Categorie: Intellectuele rechten

De Nederlandse ontwikkelaar van de teksteditor Vim, Bram Moolenaar, is op 62-jarige leeftijd overleden. Dat meldde Tweakers zondag. Deze editor (uit alweer 1988) is zeer populair onder programmeurs en wordt standaard geleverd bij veel Linux-distro’s. Het riep bij diverse lezers hier de vraag op: wat gebeurt er nu met vim, hoe zit dat juridisch?

Vim is open source: de licentie is een zeer vrijblijvende variant waarbij je grofweg alleen hoeft te zeggen dat jij een aangepaste versie van vim verspreidt. Maar juridisch gezien gaat het er niet om of software open source is, je moet kijken naar het onderliggende auteursrecht.

Voor zover ik kan zien, heeft Moolenaar nooit zijn auteursrechten op deze software aan een ander overgedragen. Ik lees in de broncode alleen verwijzingen naar zichzelf als auteur. Dat kan, en dan liggen de rechten dus bij hemzelf. En nu na overlijden gaan die dan mee met de rest van zijn boedel. Zoals ik al in 2008 blogde, je je erfgenamen mogen dan beslissen wat er verder met je werk gebeurt.

Het is mogelijk om je auteursrechten in je testament op te nemen. Je zou ze dan aan een bevriende co-auteur kunnen geven, of aan een stichting van wie je verwacht dat die de software over gaan nemen. Ik zou alleen aanraden om dat bij leven al te regelen, al is het maar zodat je weet dat je verzoek goed terechtkomt – die bevriende auteur kan zijn gestopt (of ook zijn overleden), en die stichting kan misschien niets met jouw software.

Aanverwant is het handig om de toegang tot je broncoderepository (hier Github) te regelen, zodat iemand het kan overnemen bij overlijden of anderszins incapabel worden er zelf mee door te gaan. Maar let op dat toegang tot de broncode of het account niet hetzelfde is als het auteursrecht hebben. En als dat niet dezelfde entiteiten zijn, dan wint de auteursrechthebbende. Die zou dus een verwijdering van de broncode kunnen eisen.

Nu wordt alleen de opensourcestatus toch weer relevant, want het idee van open source is dat het eeuwigdurend beschikbaar is. Heel formeel klopt dat niet, want de erfgenaam kan het licentie-aanbod intrekken – de broncode offline halen van de officiële site, zeg maar.

Specifiek bij vim gaat dat nooit werken, want er zijn zó veel plekken waar vim te vinden is. Inclusief licentievermelding, en specifiek bij open source gaat het dan vanzelf goed want op die vermelding mag je vertrouwen totdat je anders verneemt. En ik zie niet goed hoe een erfgenaam-rechthebbende op vim iedereen zou kúnnen vertellen dat de software offline moet. (Als ze dat al zouden willen.)

En natuurlijk: gecondoleerd voor de familie van Bram.

Arnoud

Een lezer vroeg me:

Mede naar aanleiding van de recente uitspraak over het blokkeren van Lookmovie en Flixtor vroeg ik me het volgende af. Oorspronkelijk was het idee dat als een ISP zuiver een doorgeefluik was en dus niets filterde, hij nergens voor aansprakelijk was. Dat is ondertussen fors anders met al die blokkades. Mag je nu als consument denken “OK, deze website is niet geblokkeerd door de ISP, al of niet op verzoek van Stichting BREIN, dus de rechten voor die films zullen wel vrijgegeven/verlopen zijn cq. de eigenaar van de website zal wel bepaalde contracten hebben waarmee ze die films op hun website mogen plaatsen.”

Het is onjuist dat je aansprakelijk wordt voor wat je doorlaat als je op last van de rechter een site blokkeert. Zeker voor een ISP, die is volgens de wet nooit aansprakelijk ongeacht of ze weten of niet wat ze doorlaten. Ze mogen dus welbewust alle troep doorlaten die langskomen in volle wetenschap van het strafbare karakter. Het enige dat ze moeten doen, is blokkeren wat de rechter zet.

