Internetrecht door Arnoud Engelfriet

Oké het is vrijdag na twee weken thuiswerken, dus dan mag ik mezelf even een uitstapje veroorloven. Recent deed ik mee aan een Tweakersdiscussie over het bericht dat WhatsApp gebruikers oproept om niet zomaar informatie die verspreid wordt over het nieuwe coronavirus te delen. De discussie focuste daar op de vraag waarom mensen hun informatie van allerlei nepsites halen, en niet goed controleren wat er wordt gezegd. Ergens is dat raar, want waarom vertrouwen mensen zomaar random sites in plaats van autoriteiten? Mijn theorie: omdat we tien jaar geleden zijn gaan roepen dat Wikipedia onbetrouwbaar is.

Wikipedia, de vrije encyclopedie, werd in 2000 opgericht door Jimmy Wales en Larry Sanger. Het idee was dat iedereen kon bijdragen, en dat zo de informatie vanzelf correct zou worden. Een beetje zoals de opensourceovertuiging dat many eyeballs make all bugs shallow, als genoeg mensen naar broncode kijken dan worden vanzelf alle fouten gevonden. Maar het probleem bij Wikipedia, net als bij open source, was dat er niet altijd genoeg mensen keken. In ieder geval niet genoeg mensen met verstand van zaken.

Vervolgens kreeg je dus al snel dat allerlei lemma’s onbetrouwbaar waren, of althans leken. Dat leidde tot een breed uitgedragen opvatting dat Wikipedia geen goede bron is, “want iedereen kan dat editten”. In 2009 blogde ik over hoe de rechtspraak bijvoorbeeld tegen Wikipedia aankeek, en dat was niet perse positief:

Voornoemde bron kan naar het oordeel van de rechtbank, zonder nadere motivering van verweerder, niet als betrouwbare bron worden aangemerkt. Informatie van internet is niet zonder meer betrouwbaar en/of volledig zonder na te gaan wie die informatie heeft geplaatst en of derden deze informatie kunnen wijzigen.

In onderwijs en onderzoek werden mensen dan ook aangeraden om de encyclopedie hooguit als startpunt te gebruiken, en daarna zelf kritisch te kijken naar de genoemde bronnen om zo een eigen oordeel te vormen. En dit is waar ik dan even heel arrogant klink, maar ik heb de heilige overtuiging dat het daarmee misgegaan is. Want hoe weet je of de New York Postal Times, met een keurig lettertype, strakke blauwe zijkant en bekende nieuwsberichten en mooie foto’s, een betrouwbare site is?

Dat kun je dus niet. Zeker niet omdat dergelijke nepsites vaak ook nog eens het soort nieuws bracht waarvan je eigenlijk al wist dat het waar zou zijn, en mensen hebben de confirmation bias om dat eerder te geloven. Maar voor mij is minstens zo belangrijk dat we opgevoed zijn met dat zo’n betrouwbaar uitziende bron ook betrouwbaar ís. Wie ging er controleren of de statistieken uit NRC Handelsblad of de citaten genoemd op RTL Nieuws wel echt waren gezegd? Daarop vertrouwde je de journalisten. Dus waarom hier niet?

Ondertussen bleef Wikipedia hard aan de weg timmeren en is het nu eigenlijk onmogelijk geworden om aperte onzin in een lemma verwerkt te krijgen. Dat is er binnen een dag weer uit. Dat maakt de encyclopedie een belangrijk bastion tegen nepnieuws. Maar helaas zie ik nog steeds die opvatting terugkomen dat je eigenlijk niet mag afgaan op wat men daar zegt. Heel jammer.

Arnoud

Het verwijderen van een gps-tracker van je auto is geen diefstal, zo las ik bij Ars Technica. En dan ging het hier dus over een gps tracker van de politie; hij werd gevolgd op verdenking van het handelen in methamfetamine. Na zes dagen verdween het signaal, waarop de politie bij hem binnenviel wegens diefstal van de tracker en toevallig de nodige drugs aantrof. Dat voelt niet helemaal de bedoeling, juridisch gezien, en het verbaast dan ook niet dat de zaak werd verworpen en het bewijs onrechtmatig verkregen werd verklaard. In Nederland zou het denk ik ook zo uitpakken, ik zou vooral het gezicht van de rechter-commissaris willen zien als je met dit argument komt.

