Fotograferen verboden, ja echt

fotograferen.gifIn Remy Chavannes’ onvolprezen Nu.nl-column van afgelopen zaterdag stond een opvallende conclusie:

Fotografen in heel Europa zullen voortaan eerst toestemming moeten vragen voordat zij een medemens fotograferen ” al is het alleen maar om afspraken te maken over het verdere gebruik van de foto. De rechters hebben erover nagedacht, maar misschien toch niet lang genoeg: het lijkt me een rechtsregel die in de praktijk massaal geschonden gaat worden.

Het gaat om het Reklos vs Griekenland-arrest van het Europese Hof voor de Rechten van de Mens. De tekst is alleen beschikbaar in het Frans, en mijn Frans is wat minder goed dan dat van Remy, vandaar dat ik er nu pas op terugkom.

In deze zaak stond het grondrecht op privacy van artikel 8 EVRM centraal. Dit grondrecht werkt ook door in het portretrecht: het publiceren van een portretfoto kan een inbreuk op iemands privacy zijn. Maar nu gaat het Hof verder: het enkele nemen van de foto levert al een inbreuk op de privacy op.

Uit de verrassend goede Google-vertaling van het arrest:

The image of an individual is one of the main attributes of his personality because it derives its originality and allows it to differentiate itself from its peers. The human right to protect its image is an essential component of his personality and assumes primary control of it by the individual.

Oftewel: iemands portret is een wezenlijk onderdeel van die iemand, en daarom dient die persoon zo veel mogelijk zeggenschap te hebben over zijn portret. Daarom mag hij niet alleen publicatie maar ook het vervaardigen van portretfoto’s verbieden. “Otherwise, an essential attribute of personality could be held captive by others without any control on its possible future use.”

Chavannes concludeert hieruit dat ook de foto’s van het Unox-meisje op het strand niet gemaakt hadden mogen worden, maar ik betwijfel of je zo ver kunt gaan. Er speelde mee dat de foto in een duidelijke privéomgeving (een ziekenhuis) werd gemaakt. Op de openbare weg heb je ook wel privacy, maar minder dan in een ziekenhuis. Bovendien lijkt het me volstrekt onwerkbaar voor fotografen en filmers om ook op de openbare weg aan iedereen toestemming te vragen die voor de camera komt.

Arnoud

13 reacties

  1. Arnoud, is hier niet meer aan de hand? Mijn Frans is evenmin goed genoeg, maar toch maak ik er uit op dat een belangrijke overweging was dat er geen enkele andere rechtvaardigingsgrond bestond voor het nemen van de foto’s van de pasgeborene uit de casus zonder voorafgaande toestemming van de ouders. Ook kan ik geen argumenten met betrekking tot de persvrijheid ontdekken.

  2. Ik ben het met Walter eens, dat hier meer aan de hand was. In een Duitse samenvatting wordt bijvoorbeeld nog aandacht geschonken aan de weigering van de fotograaf de negatieven af te staan. (Nicht zu vernachl?ssigen sei zudem die unberechtigte Weigerung des Fotografen, den Eltern die Negative herauszugeben)

  3. 15/01/2009 Arrest EHRM ivm recht op afbeelding van boreling Foto nemen van pasgeborene in materniteit van ziekenhuis, zonder toestemming van ouders, is inbreuk op art. 8 EVRM (EHRM 15 januari 2009, Reklos en Davourlis t. Griekenland)

    Ik begrijp uit de column dat de foto werd gemaakt uit beroepsoverwegingen, maar is het bekend welke dat waren? Ben benieuwd of het arrest snel in een andere taal beschikbaar komt…

  4. Onder het kopje “De feiten” zie ik staan dat de kliniek een dienst had waarbij foto’s werden genomen van pasgeborenen. Bedoeld als service neem ik aan. Het probleem hier was mede dat dit kindje in een steriele omgeving lag en de fotografen daar met hun spreekwoordelijke vuile voeten doorheen banjerden.

    De omstandigheden zullen dus zeker meegespeeld hebben, maar dat komt niet echt terug in de rechtsregel die men formuleert. En daar gaat het uiteindelijk om.

  5. Absoluut, maar wie weet wordt in het arrest wel gesproken over ‘in dit specifieke geval’ en haalt niemand dat uit het Frans 😉

    Ik begrijp inmiddels uit het arrest dat het ook om een prive-kliniek ging, maar ik ga nog even verder lezen

  6. Ik vind dit een behoorlijke afbakening overigens:

    The Court first considers necessary to circumscribe the scope of this case. Indeed, it can not answer the general question raised by the applicants, whether the recognition of a possible infringement of the right to the image of an individual assumes that he has conscience. Its task is to determine whether the photographs in question without the prior consent of parents and preservation negatives could affect the privacy of the newborn as enshrined in Article 8 of the Convention. Therefore, this case raises the issue of adequate protection by the courts in the privacy of the complainants’ son.

  7. Interessant arrest. En wat als ik een hond van de buren fotografeer die op het woonerf voor mijn garage (voor de zoveelste keer) zijn behoefte doet en de buurman komt van zijn eigen erf net in beeld lopen (het publieke woonerf op) als ik de foto aan het nemen ben? Als ik de foto niet publiceer heb ik toch geen probleem?

  8. Even een ander vraagje. Stel, vanuit mijn huiskamer zie ik door het raam een stel kinderen (8 tot 12 jaar) bezig om een auto te bekrassen. Ik pak mijn camera en neem meerdere foto’s om zo bewijs vast te leggen voor de eigenaar van die auto en voor de politie om die kinderen mee op te kunnen sporen. Ik heb een goede zoom-functie op mijn 14 megapixel camera dus de foto’s zijn zeer duidelijk. Wat mag ik er dan uiteindelijk mee doen? * Afgeven aan de politie, daar is geen twijfel over mogelijk. Dat mag. (Moet misschien?) * Afgeven aan de eigenaar van de auto? Dit heeft hij weer nodig voor verzekeringsdoeleinden en zo, dus ik neem aan van wel. * Posters van maken om in de wijk op te hangen met de tekst “Weet U wie de ouders van deze kinderen zijn” om zo de eigenaar te helpen de daders op te sporen? * Foto’s plaatsen op een nieuwssite zoals nu.nl en dus delen met half Nederland? * Foto’s opnemen in mijn online portfolio waar iedereen ze kan bekijken en kan bestellen?

    Wat hierbij meespeelt is dat de fotograaf zich in een prive-omgeving bevindt en iets op de openbare weg fotografeert, met primair als doel het vastleggen van bewijs maar waarbij achteraf eventueel meer gedaan kan worden met de betreffende foto’s. 🙂

  9. @wim: Ik denk dat ster A en B nog mogen maar posters maken en in de wijk ophangen of op internet plaatsen lijkt mij verboden omdat je dan voor politie gaat spelen wat naar mijn weten niet is toegestaan. Deze acties zou je dus aan de politie over moeten laten.

  10. GeenStijl heeft weer eens een rel over fotograferen en publiceren op de openbare weg. Studentes die tijdens de ontgroening in luiers op de openbare weg staan, waarbij de dames zeggen dat fotograferen verboden is…

    Interessant om te zien in hoeverre dat klopt. Tot die tijd, redelijk aardige beelden…

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.