Ook Hoge Raad oordeelt dat Deliveroo-koeriers geen zzp’ers waren. Heeft dat grote gevolgen?

mohamedhassan / Pixabay

De fietskoeriers van Deliveroo waren werknemers en geen zzp’ers, zo zegt ook de Hoge Raad. Dat meldde NRC vorige week. Heeft dat gevolgen voor alle 1,2 miljoen zzp’ers in Nederland, vraagt men er direct achteraan. Naar goed journalistiek gebruik moet het antwoord dan “nee” zijn, maar laten we eens kijken wat de Hoge Raad nu echt vond.

De uitspraak is de laatste in een lange reeks van discussies en rechtszaken over de status van bezorgers die voor een bedrijf met een app, pardon een participant in de platformeconomie, aan het werk zijn. In 2018 vonniste de rechtbank Amsterdam nog dat een Deliveroo-bezorger freelancer was, mede omdat deze zeer parttime werkte en het contract keurig “ZZP-overeenkomst” heette.

De zaak waar het nu om gaat, startte in 2019: Deliveroo-bezorgers zijn toch werknemers, was de uitkomst. Wat was nu het verschil?

In juli vorig jaar concludeerde de rechtbank nog op basis van de tekst van een freelancer-contract dat de fietskoerier een zzp’er was, maar dat was wat kort door de bocht: je mag aan een contract met een hulppersoon alleen waarde hechten als er inhoudelijk onderhandeld is. Is het een standaardcontract dat de hulppersoon opgelegd kreeg (“alsjeblieft, hier tekenen graag”) dan is daaraan geen aanwijzing te ontlenen dat partijen samen beiden wilden dat de koerier zzp’er was. Ook de andere stappen die de rechter vorig jaar zag – het inschrijven bij de KvK, het zelf kopen van kleding en vervoersboxen – tellen niet mee in zo’n situatie.
De rechter liet alle mooie woorden uit die tijd over platformeconomie, flexwerken en wat dies meer zij voor wat ze waren, en legde de definitie van “arbeidsovereenkomst” er letterlijk tegenaan. En die is onafhankelijk van hoe je het noemt of wat futurologen zeggen dat werk in de 21e eeuw gaat zijn. Niet raar dus dat hij uitkwam bij “wél arbeidsovereenkomst”.

Deliveroo ging natuurlijk in hoger beroep, want je zou het eens een keer eens zijn met een vonnis als groot bedrijf, kom nou. Maar ook daar kreeg men ongelijk: ook als Deliveroo zelf zegde géén maaltijdbezorgplatform te zijn (dat is serieus met droge ogen verdedigd door een overigens zeer competente advocate) maar slechts een IT-bedrijf, dan nog kun je best werknemer zijn van dat bedrijf.

Het was bij het Hof ook voor een deel de IT die ervoor zorgde dat Deliveroo werkgever was:

Het GPS-systeem geeft Deliveroo daarmee een vergaande controlemogelijkheid op de werkwijze van de bezorger. FNV heeft erop gewezen, en zulks komt het hof ook aannemelijk voor, dat deze GPS-bekendheid ook een druk op de bezorger uitoefent. De klant rekent op bezorging van een maaltijd op een bepaald tijdstip; wanneer een bezorger bijvoorbeeld langzamer gaat fietsen, dan zal de klant (en daarmee Deliveroo) hierover teleurgesteld zijn, hetgeen een bezorger menselijkerwijs zal willen proberen te voorkomen. Het GPS-systeem geeft Deliveroo (al dan niet via haar klanten) dus een vergaande controlemogelijkheid, die eveneens als een vorm van gezag is aan te merken.
De Hoge Raad had in 2020 al uiteengezet wanneer je een contract een arbeidsovereenkomst noemt. Bedoelingen doen er niet toe, het gaat om de feitelijke situatie. Je kijkt er objectief naar: werkt iemand ‘in dienst’, krijgt zhij ‘loon’ om ‘gedurende zekere tijd’ bepaalde ‘arbeid’ te verrichten en is er ‘gezag’ (die IT dus, bijvoorbeeld). Zo ja, dan is het een arbeidscontract.

Men voegt daar nu aan toe dat je uiteindelijk wel gewoon naar alle omstandigheden van het geval moet kijken. Als iemand zich bijvoorbeeld nadrukkelijk profileert als zelfstandige (eigen ondernemersnaam/logo, reputatie, aantal opdrachtgevers, fiscale kwalificatie) dan is dat een factor die meeweegt. Maar er is geen hard criterium “doe x en je bent zzp’er”.

Deliveroo had dat namelijk geprobeerd met het argument dat je niet hóefde te werken. Je mag als IT-medewerker-met-maaltijdtas (de Capgemini-bezorgers, wie kent ze niet) immers weigeren een maaltijd te bezorgen, waar een gewone 9-tot-5 medewerker een probleem zou hebben als die besluit vandaag gewoon even thuis te blijven. De HR trekt de vergelijking met de appelplukkers en vakantiewerkers, en concludeert dat dit geen keiharde eis is om van een arbeidsovereenkomst te kunnen spreken. Het kan, een arbeidscontract waarbij je soms thuis mag blijven. Als je dat allebei zo wil, waarom niet.

Er blijft dus niets over van de stellingen van Deliveroo, en onvermijdelijk is dan ook dat de fietsbezorgers aangemerkt worden als werknemers. Wellicht zou dat anders kunnen of mogen zijn (zie onder meer dit artikel uit alweer 2017), maar dat verklaart de HR tot nadrukkelijk een politieke discussie.

