Recht om onbereikbaar te zijn voor de baas is een utopie?

Een écht wettelijk recht op onbereikbaarheid, zoals dat in Frankrijk bestaat, maakt hier geen kans. Dat las ik bij Nu.nl vorige week. Het deed me wat gek aan: hoezo dan, dat kun je toch gewoon in de wet zetten en dan is het erg? Of is het soms zo moeilijk om dit te formuleren? Het artikel lezend lijkt het wel of het aan de werknemer ligt allemaal: “Sommige werknemers voelen zich verplicht op elk berichtje te reageren. Je kunt ook een bericht zien binnenkomen en dan denken: daar kijk ik morgen wel naar.” In ieder geval als hoogleraar ja.

Al een paar jaar ligt er een wetsvoorstel in Den Haag, zo schrijft men: het initatiefwetsvoorstel Wet over de bereikbaarheid van werknemers buiten werktijd, zoals het heet (Barbara Kathmann, PvdA). De strekking van het voorstel, ingediend in alweer 2020, is ietwat verrassend:

Onderdeel van het beleid ter voorkoming of beperking van werkdruk, is een gesprek tussen de werkgever en de werknemers over bereikbaarheid buiten werktijd.
Je moet dus beleid hebben om werkdruk te beperken en als deel daarvan periodiek gesprekken voeren over bereikbaarheid buiten werktijd. Ik ben vast te cynisch maar het voelt als een heel licht middel in het voordeel van de werknemer. Neem dan het Franse voorbeeld als contrast:
The annual negotiation on professional equality between women and men and the quality of life and working conditions concerns: … 7° The procedures for the full exercise by the employee of his right to disconnect and the establishment by the company of mechanisms for regulating the use of digital tools, with a view to ensuring compliance with rest periods and leave as well as personal and family life.
Door het als een ‘recht’ te benoemen en te eisen dat er mechanismen zijn om digitaal onbereikbaar te blijven, geef je werknemers (en vooral vakbonden natuurlijk, want die onderhandelen het) echte hulpmiddelen om zich te beschermen.

“Een goede werkgever valt werknemers buiten werktijd niet lastig als het niet echt nodig is”, zo citeert men Evert Verhulp, hoogleraar Arbeidsrecht aan de Universiteit van Amsterdam. Met vanuit mij de nuance dat het ook vaak de collega’s zijn die een beroep op elkaar doen, denk aan de chatkanalen of mensen bellen op hun 06 al dan niet onwetend van de parttime of vrije dag. Nee, dat doe je niet tenzij het echt nodig is – dat zegt de wet, maar ik heb toch sterk het beeld dat die noodzaak in de praktijk iets makkelijker wordt ingevuld dan dit citaat doet vermoeden.

Maar mogelijk is het gewoon je eigen schuld:  “Dat hangt ook wel van de werknemer af”, zegt hoogleraar Verhulp. “Sommige werknemers voelen zich verplicht op elk berichtje te reageren.” Ik zou zeggen: als een werknemer zich verplicht voelt om op elk berichtje te reageren, dan zit er iets verkeerd in je bedrijf en niet bij die werknemer. Maar toegegeven, dan gaat dit wetsvoorstel ook niet helpen want dan zal dat gesprek ook vrij eenzijdig zijn. “Kijk Japke, natuurlijk hóef je nergens op te reageren op je vrije dag, maar je begrijpt wel dat het dan voor je collega’s best vervelend wordt. Goed, dat was ‘m, koffie?”

“Moet je e-mailboxen blokkeren? Of mensen verbieden op bepaalde tijden te mailen?” Het klinken als retorische vragen van wederom Verhulp. Maar voor mij als ict-jurist klinken dit als hele logische suggesties. Wat is precies het probleem, dat de ict-afdeling niet weet waar het knopje zit? Wat gaat er stuk als je ergens vrijdag aanvinkt als “No access day” en dat dan die dag die persoon zhaar wachtwoord niet werkt? Of waarom is het technisch onhaalbaar om de aflevering van mail te vertragen tot de eerstvolgende dag die wél aangevinkt is als werkdag?

Kijk, ik snap wel dat veel tools er niet op ingericht zijn. Alleen al Outlook zo configureren dat de week op maandag begint, is een hele kluif voor veel bedrijven. Maar als het gewoon een wettelijke eis is dat iemand onbereikbaar mag zijn, en dat moet dan op vrijdag gebeuren, dan is daar toch gewoon een knopje voor te bouwen?

Arnoud

39 reacties

  1. ‘Maar als het gewoon een wettelijke eis is dat iemand onbereikbaar mag zijn, en dat moet dan op vrijdag gebeuren, dan is daar toch gewoon een knopje voor te bouwen?’

    Klinkt leuk, maar dan verandert dat een keer, en dan blijkt IT niet bereikbaar, want die heeft net op donderdag een vrije dag, of dan moet de grote baas akkoord geven voor de verandering en die vergeet dat en gaat dan op vakantie, of de werknemer heeft zijn werkemail ingesteld als hersteladres voor zijn persoonlijke gmail, of de werknemer is op zakenreis in een andere tijdzone en kan niet eens iemand bereiken om zijn toegang te fixen.

    En zo zijn er nog wel 20 scenario’s te bedenken.

    Als je technisch ’tijdelijk onbereikbaar’ instelt, zullen werknemer of werkgever of beiden vroeg of laat tegen problemen aanlopen.

