Internetrecht door Arnoud Engelfriet

Dit jaar vieren wij ons 15-jarig jubileum. ICTRecht, ontstaan op een zolderkamertje, groeide in 15 jaar uit tot allround adviesbureau op het gebied van ICT, privacy en recht. Met een team van inmiddels bijna 70 specialisten voorzien we – onder leiding van Steven Ras en Arnoud Engelfriet – organisaties van praktisch advies. Van startup tot multinational en van overheidsinstantie tot zorginstelling. Om ons 15-jarig jubileum te vieren, roepen we dit jaar uit tot het jaar van de ‘Toekomst van het ICT-recht’.

Wat het ict-recht precies is, blijft voor mij een lastige open vraag. In de begintijd gingen vragen aan ons vooral over e-commerce, online contracten en aansprakelijkheid voor bijvoorbeeld verloren data of downtime van websites. Maar sinds een paar jaar zijn met name privacy en cloud ‘hot topics’. Wat mag er nog na de AVG en wat voor problemen kun je krijgen bij online dienstverlening? En natuurlijk ontwikkelt techniek zich continu: met blockchain, robots, AI’s en big data wordt de wereld opnieuw geheel anders. Ook juridisch.

Ik ben al een tijdje aan het broeden op hoe die vraag in te vullen, dus dat wil ik combineren met dit jubileum. Nieuw voer om over te bloggen dus!

Tevens roepen we dit jaar uit tot het jaar van de ‘Toekomst van het ICT-recht’. We gaan met verschillende evenementen en acties stilstaan bij de toekomst en ontwikkeling van het internet en ICT-recht.

Met als hoogtepunt de organisatie van een speciaal ICTRecht-congres in november: 15 november, reserveer die datum. En vaste reageerders zijn zeker uitgenodigd!

Arnoud

Agenten voelen zich veiliger met een bodycam, las ik in Trouw onlangs. Dat bleek uit een proef van twee jaar, die nu er voor zorgt dat er zo’n tweeduizend agenten rond gaan lopen met camera’s op hun lijf. Een op de vier agenten met een camera op het lichaam is echter niet op de hoogte van de regels, zoals dat het ding uit moet blijven bij filmen in huizen en andere privéruimtes. Wel bevestigt het onderzoek dat politieteams die hem gebruiken echt minder vaak te maken krijgen met zware bedreiging dan cameraloze eenheden. En wat ik dan opmerkelijk vind: bodycams maken agenten strenger.

De Amsterdamse proef lijkt een succes, er worden dus tweeduizend camera’s bijgekocht en landelijk ingezet. Er zijn totaal zo’n 20.000 agenten, maar lang niet iedereen heeft natuurlijk een bodycam nodig. Het lijkt effectief om bewijs vast te leggen van een situatie, en dat het rode lampje aanfloept levert ook meer rust in de situatie op (behalve bij alcohol en drugs, daar kan het juist agressie stimuleren). Opmerkelijk vond ik dan wel dat er nog geen enkel bodycamfilmpje naar het OM blijkt te zijn gegaan als ondersteunend bewijs in een strafzaak.

Mogelijk weten agenten dus niet of zo’n filmpje wel bruikbaar is als bewijs. Dat is overigens wel zo, wanneer het gaat om beelden verkregen aan de openbare weg. Maar ik lees ook dat men de beelden eerder gebruikt als geheugensteun, even terugkijken wat ik, verbalisant, precies zei en wat verdachte vervolgens deed. Dat is natuurlijk prima, en het proces-verbaal is sowieso bruikbaar (en heel sterk) als bewijs. Dus ik zie dit niet direct als een probleem.

Ook lijken er nog geen klachten tegen agenten te zijn geweest waarbij de bodycam relevante beelden gaf. Dat is een ander voordeel van een bodycam: een liegende agent kan zo worden betrapt. Maar gezien het risico voor de agent om op liegen betrapt te worden, lijkt mij de kans zeer klein dat hij met bodycam aan zoiets zou doen.

Nee, wat ik opmerkelijk vond was dus wat er in Slate stond: bodycams maken agenten strenger. Althans in Amerika. Daar geldt net zoals bij ons dat agenten discretionaire bevoegdheden hebben, dus ze mogen in een situatie kiezen om te beboeten of een waarschuwing te geven. Dat wordt dus gefilmd, en wat blijkt nu: die beelden worden gebruikt om de agent te beoordelen. En dan krijg je dus bij iedere waarschuwing dat hij moet uitleggen waarom hij dat blonde meisje liet gaan en die donkerharige Noordafrikaanse jongeman een boete gaf.

Als reactie daarop gaan agenten dus tegen iedereen strenger worden, want voor te streng gedrag is nog nooit iemand een promotie geweigerd. Dit is voor mij wel een beetje een oneigenlijke uitkomst, bodycams waren bedoeld om de situatie tussen burger en agent overzichtelijker te krijgen en volgens mij niet om de agent te beoordelen. Ik hoop dus dat dit in Nederland geen navolging vindt.