De HR wilde niet zelf een harde lijn trekken: velen waren bang dat de hoogste rechter zou bepalen dat je alleen moest kijken naar het soort werk – wie hetzelfde doet als de werknemers, is automatisch en ongeacht de omstandigheden óók een werknemer. Dat zou heel vervelend zijn voor alle bedrijven en instellingen die met een flexschil werken.

Heeft dat gevolgen voor alle 1,2 miljoen zzp’ers in Nederland, zo vroeg NRC zich af. Antwoord dus: nee. Ook niet direct voor de Deliveroo-bezorgers, want in oktober 2022 vertrok het bedrijf, naar eigen zeggen omdat het niet meeviel de markt te veroveren. Men deed wel een aanbod tot vergoeding:

De vaste werknemers van Deliveroo in Nederland krijgen compensatie voor het verlies van hun baan. De bezorgers zijn echter niet in dienst, maar krijgen ook een bedrag uitgekeerd. ‘Dat maakt dit sociaal heel uniek. Deliveroo heeft zelf contact met ons opgenomen, en dat heeft geleid tot deze afspraken’, zegt Anja Dijkman, FNV-bestuurder Platformwerk. ‘Ik denk dat zij op een nette manier uit Nederland willen vertrekken.’
Toch blijft de gedachte hangen dat men mede vertrok omdat deze HR-uitspraak grote financiële gevolgen zou hebben, en daar hadden de investeerders natuurlijk geen zin in.

Arnoud

 

 

37 reacties

  1. Fundamenteel stoort mij de paternalistische houding ten opzichte van volwassen bezorgers. Ze mogen trouwen en kinderen krijgen en opvoeden, ze mogen een huis kopen, ze mogen het leger ingaan en het risico lopen gedood te worden, Daar zijn ze blijkbaar volwassen en verstandig genoeg voor.

    Maar ze mogen niet besluiten: ik wil als ZZP-er werken. Dan zijn ze ineens tweederangs burgers, namelijk burgers die niet capabel geacht worden hun eigen beslissingen hieromtrent te maken, en die, of ze het willen of niet, beschermd moeten worden.

    Stel dat er een groep verstandige, volwassen mensen is die zelf bewust als ZZP-er willen werken en maaltijden willen bezorgen, en daarbij de voor- en nadelen goed begrijpen en accepteren,

    Hoe moet een IT bedrijf dat vraag en aanbod voor dergelijke diensten bij elkaar wil brengen het dan inkleden om niet plotseling werknemers te hebben?

    1. In de praktijk blijkt een zeer groot percentage van deze mensen eigenlijk gewoon werknemer te willen zijn. Ook hier: Deliveroo heeft een paar jaar terug iedereen ontslagen en ‘gevraagd’ of men zzp-er wilde worden, wat verrassend genoeg bijna iedereen wilde. Dan gaan bij mij alarmbellen af, hier zit iemand de arbeidswet te ontduiken en zijn personeel oneerlijk te behandelen. Waarom mag Deliveroo iedereen zzp-er noemen en moet Thuisbezorgd alle sociale premies en belastingen afdragen voor zijn personeel (die doen het wel conform de NL wet namelijk).

      Inhoudelijk: er is op geen enkele wijze sprake van vrijheid van de “zzp-er” bij Deliveroo. Je moet doen wat zij zeggen, wanneer zij het zeggen en zoals zij het zeggen. Opdrachten weigeren kan in theorie maar komt niet voor, waarschijnlijk uit angst dat je dan geen nieuwe opdrachten krijgt. Een echte zelfstandige kan ‘nee’ zeggen.

      Ik denk dat de markt op dit punt behoorlijk verpest is door bedrijven die dachten geld te kunnen besparen door werknemers zzp-er te noemen en dan te doen alsof die mensen dat geheel vrijwillig doen en vast ook zelf goed ingelezen zijn in de voors en tegens. En voor een coach of octrooigemachtigde wil ik dat ook nog wel zien, maar voor een pakketbezorger of maaltijdfietser heb ik serieuze twijfels bij de actuele kennis van arbeidsrecht. Dat is waarom we ooit werknemersbescherming hebben ingevoerd, en dat blijkt maar goed ook.

      Niemand is erop tegen dat een goed geïnformeerd volwassen persoon er bewust voor kiest zelfstandig wat te gaan doen. Maar die groep is hier totaal niet aanwezig.

      1. Dat is waarom we ooit werknemersbescherming hebben ingevoerd, en dat blijkt maar goed ook. Niemand is erop tegen dat een goed geïnformeerd volwassen persoon er bewust voor kiest zelfstandig wat te gaan doen. Maar die groep is hier totaal niet aanwezig.

        Ik begrijp je punt, en de historische context, wel, maar het blijft knagen gezien de grote, vrijwel onbeperkte, vrijheid die diezelfde mensen in andere aspecten van het leven hebben. Ze mogen vrijwillig een nier doneren, ze mogen hun kind een bloedtransfusie ontzeggen, ze mogen al hun geld in het casino erdoorjagen, ze mogen een krat bier per dag drinken. Zijn ze daarvoor dan wel ‘goed geïnformeerd’?