    1. Ik zie meer in een instelling die: standaard het versturen van berichtjes uitstelt tot de eerstvolgende werkdag/werkuren (niet verplicht, wel de standaard). Het uitzetten van geluid/vibratie/hoge prioriteit buiten kantoortijden (m.u.v. die kanalen gebruikt voor werkelijk urgente zaken)

  2. Ik werk in de IT en toen ik nog aan de technische kant werkte gebeurde er in de avond vaak nog wel het één en ander in de groepschat. Openingstijden tot 19:00 met een kleine bezetting in de laatste uren, dus als ze ergens niet uitkwamen dan werd er in de chat om hulp gevraagd. Geen verplichting om te reageren, maar als je het antwoord wist of ze de juiste richting op kon helpen werd het wel op prijs gesteld als collega’s onderling. In een enkel geval werd ik dan persoonlijk gebeld, als het één van mijn klanten betrof, er spoed achter zat en ze niet verder kwamen.

    De laatste jaren werk ik aan de niet-technische kant en is het heel simpel, na 16:00 ben ik niet meer bereikbaar. Mail komt niet binnen en ik word na die tijd zelden (paar keer per jaar) op m’n privénummer gebeld, hoewel er wel wat collega’s zijn die m’n nummer hebben. Als er iemand belt en ik heb zin neem ik op, zo niet is het ook goed. Het is dan meestal een collega die de tijd niet in de gaten heeft en waar ik nog een vraag uit had staan.

    Op het moment is de werkdruk bij ons op de afdeling belachelijk hoog en neem ik na werktijd sowieso niet op. We houden binnen onze afdeling nu een strikere scheiding tussen werk en privé aan om te zorgen dat we niet omvallen.

  3. Vergeet niet dat er, behalve de mensen die zicht strikt aan de kantooruren houden, ook een hele groep mensen is die héél flexibel werkt (Vooral jongeren en sinds corona, met het thuiswerken, zie ik die steeds meer). Om 09:00 beginnen, dan om 11:00 een uurtje sporten, van 12:00 tot 15:00 wat werken dan met een kennis tot 17:00 een drankje doen om vervolgens van 19:00-22:00 nog wat uurtjes te maken. En dat elke dag en week weer compleet anders afhankelijk van de werk- en privé agenda. Onmogelijk om tijdens die volstrekt onvoorspelbare uren technisch mailboxes e.d. te gaan blokkeren.

    1. Dat lijkt mij ook niet redelijk. Ik denk dat je zulke technische oplossingen alleen kunt verwachten als ze eenduidig te implementeren zijn, zoals “na 17uur niet meer bij de mail kunnen”. Uiteraard moeten die tijden dan instelbaar zijn.

      Je kunt natuurlijk alles bouwen (het is en blijft ict) maar een systeem dat de werknemer onbereikbaar maakt wanneer die dat wil (klik hier om offline te zijn/online te gaan) lijkt me met al die afhankelijke ict systemen gewoon te onhandig.

      1. Dit is niet iets dat je via hardware en software moet regelen. Dit moet je gewoon afspreken in je contract. Gewoon zwart op wit dat privé-tijd ook echt privé is. En dan als werknemer ook echt jezelf hieraan houden. Hoe moeilijk ook, want sommige werknemers zijn graag met hun werk bezig. 🙂

    2. Ik werk bij een multinational die stimuleert dat werknemers een gezonde balans tussen werk en privé aanhouden. Dat betekent dat ik normaal gesproken mijn dagen van 9 tot 5 Nederlandse tijd draai, maar soms wel eens een (video-) vergadering heb buiten deze uren. Dat is geen probleem als het incidenteel is en er wederzijds begrip is voor het feit dat werknemers ook een leven buiten het werk hebben.

      We kunnen zelf aangeven op welke tijden we bereikbaar zijn en ik blokkeer de tijd voor privé-afspraken gewoon in de digitale agenda.

  4. Als je een Frans voorbeeld aanhaalt, moet het citaat dan niet in het Frans zijn? 😀

    Maar het is gewoon een kwestie van de werknemer zelf om niet te reageren op ieder berichtje. Maar ikzelf wil wel graag op de hoogte gehouden worden van ontwikkelingen en kijk ook tijdens mijn vakantie soms mee met de berichten die rond gaan. Dat scheelt weer als ik terug aan het werk ga, omdat ik dan niet 200+ berichten hoef door te nemen. Maar in mijn vrije tijd werk ik alleen voor mijzelf… 🙂

  5. Maar als het gewoon een wettelijke eis is dat iemand onbereikbaar mag zijn, en dat moet dan op vrijdag gebeuren, dan is daar toch gewoon een knopje voor te bouwen?

    Dat is in mijn ogen een hr/management probleem technisch proberen op te lossen. Een beetje in dezelfde trend als ‘wij willen niet dat gebruikers tijdens hun werk op social media komen, dus blokkeer het maar’. Maar dat is in mijn ogen helemaal niet de taak van IT, maar een management taak. Als je als bedrijf niet wil dat gebruikers op social media komen, dan moet je gebruikers die die richtlijn overtreden aanspreken, maar niet met technische handigheidjes het proberen op te lossen. Want er zullen altijd weer uitzonderingen op komen (sommige mensen moeten voor hun werk op social media kunnen komen, en voor HR is social media weer belangrijk om potentiele candidaten te checken). Kortom, in no-time heb je meer ‘profielen’ dan gebruikers en is IT elke keer het bokje als iemand op een onterechte blokkade stuit.

    Het is een beetje zoals wij gewoon snelheidslimieten op onze wegen hebben, maar dat de meeste van onze auto’s 200+ kunnen. Is het technisch mogelijk om iets in te bouwen waardoor de auto op basis van gps altijd zich aan de juiste snelheid houd? Ja, maar wat als er twee wegen boven elkaar zijn (de A5 en de basisweg schiet mij als voorbeeld binnen, mijn flitser-waarschuwapp riep daar dagelijks dat ik op de A5 maar 50 mag omdat er 20 meter lager op de basisweg een flitspaal stond). Stel dat je op zo’n weg rijd en het systeem vind ineens dat je maar 50 mag en je krijgt daardoor een ongeluk, wie is er dan verantwoordelijk? Net zoals in dit voorbeeld, stel dat IT het technisch onmogelijk maakt om bij je mail te komen na je werktijden. Maar nu zit een sales medewerker in een meeting die uitloopt tot buiten zhaar werktijden. Zelf vind zhij dat geen probleem, dat haalt zhij morgen gewoon in door langer uit te slapen. Maar doordat zhij nu niet meer bij zhaar mail kan, loopt de deal in de soep. Wie zou er dan de schuld krijgen van het debacle?

