Internetrecht door Arnoud Engelfriet

Een lezer vroeg me:

Ik las dat een Duitse winkel een boete van 10 miljoen heeft gekregen omdat ze videotoezicht inzetten. Maar hoezo is dat nou ineens boetewaardig, elk bedrijf heeft toch videotoezicht tegenwoordig? Het ging om magazijnen en verkoopruimtes, niet echt plekken waar je privacy hebt toch?

Dat klinkt inderdaad wat raar, want voor cameratoezicht is er in de AVG (die natuurlijk ook in Duitsland gewoon geldt) wel degelijk een grondslag: het zogeheten eigen gerechtvaardigd belang (artikel 6 lid 1 sub f AVG). Het bewaken van je eigendommen (of toezien op mensen) is een belang waarmee je de privacy mag inperken – mits je maar de nodige maatregelen neemt om dat zo beperkt mogelijk te doen. En dat is waar het misging.

Het belangrijkste punt waar de toezichthouder over valt, is dat naar camera’s is gegrepen zonder andere dingen te hebben geprobeerd. Geen random tassenonderzoek, geen menselijk toezicht (een manager die soms even komt kijken), maar direct camera’s ophangen. Gezien de impact van camera’s (die zien continu alles) is dat een té heftige eerste stap. Ook was er niet echt een concrete aanleiding, maar werd vanuit een algemeen idee van diefstalpreventie met camera’s gewerkt. Maar dat is niet hetzelfde als een noodzaak.

In een persbericht verweert het bedrijf zich door te stellen dat de camera’s primair gericht zijn op het logistieke proces: het opsporen en oplossen van problemen zoals beschadiging of vermissing van producten tussen ontvangst en verkoop. Kennelijk bedoelt men daarmee dat de camera’s niet direct mensen filmen maar laptops, mede omdat de CEO in het persbericht aangeeft dat ze als klein bedrijf echt niet mensen gaan beoordelen of aanspreken op basis van camerabeelden.

Ik snap het bezwaar van het bedrijf, maar de kern van de last van de toezichthouder is volgens mij een terecht punt. Camera’s zomaar inzetten “ter bestrijding van diefstal” is gewoon een te snel en te makkelijk middel, als je daarmee ook je medewerkers permanent in beeld krijgt. Of je nu daar wat mee doet of niet – alleen al de indruk dat men permanent gefilmd wordt, is genoeg om medewerkers het gevoel te geven dat ze in de gaten gehouden worden. En dat is nergens voor nodig, als er geen concrete aanleiding is.

Ik zou dus zeggen: die camera’s specifieker richten op de logistieke stroom, de mensen buiten beeld en inzicht geven in wat er wél wordt gefilmd.

Arnoud

Iets waar niet iedere Bitcoin bezitter rekening mee houdt, wat te doen als de politie je telefoon heeft? Dat las ik bij het onvolprezen Betablog. Hij wees op een recent strafvonnis waarbij de verdachte tegen precies dit probleem aanliep: “zegt de veroordeelde tegen zijn moeder dat hij over geld in Bitcoins beschikt, maar dat hij daar niet bij kan komen omdat de politie zijn telefoon in beslag heeft genomen.”

De politie heeft voor de tweede keer een sms gestuurd naar contacten die in de telefoons van vermeende drugsdealers werden aangetroffen, meldde Security.nl onlangs. “We willen een veilige en leefbare stad. Daarom doen we er alles aan om dealers van de straat te halen. Het begint echter bij de vraag om harddrugs. Daarom richten we ons nu op de gebruikers. We willen hen hulp bieden zodat ze stoppen met coke,” vertelt teamchef Riemer van Beem in een persbericht. In de sms staat een link naar een website waar de afnemers hulp kunnen zoeken om te stoppen met hun verslaving. De actie is een vervolg op een gelijksoortige Utrechtse actie, waarbij bijna vijfhonderd contacten die in de telefoons van vermeende drugsdealers waren gevonden, een sms-bericht verstuurd kreeg. Een nobel initiatief, maar juridisch een tikje ingewikkeld.

Het idee achter deze actie is natuurlijk heel nobel, en de agent die het heeft bedacht, verdient wat mij betreft een pluim. Als je als agent op straat iemand net hebt zien praten met een bekende drugsdealer, dan kan het heel goed helpen als je die persoon juist wijst op manieren om van een drugsverslaving af te komen, in plaats van te dreigen met arrestatie, fouilleren et cetera.

Het ligt alleen een klein beetje complex omdat je nu mensen een bericht stuurt zonder specifieke wettelijke bevoegdheid. Dan gaan juristen beginnen over persoonsgegevens, doelbinding, AVG et cetera. Maar even een stapje terug. De hoofdregel uit strafvordering (opsporing en bestrijding van strafbare feiten) is dat de politie alleen mag doen wat in het wetboek geregeld is. Ja, behalve wat geen of geringe inbreuk maakt op de grondrechten. Een praatje maken op straat is dus bijvoorbeeld gewoon prima, dat kun je moeilijk een inbreuk op je grondrechten noemen. Iemand meenemen naar het bureau voor een verplicht praatje is dat wel, en dat is dan ook wettelijk geregeld.