        ‘Werkgevers hebben werknemers in het verleden misbruikt’ is een begrijpelijke, maar logisch gezien matige, reden om tegen een volwassene te zeggen: ‘nee, dat mag jij niet doen want daar ben je te onverstandig voor’

        En waarschijnlijk heb je gelijk, maakte Deliveroo misbruik van hun medewerkers, en wilden zij liever werknemer zijn. Dat is dan correct opgelost door de rechter. Maar de logische consequentie staat me tegen.

        1. Bij al die dingen die je noemt, zitten zorgplichten aan de andere kant en het is zeker geen absoluut en zonder meer in te zetten recht. Als de arts het medisch onverstandig vindt dat ik mijn nier doneer, dan blijft die nier zitten ook al ga ik op mijn hoofd staan. Als de bloedtransfusie levensreddend is, dan kan mij de ouderlijke macht (tijdelijk) ontzegd worden voor de behandeling. Een casino moet actief gokverslaving bestrijden. Alcohol verkopen aan een duidelijk alcoholist mag ook niet, maar de handhaving is ingewikkeld. Dit zijn dus géén absolute vrijheden.

          Het gaat om afhankelijkheid. Als iemand afhankelijk is van een ander voor zijn levensonderhoud, dán mag die ander het niet zzp-schap noemen. Ik zou zeggen, dan ben je per definitie dus géén goed geïnformeerde volwassene die er bewust voor kiest, maar iemand die gedwongen wordt zichzelf zzp-er te noemen en onder het minimumloon te werken.

          De HR zegt niet “het is nooit mogelijk om zzp-ende bezorger te worden”, als dat je zorg is. Ze zeggen “zoals Deliveroo het deed, klopt het niet”.

          1. Je argument over ‘afhankelijkheid’ is op zich wel sterk. Maar aan de andere kant: dan zou er bijvoorbeeld momenteel moeilijk sprake kunnen zijn van afhankelijkheid. Het werk ligt immers voor het oprapen. Die afhankelijkheid is er misschien met betrekking tot de voorwaarden waaronder je werkt, maar niet, of slechts beperkt, mbt voor wie je werkt (dat was natuurlijk vroeger wel anders, toen je in de meeste steden maar 1 grote werkgever had waar ‘iedereen’ voor werkte)

            Het is natuurlijk speculatie, maar stel dat Deliveroo het wat anders ingekleed had, bijvoorbeeld de vrijheid om opdrachten te weigeren sterk had benadrukt?

            We hebben nu eenmaal een samenleving opgebouwd waarin we sterk uitgaan van persoonlijke vrijheid en persoonlijke verantwoordelijkheden. Natuurlijk vereist dat dat de deelnemers in de samenleving sterk genoeg in hun schoenen staan, en ik weet ook wel dat dat een fictie is.

            Maar die fictie is wel de basis van onze samenleving, of je dat nu wenselijk vindt of niet.

            Ik zie het punt van Deliveroo dus wel. Dat wil niet zeggen dat ik het er mee eens ben, maar het is eigenlijk gewoon een extrapolatie van de manier waarop de samenleving, met name de werk-kant ervan, is opgebouwd.

            1. Tsja, als men tot aan de Hoge Raad oordeelt dat er sprake is van afhankelijkheid, wie ben ik dan om te zeggen, ach joh het valt wel mee het werk ligt voor het oprapen?

              Ik betwijfel ook sterk of het echt zo is dat je zonder academische kwalificaties zo ergens een baan kunt vinden. Al is het maar omdat veel bedrijven die mikken op de arbeidskracht uit die doelgroep, zwaar inzetten op zzp-schap in plaats van werknemerschap.

              1. Tsja, als men tot aan de Hoge Raad oordeelt dat er sprake is van afhankelijkheid, wie ben ik dan om te zeggen, ach joh het valt wel mee het werk ligt voor het oprapen?

                Goh, hoe makkelijk krijgen we misverstanden?

                Ik bedoelde niet dat ik het oneens was met de HR of met jou over de afhankelijkheid. Daar ging het niet om. Waar het mij om ging is dat, in het scenario zoals jij schetst, de ‘afhankelijkheid’ sterk varieert in de tijd en de situatie op de arbeid volgt. Voor een juridische afweging lijkt me een dergelijk variatie in de tijd onwenselijk (vorig jaar mocht het wel, nu niet, en wanneer precies de overgang was is flou). Dat was het enige argument dat ik wou maken ivm de afhankelijkheid

            2. Dus omdat we in de krant lezen dat de arbeidsmarkt tijdelijk heel eventjes erg krap is, is het OK dat een bedrijf zijn werknemers verplicht om via een ZZP constructie aan het werk te gaan.

              Voor de goede orde: Dit is een keuze van Deliveroo om zo veel kosten uit te sparen. Het is geen gezamelijke keuze van werknemer en werkgever samen. Het gaat hier om mensen in kwetsbare posities met weinig opleiding of weinig tijd, en weinig onderhandelingsmogelijkheden. Hun alternatief is: Geen baan. Dat is geen vrije onderhandeling.

              Sommige werkgevers nemen bewust ZZP-ers aan vanwege de flexibiliteit, specifieke expertise of tijdelijkheid van een project. In dit geval is de reden van ZZP-schap gewoon dat Deliveroo geen sociale lasten, belasting en pensioenpremies wil afdragen. Niks flexibele arbeidsmarkt met zelfstandige volwassen ondernemers. Niks ‘ze tekenen er toch zelf voor’ of ‘hij gaf toch vrijwillig zijn telefoon toen ik een pistool op zijn hoofd plaatste’. Hier is arbeidsbescherming voor bedoeld.