    Kortom, dit soort technische oplossingen werken eigenlijk alleen maar voor mensen die nooit buiten werktijd bereikbaar hoeven te zijn, en laten dat nu juist ook de mensen zijn die vrijwel nooit buiten werktijd gestoord zullen worden.

    1. Ja en nee. Hoe toon je aan dat HR je sociale media heeft gecontroleerd? Ja, als HR dat tegen je zegt, maar verder…

      Maar de AP geeft geeft aan dat dergelijke controles wel zijn toegestaan! Wel onder strikte regels, maar het mag. HR moet dan wel even aangeven dat ze meekijken op Facebook, LinkedIn en Mastodon. (Want Twitter is dood, toch?) Jew moet als werkgever wel een rechtvaardiging hiervoor hebben. Maar een bedrijf kan een sociale mediacode instellen in het arbeidscontract en daarin regels opstellen over hoe je je op sociale media moet gedragen. En mensen kunnen ontslagen worden voor discriminerende opmerkingen op Facebook en andere sites.

      Zo kan ik mij voorstellen dat een bedrijfsarts even melding doet dat je op Facebook vertelt dat je aan het kajakken bent terwijl je je ziek hebt gemeld met rugklachten.

      1. Een bedrijfsarts mag dat helemaal niet, want ook zulke aanwaaiende gegevens over een patiënt vallen onder zijn beroepsgeheim. Los daarvan: als de rugklachten naar zijn oordeel maken dat je niet kunt werken, dan kun je dus niet werken. Dat je wel kunt kajakken is leuk, maar voor de werkgever verandert er dan niets aan het oordeel van de arts.

        1. Dat een werkgever rugklachten heeft kan een bedrijfsarts al weten doordat deze met de werknemer heeft gesproken en mogelijk omdat de werkplek al enige aanpassingen heeft gehad. Als de werkgever daarnaast een sociale mediacode hanteert en daar ziet dat de medewerker aan het kajakken is, dan zal dat volgens mij toch meegenomen kunnen worden met de beoordeling. Die Sociale Mediacode wordt ook op ICTRecht zelf genoemd. 🙂

          Dus als de werknemer van tevoren weet dat hier controle uitgevoerd kan worden om een specifieke reden, dan begin ik te twijfelen of dit echt niet mag. Een privé conversatie meenemen mag niet, maar als ik een foto plaats van mijzelf in een kajak en die publiekelijk openbaar…

          De melding gaat overigens naar de werknemer, niet de werkgever. Geen idee wat de bedrijfsarts tegen de werkgever mag zeggen als een werknemer kennelijk liegt over zijn ziekteverlof. Kajakken is echt af te raden voor mensen met rugklachten.

          1. Ik denk dat de werkgever de werknemer niet kan aanspreken op vakantiefoto’s tijdens een ziekteverlof, tenzij de werknemer expliciet verwijst naar het werk. Je mag op vakantie tijdens ziekte, al moet je dan natuurlijk wel vakantiedagen opnemen.

            Ik twijfel of een bedrijfsarts na het zien van zo’n foto de patiënt op een nieuwe beoordeling kan uitnodigen. De focus ligt op de reïntegratie, en daar is de bedrijfsarts niet dagelijks bij betrokken.

            1. De bedrijfsarts kan natuurlijk bij de werkgever eerst controleren of de zieke werknemer vakantiedagen heeft opgenomen. Zo ja, dan is het kajakken prive. Niet verstandig met een slechte rug, maar okay.

              Maar als iemand gaat kajakken met rugklachten dan zou dat wel een herbeoordeling waard zijn. Immers, de reintegrate kan sneller als je kunt kajakken. Dan moet je naar de precieze klacht gaan kijken van de werknemer. De arts kan in ieder geval wel het advies geven dat de werknemer weer aan het werk kan.

              Dat de werknemer kan kajakken is een medisch gegeven, maar de bedrijfsarts mag dit gewoon weten. De vraag is dan meer of de bedrijfsarts op de publieke facebook pagina van de werknemer mag kijken, plus alle andere publieke bronnen. Die bedrijfsarts mag deze informatie niet verder delen, maar er is een te rechtvaardigen doel, namelijk kijken wat de patient nog als mogelijkheden heeft.

              Maar goed, eigenlijk is dit een leuk onderwerp voor een nieuwe blogpost: Mag een bedrijfsarts in het kader van een gezondheidsonderzoek en reintegrate van een werknemer meekijken op sociale media? 🙂

            2. over een nieuwe beoordeling, wanneer wordt het treiteren wanneer je gewoon wekelijks bij de bedrijfsarts / arbo arts uitgenodigd word. Terwijl ze alles al weten. Ik ken grote werkgevers met vestigingen in heel NL/EU die gewoon om de 4 dagen uitnodigen ergens in het land omdat dan daar toevallig de bedrijfs-art is.