Het plaatsen van gps-trackers is natuurlijk niet geheel nieuw. Een verdachte kunnen volgen bij zijn autoverkeer is waardevol in een onderzoek. Wel is dat een stevige ingreep in de privacy, daarom mag het alleen bij verdenking van misdrijven en moet de officier van justitie het toestaan (art. 126g lid 3 Wetboek van Strafvordering).

Natuurlijk kan het gebeuren dat de verdachte het apparaat aantreft, en het lijkt me logisch dat die het dan weggooit of thuis verstopt (in aluminiumfolie, als hij slim is) om te bedenken hoe hij de politie ermee om de tuin kan leiden. Dan is je onderzoek stuk, en weet de verdachte ook nog eens dát hij wordt gevolgd. Erg vervelend dus voor het onderzoek.

Maar om dan via diefstal van de tracker door te pakken? Het voelt nogal gezocht. Het argument is natuurlijk: dat ding is eigendom van de politie, de verdachte eigende het zich toe maar had daar geen recht toe, dus is dat naar de letter diefstal. Ook als hij het daarna weggooit; dat is ook een vorm van je toe-eigenen. Dus ja, op papier klopt het. En diefstal is een misdrijf, dus in theorie mag je dan (als je weet dat het gestolen goed zich in dat huis bevindt) een doorzoeking van het huis uitvoeren. En kom je dan ‘toevallig’ bewijs van het echte misdrijf tegen waar je naar op zoek was, dan is dat dus mooi meegenomen.

Maar eh, nee. Het voelt net iets te bijdehand, en ik kan me dus ook moeilijk voorstellen dat hier daadwerkelijk voor vervolgd zou worden. Of zelfs maar dat een bevel tot huiszoeking zou worden gegeven, want het is net iets te duidelijk dat men eigenlijk naar binnen wil om voor dat andere misdrijf te zoeken terwijl daar net te weinig bewijs voor was.

Arnoud

Help, de robot-uitvinders komen eraan. Maar gelukkig staat het EPO pal (via) : wie octrooi wil aanvragen op een uitvinding, moet daarbij de mens(en) noemen die de uitvinding hebben gedaan. Het noemen van “a type of connectionist artificial intelligence” getiteld DABUS in het veld voor ‘uitvinder’ voldoet niet aan de formele eisen en maakt de octrooiaanvraag dus ongeldig. Helaas komen we er vooralsnog niet achter hoe het EPO inhoudelijk om zou gaan met zulke octrooiaanvragen.

Het idee dat robots uitvindingen doen, is op zich al een vrij oude. Robots (machine larning systemen) kunnen zoeken naar combinaties van maatregelen die mensen nooit bedacht hadden, en kunnen dat ook nog eens veel sneller en systematischer. Daar zullen dus best dingen uitkomen die wij mensen als inventief oftewel octrooiwaardig zouden kwalificeren.

Het systeem Dabus is ontworpen voor precies dit soort toepassingen. In 2018 kwam het aanzetten met een drankhouder met fractaal profiel waardoor ze bij elkaar gehouden worden zonder dat je ze apart in een verpakking moet wikkelen. Oké, leuk ideetje en ik zie daar wellicht wel de grens van octrooibaarheid in verschijnen. Alleen: dit was dus geen mens die zat te doodelen met een ontwerp maar een machine:

The applicant explained that the invention had been made by a machine and that the machine “identified the novelty of its own idea before a natural person did”. He argued that the machine should be recognised as the inventor and that the applicant, as the owner of the machine, was an assignee of any intellectual property rights created by this machine. This is in line with the purpose of the patent system which is to incentivise disclosure of information, commercialisation and development of inventions. The applicant further argued that acknowledging machines as inventors would facilitate the protection of the moral rights of human inventors and allow for recognising the work of the machine’s creators.