              1. Dus omdat we in de krant lezen dat de arbeidsmarkt tijdelijk heel eventjes erg krap is, is het OK dat een bedrijf zijn werknemers verplicht om via een ZZP constructie aan het werk te gaan.

                Dat zeg ik toch helemaal niet? Ik zei alleen dat Armouds argument over afhankelijkheid goed was maar afhangt van de situatie op de arbeidsmarkt en mogelijk momenteel minder van toepassing is. Natuurlijk mag een bedrijf zijn werknemers nooit verplichten om via een ZZP constructie aan het werk te gaan. Dat zul je me nooit horen beweren.

                Voor de goede orde: Dit is een keuze van Deliveroo om zo veel kosten uit te sparen. Het is geen gezamelijke keuze van werknemer en werkgever samen. Het gaat hier om mensen in kwetsbare posities met weinig opleiding of weinig tijd, en weinig onderhandelingsmogelijkheden. Hun alternatief is: Geen baan. Dat is geen vrije onderhandeling.

                In dit geval, Deliveroo, ben ik het grotendeels met je eens.

                In dit geval is de reden van ZZP-schap gewoon dat Deliveroo geen sociale lasten, belasting en pensioenpremies wil afdragen.

                En daar is op zich niets mis mee indien de wet dat toestaat, en indien mensen niet misbruikt worden. Als je vindt dat de eerste ‘indien’ niet moet kunnen, moet je bij de politiek zijn, niet bij Deliveroo. Als je vindt dat de aan de tweede ‘indien’ niet is voldaan in, dan denk ik (ik ken niet alle ins-en-outs) dat je gelijk hebt, in dit geval.

        2. Ik begrijp je punt, en de historische context, wel, maar het blijft knagen gezien de grote, vrijwel onbeperkte, vrijheid die diezelfde mensen in andere aspecten van het leven hebben

          Er speelt hier denk ik nog iets anders mee: Als jij een keuze wilt maken waarvan je zelf de voor- en nadelen draagt dan is dat in beginsel prima. Alleen in het geval van arbeid hebben we een heel systeem opgetuigd om te zorgen dat op de momenten dat het je goed af gaat (je krijgt een salaris) dat je dan ook wat inlegt voor het moment dat het niet zo lekker gaat (je wordt ontslagen maar ontvangt wel een WW-uitkering).

          Ga je echter aan de slag als maaltijdbezorg-zzp’er, dan draag je helemaal niets af aan ww-premies. Mogelijk dat je ook nog in aanmerking komt voor ondernemersaftrek, etc. Daarnaast is het inkomen niet bijster hoog, dus je draagt betrekkelijk weinig af in Box 1, en maakt mogelijk ook nog aanspraak op allerlei toeslagen. Ofwel, je profiteert maximaal als individu van alle voordelen die er zijn. Tegelijkertijd bouw je weinig eigen vermogen op, en zodra Deliveroo je ontslaat – pardon, geen opdrachten meer geeft – is er dus niets aan eigen middelen om op terug te vallen, en kom je daarom in de bijstand terecht en kost het de maatschappij dus geld. Idem voor wanneer je ziek wordt.

          Dat is vanuit maatschappelijk perspectief onwenselijk. Daarom vind ik dat je er als maatschappij best een stokje voor mag steken dat iemand niet enkel de lusten pakt maar niet de lasten. Waar je dan precies de grens moet leggen is arbitrair en ongetwijfeld ook de reden dat de politiek hier al jaren niet uit komt. Maar dat men aan de ‘onderkant’ van de markt wat rotte appels wil opruimen snap ik dan wel.

          1. Je betaalt wel degelijk sociale premies en belasting als zzp-er.

            Je mag ervan uitgaan dat de bedragen die je moet afdragen en de toeslagen die je kunt krijgen een bewuste keuze door de overheid zijn en dus bedoeld zijn om de samenleving in een bepaalde richting te stimuleren.

            Die lusten en lasten, en de voorwaarden die daarvoor gelden, zijn er niet toevallig, maar met een reden, en door de overheid bewust zo gemaakt.

            Als de consequentie onwenselijk is (en het kan best zijn dat het zo is), heb je de dus als overheid vergist, en moet je de oorzaken wegnemen als overheid, niet de symptomen bestrijden.

            1. Welke sociale premies betaalt een ZZP’er dan?

              Uiteraard betaalt ‘ie wel belasting, maar omdat ‘ie in het geval van maaltijdbezorging aan de onderkant van de markt opereert is dat simpelweg niet bijster veel. Ook heb je als ZZP’er de ondernemersaftrek en als beginnende ZZP’er ook nog eens de startersaftrek. Die ‘kortingen’ op de belasting zijn bedoeld om een ondernemer te stimuleren dingen als een AOV af te sluiten, en te zorgen dat een ondernemer z’n emperium kan opbouwen (‘de volgende philips’). Echter, vervolgens is er een groep mensen die – getuige de uitspraak van de HR – feitelijk gewoon in loondienst waren maar dan wel van al deze belastingkortingen gebruik maakten zonder dingen als WW-premie af te dragen.

              Als de consequentie onwenselijk is (en het kan best zijn dat het zo is), heb je de dus als overheid vergist, en moet je de oorzaken wegnemen als overheid, niet de symptomen bestrijden.

