Mensen die via hun PlayStation-account een Discovery-serie kochten, kunnen die vanaf 2024 niet meer kijken. Dat meldde Nu.nl onlangs. En vooral: de aankopen worden van accounts af gehaald en niemand krijgt geld terug. Ik heb dat “misleidend” gezegd en drukte me nog zachtjes uit.
De nadere uitleg:
Het was van 2008 tot 2021 mogelijk om films en series te kopen via de PlayStation Store van Sony. De titels konden daarna worden afgespeeld via de spelcomputer. Twee jaar geleden verdween die optie, maar eerder gekochte films en series konden nog wel bekeken worden. Doordat Sony’s licentie voor titels van Discovery afloopt, verdwijnen die titels na 31 december dit jaar alsnog uit de accounts.
Nou is het tot daar aan toe dat men geen nieuwe films of series meer wil verkopen. Maar het is buitengewoon raar dat men nu de
gekochte titels ontoegankelijk gaat maken, ook al is dat met een beroep op een afgelopen tijdelijke licentie met rechthebbenden.
Sterker nog: dat tijdelijke karakter is wat het zo erg maakt, want dan wist Sony dus dat de licentie op 31 december 2023 zou aflopen toen men tussen 2008 en 2021 de titels ‘verkocht’. En oké, misschien was dit een contract voor steeds 5 jaar met verlenging, maar dan nog weet je of moet je weten dat daar een eind aan kan komen.
Dat is belangrijk, want de term ‘koop’ betekent voor iedere jurist dat je ergens de eigendom op verwerft in ruil voor een eenmalige vergoeding. En inderdaad, digitale titels zijn geen ‘zaken’ zoals de wet dat noemt, je kunt een mp3-bestand niet op je voet laten vallen.
De wet regelt wel de aanschaf van zulke producten (boek 7, titel 1aa) maar stelt deze niet gelijk aan de koop van fysieke zaken. “De afgeleverde digitale inhoud of digitale dienst moet aan de overeenkomst beantwoorden”, is kort gezegd de eis. Daaronder valt onder meer dat deze
wat betreft de beschrijving, hoeveelheid en kwaliteit, functionaliteit, compatibiliteit, interoperabiliteit en andere kenmerken, voldoen aan de overeenkomst;
maar daar kun je hooguit uit halen dat
als er is gezegd dat de licentie eeuwigdurend is, ze de licentie niet mogen intrekken.
Wat zeggen de PSN Terms of Service hierover? Artikel 11.3 komt het dichtst in de buurt:
Video Content may be made available to you as a live or near-live stream (“Live Stream Content”), as a licensed copy for rental for a limited duration (“Licensed Rental Content”), a licensed copy for an indefinite duration (“Other Licensed Content”) or (…).
Ik zie daar een duidelijk onderscheid tussen “rental” en “purchase” waarbij de laatste verbonden is aan “indefinite duration”. Nou zal Sony dat ook vast wel bevestigen, maar zij beroepen zich dus op een licentie die is verlopen, en dan komen we bij een heel ander artikel uit:
10.8. The limited license granted herein, and all use or access to the Content, is expressly conditioned on your compliance with this agreement’s terms, applicable Usage Terms, other applicable agreements, if any, and all applicable copyright and intellectual property rights laws.
Hier staat dus: alle toegang tot de content is afhankelijk van wat de copyrightwetgeving zegt en welke afspraken wij met anderen maken. Dus als Discovery (de contenteigenaar) het contract opzegt/niet verlengt, dan hebben wij geen “applicable agreement” meer om de licentie te verlenen en dan stopt deze dus.
Mag ik dit misleidend noemen? Ja, dit mag ik misleidend noemen. Je kunt niet in kleine lettertjes (en al helemaal niet zo’n boilerplate bepaling als 10.8) iets volledig wegnemen dat je in de grote letters expliciet hebt beloofd. En de term “koop” of “purchase” is nu eenmaal een belofte dat het voor eeuwig jouw eigendom is, dat is de hele betekenis van het woord.
Ondertussen komen we natuurlijk meteen terug bij de grote makke van het consumentenrecht: je recht halen is heel wat anders dan je recht krijgen. Wie gaat er voor een paar weggehaalde films Sony aanklagen, met alle heisa en advocatengedoe van dien?
Een massaclaim kan natuurlijk, maar ik denk dat daarvoor het collectief belang (lees: de opbrengst) te klein zal zijn. Wat wél interessant kan zijn, is massaal klagen bij het Europees Consumenten Centrum (ECC). Deze organisatie bemiddelt bij problemen met webwinkels elders in de EU, waar Sony Playstation (Ierland, natuurlijk) aan voldoet.
Zoals een anoniem commentende jurist het destijds uitlegde:
Het ECC is een organisatie die wordt betaald door de EU om consumenten bij internationale overeenkomsten te helpen en zo nodig te bemiddelen. Er zit dus een ECC kantoor in elke lidstaat en die kantoren overleggen zo nodig met elkaar. De consument en handelaar moeten dus in verschillende landen gevestigd zijn voor het ECC kan helpen. Maar anders dan het Juridisch Loket komt het ECC dus zelf in actie voor een consument.
En daar komt nog iets bij: de Europese Procedure voor Geringe Vorderingen of EPGV. Bij internationale geschillen binnen de EU (behalve Denemarken) kun je tot een bedrag van €5000 relatief eenvoudig procederen via een verzoekschriftprocedure (dus geen dagvaarding nodig). Simpelweg door standaard EPGV formulieren in te vullen. Nederlandse consumenten sturen dat naar een Nederlandse rechter die relatief snel overgaat tot een uitspraak nadat de wederpartij in de gelegen is gesteld om te reageren. Dat resulteert in een officiële beschikking met executoriale titel die in het andere land ten uitvoer kan worden gebracht. Er zit dus voor de helderheid ook een risico op verlies en een proceskostenveroordeling in het nadeel van de eiser aan vast.
Een heel andere route – vanwege de misleiding – is te klagen bij de consumententoezichthouder ACM. Ik weet alleen niet hoe veel mensen in Nederland hier daadwerkelijk last van hebben.
Arnoud