  6. Kent iemand voorbeelden van, of heeft ervaring met, gevallen of situaties waarbij een of ander wettelijk recht op onbereikbaarheid echt van grote toegevoegde waarde zou zijn? Ik zie hier namelijk zelf eigenlijk geen taak weggelegd voor de overheid; ik snap niet goed waarom medewerkers die graag onbereikbaar willen zijn niet gewoon hun werktelefoon stil of uit kunnen zetten, of domweg niet inloggen om email e.d. te lezen. Wel zie ik een heel stel potentie voor vervelende situaties. Al eerder is genoemd mensen die incidenteel overwerken en daarom na 17:00h (of wat de gestelde tijd ook is) nog bezig zijn. Of neem IT’ers die in het weekend in alle rust changes doorvoeren en dan die tijd later compenseren. Mensen willen ook vanuit huis in het weekend in alle rust kunnen inloggen om dingen te doen zoals hun loonstrook bekijken zonder dat collega’s mee kunnen kijken op hun scherm.

    Kortm, ik zie enorm veel nadelen aan het inrichten van systemen om toegang of gebruik buiten kantoortijden onmogelijk te maken, en eigenlijk maar heel weinig tot geen voordelen. Zijn er echt zoveel werknemers die onder zoveel druk staam om in hun vrije tijd te reageren op mails en berichten? En hebben die werknemers die dat betreft dan ook allemaal zo’n zwakke positie dat er wetgeving nodig is om ze te beschermen? Ik kan het me eigenlijk niet voorstellen, maar ik sta open voor goede voorbeelden van het tegendeel.

    1. Er zijn genoeg bedrijven waar werknemers forse druk ervaren om vooral niet “gewoon je telefoon uit kunnen zetten”. Collega’s blijven dan bellen, of spreken je er de volgende dag op aan: “Nou nou, jij had zeker vakantie terwijl wij de brand moesten blussen?” Of werkgevers die al dan niet subtiel aangeven dat in deze functie je toch iets meer dan een 9-tot-5 functie mag verwachten en dat als jij omhoog wil met je salaris / een vast contract wil, je toch echt flexibeler zult moeten zijn.

      Het wetsvoorstel is bedoeld als tegenkracht: als er in de wet staat dat jij hier recht op hebt, dan kun je zo’n flauw argument counteren.

      1. Ik geloof best dat er mensen zijn die dat soort opmerkingen erg vervelend vinden en het als een grote druk ervaren, maar heb je specifieke voorbeelden van bedrijven (of zijn er andere lezers die zich in zo’n situatie bevinden)? Ik zoek eigenlijk een paar persoonlijke verhalen om een beter beeld te krijgen van hoe die druk zich dan openbaart. Bij dat voorbeeld van “jij had zeker vakantie terwijl wij de brand moesten blussen” denk ik zelf “Nou ja, als er echt een enorme calamiteit is, en iedereen is keihard nodig en iedereen toont zich een goed medewerker door te doen wat zhij kan, behalve Pietje die zegt nee, ik heb een wettelijk recht op onbereikbaarheid, dus maandagochtend kom ik wel helpen blussen, dan snap ik dat de collega’s die wel hebben gereageerd op de grote brand daar wat van vinden.” Er is ook geen wet ooit bedacht die aan dergelijke emoties iets kan veranderen, en ik vind het ook geen flauw argument. We kunnen in de wet opschrijven wat we willen maar als er echt een enorme calamiteit is dan gaan mensen bellen en als je voicemail dan zegt “ja jammer joh ik heb rechten”, dan maak je jezelf niet populair ongeacht wat er in die wet staat en zal je daar druk van ervaren. Dit is een van de redenen waarom ik denk dat zo’n wet niets toevoegd.

        Ook vind ik het op zich niet gek als een werkgever iets zegt als “als je omhoog wil met salaris verwachten we meer inzet”, dat lijkt me ook niet onredelijk (ik zeg hiermee nadrukkelijk niet dat iemand die gewoon alleen zijn of haar werk doet, niet minder maar ook niet meer, dan ontslagen mag worden of zo. Ik zeg wel dat het logisch is dat iemand die meer inzet toont eerder kans maakt op promotie). Ik vind ook dat je in bepaalde functies niet zomaar zonder meer na 5 uur totaal onbereikbaar kan zijn, in sommige bedrijfstakken of functies is dat onderdeel van je functie; neem management van een internationale onderneming die moet reageren op ontwikkelingen in andere tijdzones. Hoe verhoud zo’n recht zich trouwens tot die functies? Hebben politieagenten, brandweermannen (m/v), verloskundigen, artsen, militairen en dergelijke dan ook het recht om onbereikbaar te zijn? Of gaan we in de wet een hele lijst van beroepen en bedrijfstakken opnemen waarvoor het recht niet opgaat? En wat als je bij de politie of in de gezondheidszorg werkt maar je hebt gewoon een 9-tot-5 administratieve functie, heb je het dan ineens weer toch wel?

        Dit is een andere reden waarom ik denk dat zo’n wet gedoemd is te mislukken; er zijn zoveel uitzonderingen dat zo’n wet eigenlijk alleen kan eindigen als iets dat klinkt als “Je mag onbereikbaar zijn, tenzij bedrijfstak, of functie, of anders vastgelegd in contract, of gebruikelijk in bedrijfstak of functie, of consignatie, of als je anders kiest”. En, laten we realistisch blijven, zo’n wet gaat ook niet zorgen dat factoren als wel of niet flexibel zijn of wel of niet bereikbaar voor collega’s bij problemen geen factor meer zal zijn die meegewogen wordt bij bepalen wie geschikt is voor promotie of een hogere schaal. Als twee mensen allebei inhoudelijk even geschikt zijn, maar een van de twee is wel bereikbaar voor collega’s en de ander niet, dan maakt die laatste meer kans op promotie; al was het maar omdat zo’n beoordeling op geschiktheid gedaan wordt door iemand die daar organisatorisch boven zit, en hoe hoger op dat laddertje je komt hoe groter de kans dat er alleen mensen zitten die die bereikbaarheid normaal vinden.