              Maar dat doen ze toch? Men heeft gezegd deze stimuleringsmaatregelen open te willen stellen voor ‘echte’ ondernemers. Nu is er een groep mensen die daar misbruik van maakte, en laat men het aan de rechter over om te beoordelen of zij als zodanig kwalificeren. Het zou pas symptoombestrijding zijn als men achteraf zei ‘stort alle genoten voordelen maar op de rekening van de fiscus’, zonder aan de voorkant iets van maatregelen te treffen.

              1. Sorry, ik bedoelde het anders: waar ik ‘overheid’ schreef bedoelde ik de wetgevende macht.

                En ik kan niets met ‘echte ondernemers’ of niet echte ondernemers die misbruik maken. Iedereen die aan de voorwaarden voldoet, of hij zich nu ondernemer, zzp-er, of vrije jongen noemt, valt onder bepaalde regels. Dat is geen misbruik.

                Als dat er meer zijn dan gewenst, meer dan verwacht, moet de wetgevende macht de wetgeving aanpassen, in plaats van te wachten tot de rechterlijke macht aan de noodrem trekt,

                Als ik even Google zie ik al dat er premies Zvw betaald moeten worden, Misschien nog andere, ik weet het niet, ik ben geen zzp-er. En belasting betalen sowieso, het komt toch allemaal dezelfde schatkist terecht

                Deze zaak ging ook niet over de vraag of de overheid voldoende ontving. De overheid vond van wel. De zaak ging over of de bezorgers voldoende ontvingen van Deliveroo, en daarover heeft de rechter uitspraak gedaan. Als Deliveroo en de bezorgers wat meer aandacht hadden besteed aan daadwerkelijke zeldstandigheid, was de uitspraak misschien de andere kant uitgevallen, Dan waren de bezorgers en de overheid nog net zo slecht af geweest, dus dat had het verschil niet gemaakt.

                Jij verwart de maatschappelijke wenselijkheid van het feit dat mensen aan de onderkant van de arbeidsmarkt in een zzp-constructie werken met het recht van bedrijven en bezorgers om van de regels die de wetgevende macht heeft opgesteld gebruik te maken.

                Als het zo maatschappelijk onwenselijk is (ik denk van wel), moet de wetgevende macht de regels veranderen, ipv ‘misbruik’ te roepen,

                1. Ik denk dat we het stiekem voor een heel groot deel eens zijn. De wetgever heeft gemeend ‘echte ondernemers’ te willen stimuleren, maar kwam er destijds al niet helemaal uit over hoe ze dat nou concreet moesten beschrijven. Dat is tot op de dag van vandaag een probleem en vraagstuk, en dat heeft men daarom dus maar aan de rechter over gelaten.

                  Als ondernemer (inmiddels met personeel, maar voel me ook nog wel een beetje zzp’er) is dat ook een probleem. Niet omdat ik twijfel aan mijn eigen zelfstandigheid, maar wel omdat klanten huiverig zijn om te werken met kleinere partijen. Want stel je nou toch voor dat men daar ook met naheffingen komt. Men heeft ‘de webmodule’ geprobeerd, het rapport borstlap ligt op tafel, en verder nog vele debatten zijn er aan gewijd, maar men komt er niet uit. Rode lijn is wel iedere keer dat onzelfstandige zelfstandige maaltijdbezorgers niet als ondernemers gezien zouden moeten worden. Terwijl voor kenniswerkers met een uurtarief dat richting de 100 euro gaat de overheid veel minder op een beschermende stoel zou moeten gaan zitten.

                  Jij verwart de maatschappelijke wenselijkheid van het feit dat mensen aan de onderkant van de arbeidsmarkt in een zzp-constructie werken met het recht van bedrijven en bezorgers om van de regels die de wetgevende macht heeft opgesteld gebruik te maken.

                  Gebruik maken van regels is natuurlijk prima. Maar misbruik maken van regels is dat niet. Waardie grens ligt kan je natuurlijk niet altijd op voorhand stellen, maar daar hebben we dan dus de rechterlijke macht voor. Hoewel in dit geval de wetgeving best wat concreter had mogen zijn.

  2. Ik vind dit een terechte uitspraak. Voorkomen van machtsmisbruik door werkgevers, dat is een belangrijke reden waarom we arbeidsrecht hebben. Wie aankomt met argumenten dat het toch gaat om vrije mensen die in vrijheid overeenkomsten aangaan, heeft denk ik geen idee, hoe hard de omstandigheden aan de onderkant van de samenleving echt zijn.

    Overigens ben ik van mening dat de omstandigenden aan de andere kant van de schaal, waar mensen rekenen op automatische loonsverhogingen, pensioenopbouw, secondaire en tertiare arbeidsomstandigheden en bijna niet zijn te ontslaan, best wel wat soepeler mogen.

    1. Wie aankomt met argumenten dat het toch gaat om vrije mensen die in vrijheid overeenkomsten aangaan, heeft denk ik geen idee, hoe hard de omstandigheden aan de onderkant van de samenleving echt zijn.

      Het is goed mogelijk dat je gelijk hebt. Maar dan ligt voor mij de oplossing eerder in het algemeen verbeteren van de omstandigheden aan de onderkant van de samenleving (opleiding en opvoeding, begeleiding van kwetsbare gezinnen) dan in het bericht geven ‘jij bent eigenlijk incompetent om je eigen leven te managen en jij hebt je laten misbruiken door Deliveroo, maar wij redden je’. Het neerbuigende aspect daarvan staat me tegen.

