Een lezer vroeg me:
Zit er eigenlijk auteursrecht op lettertypes (fonts)? En zo ja, hoe ver gaat dat dan?
Ok, eerst even nitpicken: een lettertype is een stilistisch samenhangende set tekens die meestal letters, cijfers en leestekens uitbeelden. De term ‘font’ wordt vaak als synoniem gebruikt, maar heel strikt gesproken is een font een verzameling letters en tekens uit een lettertype in een bepaalde grootte en in bepaalde stijl (zoals cursief of vet).
Het ontwerpen van een lettertype is creatieve arbeid (denk aan dit lettertype voor dyslectici), dus ja, de lettersymbolen (glyphs) zelf zijn auteursrechtelijk beschermde werkjes. In de VS is dit anders: daar is “typeface as typeface” expliciet uitgesloten van auteursrechtelijke bescherming.
Wel geldt dat auteursrecht natuurlijk alleen op de eigen toevoeging of variaties van de ontwerper op wat al bestaat. Veel lettertypes zijn immers variaties op reeds bestaande letters (zoals Arial op Helvetica varieert).
Lettertypen kunnen ook als ’tekening’ worden vastgelegd (zoek maar eens op Linotype of Adobe, ik kan niet dieplinken naar zoekresultaten) en zijn dan apart beschermd onder het Beneluxverdrag voor de Intellectuele Eigendom. In de praktijk komt die bescherming op hetzelfde neer, behalve dat je iets makkelijker kunt bewijzen dat iets inbreuk op je tekeningrecht is dan op je auteursrecht.
De vraag is natuurlijk, wat mag je met een auteursrechtelijk beschermd lettertype? In principe precies datgene dat in de licentie staat, of het “normaal gebruik” van dat lettertype. Oftewel het gebruiken om er teksten in te zetten en die teksten te gebruiken naar eigen inzicht. Maar een lettertyperechthebbende kan je niet verbieden om zo’n eigen tekst in zijn lettertype te verspreiden. Dat kunnen verbieden zou betekenen dat de maker van het lettertype auteursrechten kan doen gelden op elk document in ‘zijn’ font, en dat is ridicuul.
Wel kan hij verbieden dat je het lettertypebestand zelf verspreidt of in gebruik hebt zonder toestemming. Net zoals hij kan verbieden dat je een variatie op zijn font maakt. Dat verspreiden kan trouwens nog wel eens per ongeluk gebeuren: wie een presentatie of PDF bestand verspreidt met de optie “embed fonts”, verspreidt tevens een kopie van dat font. Om deze reden weigeren sommige documentgeneratoren fonts te embedden tenzij dat expliciet is toegestaan in het fontbestand zelf.
Arnoud