Het gevolg is wel dat je als consument dus niet mag concluderen dat een site ‘dus’ legaal is omdat hij niet geblokkeerd is. Lang niet alle onrechtmatige streamingsites komen bij de rechter, en dat hoeft ook helemaal niet. Het blijft daarmee je eigen verantwoordelijkheid om na te gaan of een dienst legaal handelt.

Arnoud

Een rechtbank in Nieuw-Zeeland heeft een Nederlandse IT’er veroordeeld tot een celstraf van 2,5 jaar, zo las ik bij Tweakers. De veroordeelde man werkte als programmeur mee aan het draaiend houden van Megaupload, een dienst waarmee gebruikers bestanden met elkaar konden delen. Megaupload werd in 2005 opgericht en werd in 2012 gesloten op verzoek van de FBI. Megaupload zou zelf 175 miljoen dollar verdiend hebben, waarvan een groot deel volgens de rechtbank afkomstig was uit illegale downloads. Het riep de vraag op bij diverse ontwikkelaars: kan ik de cel in gaan als ik blijk mee te werken aan strafbare diensten?

De celstraf valt naar lokale begrippen laag uit, maar zoals Tweakers uitlegt:

Vorig jaar sloten de twee mannen al een deal met de autoriteiten in Nieuw-Zeeland. Daarmee bekenden de mannen dat ze betrokken waren bij een criminele organisatie. In ruil daarvoor mochten de twee oud-medewerkers van Megaupload in Nieuw-Zeeland terechtstaan voor auteursrechtenschending en zouden de Verenigde Staten hun uitleververzoek laten vallen.

“Hij lanceerde Mp3Top40.net waar Top 40 nummers gratis konden worden gedownload. Een groot succes, tot Stichting Brein met een megaclaim dreigde. De site ging weliswaar op zwart, maar [de man] ging door. Hij kwam in contact met Kim Dotcom.”

De situatie doet denken aan die uit 2017 met de sjoemelsoftware, waar een softwareontwikkelaar van Volkswagen in de VS tot 40 maanden cel veroordeeld werd voor zijn aandeel. De rechter noemde hem een “pivotal figure” in de ontwikkeling van deze software, wederom dus meer dan gewoon een codeklopper ergens achter een bureau. Inderdaad, hij was ook geen manager of directeur maar dat is nooit het criterium. Het gaat erom of je bewust eraan meewerkte en ruimte had om invloed uit te oefenen op wat er gebeurde.

“Court documents say Kim Dotcom’s empire could not have functioned without the expertise of [de man] and [een ander]”, zo concludeert een lokale krant uit het vonnis. In die situatie heb je dus als medewerker niet echt veel verhaal. Voor wie wél meer onderaan zit, mijn advies van de Volkswagen-blog:

Wat moet je nu doen als ontwikkelaar, stel dat je zo’n opdracht krijgt. Allereerst zeg ik er wel bij dat het moet gaan om écht duidelijk strafbare zaken en dat dit ook voor jou kenbaar had moeten zijn. Verstuur je facturen die een ander vervalste, dan ben je natuurlijk niet strafrechtelijk aansprakelijk. Die kenbaarheid zal de doorslag geven verwacht ik. Daarbij speelt jouw professionele kennis een grote rol. Had je dit kunnen weten, had iedereen in jouw gebied dit kunnen weten of had dit alleen maar na diepgaande juridische analyses duidelijk kunnen worden?

Bij twijfel is mijn advies altijd, escaleren naar boven en/of naar Juridische Zaken. Je mag verwachten dat daar mensen zitten die dan ook zeggen, oei dit kan strafbaar zijn, laten we het niet doen. Dus dan komt er vanzelf een rem op. En de bedrijfsjurist is normaal ook iemand met als taak het bedrijf beschermen tegen claims, waardoor je ook daarvan mag verwachten dat deze er een stokje voor steekt als het duidelijk strafbaar is. Het is nooit verkeerd om iets aan de bedrijfsjurist te vragen bij zulke twijfels, en naar je manager toe lijkt me dat ook goed verkoopbaar: je wilt weten waar de grenzen liggen zodat je het netjes kunt bouwen binnen de wet.