      1. Waar haal jij dat neerbuigende vandaan, eigenlijk? De uitspraak van de Hoge Raad komt neer op “hee ho wacht eens even, dit ís helemaal geen zzp-contract maar een arbeidscontract, Deliveroo ben je gek geworden betaal onmiddellijk iedereen hun achterstallige sociale premies en loon met 50% verhoging wegens te laat betalen”. Dat is toch juist een steun in de rug van mensen die werden gedwongen en hun rechten ontzegd?

        Waarom mogen we deze concrete misstand niet aanpakken zonder eerst het héle systeem opnieuw op te tuigen?

        1. Dat neerbuigende aspect komt uit het volgende: Je gaat ervan uit dat volwassen zich bewust zijn van de contracten die ze aangaan. Als dan iemand in jouw plaats zegt: ‘Maar jij wilde helemaal geen zzp-er worden…..’ vind ik dat neerbuigend.

          Vergelijk het met het welbekende en ongewenste fenomeen ‘mansplaining’. Ik interpreteer dit als ‘mensen aan de bovenkant van de samenleving’-splaining ten opzichte van mensen aan de onderkant van de samenleving.

          1. Dat gaat me te snel. Er zijn bezorgers (samen met de vakbond voor werknemers in de bezorgbranche) naar de rechter gestapt om voor elkaar te krijgen dat hun overeenkomst een arbeidsovereenkomst genoemd wordt. Die waren het dus niet eens met de kwalificatie als zzp-er. De rechter gaf ze gelijk. Deze mensen kunnen dus hun recht als werknemer halen. Wie meent zzp-er te zijn, hoeft niets te doen en verliest geen contract, geld of wat dan ook.

            Op welk punt precies heeft wie tegen een zzp-er gezegd: ho stop jij bent helemaal geen zzp-er, dat mag jij niet willen? En hoe werd die zzp-er vervolgens benadeeld in zijn contractuele rechten jegens Deliveroo?

            Dat Deliveroo er vandoor gegaan is zodat de zzp-ers er niet meer kunnen werken, vind ik geen argument: men wilde de mensen die zichzelf werknemer noemde, niet hun rechten gunnen. Als ik een claim van een miljoen heb op jouw opdrachtgever, en die gaat daardoor failliet, dan heb ik jou niet je rechten als opdrachtnemer ontzegd.

            1. Ik ga uit van de premisse dat mensen willens en wetens zzp-er wilden zijn (wel, misschien niet echt willens, maar ze hebben het wetens geaccepteerd omdat er geen alternatief was).

              Natuurlijk, als ze dat eigenlijk niet wilden zijn, en eerlijk geloofden dat ze werknemer waren (dus niet achteraf hun mening hebben veranderd) dan mogen ze natuurlijk hun gelijk halen bij de rechter.

              Maar we moeten wel zuiver blijven: De maatschappelijke onwenselijkheid om bezorgers als zzp-ers te zien is fundamenteel iets anders dan de individuele keuze om een zzp-contract te accepteren als de wet dat toelaat.

              De discussie gaat over het tweede. Achteraf iemands individuele keuze corrigeren omdat je het beter weet dan zhijzelf is neerbuigend,

              1. Niemand corrigeert achteraf andermans keuze. Wijs me nu eens aan waar jij dat in deze casus ziet gebeuren?

                De wet laat (en liet) prima zzp-contracten toe. De constructie van de zzp-er bestaat al decennia zo niet eeuwen (de dagloner bij de boer). Niemand heeft daar problemen mee. Het probleem zit echt in het opdringen van zzp-contracten aan mensen die dat niet willen maar ook niet willen weigeren, niet meer en niet minderen.

                1. ‘Opdringen’ klinkt al gauw onwenselijk. ‘mensen die dat niet willen maar ook niet willen weigeren’ klinkt ook al als mensen die voor een onmogelijke keuze staan, en daar heb je natuurlijk medelijden mee.

                  Deliveroo bood een bepaald type contract aan. Legaal en om hun moverende redenen. Bezorgers hebben dat geaccepteerd. Ze hadden wellicht liever een ander contract gehad, maar dat was niet beschikbaar. Er zullen ook bezorgers zijn geweest die het niet geaccepteerd hebben, die gezegd hebben: ‘dan maar ander werk’ of ‘dan maar geen werk’

                  Die mensen hebben nog steeds, vrij en zonder dwang, het contract geaccepteerd. De OMSTANDIGHEDEN dat alleen dit type contract beschikbaar was, zijn weliswaar onwenselijk, maar op zich geen reden om de keuze te veranderen.

                  GEGEVEN DE OMSTANDIGHEDEN hebben die mensen een weloverwogen keuze gemaakt om een zzp contract te accepteren , en nu zeggen dat dat niet zo is, is twijfelen aan hun capaciteit om keuzes te maken.

                  Natuurlijk wilden ze wel wat meer, en hebben het geprobeerd en gewonnen, prima. Maar ze wilden dat contract in eerste instantie wel (wederom: gegeven de omstandigheden).

                  1. Deliveroo bood een bepaald type contract aan. Legaal en om hun moverende redenen. Bezorgers hebben dat geaccepteerd.

                    Dat contract was dus niet legaal, aldus de rechter tot en met de Hoge Raad. Het contract beweerde dat een zzp-relatie zou ontstaan, maar dat was juridisch onjuist. Dat de bezorgers het hebben geaccepteerd is een feit. Dat ze het “vrij en zonder dwang” deden is m.i. onjuist gezien de verhoudingen, de lage lonen en het soort werk.