        Gaat zo’n wet dus echt concreet iemand echt helpen? Zijn er echt mensen die nu met enige regelmaat nu gestoord worden en die nu niet de mogelijkheid hebben om de werktelefoon uit te zetten die dat dan straks wel hebben en, dit is een belangrijke nuance, dat dan ook daadwerkelijk zullen gaan doen? Het voelt heel erg als symboolpolitiek allemaal.

        Persoonlijk zet ik trouwens altijd mijn werktelefoon ’s avonds en in het weekend uit, ik kies bewust niet voor functies waarbij dergelijke bereikbaarheid een vereiste is. Mijn manager heeft mijn prive-nummer, maar als die ooit zou bellen (al vier jaar niet meer gebeurt) dan is er ook echt een enorme calamiteit.

        1. Dit is wel een interessant UvA-onderzoek over het onderwerp. Het probleem is niet perse de stress tussen collega’s als de een zegt “het is 17.01 ik spreek je morgen weer” en de ander graag nog even doorwerkt tot 17.30. Het probleem is dat mensen niet meer “uit” kunnen na 17 uur, dus dat “zet gewoon je telefoon uit” is een onmogelijke opgave en je zit tot 23.30 met je telefoon voor het geval een collega nog wat appt. En de bedoeling is dan dat de werkgéver een zorgplicht krijgt, wat erop neerkomt dat deze die doorwerkende collega aanspreekt op te lang doorwerken en het belang van prive/werkbalans.

          Ik zie daar wel wat in, je moet als goed werkgever ook voor je mensen zorgen. Als iemand psychisch tegen de muur loopt, dan moet jij daarbij helpen. En als collega’s een sfeer in stand houden waar iemand last van heeft, dan heb jij de plicht die sfeer te veranderen. Of dat nou gaat om de bekende vervelendigheden of om een sfeer van “we werken gratis van 1700 tot 2330” (dan wel “jij moet tot 2330 mij helpen want dan haal ik mijn bonus”), het principe is hetzelfde.

          De analogie met pesten, lastigvallen en seksisme past denk ik best goed, ook al is het onderwerp van een andere orde. Van een individuele werknemer kun je niet verwachten dat die gedrag van collega’s in zhaar eentje doorbreekt. “Negeer ze gewoon dan houden ze vanzelf op” is een onzinnige reactie als iemand wordt gepest, bijvoorbeeld. Van een werkgever mag je wel verwachten dat die sfeerdoorbrekend gedrag inzet als dat iedereen ten goede komt.

      2. Leuk dat zo’n recht in de wet staat maar hoe gaat zo wet ervoor zorgen dat je collega’s zich niet tegen je gaan keren of dat je werkgever je wel die promotie geeft? Het doet me denken aan https://xkcd.com/1357/ , deze wet zorgt ervoor dat je nee mag zeggen, maar het beschermt je niet tegen de praktische consequenties. Er is geen wet die je recht geeft op promotie of die je collega’s verplicht met je te gaan lunchen.

        1. Die wet gaat daarvoor zorgen omdat een hogere macht (de werkgever) de plicht krijgt ervoor te zorgen. Doet ‘ie dat niet, dan is ie een slecht werkgever en dat levert vertrekkende werknemers meer ontslagvergoeding op. Dat is dus een mooie directe prikkel om het te gaan doen.

          Een werkgever die promotie koppelt aan de tijd die je onbetaald overwerkt, kan dus ook de nodige claims tegemoet zien, of door de OR dan wel vakbond worden teruggefloten. Een bedrijf is niet de persoonlijke speeltuin van de directeur-eigenaar (“doe wat ik zeg of je vliegt buiten”) maar een groep waar vele belangen samenkomen en waar die directeur-eigenaar het beste van moet maken.

  7. Ik werk in de IT in een 24/7 omgeving maar bij ons is de afspraak duidelijk: Als je vrij bent heb je het recht om je telefoon naast je neer te leggen als een collega je belt. Heel simpel en het werkt ook prima. We hebben ook een WhatsApp groep waar een groot deel van de collega’s lid van zijn, dat is geen verplicht ding en een aantal mensen, zoals ik, heeft zich daarvoor afgemeld (gewoon de groep verlaten). Het ligt echt aan de werkgever hoe ermee omgegaan wordt.

  8. Ik ben het helemaal met je eens Arnoud. Er is geen goede reden te bedenken waarom je dit niet wettelijk zou verankeren.

    Art. 7:611 BW wordt ook andersom gebruikt, maar ik ben het daar totaal niet mee eens. Een werknemer wordt ofwel (1) betaalt voor verrichte arbeid ofwel (2) voor bereikbaarheid ingeroosterd. Werkgevers die altijd een beroep willen kunnen doen op een werknemer ((als het echt moet etc.) op grond van art. 7:611 BW overtreden wat mij betreft tegelijkertijd de Arbeidsomstandighedenwet. Uiteindelijk leidt het namelijk tot een ‘altijd aanstaande’ werknemer en iedereen kan begrijpen dat je daardoor ziekte kunt verwachten. Overigens wordt het kapstokartikel 7:611 BW wat mij betreft veel te vaak van stal gehaald om duidelijke hiaten in de wet maar in te vullen op een of andere manier, terwijl daar dus eigenlijk de wetgever aan zet is.

    Juist een vastgelegd recht op ‘onbereikbaarheid’ maakt het inderdaad voor werknemers veel eenvoudiger om daarnaar te handelen en bijvoorbeeld de Arbeidsinspectie te informeren over een werkgever die zo’n recht aan z’n laars lapt.

    Wat is namelijk de consequentie: dat een werkgever moet investeren in continuïteit van de onderneming. Ineens moeten werknemers dus betaald worden voor een bereikbaarheidsdienst die tot dan toe informeel werd ingevuld. It’s all about the money.

