Wie heeft het auteursrecht op een werk?

Een vraag van een lezer:

Ik ben als freelancer ingehuurd om een tekst te schrijven voor een website. Dat heb ik gedaan, en ik ben er ook netjes voor betaald. Nu zie ik dat de opdrachtgever die tekst ook gebruikt heeft in zijn folders, hij heeft nooit gezegd dat hij dat wilde doen. Ik heb hem daarop aangesproken, en toen zei hij dat dat mocht omdat hij het copyright had “want hij had voor de tekst betaald.” Maar ik heb het geschreven, dan zijn de auteursrechten toch van mij?

Uitgangspunt is dat wie een werk maakt, daarop het auteursrecht heeft. De schrijver heeft auteursrecht op de tekst, de fotograaf op de foto en de beeldhouwer op het standbeeld. Het gaat er niet om wie betaalt of wie opdracht gaf: wie maakt, heeft de rechten.

Nu is dit een wettelijke regel, en dus zijn er uitzonderingen.

De eerste is het dienstverband. Wie een arbeidsovereenkomst met een bedrijf met als deel van zijn taakomschrijving het “vervaardigen van bepaalde werken”, heeft geen auteursrecht op die bepaalde werken. Dat ligt dan bij de werkgever, het bedrijf dus. Een journalist in dienst bij de krant kan geen auteursrecht claimen op zijn artikelen, net zo min als de programmeur die de software voor de website maakt. Maar de portier die onder werktijd een boek schrijft, heeft daar zelf het auteursrecht op want daar was hij niet voor aangenomen.

Als de werkgever de werknemer specifiek vraagt om een bepaald werk te maken, dan komt het auteursrecht ook toe aan de werkgever. Zelfs als het niet tot de taak van die werknemer hoort om dat soort werken te maken. Vraagt de directeur aan de koffiejuffrouw om even een leuke foto van de afdeling te maken, dan is die foto van het bedrijf. Zelfs als ze die met haar eigen toestel maakt.

Een andere is de leiding en opdracht. In de wet staat dat als een werk gemaakt is “naar het ontwerp van een ander en onder diens leiding en toezicht”, dat dan die ander de rechthebbende is. Dat gaat niet over opdrachtgevers zoals van de freelancer uit de vraag. Dit artikel is bedoeld voor bijvoorbeeld architecten, die auteursrecht hebben op de huizen die ze ontwerpen ook al worden die feitelijk door anderen gebouwd. Of een auteur die een bandje volspreekt en het door een assistent laat uittypen, al dan niet met meteen een redactionele slag er overheen.

De freelancer is geen werknemer en dus zelf rechthebbende op wat hij maakt. Ook als hij betaald wordt door de opdrachtgever. Ook als de opdrachtgever expliciet omschrijft wat hij wil hebben. De enige manier om dat te veranderen, is door contractueel te regelen bij wie de rechten liggen.

Natuurlijk heeft de opdrachtgever wel het recht om het werk te gebruiken voor het doel waarvoor hij het liet maken. De tekst voor de website mag dus op de website worden geëxploiteerd. Maar die tekst mag niet zomaar in papieren folders worden afgedrukt.

Voor al deze regels geldt dat je hier via een contract van kunt afwijken. De werknemer kan in de arbeidsovereenkomst (of een aanvullende afspraak) vastleggen dat bepaalde werken van hemzelf zijn, en de freelancer kan in het inhuurcontract zijn copyrights juist afstaan. Dat mag allemaal, maar leg het wel schriftelijk vast.

Lees meer in Spoedcursus auteursrecht: Eigendom van een beschermd werk en Wie is de maker van een auteursrechtelijk beschermd werk?.

Arnoud

2 reacties

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.