Arnoud

Voor het radiospel ‘De Uitverkorene’ stuurt Qmusic een privédetective af op onbekende Nederlanders. Dat meldde RTL maandag. Het concept: een Nederlander wordt door een privédetective gevolgd. Wie de gelukkige denkt te zijn en dat raadt, wint 10.000 euro. De kandidaat-zonder-wil wordt gekozen op basis van een “goede daad” die hij eerder verricht heeft, maar wel eentje die Q-Music in scène heeft gezet. Het signalement wordt enigszins generiek opgebouwd en alleen op basis van gegevens verkregen in de openbare ruimte. Desondanks de vraag: huh, sinds wanneer mag dat?

“Je mag willekeurige personen gewoon observeren in het publieke. Het gebeurt wel vaker, bijvoorbeeld in stalkingszaken.” aldus de verdediging van het programma in een notendop. Eh ja, maar dat is omdat er dan een zwaarwegend belang is, namelijk het vastleggen van stalkingsgedrag zodat je aangifte kunt doen. Een andere reden om mensen te observeren, is fraude bij bijvoorbeeld ziekmeldingen op te sporen. En zelfs bij het onderzoeken van zeg overspel in een relatie kan ik me nog wat voorstellen bij een zwaarwegend belang om dat te willen weten.

Hier gaat het echter om een zelfbedacht belang: men zet een “goede daad” in scène, zoals een portemonnee neerleggen die iemand dan opraapt en retourneert. En dan wil je vervolgens die persoon in het zonnetje zetten met een opsporingsbericht en een privédetective. Nee, daar vind ik dan toch wel wat van.

Hoe zou het dan wel moeten? Geen idee eerlijk gezegd. Ja, toestemming vragen aan de betrokkenen maar dan is de lol er wel een beetje af natuurlijk. De enige manier om dit te spelen is via de belangenafweging van de grondslag “eigen gerechtvaardigd belang”. En omdat het hier gaat om puur entertainment, kun je natuurlijk spreken van vrijheid van meningsuiting maar sterk zal dat niet zijn. Daarmee is het moeilijk het privacybelang van de kandidaten-in-spe te overrulen.

En ja, mensen worden gevolgd in het publiek domein, in het openbaar. Maar dat maakt niet uit bij privacy: die houdt niet op bij de voordeur. Ook op de openbare weg heb je recht op privacy, waaronder dus ook valt het structureel vastleggen van je persoonsgegevens met als doel deze in een televisieprogramma te gebruiken. De openbaarheid van de gegevens is een factor in die belangenafweging, maar geen doorslaggevende.

Arnoud

Het betreft een door klaagster via haar privé bankrekening ontvangen uiting, onder meer omtrent de bijschrijving van € 0,01 op haar bankrekening. Wacht, wat. Ja inderdaad, dat is hoe een recente uitspraak van de Reclame Code Commissie over ongewenste elektronische reclame begon. KPN had een consument een cent gegeven, en in de omschrijving reclame opgenomen… Lees verder

Man man man. Als school stiekem gesprekken opnemen met je inspectie en dat doen met een camera (met microfoon) die je een dag van tevoren ophangt in de vergaderzaal die men net uitgekozen had om daar vertrouwelijk overleg te voeren. Wat was je denkende, heet dat in internetjargon. En nee, dat je als professionele onderzoeksorganisatie… Lees verder

Google is een proefprogramma begonnen waarbij ‘geselecteerde’ gebruikers van Android televisies een niet te verwijderen balk met advertenties op het home screen te zien krijgen, las ik bij Ars Technica. Trigger alert: “Android TV is committed to optimizing and personalizing the entertainment experience at home. As we explore new opportunities to engage the user community,… Lees verder

Een lezer vroeg me: Op mijn school (ik zit in 3 havo) geldt de regel dat je telefoon in beslag wordt genomen als je deze tijdens de les niet in je kluis of in de telefoonzak naast de deur zit. Dus ook als hij stil in je broekzak zit en je er niets mee doet…. Lees verder

Mensen die op wat voor manier dan ook betrokken zijn bij de voorbereiding van Koningsdag hebben van de gemeente moeten tekenen voor geheimhouding. Als ze toch iets vertellen over de voorbereidingen, kan dat een boete opleveren van 25.000 euro. Dat las ik en als contractsjurist viel ik van mijn stoel. Zo’n dwangsom mag helemaal niet,… Lees verder

Spotify-oprichter Daniel Ek stelt in een blogbericht dat Apple met enkele voorwaarden van de App Store bijdraagt aan oneerlijke concurrentie, <A HREF=https://tweakers.net/nieuws/150242/spotify-apple-draagt-met-app-store-voorwaarden-bij-aan-oneerlijke-concurrentie.html”>meldde Tweakers onlangs. Apple stelde daarop dat er niets aan de hand is, zonder inhoudelijk op de zaak in te gaan, waarop Spotify verder ging en Apple van monopolisme beschuldigde. Kern van de zaak:… Lees verder

Het Amerikaanse technologiebedrijf IBM heeft zonder toestemming van de gefotografeerden een miljoen foto’s van fotosite Flickr gebruikt om kunstmatige intelligentie op gezichtsherkenning te trainen. Dat meldde Nu.nl op gezag van nieuwszender NBC. De dataset met foto’s en toegevoegde metadata werd eerder al door Yahoo (de eigenaar van Flickr) aangeboden, waarbij men zich beriep op de… Lees verder