    En dan weet je ook meteen waarom er (nog) geen meerderheid is in de Tweede Kamer. Even geduld, want ik verwacht dat de verhoudingen na volgende verkiezingen anders komen te liggen.

  9. Ik denk dat “wij” als hoger opgeleid en bovengemiddeld mondige reagluurders gemakkelijk vergeten dat het onderaan de ladder van veel organisaties er veel harder aan toegaat, en dat de onderhandelingspositie van veel werknemers helemaal niet zo sterk is. Geweldig dat een ervaren IT-er of jurist in een organisatie zich vrij voelt om “nee” te zeggen tegen een baas die onredelijke eisen stelt, zoals na werktijd bereikbaar zijn, maar heel wat mensen kunnen niet zo makkelijk voor zichzelf opkomen. Ik ben er bepaad geen voorstander van om de overheid “alles” te laten bepalen, maar een belangrijke functie van wetten is om machtsverhoudingen in te perken tot de grenzen die we maatschappelijk aanvaardbaar vinden, juist voor mensen die kwetsbaar zijn, en van wie gemakkelijk misbruik gemaakt wordt. Ik denk dat Arnoud goede voorbeelden geeft van hoe dat subtiel doch dwingend gebracht kan worden.

    1. Ik heb voor minder ontslag genomen, maar ik geef toe dat ik tot de groep hoger opgeleide IT-ers behoor en dat ik een spaarpotje heb dat me makkelijk de periode tussen twee banen laat overbruggen.

      Aan de “onderkant” van de arbeidsmarkt verwacht ik niet veel problemen bij de mensen die naar het werk moeten komen om daar hun arbeid uit te voeren. (bouwvakkers, assemblagemedewerkers, verpleegsters, etc.) Zij kunnen niet thuiswerken, dus het is duidelijk welke (over-)uren zij maken. Deze groep wordt veelal ondersteund door een vakbond. Ook zijn in de CAO’s afspraken gemaakt dat de lagere salarisschalen overuren en beschikbaarheidsuren uitbetaald krijgen.

      Welke groep blijft dan over? Ik zie dat dan juist in de hogere functieschalen (accountants!), waar “even ’s avonds werk afmaken” tot de norm verheven is. Dat zijn vaak functies waar toch een redelijke opleiding voor vereist is. Natuurlijk vind je ook onder hoger opgeleiden mensen die gevoelig zijn voor collegiale druk, dus een “recht” om de werktelefoon uit te zetten zal voor deze groep veel stress wegnemen.

      Over de zorgelijke situatie van “ZZP-bezorgers” hebben we het hier al vaker gehad, ik wil die discussie niet oprakelen. Voor de rest lijkt het “(on-)bereikbaar zijn” vooral een middenklasseprobleem.

      1. Ik heb bij zo’n accountantskantoor gewerkt, de druk tot overuren maken is er zeker, maar uit zich meestal als langer op kantoor blijven. De druk om altijd bereikbaar ook als je thuis of op vakantie bent is meer functie afhankelijk. Ik heb dat verzoek eigenlijk alleen gekregen als ik aan bedrijfsovernames werkte. En een keer of ik mijn telefoon aan kon houden voordat ik op vakantie ging … naar de Yukon. Ik heb toen maar even geglimlacht.

        Ik ken ook een groep accountants uit verschillende van de big 4 die deze cultuur niet meer wilden en samen een eigen kantoor zijn begonnen. Die groep heeft ook opties, maar je moet dan wel bereid zijn die stap te nemen. Ik zie het ook voornamelijk als een middenklasse probleem.

    2. Ik denk dat lager opgeleiden ook anders met werk omgaan. Je ziet veel oproepkrachten en seizoenswerkers met daarnaast veel werknemers die gewoon vaste werktijden hebben en thuis geen link met hun werk hebben. Als je achter de kassa werkt of aan de lopende band in de fabriek dan liggen je werktijden veelal vast of word je opgeroepen als er mensen nodig zijn. Idem voor flitsbezorgers, bijvoorbeeld. Deze werknemers zijn niet onmisbaar en hun werk kan altijd door iemand anders overgenomen worden als ze met vakantie gaan…

      Dat betekent dus dat je 3 weken op vakantie kunt en je baas gewoon een invalkracht inhuurt bij een uitzendbureau om je te vervangen. Je bent niet onmisbaar maar je hebt wel een contract. Ofwel, na je vakantie is je baan er nog en neem je het werk weer van de invaller over. Dit zie je ook vooral in de zorg, waar het vaste personeel veel samenwerkt met ZZP’ende invalkrachten.

      Maar in de IT branche is dat een stuk lastiger. Zeker omdat hier thuiswerken best makkelijk is. Werknemers hebben mogelijk 24/7 toegang tot de ontwikkel-servers van hun bedrijf en even in het weekend nog wat code toevoegen is iets dat best snel te doen is. Of even testen. Of een server beheren. En hoewel de meeste bedrijven liever niet opleveren op vrijdag, omdat dan het weekend begint en personeel dus twee dagen thuis zit, is het niet ongewoon dat er in het weekend toch iets mis gaat en Pietje of Wim opgeroepen wordt om even vanuit huis mee te kijken. En ja, tijdens je vakantie kan dat ook gebeuren…

      In bepaalde beroepsgroepen, waaronder zeker software ontwikkelaars zoals ikzelf, zijn vaste werktijden eigenlijk niet te doen. Ik kan de gehele dag achter mijn bureau zitten staren naar code om te worstelen met een oplossing en dan plotseling, als ik op de toilet zit te poepen voor ik naar bed ga, brandt het lichtje en weet ik de oplossing! Maar ga ik dan slapen en ben ik het de volgende dag weer vergeten? Of ga ik achter de computer zitten om snel iets te testen? Of een tussenfase, namelijk even op een kladblaadje het idee opschrijven.

