn gaan thuiswerken, en sommigen daarvan zijn verhuist. Die zijn bijvoorbeeld uit Californie vertrokken naar regio’s of staten waar het goedkoper wonen en leven is, maar ze krijgen nog wel het salaris dat hoort bij wonen en werken in Californie, waar de salarissen nu eenmaal aanzienlijk hoger liggen dan in bijvoorbeeld Arizona of Nevada.. Die mensen verzetten zich nu tegen gedwongen kantoordagen. Er zijn ook bedrijven waar het standpunt over thuiswerken is veranderd door de komst van nieuw management, en waar mensen die waren aangenomen met als lokkertje dat ze konden thuiswerken nu ineens naar kantoor moeten komen. Gaan dreigen met ontslag klinkt dan wel als een behoorlijk zware maatregel, maar goed ik weet niet hoe het precies verlopen is daar. Wellicht dat die medewerkers nooit de expliciete toestemming hebben gekregen om vijf dagen thuis te werken, en dat dat zo is gegroeid door Corona. Wat wel duidelijk is, is dat in de VS dit soort discussies bij sommige bedrijven veel, laten we zeggen “scherp” gespeeld worden. Het is niet van laten we eens bij elkaar komen en in redelijkheid kijken wat billijk is, het is daar “Wij zijn de baas, dit is hoe het vanaf morgen is”. Ook niet bij alle bedrijven natuurlijk; het zijn alleen de uitschieters naar het extreme die wij hier te horen krijgen omdat dat het nieuws haalt.

  2. Mijn werkgever maakt geen probleem van thuiswerken en dat levert hem ook voordeel op. Ik kan me thuis beter concentreren en lever daardoor meer en beter werk. (Het levert mij ook voordeel op in reistijd en reiskosten.) Er zijn ook dagen dat ik naar kantoor ga om met collega’s samen te werken.

  3. Ik vind het toch vreemd dat dit niet aan de werkgever voorbehouden blijft. Die bepaalt immers hoe het werk gedaan dient te worden. En als de werkgever er aan hecht een oog op zeil te houden op de werkvloer, dan is op kantoor zijn toch het meest praktische. Immers mag je als werkgever weer niet thuis continue camera toezicht eisen. Of uberhaupt een camera voor meetings. En een werkgever die werknemers op afstand wantrouwt is misschien niet cool, maar ook niet gelijk een slechte werkgever.

    1. Ik snap je punt, maar het is op zich niet nieuw dat we door middel van wettelijke maatregelen bepaalde grenzen stellen aan wat bedrijven wel en niet mogen en kunnen doen. Er was een tijd dat het idee van kinderen van 14 niet laten werken in een kolenmijn op veel verzet kon rekenen. Ook bij iets als de invoering van de arbo-wet was er verzet te horen. De tijd is er nu blijkbaar naar dat “we” (of althans, de meerderheid van de volksvertegenwoordiging) van mening zijn dat bedrijven bepaalde dingen maar gewoon dienen te faciliteren als dat kan en er behoefte aan is.

  4. Zo’n 15 jaar geleden suggereerden de collega’s in mijn baan destijds al dat ze als “software ontwikkelaars” net zo goed vanuit huis konden werken en dat we maar een keer per week een dag op kantoor hoefden te komen voor overleg. Sinds die tijd is thuiswerken voor een heleboel beroepen alleen maar makkelijker geworden.

    De samenleving is ook veranderd. Waar in de vorige eeuw alleenverdieners de norm waren, zie je tegenwoordig veelal tweeverdieners of alleenstaande ouders. Het is voor die groepen heel handig om (flexibel) thuis te kunnen werken om (bijvoorbeeld) monteurs te kunnen ontvangen of de kinderen na school op te vangen. Met een beetje flexibiliteit krijgt de werkgever tevredener werknemers.

    1. Daar zeg je zo wat. Ik ben single en was vroeger minimaal 4 van mijn vakantiedagen kwijt aan monteurs, meter controleurs e.d. Ook omdat ze allemaal zeiden in de ochtend te komen en vervolgens om drie uur in de middag te verschijnen. Wat dat betreft hebben ze in de VS in sommige staten een beter systeem: je moet een blok geven waar binnen je komt en dat mar 1. niet te ruim zijn en 2. als je niet komt binnen die tijd, dan ben je verantwoordelijk voor de kosten die degene die voor je thuis is gebleven maakt.

      Ik heb ooit een hele discussie gehad met meter opnemer die een afspraak wilde maken en alleen maar overdag tijden aangaf. Ik dus steeds aangeven dat ik niet kon, waarop ik gebeld werd wanneer ik dan wel kon. Op mijn ’s avonds kreeg ik de opmerking dat ze dan niet werkten. Waarop ik zei dat ze dan volgend jaar maar weer eens moesten proberen want mijn vakantie was op. Heb dat jaar nog 3 keer kaartjes in de bus gehad dat ze mij niet thuis getroffen hadden. Een plaat voor de kop hadden ze weer wel…

      Tegenwoordig heb ik dus effectief 4 extra vakantiedagen en veel makkelijker mensen die in mijn huis klussen. Ik werk drie dagen/week thuis en sluit me gewoon op in mijn werkkamer. En als ik een keer een week klussers heb dan werk ik die week de hele week thuis.

      Ik zou echt niet meer terug willen naar 5 dagen thuis werken zoals tijdens Corona lockdown, dat was te weinig contacten. Maar als mijn baas volgende week zegt dat ik 5 dagen per week op kantoor moet zijn dan zoek ik volgende week nog een andere werkgever.

  5. Jammer dat er al in staat dat ‘sociale cohesie’ al een zwaarwegend belang is.

    Een belang, ok. Maar bij ‘zwaarwegend’ denk ik aan ernstige verstoring van de bedrijfsvoering en situaties die het bedrijf aan de rand van de afgrond brengen.

    Wel, de jurispudentie zal nog geschreven moeten worden.

    1. Er staat dat het een zwaarwegend belang “kan zijn”, dus je moet wel meer doen dan zeggen “werk is ook een stukje sociaal”. Het zal moeten worden gekoppeld aan bedrijfscultuur, type werk, positie werknemer et cetera. Als jij de enige IT-systeembeheerder bent tussen dertig man van sales, dan denk ik dat niet iemand je zal missen. Ben jij customer success director tussen die dertig man, dan zal thuiswerken hem niet worden.

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.