Arnoud

Die titel zag ik via Reddit, en laat “een boek in mijn vrije tijd schrijven” nou altijd mijn standaardvoorbeeld zijn van iets waar je werkgever géén rechten op kan claimen. Maar hier ligt het iets subtieler:

Dit is een bepaling in de arbeidsovereenkomst van een bedrijf waar ik aan de slag zal gaan als copywriter. Ik heb deze nog niet getekend, want ik vraag me af of de rechten van het boek waar ik in mijn vrije tijd aan werk en welke niets te maken heeft met deze werkgever, geclaimed kunnen worden door dit bedrijf.

Schrijf je een boek zonder opdracht, maar hád je de opdracht redelijkerwijs niet kunnen weigeren als die je hypothetisch was gegeven, dan is dat boek in principe toch gewoon auteursrechtelijk van je werkgever. Eigen initiatief zeg maar, en dan doet het er niet toe of je spullen van het werk hebt gebruikt, onder werktijd schreef of je baseerde op eerdere teksten die al eigendom van het werk waren. De discussie gaat over de aard en inhoud van het boek, niet waarmee je het geschreven zou hebben.

In dit geval is het nog iets complexer, want er staat een hele lap hierover in het contract:

“Alle rechten van industriële en intellectuele eigendommen, zoals auteursrechten, merkrechten, octrooien, rechten op modellen en tekeningen, kwekersrechten enzovoorts, welke ontstaan tijdens, door of in verband met de uitoefening van de door werknemer op grond van de arbeidsovereenkomst te verrichten werkzaamheden komen uitsluitend toe aan werkgever en worden geacht aan werkgever te zijn overgedragen zonder dat hiervoor een nadere overdracht zal zijn vereist en zonder dat werknemer recht heeft op een vergoeding hiervoor. Werknemer is gehouden werkgever bij eerste gelegenheid op de hoogte te stellen van alle vindingen die tot de boven bedoelde rechten aanleiding zouden kunnen geven. Het is werknemer niet toegestaan om de resultaten van zijn werkzaamheden zelf openbaar te maken, te verveelvoudigen, in het verkeer te brengen, te verkopen, te verhuren, af te leveren of anderszins te verhandelen dan wel voor een ander aan te bieden of te doen inschrijven.”

De werkgever heeft hier een veelgebruikt criterium gehanteerd: rechten die zijn “ontstaan tijdens, door of in verband met de uitoefening van de werkzaamheden”. Dat “door of in verband met” is grofweg wat de wet zelf ook al zegt, de uitbreiding is dus het “tijdens” het werk. En dat is dus altijd precies mijn voorbeeld: de portier die onder werktijd op de werklaptop een thriller schrijft, heeft daar echt zelf het auteursrecht op. Hij doet zijn werk mogelijk niet goed (want opletten zal er niet bij zijn tijdens het schrijven), hij kan wellicht worden ontslagen voor plichtsverzuim maar dat is het – dat boek is en blijft van hem zelf.

Wie letterlijk dit beding leest, ziet “tijdens”, en dat zou ook de portier omvatten die onder werktijd (dus tijdens het werk) aan die thriller werkt. En dat kun je dus afspreken, als je het opschrijft in een ondertekend arbeidscontract.

Tegelijkertijd geldt ook bij arbeidscontracten de Haviltex-regel van contractsuitleg: niet alleen de taalkundige uitleg, maar ook wat partijen onderling bedoeld hadden toen ze dit opschreven. En daarbij wordt ook de onderlinge positie van de partijen meegewogen. Bij arbeidscontracten is dat meestal een deskundige en sterk staande werkgever, tegenover een werknemer die meestal weinig kan inbrengen behalve “tekenen of niet”. In dat geval wint al snel de interpretatie die in het voordeel is van de werknemer.

De interpretatie “ook de thriller die je als copywriter schreef hoewel je werk is marketingteksten voor de website te maken” vind ik niet echt in het voordeel van de werknemer. “Het handboek Online Marketing en Copywriting dat je in je vrije tijd schreef vanuit je ervaringen als copywriter bij ons” zou ik er dan weer wél onder vinden vallen. Dat komt dus neer op een lichte verbreding van het wettelijke criterium, met name om de grensgevallen richting de werkgever te duwen. Want het is een grijs gebied, een handboek hoe je werk te doen maar gericht op vakgenoten algemeen en niet collega’s.

Arnoud