      Vooral bij dit soort creatieve beroepen waar je geen vaste werkplek nodig hebt is het lastig om vaste werkuren aan te houden. Dit niet alleen door de druk van de werkgever maar tevens een aandrang bij de werknemer om te presteren. De werkdruk komt dan deels van de werknemer zelf. Zeker bij mensen zoals ikzelf voor wie werk tevens een hobby is.

      Voor de lager opgeleiden is het vervelend omdat de druk vanuit de werkgever komt. Voor hoger opgeleiden die van hun werk hun hobby maken komt de drang meer uit henzelf. Het onvermogen om het werk los te laten en erop vertrouwen dat een ander je werk ook kan doen. Het delegeren van dit soort taken, ook al wil je dat zelf doen. Dat is het probleem waar hoger opgeleiden tegenaan lopen, daar zij het moeten aandurven om te delegeren in plaats van alles zelf te doen…

      1. Nou Wim, je kan echt niet meer over lager en hoger opgeleiden spreken, het is 2023!

        Pun aside, ik denk dat het grote verschil is: is je werk af om 17:00? Als je achter de kassa zit: ja. Als je software ontwikkelt: waarschijnlijk niet.

        Blijft over dat de overheid dingen maar lastig weet te snappen. Ik verkoop online software licenties van reeds ontwikkelde software aan klanten in 75 landen. Ik ben DGA van mijn BV. Ik hoef geen arbeidsongeschiktheidsverzekering!! Mijn website met Stripe draait wel door hoor. Ik kan ook niet “de premie van die verzekering in mijn uurtarief doorbelasten” zoals ik van de week als suggestie in het NRC las. Ik heb geen uurtarief en al zou ik dat hebben, denk je dat mijn klant in weet-ik-waar daar een boodschap aan heeft?

        Door al deze wanhopige pogingen om alles en iedereen over een kam te scheren prijzen we ons als land buiten de markt.

        1. Ik ben DGA van mijn BV. Ik hoef geen arbeidsongeschiktheidsverzekering!! […] Ik heb geen uurtarief en al zou ik dat hebben, denk je dat mijn klant in weet-ik-waar daar een boodschap aan heeft?

          En als je iets ernstig overkomt waardoor je niet meer kunt werken, dan mag de samenleving wel voor jou zorgen? Ja, je website draait wel door, maar de markt verandert, en de gewenste producten ook, dus er zal zeker wel werk aan zijn, en de markt kan ook opdrogen. Je denkt wel dat je weinig risico loopt om zonder inkomen te vallen (en misschien is dat ook wel zo), maar er zijn ergere dingen dan zonder inkomen vallen? Wat als je gehandicapt wordt en de klok rond ondersteuning nodig hebt? Dan zal je potje snel leeg zijn.

          Als jij niet de normale overheadkosten van een onderneming in NL (en daaronder vallen fatsoenlijke verzekeringen voor de medewerkers, incl jezelf) kunt doorrekenen in je prijzen, dan is NL blijkbaar niet een geschikt land om jouw soort business te doen. Anderen, met een ander soort businessmodel, kunnen dat wel. (NL is ook niet geschikt om onderbroeken voor C&A te produceren of om ananassen te kweken, daar is op zich niets mis mee)

          1. Nee hoor, ik zorg wel voor mezelf. Ik hoef geen geld van de samenleving. Ik doe dat liever met mijn eigen opgebouwde potje dan met een door een derde partij geregelde “verzekering”. Ik heb al genoeg geld in woekerpolissen gestopt. Het enige wat ik wil is zelf kiezen hoe ik het regel.

            Vele jaren geleden dreigde ik op jonge leeftijd gedeeltelijk arbeidsongeschikt te raken door vermoeidheid na een chemokuur. Ik was ICTer en had een bureaubaan. Toch eiste het (toen) GAK dat ik in een bibliotheek zou gaan werken, want dat was “passende arbeid”. Dat dat daadwerkelijk zwaarder was als wat ik al deed (immers, als ICT-er hoef je niet met boeken te sjouwen) en bovendien vijf keer zo weinig betaalde, dat deed niet ter zake. Sindsdien heb ik besloten niet meer afhankelijk te willen en hoeven zijn van instanties die wel weten wat goed voor me is. En om weer even terug te komen bij het onderwerp: dat geldt ook voor hoe en wanneer ik communiceer.

            1. Maar dat regelen zal geld kosten, dat in de verkoopprijzen moet worden doorgerekend. Of je het nu doet door zelf een potje op te bouwen, of een afzonderlijke verzekering, of een staatsverzekering, linksom of rechtsom kost het geld om het te regelen en zul je dat moeten doorrekenenen in je prijzen.

              En als jij risico wilt lopen is dat prima, maar dan wil in niet in de krant lezen over tien jaar dat NL een verschrikkelijk land is omdat er een arme Richard is met een dwarslesie, die in een krot woont en geen verzorging krijgt omdat hij succesvol zakenman was die wel voor zichzelf kon zorgen.

