Erf het Facebook-account van je overleden tante, kopte het steeds Buzzfeedachtiger Webwereld vorige week. Het nieuwsbericht meldde dat de staat Delaware een wet heeft aangenomen waarin vastgelegd wordt dat je als ergenaam of nabestaande toegang tot (of vernietiging van) een dienstaccount kunt eisen.
De grote techbedrijven zijn boos: “De wet houdt geen rekening met de privacy van anderen, … kan zelfs gaan om patienten van overleden artsen en psychiaters.” Maar dat klinkt mij een beetje gezocht in de oren. Dat nabestaanden toegang krijgen tot je dagboek of tot de papieren post van je psychiater vinden we nooit echt een probleem, dus waarom bij online dagboeken of post wel?
Hoe zit dit in Nederland? We kennen deze problematiek en het standaardadvies is altijd, regel het zelf en zorg dat je wachtwoorden bij een vertrouwd persoon bekend zijn.
Juridisch gezien is het een open vraag of je een account bij zeg Facebook (of een Nederlandse dienst) kunt erven. De enige vergelijkbare situatie is die van de domeinnaam. Daarvan staat vast dat je die kunt verkopen of weggeven. Daarmee is het recht op die domeinnaam aan te merken als een vermogensrecht zoals dat heet, een niet-tastbaar goed binnen het recht. Dergelijke rechten kun je ook erven.
Principieel zie ik het verschil niet tussen arnoudengelfriet.nl en facebook.com/arnoudengelfriet. Beiden zijn identifiers bij diensten van derden waar ik een overeenkomst mee heb: SIDN en Facebook. Natuurlijk wérkt het anders, maar hoe iets technisch werkt bepaalt niet per se dat het juridisch anders is. Hooguit zou je je kunnen afvragen of de aanwezigheid van “facebook.com” in de tweede identifier relevant is. Ik denk van niet.
Belangrijk is wel: al die online dienstverleners zeggen allemaal dat hun contracten niet overdraagbaar zijn, terwijl SIDN zegt van wel. Overdraagbaarheid is een belangrijke eis om iets als een vermogensrecht aan te merken. Als het niet weg te geven is, is het niet te verhandelen. En als het niet te verhandelen is dan is het geen vermogen.
Maar stel Facebook zegt in haar EULA vanaf nu dat je wél je account mag overdragen. Of een rechter bepaalt dat wanneer er grootschalig gehandeld wórdt in accounts (zoals bij World of Warcraft) die regel niet meer geldig is want in strijd met staande praktijk. Of wij maken ook gewoon zo’n wet die het expliciet bepaalt én erbij zet dat overdraagbaarheid blokkeren niet mag. Dan zou het account dus geërfd kunnen worden. Zou dat werken?
Het voelt ergens gek, een Facebookaccount erven. Maar ik denk dat dat vooral is omdat we het niet gewend zijn. Dat je e-mail overneemt of een domeinnaam, dat voelt al logischer want de parallel met de echte wereld is er meer (een huis of post beheren/overnemen). Ik zou het erg gek vinden als iemand een Facebookaccount van zijn tante gaat runnen. Terwijl haar mail beheren een gewoon stukje afwikkeling van het overlijden is.
Arnoud
Bij Facebook zou het mij niet zo heel veel uitmaken. Bot gezegd zit daar niet veel geld in, dus 1 keer inloggen en voor iedereen alles een keer uitprinten is genoeg.
Maar ik vraag mij wel af hoe het dan zit met diensten als iTunes; mag/kun je de liejdes die gekocht zijn verdelen over erfgenamen? Of een Steam account met duizenden games waar serieus veel geld aan is uitgegeven. Of hoe zit het met gekochte apps in de appstore of playstore. Vroeger zaten die bij wijze van spreken in een grote doos met cd’s/floppies en kun je dat gewoon verdelen over de erfgenamen en nu heb je geluk als je het hele account over kan nemen; verdelen kan volgens mij niet bij de meeste diensten.
Geen idee wat hier ooit van gekomen is: http://www.theguardian.com/film/2012/sep/03/bruce-willis-apple-itunes-library
“Dat nabestaanden toegang krijgen tot je dagboek of tot de papieren post van je psychiater vinden we nooit echt een probleem, dus waarom bij online dagboeken of post wel?”
Ik neem toch aan, dat dit binnen het beroepsgeheim fatsoenlijk geregeld is. Als het een onzelfstandige psychiater is, dan zijn de gegevens van de instelling, maar het enkele geval, dat een specialist zelfstandig gevestigd is, lijkt het me toch niet de bedoeling, dat nabestaanden in patiëntengegevens gaan snuffelen.
Een zelfstandige therapeut zal een bedrijfsvorm hebben, en de gegevens die worden bijgehouden, vallen dus onder dat bedrijf. Als je als erfgenaam het bedrijf ‘erft’, dan horen daar ook de patiëntgegevens bij natuurlijk. Vervolgens heb je nog steeds een probleem als je besluit deze gegevens te publiceren, de patiënten kunnen je dan immers aanpakken. Maar het zal in de praktijk toch weinig voorkomen dat iemand denkt ‘mijn vader de psychiater is overleden, laat ik zijn dossiers op internet dumpen want de wereld heeft het recht om te weten dat meneer Jansen gestoord is?’
Niet alleen de wereld niet, maar ik als erfgenaam ook niet…
Wat ik zie is dat wanneer de praktijk van een arts gesloten wordt, de patiënten naar andere artsen gaan en daar hoort overdracht van de dossiers bij. Iemand moet dat deel van de zaken afhandelen, in de praktijk zal dat op de schouders van de assistente terechtkomen.
Is een executeur-testamentair trouwens bij wet gehouden aan het beroepsgeheim van de overledene?
Ik bedoelde niet dat de psychiater overlijdt (dat is inderdaad wel geregeld) maar dat de cliënt overlijdt. Men kan tussen persoonlijke stukken bijvoorbeeld een behandelplan of dagboek vinden waarin de psychiatrische dingen op een rijtje komen te staan. Daarop geldt geen beroepsgeheim want dat doet de patiënt zelf.
Bij bijvoorbeeld Facebook kun je aan het account laten omzetten na overlijden. Je wordt dan geen eigenaar van het account maar er wordt wel op vermeldt dat de eigenaar is overleden. Hiervoor heb je een nieuwsbericht of overlijdensakte nodig: https://www.facebook.com/help/contact/305593649477238 De grotere social media bedrijven hebben allen wel zulk soort diensten.