De doorzoeking van smartphones is eigenlijk niet geregeld, wat best wel een probleem is. De Hoge Raad heeft voor nu gezegd dat dat mag, zolang het gaat om kleine beetjes informatie of anderszins geringe inbreuk op de privacy van de smartphone-eigenaar. Kijken welke sms-conversaties een verdachte van drugsdealen heeft, ligt denk ik wel aan de goede kant van de lijn, zeker omdat er verder niets gebeurt behalve dus die ene sms. Of misschien gaat het nog wel netter: automatisch de 06-nummers ophalen maar niet de berichten lezen, en dan de sms. De tekst daarvan is immers

Jouw nummer stond in een drugstelefoon. Brengt coke je in de problemen? Of iemand in je omgeving? Er is een oplossing! Ga naar www.stopsos.nl

Maar mag dat dan van de AVG? Nou ja, die is dus niet van toepassing: de politie werkt onder de Wet politiegegevens. En die zegt, als je gegevens voor een politiedoel hebt verkregen dan mag je die ook hergebruiken voor andere doelen binnen het gewone politiewerk:

Artikel 1 sub a

• Politiegegeven: elk persoonsgegeven dat wordt verwerkt in het kader van de uitvoering van de politietaak, bedoeld in de artikelen 3 en 4 van de Politiewet 2012, met uitzondering van: (…)

Artikel 3 lid 3

• Politiegegevens die zijn verkregen voor een doel, als bedoeld in artikel 1, onder a, kunnen worden verwerkt voor een ander doel, bedoeld in artikel 1, onderdeel a, voor zover deze wet of Unierecht uitdrukkelijk daarin voorziet en de verwerking voor dat andere doel noodzakelijk is en in verhouding staat tot dat doel.

Arnoud

Een lezer vroeg me: Ik heb een mooie naam voor mijn bedrijf bedacht en gebruik daar een emoji bij. Kan ik dat als merk deponeren? Soms voel ik me oud als mensen het over emoji’s hebben, ik denk dan altijd “oh je bedoelt smileys” maar dat is dus wat anders. (Een smiley is iets dat… Lees verder

Een Italiaanse rechtbank heeft in hoger beroep bepaald dat Facebook 3,83 miljoen euro moet betalen aan de Italiaanse softwareontwikkelaar Business Competence. Dat las ik bij Tweakers. Een Italiaanse rechtbank vonniste dat de dienst het auteursrecht op een app (genaamd Faround) heeft geschonden door haar eigen concurrerende dienst. Opmerkelijk aspect: dat lijkt met name het geval te… Lees verder

Een lezer vroeg me: Als mijn werkgever van mij verlangt om aan te geven of ik Corona heb, dan wel mij heb laten testen of mij gevaccineerd heb. Is dat toegestaan, en maakt het uit of men dat eenmalig vraagt of het ook opslaat? Of je besmet bent met het covid-19 virus dan wel daartegen… Lees verder

Een lezer vroeg me: Een makelaar maakt opnames met een drone om beelden te gebruiken bij verkoop huis. Daarbij neemt hij ook beelden op bij de buren om de koper goed te kunnen informeren, bovendien zijn die beelden te zien op Funda. Mag dit? Een drone is een bewegende camera die vanuit de hoogte filmt. Daarmee is… Lees verder

De persoonsgegevens van een onbekend aantal ANWB-leden liggen mogelijk op straat door een datalek bij een incassobureau. Dat meldde Nu.nl onlangs. Het gaat om mensen die in contact zijn geweest met Trust Krediet Beheer (TKB), dat namens de ANWB betalingen incasseert bij wanbetalers. Het datalek betreft gijzelsoftware (ransomware) dat gegevens van TKB ontoegankelijk had gemaakt…. Lees verder

Vorige week hadden we een stevige discussie over wanneer een mail is aangekomen als providers daar spamfilters tussen hebben zitten. Als zijstap daarbij kreeg ik diverse vragen over die praktijk van de vele “Uw Mijn Dienstverlener”-portalen, waarbij de berichten in een inbox aldaar worden geplaatst en je alleen een mailtje krijgt met iets als “Er… Lees verder

Twitter heeft de ban op de account van de Amerikaanse president Trump, @realDonaldTrump, een permaban gegeven.  Dat meldde heel internet, waaronder Tweakers, afgelopen weekend. Aanleiding voor de aangescherpte handhaving op de account van de president is de bestorming van het Capitool door pro-Trump-demonstranten, op 6 januari. Voor velen riep dit vragen op, met name of… Lees verder