                    Kun je onderbouwen waaruit blijkt dat men vrijwillig en zonder dwang van het arbeidscontract (dat Deliveroo eenzijdig opzegde in 2019) naar het zzp-model wilde overstappen? Ik kan daar namelijk geen bron voor vinden.

                    “Gezien de omstandigheden” vind ik geen sterk argument, als ik geen geld heb dan zal ik gezien de omstandigheden onder het minimumloon gaan werken als dat mijn enige optie is behalve doodgaan van de honger. Maar omdat nou “vrijwillig en zonder dwang” te noemen? Dus waaruit blijkt dat men het wél wil?

                    1. We gaan rond in cirkels.

                      Jij zegt: laat eens ziens dat men het wel wilde.

                      Ik zeg: we moeten ervan uitgaan dat mensen een contract bewust afsluiten, anders kunnen we nergens meer op vertrouwen in de samenleving.

                      En ALS we er van uitgaan dat mensen een contract bewust afsluiten, is het aanmatigend om te zeggen ‘Je wou het niet’.

                      Het is onbeleefd om dat te zeggen/denken, want het impliceert dat hij niet nadacht, of dat hij een slappeling is die geen voet bij stuk kan houden. Zelfs al is een van beide waar, dan nog is het onbeleefd om hem daarmee te confronteren.

                      Je trekt de discussie in het belachelijke als je het voorstelt als een keuze ‘werken onder het minimumloon of doodgaan van de honger’. Er zijn andere opties: werkloosheidsuitkering of bijstand, ander werk, zwartwerk.

                      Maar eigenlijk is het niet eens belangrijk wat de achtergrond van de zaak was. In het algemeen geldt voor mij: Een contract achteraf voor iemand anders herkwalifieren geeft al snel een indruk van paternalisme. Uitzonderingen daargelaten moet je dat dus ook niet willen.

                      Als je als ouder een domme aankoop van je minderjarige kind terugdraait omdat het kan, denk je dan niet dat dat kind zich vernederd zal voelen? Is dat hier niet hetzelfde?

                      1. Ik ben het eens met je uitgangspunt: dat is ook de hoofdregel uit de wet. Maar ik meen toch de nodige argumenten uit de casus te hebben aangedragen waaruit blijkt dat HIER de hoofdregel aan uitzondering onderhevig is. Daarmee stel ik niet de hoofdregel ter discussie en draai ik niet de bewijslast om.

                        Ik zeg: we moeten ervan uitgaan dat mensen een contract bewust afsluiten, anders kunnen we nergens meer op vertrouwen in de samenleving. En ALS we er van uitgaan dat mensen een contract bewust afsluiten, is het aanmatigend om te zeggen ‘Je wou het niet’.

                        Hier mist de tussenstap “behoudens de gevallen waarin mensen aantoonbaar dat niet welbewust/vrijwillig deden”. Het enkele feit dat men iets ondertekent, bewijst toch niet dat men dat wilde? Denk eens aan de bekende extremen van iemand een pistool tegen het hoofd zeggen of chanteren. Daar mag een rechter best van zeggen dat je dat niet wou, daar is niets aanmatigend aan.

                        Op welk moment wordt het wél aanmatigend?

                        1. Wat bedoel je met

                          Maar ik meen toch de nodige argumenten uit de casus te hebben aangedragen waaruit blijkt dat HIER de hoofdregel aan uitzondering onderhevig is.

                          Bedoel je soms:

                          Deliveroo heeft een paar jaar terug iedereen ontslagen en ‘gevraagd’ of men zzp-er wilde worden, wat verrassend genoeg bijna iedereen wilde. Dan gaan bij mij alarmbellen af, hier zit iemand de arbeidswet te ontduiken en zijn personeel oneerlijk te behandelen.

                          Dat komt nog lang niet dicht genoeg bij het ‘pistool tegen het hoofd’ scenario, voor mij toch niet.

                          Iedereen ontslaan en vervolgens een zzp-contract aanbieden mag gewoon. De bezorgers konden ook kiezen om niet mee te gaan naar ZZP. Ja, ze waren ontslagen, en dat is natuurlijk helemaal niet leuk, maar dat overkomt iedere dag duizenden mensen en staat los van of ze een nieuw ongunstig contract wel of niet moeten accepteren.

                          Ik kan er gevoelsmatig nog inkomen dat een deel van de bezorgers het wel zo ervaarden en zich misschien wel voor die onmogelijke keuze gesteld voelden, maar objectief van een afstandje vind ik het toch moeilijk hard te maken dat ze niet bewust voor het zzp-schap getekend hebben.

                          Ik zie hier weinig objectieve aanwijzingen voor. Medelijden en een indruk dat het zou kunnen zijn niet voldoende om aan te nemen dat het zo is en dat de bewijslast omgekeerd moet worden.

                          Je moet hierbij accepteren dat de keuze ‘werknemerschap zoals voorheen’ niet meer beschikbaar was.

                          Ik heb de indruk dat de meeste reageerders het onterecht vinden dat die keuze niet langer beschikbaar was (vind ik ook). Maar dat was nu eenmaal een feit, en heeft voor mij weinig invloed op de analyse of ze daarna bewust voor het zzp-schap kozen.