        2. Nou, Richard. Als jij denkt dat software ooit af is dan heb je het mis. Als software ontwikkelaar is je werk nooit af. 🙂

          Tja, wat betreffende die arbeidsongeschiktheidsverzekering voor ZZP’ers heb ik een klein probleem. Ik ben al 70% ongeschikt verklaard maar heb een bedrijf op mijn naam staan die ik ooit ben gestart nadat ik ongeschikt was verklaard. Geeft mij wat te doen. Ik werk daarnaast gewoon als loonslaaf voor 20 uur per week, terwijl ik voor 0 uren sta geregistreerd bij mijn bedrijf. Niet dat ik ooit winst heb gemaakt met mijn bedrijf, maar toch. Het gaat mij er meer om dat als ik iets leuks weet te maken dat verkoopbaar is dan heb ik al een bedrijf die het kan verkopen…

          Maar een verzekering afsluiten is in mijn situatie gewoon nutteloos. En als ik dan alsnog eentje moet afsluiten dan is dat echt een probleem. Die verzekeraar mag dan direct beginnen met uitbetalen. 🙂

          Maar goed, als hobbyist maak ik leuke dingen en als ik iets weet te verkopen dan geef ik dat netjes op en heb ik extra inkomsten. En er zijn wel meer hobbyisten met een KvK nummer en een hobby-bedrijf omdat ze graag knutselen en prutsen in hun vrije tijd. Dat is niet echt werk, maar je mag dan meespelen met de grotere jongens. (En meisjes.) Maar ik en mensen zoals ik zijn gewoon niet te verzekeren. En als dat dan toch moet… :O

  10. @Wim

    En als ik dan alsnog eentje moet afsluiten dan is dat echt een probleem. Die verzekeraar mag dan direct beginnen met uitbetalen
    Probleem is dat ze je gaan keuren en je dan een hele hoge premie gaan laten betalen. En die móet je betalen, want de verzekering is verplicht.

    @CG

    Maar dat regelen zal geld kosten, dat in de verkoopprijzen moet worden doorgerekend. Of je het nu doet door zelf een potje op te bouwen, of een afzonderlijke verzekering, of een staatsverzekering, linksom of rechtsom kost het geld om het te regelen en zul je dat moeten doorrekenenen in je prijzen.
    Lees je wel wat ik schrijf? Ik héb het geregeld, het hééft me al geld gekost, ik héb het al in mijn verkoopprijzen doorberekend. En tóch moet ik óók nog een verzekering afsluiten. Want dat wordt verplicht.

    Het gaat me er niet om dat ik voor mezelf moet zorgen (of dat wel of niet wil), of het nou om communicatie of om verzekeringen gaat. Het gaat me er om dat ik niet op enige betutteling van de overheid zit te wachten, wat nog extra vervelend is omdat ze mijn business niet eens begrijpen. Want als ZZP-er ben je altijd een uurtje-factuurtje schijnzelfstandige – denken ze.

  11. @Richard,

    Probleem is dat ze je gaan keuren en je dan een hele hoge premie gaan laten betalen.
    Dat zal moeilijk gaan want ik kom niet door die keuring heen. De enige reden waarom ik op 70% zit en niet 100% is omdat ik zelf heb aangegeven dat ik nog wil werken. Ze gaan mij echt geen verzekering aanbieden dus de enige optie die ik dan heb is de vangnetverzekering. Maar gelukkig ben ik op dit moment in loondienst en ook al in de ziektewet en is er geen extra inkomen waar ik mijzelf voor moet verzekeren. Ik sta ook voor 0 uren ingeschreven met mijn bedrijf. En verder geen ander personeel, dus een verzekering is totaal nutteloos. (En al geregeld als loonslaaf zijnde…)

    Voor mensen die 100% afgekeurd zijn en een eigen bedrijf hebben geldt in principe hetzelfde. Je werkt dan nul uren met dus nul aan inkomsten. Daar kan een AOV niets aan veranderen. Maar je kunt als bedrijf nog wel inkomsten hebben als je producten verkoopt zonder dat hier werkuren voor te declareren zijn. Ik werk om aan een eventueel herstel te werken, wat best belangrijk is. Dat werk levert producten op, maar de werkuren vallen onder de tijd die ik als “zieke” verbruik voor herstel. Het is meer een bijkomstigheid. En in mijn geval besteed ik ook veel “vrije tijd” achter mijn computer, wat niet als “werk” geldt. Ten minste, het valt buiten de 40 uur die ik besteed voor werk en herstel.

    Maar goed, volgens mij moet je als ZZP’er ook een minimaal inkomen uit je onderneming kunnen halen. Nul inkomsten betekent gewoon dat je de verzekering niet eens kunt betalen. Er valt dan niets te verzekeren…

  12. Het is intussen een jaar of vijftien geleden dat mijn huisarts zei, dat we eens over mijn begrafenis moesten praten. Hij deelde me mee, dat als ik door zou gaan roofbouw op mijn lichaam te plegen, het niet de vraag was of, maar wanneer ik dood zou omvallen. Ik heb een jaar gebruikt om te leren, dat mijn telefoon een uitknop heeft en dat ik op mails echt niet moet reageren buiten mijn werktijden. Dit is iets wat ik naar alle relaties die vanuit het werk komen duidelijk communiceer. Ik ben, al voorzitter van de ondernemingsraad, vijf dagen per week van 7 tot 18 uur bereikbaar, als ik ziek ben of vakantie heb gewoon niet. Met deze houding heb ik volgende positive ervaringen gemaakt: – De wereld draaid door, ook als ik niet bereikbaar ben. Dat is welliswaar een deukje in mijn trots, maar wel goed te weten – Er zijn andere mensen die heel goed in staat zijn problemen op te losse. Dat moet niet altijd Olav zijn. – Ik ben in mijn vrije tijd veel relaxter, vooral omdat ik een geheim privénummer heb. Gaat mijn telefoon, dan is het privé. Binnen de ondernemingsraad heeft slechts een persoon mijn privénummer, voor als er echt grote, schijnbaar onoplosbare problemen optreden. Die optie werd nog nooit gebruikt. – Tijdens mijn werk ben ik produktiver, want beter uitgerust. Alles bij elkaar, de investering in een tweede sim-kaart voor mijn privé telefoon weegt niet op tegen de voordelen die ik ervaar. Heel af en toe heeft er iemand moeite mee, maar dat is dan niet mijn probleem.

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.