En dat is toch niet echt waar het octrooisysteem voor bedoeld is, aldus het EPO. Daarom wijst men de octrooiaanvraag af, op de principiële grond dat er geen menselijke uitvinder was (en het juridisch trucje dat deze dan op het aanvraagformulier vermeld had moeten worden). De aanvragende mens is er even zo principieel in dat niet hij als maker van de software ook de uitvinder is, en dan houdt het dus formeel op. (Hoewel hoger beroep ingesteld is.) Had hij zelf gedaan of hij de uitvinder was, dan was er niemand achter gekomen denk ik.*

Maar algemeen: verdient een machine een octrooi? Ik zou zeggen van niet. Mensen hebben de stimulans (kennelijk) nodig om geld te verdienen als ze een patentwaardige uitvinding doen. Machines hebben dat niet. Naast die motivatie wordt vaak ook genoemd dat je de investering in R&D wilt kunnen terugverdienen, en je zou kunnen zeggen dat ook zo’n uitvindingsmachine duur is en terugverdiend moet kunnen worden door geld uit het octrooi. Maar het voelt mij net even achterstevoren geredeneerd dat omdat je een dure octrooigenerator hebt gemaakt, je dus recht hebt op octrooi.

Arnoud
*Ik moet dan altijd aan de Great Automatic Grammatizator van Roald Dahl denken, waarin onder meer de truc om de naam van bekende auteurs te ‘kopen’ om zo de automatisch gegenereerde verhalen duur aan de man te kunnen brengen.

Sonos’s “recycle mode” intentionally bricks good devices so they can’t be reused. Dat twitterde Ralph waldo cybersyn onlangs. Alle mooie woorden over sustainability en minimale impact op het milieu ten spijt blijkt de maker van de slimme netwerkmuziekspelers apparaten in de “recycle mode” gewoon keihard onbruikbaar te maken en weg te gooien. Dat gaf de… Lees verder

De Autoriteit Persoonsgegevens is te streng met de uitleg van de privacywetgeving AVG, zo vinden juristen en datahandelaren, las ik bij Security.nl (dat zich weer op het FD baseerde). Aanleiding is een vorige maand gepubliceerde normuitleg waarin de toezichthouder stelt dat ‘zuiver commerciële belangen’ en ‘winstmaximalisatie’ geen reden zijn om persoonsgegevens te verwerken. Dat is… Lees verder

Met enige regelmaat komt de suggestie voorbij: moeten we persoonsgegevens niet tot zaak verklaren, tot iets waar je gewoon eigenaar van bent. (Deze al wat oudere blog is een mooi voorbeeld.) Het idee is dan dat je daarmee de meeste grip op ‘jouw’ gegevens kunt uitoefenen, bijvoorbeeld door een keihard verbod te krijgen of juist… Lees verder

Vandaag is het zo ver: het jubileumcongres The Future is Legal! Met unieke sprekers en bijzondere onderwerpen kijken we naar de toekomst van het ICT- en internetrecht. Vandaag dan ook een bijzondere blogdag, ik ga met live updates mijn eigen verslag maken van wat er vandaag langskomt, en ook via Twitter kunt u live volgen… Lees verder

HP wil printers die ook inktcartridges van andere merken accepteren, duurder maken. Goedkopere printers gaan zulke cartridges voortaan blokkeren. Dat meldde Bright onlangs (dank, Vincent). Het bedrijf worstelt al geruime tijd met goedkopecartridgeconcurrentie, en heeft nu deze creatieve insteek gevonden om alsnog haar model van “goedkope printer terugverdienen met dure cartridges” goed te maken. Mag… Lees verder

Mijn oog viel op deze tweet van de Engelse toezichthouder, waar ik een tikje van opkeek: Hi, orgs should not look to adopt a blanket approach in asking for ID when responding to a SAR [inzageverzoek onder de AVG]. They should consider each request on a case by case basis and identify which form of… Lees verder

Ethiek en AI, twee begrippen die steeds vaker samen genoemd worden. Want als we overal AI gaan inzetten, met name voor besluitvorming en automatische systemen, dan moeten we wel vooraf nadenken wat voor impact dat heeft en of het wel ethisch wenselijk is dat dat zo werkt. Goed dat daar steeds meer aandacht voor komt,… Lees verder