                          Er zijn maar drie scenario’s: 1) Ze wisten wat het inhield en vonden het prima 2) Ze wisten wat het inhield maar waren liever werknemer gebleven, maar die optie bestond nu eenmaal niet meer 3) Ze dachten, ondanks de titel ‘ZZP-overeenkomst’ en diverse analoge bepalingen in het contract dat ze een nieuw werknemerscontract tekenden.

                          Alleen in het derde scenario kun je twijfelen aan bewust/vrijwillig, maar de argumenten die ik gezien heb gaan allemaal over het tweede scenario en zijn dus niet van toepassing (en ik vind ze op zichzelf toch al niet overtuigend.)

                              1. Als je een beetje rondkijkt wie dit soort bezorgwerk uitvoeren, dat zijn meestal jongeren. Zij weten vaak niet wat een redelijke beloning voor arbeid is en hebben geen ervaring met hoe werkgevers met arbeidskrachten horen om te gaan.

                                En dan zijn er tal van gemeenten die bijstandstrekkers naar slecht betaalde “baantjes” jagen met de dreiging van het korten op of stoppen van een uitkering. Ook mensen die individueel niet zo makkelijk een vuist maken tegen uitbuiters en belasting- en premieontduikers.

                          1. Oh wacht. Ik doelde op het hele stuk dat dit om mensen aan de onderkant van de samenleving gaat, die weinig keus hebben dan te aanvaarden wat ze aan werk aangeboden krijgen en al helemaal geen advocaat kunnen inhuren om te bepalen of hun contract eigenlijk toch een arbeidscontract is of niet.

                            Waarom moet je accepteren dat de keuze ‘werknemerschap zoals voorheen’ niet meer beschikbaar was.” eigenlijk? De Hoge Raad zegt hier nu expliciet dat deze keuze er wel degelijk was, sterker nog dat de gekozen route neerkomt op een arbeidsovereenkomst.

                            1. ‘Waarom moet je accepteren dat de keuze ‘werknemerschap zoals voorheen’ niet meer beschikbaar was.” ‘

                              Omdat dat de bedoeling was van Deliveroo dat die keus niet meer beschikbaar was. Ze wilden geen werknemers, Ok, ze hebben het, achteraf gezien, niet optimaal (voor hen) geimplementeerd, en het is nu teruggedraaid, maar je kunt een bedrijf nu eenmaal niet dwingen om werknemers te hebben. Je kunt hoogstens los/vaste medewerkers achteraf een werknemersstatuut geven als de werkgever te dicht langs het randje heeft gelopen, zoals hier gebeurd is.

                              Maar ik neig ernaar deze discussie op te geven, Je lijkt me niet te begrijpen. Het is begonnen met het statement dat het neerbuigend is naar mensen die willens en wetens voor een zzp-statuut kiezen om dan te zeggen: ‘nee, voor je eigen bestwil ben je werknemer’. Daar sta ik nog steeds achter,

                              Dat er in dit geval bezorgers zijn die niet willens en wetens zzp-er wilden zijn, wil ik wel geloven, en natuurlijk is dat statement dan niet op hen van toepassing.

                  2. Nee, in eerste instantie hadden ze een gewone arbeidsovereenkomst. Dat werd door Deliveroo omgezet in een zzp-overeenkomst, die ze maar moeilijk konden weigeren gegeven de omstandigheden. Juist aan de onderkant van de arbeidsmarkt hebben maar weinig mensen de luxe om ‘dan maar ander werk’ of ‘dan maar geen werk’ te zeggen. Daar zijn de reserves minder groot. Om dat “een weloverwogen keuze” te noemen, is een gotspe.

          2. Als ik een pistool tegen je hoofd zet en zeg “teken dit contract”, dan ga je toch ook heel “bewust” dat contract aan? Alleen niet vrijwillig. Je hele tirade over “bewust” slaat wat mij betreft nergens op.

            1. ‘Bewust’ omdat we nu eenmaal als basisbeginsel hebben in onze samenleving dat volwassen mensen bewust contracten aangaan.

              Ik weet wel dat je je daar vragen bij kunt stellen, maar zo werkt de samenleving nu eenmaal: Iemand die een rijbewijs heeft kan meestal voldoende goed rijden, iemand die een artsendiploma heeft is kundig genoeg om medische handelingen met een acceptabel risico uit te voeren, en iemand die volwassen is, is vrij om bindende contracten aan te gaan.

              Niks hiervan is altijd waar, maar je moet toch ergens starten,

      2. ‘jij bent eigenlijk incompetent om je eigen leven te managen en jij hebt je laten misbruiken door Deliveroo, maar wij redden je’

        Zelfs al zou je die incompetentie (wat feitelijk een gebrek aan kennis is, niet vaardigheden) oplossen, dan nog blijft het probleem.

        Het klinkt leuk dat ‘de banen voor het oprapen liggen’, maar voor ongeschoolde arbeid zijn dat steeds meer ‘gig economy’ banen. Het aanpakken daarvan is ook een maatschappelijk belang. In tijden van banen tekort kan je als ongeschoolde arbeidskracht geen eisen stellen en in tijden van overschot kan je al bijna niet meer om dit soort werk heen als ongeschoolde kracht, omdat steeds meer minimumloon banen in zogenaamd zzp werk wordt omgezet.

        Het is een vervelende trend, waarbij de overheid ook wel eens de hand in eigen boezem mag steken met de bijzondere positie die ze PostNL in het verleden hebben gegeven. Daarmee hebben ze de deur wagenwijd opengezet voor deze praktijk.

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.